TRANH SƠN MÀI-MỘT KHÔNG GIAN ĐỘC ĐÁO pot

TRANH SƠN MÀI-MỘT KHÔNG
GIAN ĐỘC ĐÁO

một tác phẩm của Nguyễn Văn Chuyên


Vẽ nhiều lớp, phủ dày, mài vẽ, những yếu tố kỹ thuật và nghệ thuật
truyền thống của tranh sơn mài cũng như vật liệu vẽ (sơn, vóc, son,
vàng, bạc, vỏ trứng ). Bản thân nó đã mang trên mình bao nội lực của
chất liệu quý hiếm, khác hoàn toàn với các chất liệu lụa, sơn dầu và
màu nước, từ cách vẽ, vật liệu vẽ. Sơn dầu hay lụa ở mỗi loại hình đều
có những phương pháp và kỹ thuật vẽ khác nhau, nhưng đ
ều chung một
điểm đó là vẽ thế nào thì hiện lên như vậy, nếu có biến đổi chút ít về
màu thì cũng không đáng kể. Chính vì vậy mà những thể loại tranh này
có những ưu điểm vượt trội hơn so với sơn mài là giúp họa sĩ luôn điều
chỉnh được tương quan tổng thể của tác phẩm, xử lý các mối quan hệ
giữa hình và nền, đậm nhạt, sáng tối, điều chỉnh sắc thái của màu dễ
dàng và linh hoạt hơn rất nhiều kể cả về thời gian thực hiện tác phẩm.
Còn ở sơn mài thì khác, vì là một chất liệu tương đối đặc biệt, cách vẽ
lại càng đặc biệt hơn (mài vẽ) đây là giai đoạn quan trọng nhất của quá
trình sáng tạo và hoàn chỉnh tác phẩm. Khi mài họa sĩ không thể nhìn
cùng một lúc tất cả các mối tương quan tổng thể của tác phẩm, vì vậy
đòi hỏi người họa sĩ phải có một khả năng làm chủ chất liệu, kỹ thuật
và định hình được tác phẩm trong khi mài vẽ để điều chỉnh sao cho ph
ù
hợp.
Với vật liệu, cách phủ màu nhiều lớp lên nhau và đặc biệt là (mài vẽ)
đã tạo nên một bề mặt tác phẩm mang nhiều yếu tố ngẫu nhiên, lung
linh huyền ảo do các lớp màu đan xen và sự mài vẽ cắt phẳng qua các
lớp tạo nên. Chính vì vậy đòi hỏi người họa sĩ sơn mài phải có kinh

nghiệm để xử lý các mối tương quan tổng thể hay trên một không gian
cụ thể nào đó của tác phẩm.Từ những yếu tố khác biệt này đã giúp
tranh sơn mài có một ngôn ngữ nghệ thuật vô cùng đặt biệt, nó cuốn
hút những họa sĩ bởi vẻ đẹp độc đáo, huyền ảo lộng lẫy đầy ma lực.
Nếu chất liệu sơn dầu hay lụa họa sĩ một lần thể hiện hết cái mình định
vẽ định tái tạo lên khung vải, bỏ qua tất cả mọi thứ quan niệm, những
thứ lý thuyết khô khan, mọi khuôn khổ chật hẹp của lý trí để đưa cảm
xúc của mình vào tác phẩm. Trên chất liệu sơn mài cũng vậy, nhưng
người họa sĩ sơn mài đâu có được sự hoàn hảo ngay từ đầu, mà phải
chờ đợi khi mảng màu, nét vẽ hiện ra từ từ dưới bàn tay người họa sĩ
với bao vẻ kỳ thú.
Màu sắc của sơn mài mang một vẻ đẹp độc đáo đến kỳ lạ, màu đen thì
thâm trầm sâu lắng, màu vàng thì lộng lẫy xa hoa, màu trắng tinh khôi
đài các. Vì vậy người họa sĩ phải bỏ qua mọi ảo giác cuộc đời tạo ra
bằng thị giác, khi ảo giác bị bỏ qua, khi hiện thực đư
ợc tái tạo qua nhận
thức thì dù sự tái tạo có phần khác xa với đời sống được thấy bằng thị
giác thì cũng là hiện thực hơn rất nhiều, đó chính là hiện thực của tâm
trạng, của cảm xúc, qua con mắt của trái tim.
Sự khác biệt độc đáo của tranh sơn mài là quá trình (mài vẽ) từ cái
ngẫu nhiên đi đến cái khẳng định trong nghệ thuật, nó hoàn toàn phụ
thuộc vào khả năng, trình độ cảm thụ của người họa sĩ. Nói như cố họa
sĩ Nguyễn Gia Trí thì:” Tranh sơn mài với bản chất lộng lẫy, huyền
thoại, thần tiên, có miền hình tượng và ngôn ngữ riêng của nó”.
Nguyễn Văn Chuyên