Nghĩa của từ - cái nhìn từ nhiều góc độ pdf

Nghĩa của từ - cái nhìn từ nhiều góc độ
Từ mới có vai trò hết sức quan trọng trong việc tiếp cận và xử lý
văn bản dù đó là văn bản nói hay văn bản viết. Nếu không nắm
được ý nghĩa của những từ khoá trong một đoạn văn bản thì học
viên khó có thể hiểu được ý nghĩa hay thông điệp mà tác giả
muốn chuyển tải tới người đọc/ người nghe.
Tuy nhiên, việc học ý nghĩa của từng từ riêng lẻ không thể đảm
bảo chắc chắn rằng học viên của bạn có thể đọc và hiểu được
thông điệp của văn bản vì từ ngữ chỉ có ý nghĩa khi chúng được
kết hợp với nhau trong một ngữ cảnh cụ thể. Bởi vậy, khi dạy từ
vựng việc chú ý tới nghĩa đen, nghĩa phái sinh, sắc thái tình cảm
cùng những yếu tố văn hoá liên quan là rất cần thiết.
Nghĩa đen và nghĩa phái sinh
Theo Ur (1997:61) “ý nghĩa của một từ trước hết là điều mà nó đề
cập đến trong thực tế, tức là nghĩa đen của từ đó”. Ví dụ: danh từ
“cat” là tên của một loài động vật có bộ lông mềm mại và những
chiếc râu dài. Tuy nhiên, một từ có thể có nhiều nghĩa khác nhau.
Trong thực tế, các từ tiếng Anh thường là từ đa nghĩa. Ví dụ: từ
“issue” ngoài nghĩa là vấn đề đang được mọi người thảo luận hoặc
tranh cãi còn có nghĩa là tạp chí được xuất bản định kỳ. Hiện tượng
đa nghĩa sẽ không phải là vấn đề lớn khi học viên của bạn được
tiếp xúc và có cơ hội sử dụng một từ trong những ngữ cảnh cụ thể
vì ngữ cảnh sẽ là chìa khoá giúp người học hiểu rõ ý nghĩa từ đó.
Những hoạt động dưới đây có thể giúp học viên của bạn làm quen
với hiện tượng này:
· Tìm một từ có thể điền vào tất cả các chỗ trống trong một
loạt câu minh hoạ những nghĩa khác nhau của một từ đa
nghĩa
· Tìm từ đồng nghĩa/ theo định nghĩa
· Giải thích cách chơi chữ trong tiêu đề các bài báo
· Giải thích cách chơi chữ trong những mẩu chuyện hài

hước
· Nối hai phần của một mẩu chuyện cười
· Lựa chọn ý nghĩa của từ phù hợp với một ngữ cảnh cụ thể
· Xếp hạng ý nghĩa của một từ về mặt hữu ích/ theo mức độ
quan tâm
Sắc thái tình cảm
Sắc thái tình cảm của một từ là “những liên tưởng, những cảm giác
tiêu cực hoặc tính cực mà từ đó gợi lên trong lòng người đọc” (Ur:
1997:61). Nó có thể có hoặc không có trong từ điển. Điều này có
nghĩa là một từ có thể mang nhiều sắc thái tình cảm khác nhau tuỳ
theo ngữ cảnh mà nó xuất hiện. Nếu người học không thể cảm
nhận được sắc thái tình cảm của từ ngữ thì họ khó có thể hiểu được
thông điệp mà người nói/người viết muốn chuyển tải thông qua câu
chữ. Theo O’Dell (1997), những hoạt động sau đây có thể giải
quyết vấn đề trên:
· Yêu cầu sinh viên mô tả những sắc thái tình cảm mà họ
cảm nhận được từ những từ cụ thể
· Phân loại các từ đã học theo những liên tưởng tích cực,
tiêu cực hay trung tính mà chúng gợi lên trong tâm trí người
đọc/ nghe.
· Giải thích nghĩa đen và nghĩa bóng của những tiêu đề lạ,
hình ảnh ẩn dụ, lối chơi chữ
· Thảo luận ý nghĩa của các từ trong một văn bản theo sắc
thái ý nghĩa của chúng.
· Thêm từ để hoàn chỉnh một đoạn văn bản.
· Thay đổi thái độ của tác giả trong một đoạn văn bản bằng
cách thay đổi từ ngữ

Bối cảnh văn hoá
Một khía cạnh không kém phần quan trọng khác cần được xem xét

là bối cảnh văn hoá từ/ ngữ đó được sử dụng vì ngôn ngữ mà mỗi
nhóm dân tộc sử dụng luôn có quan hệ mật thiết với giá trị, niềm
tin và những chuẩn mực riêng của họ. Do đó, học một ngôn ngữ
cũng có nghĩa người học có những hiểu biết nhất định về nền văn
hoá mà ngôn ngữ đó là một bộ phận. Nói cách khác, để có thể hiểu
thấu đáo văn bản viết bằng một thứ tiếng khác học viên cần phát
triển được khả năng tiếp cận và xử lý văn bản từ những khía cạnh,
trên những quan điểm/ góc nhìn của người khác. Nếu bạn gặp khó
khăn khi rèn luyện khả năng này của học viên thì những hoạt động
học tập dưới đây sẽ gợi ý cho bạn giải pháp cho vấn đề trên:
· Yêu cầu học viên so sánh, đối chiếu những từ và các cách
diễn đạt khác nhau bằng tiếng Anh và tiếng Việt được sử
dụng trong cùng một ngữ cảnh có gì khác biệt
· Nhận xét những liên tưởng về mặt văn hoá của câu chữ
trong đoạn văn bản
· Viết chú thích cho những từ/ cụm từ khó hiểu trong đoạn
văn bản
· Nghiên cứu, tìm hiểu những liên tưởng về văn hoá của
một loại từ/ cách diễn đạt cho trước
· Đưa ra những câu đố tập trung vào những ý nghĩa có liên
quan đến văn hoá của từ ngữ
· Câu hỏi đúng/ sai
· Giải thích tiêu đề báo chí, quảng cáo, những bức vẽ
graffiti v.v…