Tranh cãi quanh statement của Lã Huy docx

Tranh cãi quanh statement của
Lã Huy

Triển lãm Đọng - ảnh Himiko Café

STATEMENT CỦA LÃ HUY CHO TRIỂN LÃM “ĐỌNG”

“Câu chuyện bắt đầu từ cái đôn hình con voi gốm Cây Mai bị vỡ và bỏ
bên đường. Con voi này đã gắn bó hơn 5 đời người của dòng họ Lê ở
Sài Gòn Gia Định xưa.
Đôn con voi là vật dùng để trang trí trong những ngôi nhà xưa ở Sài
Gòn. Người chủ nhà nói, ‘Lúc nhỏ tôi thường cưỡi lên lưng voi chơi,
nay tôi đã ngoài 60 rồi. Từ khi bán căn nhà cổ dời đến đây, không gian
sống chật hẹp quá, những thứ như thế này không còn chỗ để trong nhà,
hầu hết đều vỡ và thất lạc.’
Câu chuyện con voi gọi cho tôi cảm giác mất mát tiếc nuối những đồ
vật lúc nhỏ tôi gắn bó với chúng. Tôi đem con voi về đổ sáp và đóng
khung, gìn giữ một kỷ vật vô giá nhầm phần nào hàn gắn lại những mất
mát trong tôi.
Những sản phẩm văn hóa bình dân Nam Bộ đang mai một dần, những
đồ vật thủ công đang bị thay thế bằng những sản phẩm công nghiệp
hàng loạt. Những ngôi nhà cổ đang được thay thế bằng những tòa nhà
cao ốc hiện đại. Văn hóa thực dụng đang dần thay thế văn hóa bản địa
đang mất dần chính nó.
Những thế hệ sau này không được thừa hưởng những kỷ vật mà qua
đó, tụi nhỏ biết được ông bà mình đã sống và sinh hoạt ra sao…”

Đổ sáp tượng con voi của Lã Huy - ảnh: Himiko Café
Ý KIẾN CỦA PHẠM HUY THÔNG
Lần triển lãm trước của bạn Lã Huy tớ không được xem tận mắt, nhưng
thấy rất thích những đồ vật mà bạn làm bằng sáp. Các nghệ sĩ thường

chọn những chất liệu vĩnh cửu để làm tác phẩm, nhưng Lã Huy chọn
sáp, một thứ không bền, dễ chảy, để không trong phòng vẫn có thể biến
dạng theo thời gian. Sự bất cần của tác giả làm tớ thấy ấn tượng, dù
rằng Lã Huy không phải là người đầu tiên ở Việt Nam chọn chất liệu
sáp làm điêu khắc. (Bạn Phạm Thái Bình ở Hà Nội đã nghịch sáp từ lâu
rồi). Sự mỏng manh, phù du nhưng tinh tế của chất liệu mang lại cảm
nhận riêng, và tự thân nó đã có thông điệp.
Tuy nhiên hôm nay, đọc phần giải trình của tác giả, tớ thấy thất vọng
quá, hy vọng ý nghĩa riêng của từng tác phẩm không chỉ dừng lại ở đó.
Nếu bạn Lã Huy chỉ vì muốn lưu giữ quá khứ mà đem vật phẩm về để
đổ sáp thì tớ thấy mâu thuẫn quá. Dùng một chất liệu phù du như sáp
để lưu giữ những vật phẩm đã vỡ thật không logic chút nào. Lã
Huy ơi, ở Hà Nội, bạn Vương Văn Thạo ở Hà Nội đã đổ composit các
căn nhà cổ, các cột điện, các góc phố từ lâu rồi. Các căn nhà cổ ngập
trong khối composit vàng, lung linh như hổ phách. Đẹp gấp 10 lần cái
quyển sách đổ nến của Lã Huy. Tác phẩm của bạn Thạo đã triển lãm
trong ngoài nước, được bảo tàng Singapore sưu tập. Không thể nói Lã
Huy không biết được. Vậy nếu Lã Huy không cho bà con một giải thích
nào khác hơn ý nghĩa tác phẩm của bạn Thạo thì mời Lã Huy dẹp triển
lãm đi nhé.

Dự án nhà cổ đổ sáp của Vương Văn Thạo - Ảnh: trang Ashui

NGUYỄN HOÀNG PHƯƠNG LAN TRẢ LỜI PHẠM HUY
THÔNG
Dù statement không hay, statement bịa ra cho có, hoặc statement phi
logic thì cũng không là lý do để Lã Huy phải hủy triển lãm đâu Phạm
Huy Thông à.
Ngay cả Vương Văn Thạo đổ composite các căn nhà cổ hay cầu cổ thì
cũng giống Christo và Jeanne Claude bọc vải các kiến trúc; nhưng khi

đó có ai bảo Thạo ơi, cách anh nói về việc làm của mình không hay
bằng ông bà Christo đâu, anh phải dừng việc đổ composite của anh đi
thôi. Không ai nói thế hết vì chẳng ai lại đi bảo một họa sĩ “vì anh nói
không hay nên anh đừng có vẽ hay nặn tượng” cả.

Christo và Jeanne Claude bọc nhà Quốc hội bằng vải
Với mình thì họa sĩ là một nghề đáng khâm phục nhất. Nhà văn thì xin
lỗi, ngày nay ai cũng có thể viết được tuy hay dở khác nhau, nhạc sĩ thì
cũng thế, chỉ có họa sĩ thì mình thấy đúng là trời cho riêng một nhóm
người khả năng ấy (mà xem tranh cổ điển mình càng thấy rõ điều này).
Cho nên các bạn đừng có lấy khả năng viết, khả năng nói ra mà dập vùi
khả năng vẽ của nhau.
Thân mến.
*
HIMIKO TRẢ LỜI PHẠM HUY THÔNG
Trước giờ, tôi không tham gia vào bất cứ câu chuyện nào trên Soi, vì
cảm thấy ái ngại chuyện tranh cãi và đưa ra những lý luận, luận cứ quá
xa xỉ với kẻ dốt lý luận như tôi. Bởi đơn giản, tôi làm nghệ thuật theo
tình cảm, rất xa lạ với những dẫn chứng mỹ học. Mà các bạn biết rồi
đấy, kẻ đã theo tình cảm, thì tốt nhất đừng tham gia vào những cuộc
tranh luận. Vì thế nào cũng sẽ trôi vào sự phiến diện, hay mù quáng.
Nhưng hôm nay, tôi thực sự cảm thấy buồn cười vì ý kiến của họa sĩ
Thông. Tôi không có khả năng ngôn ngữ để diển giải dễ hiểu rành
mạch, nên tạm thời tôi gạch đầu dòng những suy nghĩ của mình.
- Đừng dựa vào statement để suy ra câu chuyện của tác phẩm.
- Nghe có vẻ là vô lý, nhưng tôi chưa hề trao đổi sâu với tác giả về
chuyện tại sao lại làm thế này và tại sao làm thế kia. Tôi chỉ cảm nhận
qua tác phẩm, qua cách tác giả nâng niu yêu quý từng mảnh vỡ đó,
rằng, biết đâu, đối với tác giả, sự mong manh, dễ tan chảy và không
bền vững là chất liệu hợp lí để nói về sự mất dần đi, tan biến đi của

những đồ vật có giá trị hoài niệm trong ký ức? Bạn có biết gốm Cây
Mai là gì không? Sao bạn có thể gom lại chuyện đổ poly mấy cái nhà
và mấy cây cột (mà poly có mùi rất hăng nồng và độc hại) với chuyện
đổ sáp những mảnh vỡ (sáp có mùi thơm dịu dàng và gần gũi, không
nguy hiểm)? Dù cảm nhận của tôi có thể khác với tác giả, thì, chẳng lẽ,
bạn không hiểu một điều đương nhiên là, mỗi một người điều có một
kỷ niệm riêng của họ, ký ức tuổi thơ riêng của họ, và, đôi khi, cái mà
họ muốn lưu giữ lại, cách họ kể câu chuyện riêng của họ theo cách nào
là quyền của họ. Cứ hoàn toàn khác với bạn thì bạn bảo là vớ vẩn và
phi logic?

Đổ sáp tượng Phật gốm Lái Thiêu của Lã Huy - Ảnh: Himiko Café
- Tôi cũng là một người trong nghề, nhưng tôi chẳng biết bạn Vương
Văn Thạo là ai, và chưa hề biết gì đến chuyện bảo tàng nào đã sưu tập
tác phẩm của bạn ấy (cũng tương tự thế với khá nhiều nghệ sĩ khác).
Một đặc thù khá rõ của dân nghệ sĩ miền Nam tụi tui là ít khi để tâm
đến chuyện làm nghệ thuật ở những nơi khác. Tôi dám cá là bạn hỏi 10
người trong lứa nghệ sĩ gần tôi (trước và sau tôi vài năm) thì có đến 7,5
người rưỡi không biết anh Thạo là ai. Và, khi không biết đến người
khác, dù người đó có nổi tiếng đến đâu đi nữa, thì có là chuyện không
thể không chấp nhận không hở bạn?
- Và cho dù là bạn có lý do để bạn suy luận như vậy đi nữa, thì cái cách
nói “Vậy nếu Lã Huy không cho bà con một giải thích nào khác hơn ý
nghĩa tác phẩm của bạn Thạo thì mời Lã Huy dẹp triển lãm đi nhé” của
bạn rất ư là trịch thượng. Tôi nghĩ, Lã Huy không nhất thiết phải giải
thích cho một người tỏ ra mình là chiếu trên như bạn. Bạn là ai vậy?
Nghe giống như là một ông quan chức xét duyệt nào đó? Lẽ ra, một
người làm nghệ thuật chân chính và có khả năng viết lách như bạn, thì
phải cẩn trọng phát ngôn hơn nữa chứ? Chuyện logic trong nghệ thuật
của bạn nghe rất giáo điều, rất đáng ghét, cũng như, cách trịch thượng

mà bạn nói với Lã Huy như trong nhận xét này.
*
PHẠM HUY THÔNG TRẢ LỜI HIMIKO
Hôm trước gõ comment trả lời bạn Lan rồi, nhưng chưa thấy lên, có thể
vì wifi bên chỗ tớ hơi trục trặc: Giờ xin gõ lại, có chút chỉnh sửa.
Bạn Lan và bạn Himiko ơi. Thật lòng mà nói, tớ thấy tác phẩm của Lã
Huy có cái hay, và những tác phẩm như tờ báo, bát phở bằng nến có
đặc điểm riêng không giống ai. Tớ ủng hộ Lã Huy ở góc độ này.

Mì (Thơ in cắt ra đổ sáp)
Việc tớ phản đối Lã Huy chỉ duy nhất ở cái Statement, vì nó làm giảm
giá trị công việc của bạn ấy, thậm chí, nó chuyển hướng tác phẩm đi
một chiều khác kém gợi cảm hơn rất nhiều. Họa sĩ là người tạo ra tác
phẩm, đương nhiên phải là người hiểu tác phẩm nhất. Tuy không cần
cái một dẻo kẹo như tớ hay cái đầu đầy logic như anh Như Huy, nhưng
cũng phải đủ khả năng để giới thiệu về tác phẩm sao cho đúng, cho nổi
bật những cái hay, cái lạ của tác phẩm. Nghe Himiko nói về tác phẩm
của Lã Huy, tớ còn thấy hay và đúng hơn chính tác giả nói.
Vâng, họa sĩ khi làm việc thì chân thành với chính mình. Tuy nhiên
xong việc rồi thì cũng nên nhìn ngó chung quanh một chút. Nghệ sĩ tuy
không thể hiểu biết như nhà phê bình. Nhưng cụp tai không thèm biết
những người khác đã làm gì thì đôi khi chỉ đem lại thiệt thòi cho chính
bản thân mà thôi.
Nhân nói về chuyện bạn Vương Thạo. Tớ xin giãi bày một chuyện khác
hơn. Mong Lan, Himiko và các bạn khác cùng nghe:
Ông chú tớ mắng tớ: “Thông, họa sĩ với nhau thì phải ủng hộ, bảo vệ
nhau. Sao mày cứ lên Soi bới người này, móc người nọ?” Quan điểm
của tớ khác. Các cụ nói “Tốt khoe ra, xấu xa đậy lại”. Khi tớ đi xa, gặp
gỡ bạn bè quốc tế, tớ luôn dành những lời giới thiệu tốt đẹp nhất về
nghệ thuật Việt Nam và các nghệ sĩ được nói tới (trừ cái đám chép

tranh người chết). Thậm chí tớ tìm những lời khen cho những góc độ
đẹp của các tác giả mà tớ phê bình trong nước. Đó là cái “Tốt khoe ra”.
Nhưng với những forum trong nước như Soi (mà google translate còn
lâu mới dịch được) thì tớ đề cập các vấn đề theo một thái độ khác. Có
thể từ ngữ tớ dùng nhiều lúc hơi xấc xược hoặc chua chát (cho tớ xin
lỗi), nhưng có trời biết đất biết, tớ viết vì những lợi ích chung nhất của
cộng đồng nghệ thuật. Các họa sĩ cứ cãi nhau trên Soi đi, cứ giận nhau
đi, nhưng cuối cùng chúng ta sẽ đi đến được nền nghệ thuật lành mạnh
hơn. Nghệ sĩ sẽ dạn dày hơn, trang bị cho mình nhiều vũ khí để “chiến
đấu” hơn. Cái kiểu cả nhà vỗ tay khen nhau của thập kỷ trước sẽ chẳng
đi đến đâu cả. Rốt cuộc, những cái tát vào mặt nhau trên trang Soi cũng
chỉ là chuyện trong nhà “chỉnh” nhau thôi. Người ngoài họ ít biết. (Có
mỗi chị Nora Taylor đọc được tiếng Việt, nhưng mà chị ấy thì biết rõ
chuyện bếp núc nhà ta rồi, chẳng ai giấu được, ha ha). Vậy tớ nhắc tới
bạn Vương Thạo trong comment trước cũng là để chuẩn bị cho Lã Huy
một quan điểm, sau này nếu Lã Huy có bày tác phẩm ở Singapore thì
cũng nên biết trước để khi bị vặn thì đỡ giật mình.

Nhà cổ đổ composite của Vương Văn Thạo
Túm lại, comment trước đây của tớ trước đây là phản đối phần Lã Huy
nói về tác phẩm của mình chứ không phản đối toàn bộ công việc (rất
thú vị) của bạn ấy.
Tớ không phải là dân chiếu trên, mà thực ra là chiếu dưới (vì kém tuổi
“bạn” Huy, “bạn” Thạo, “bạn” Bình ) Nhưng khi tranh luận, chúng ta
bình đẳng đúng không? Cái câu kết tớ nói Lã Huy dẹp triển lãm là
trong câu điều kiện “… nếu Lã Huy không làm gì khác hơn Vương
Thạo”. Ý câu này là mong Lã Huy quan tâm hơn đến mặt mạnh trong
chất liệu và tác phẩm của mình. Tuy nhiên nếu câu đó làm mọi người
bực tức thì tớ thành thật xin lỗi.
Tái Bút: Tớ mà vào Sài Gòn, sẽ đến quán của Himiko chơi, lúc đó đừng

có đuổi tớ nhé. Tội nghiệp tớ .
*
HIMIKO TRẢ LỜI (TIẾP) PHẠM HUY THÔNG
Tôi không nói về chuyện khen chê, đó là lẽ thường. Nếu bạn chê tác
phẩm Lã Huy, tôi sẽ im lặng mà cũng chẳng dám nói rằng chưa xem
trực tiếp mà chê gì.
Statement, với tôi (và một số nghệ sĩ miền Nam bạn bè tôi), nó vốn chỉ
là một lời nói vu vơ (chẳng thế mà kỳ Festival nghệ sĩ trẻ năm 2007 ở
Yết Kiêu, các bác ở Bộ bắt toàn bộ tác gả gỡ hết statement xuống hết
sao), kiểu như bắt gió vờn mây, và, dù sao, nó cũng là cảm xúc của tác
giả (nhiều lúc cũng bâng quơ lắm).
Statement này là chưa thực sự hay lắm nhưng tôi nghĩ, đó là cảm xúc
chân thực của tác giả, vì câu chuyện xin cái đôn con voi bị vứt bên
đường anh kể nghe từ khi mới vừa có nó. Tôi chẳng thấy nó có gì bất
cập với tác phẩm của họa sĩ cả. Nhưng chuyện bạn vội vã đọc, chưa kịp
chờ xem tác phẩm thế nào, đã vội vã đòi tác giả giải thích và nói bằng
giọng rất khó chấp nhận, đến độ, tôi là kẻ chưa bao giờ lên tiếng vì bất
cứ điều gì ở đây, phải ngồi gõ ngay phản hồi lúc 3h sáng, khi chưa kịp
post hình khai mạc triển lãm lên.

Đổ sáp tiểu tượng (gốm Cây Mai), Lã Huy - Ảnh: Himiko Café
“Nếu bạn Lã Huy chỉ vì muốn lưu giữ quá khứ mà đem vật phẩm về để
đổ sáp thì tớ thấy mâu thuẫn quá. Dùng một chất liệu phù du như sáp
để lưu giữ những vật phẩm đã vỡ thật không logic chút nào.”
Logic ở đây của bạn là gì khi so sánh hai chất liệu trái ngược? Bạn thừa
biết, poly là chất có thể phá hủy những chất liệu yếu hơn nó không?
Nếu tôi cứ ngồi phân tích sâu vào từng điểm từng điểm để thấy người
phi logic ở đây là bạn thì mất nhiều thời gian quá (mà tôi vẫn nghĩ,
chuyện cảm nhận tác phẩm là của riêng mỗi người, không có ai nói ai
nghe được). Chỉ, giá mà, bạn kiên nhẫn đợi thêm một chút, để xem

hình tác phẩm chẳng hạn, rồi nói cũng chưa muộn (bạn là friend trên
FB của tôi mà).
Chuyện không biết ai làm gì ở đâu, với tụi tôi, không phải là chuyện
cụp tai không thèm nghe, không thèm thấy, mà bởi, thông tin dành cho
Mỹ Thuật không phải là nhiều. Là bởi, tụi tôi còn loay hoay với những
nỗ lực tự thân trong chuyện làm nghệ thuật và cuộc sống đời thường.
Nói thật là, hầu hết lứa nghệ sĩ từ vài năm sau tôi trở về trước, rất ít
người thạo internet (có lẽ là nơi có nhiều thông tin nghệ thuật nhất),
trực internet như tôi có lẽ là đếm trên đầu ngón tay ấy (mà tôi còn
chẳng biết thì nói gì Lã Huy. Nhưng mà tôi chẳng xấu hổ về chuyện
này lắm đâu, vì tôi nghĩ, tôi biết ai, là tùy vào duyên, chứ chẳng thể nào
tối ngày cứ chăm bẵm vào việc tìm kiếm xem ai làm gì ở đâu).

Đổ sáp gốm Cây Mai, tác phẩm của Lã Huy - Ảnh: Himiko Café
Vậy nên, nếu bạn nhắc đến bạn Thạo gì ấy, nếu chỉ dưới dạng so sánh
đề cập thì tôi chả dám nói gì đâu. Đằng này, bạn còn khẳng định cứ như
đúng rồi, rằng “Không thể nói Lã Huy không biết được” (vì tôi không
biết được nên tôi nghĩ Lã Huy cũng thế đấy). Cho nên, nếu bạn nói ra
suy nghĩ một cách nhã nhặn hơn như comment sau này, thì có lẽ, tôi
chẳng mở miệng gì đâu (vì tôi rất ngại tranh cãi mà lại).
P/S : Himiko là quán cafe, không có chuyện đuổi khách đâu bạn (trừ
khi cãi nhau to tiếng hay quậy quọ). Nếu có duyên gặp bạn ở đấy, thì
tôi sẽ tiếp bạn một cách lịch sự và khách sáo (thực ra, tôi không thích
mấy người nói giọng trịch thượng (tôi vẫn giữ nguyên cảm giác này),
nên không có chuyện tiếp chuyện thân mật được đâu). Nhưng trong
năm nay thôi, năm sau thì tôi không chắc Himiko sẽ còn.
*
PHẠM HUY THÔNG
Ok. Vậy tớ sẽ sắp xếp vào Sài Gòn trong năm nay để còn đến thưởng
thức cà phê ở quán Himiko. Himiko cũng yên tâm, con người tớ ở

ngoài không trịch thượng đâu. Cái này mọi người đều biết. Hẹn sớm
gặp lại.