tóm tắt luận văn '''' thực trạng sản xuất và một số giải pháp kỹ thuật nhằm phát triển đậu tương đông tại thái nguyên ''''

Tóm tắt luận văn
"Thực trạng sản xuất
và một số giải pháp kỹ
thuật nhằm phát triển
đậu tương đông tại
Thái Nguyên "


1

MF ,U
1. Tính c+p thi3t 5 tài
$u tng (Glycine max (L.) Merrill) là cây cơng nghi1p ng%n ngày,
chi-m v3 trí quan tr4ng trong vi1c chuy/n 8i c c u cây tr7ng và a dng
hóa các sn ph"m nơng nghi1p theo h;ng sn xu t nơng nghi1p hàng hố
và phát tri/n nông nghi1p b.n vFng.
Sn xu t nông nghi1p > vùng trung du mi.n núi phía B%c có m:t v3 trí
)c bi1t quan tr4ng ó là phát tri/n kinh t- - xã h:i, an tồn sinh thái và an
ninh qu6c phịng. Thái Nguyên có chB trng chuy/n d3ch c c u cây
tr7ng theo h;ng hàng hoá là m:t trong nhFng mAc tiêu tr4ng i/m cBa
T2nh, trong ó n8i b$t là m:t s6 cây công nghi1p ng%n ngày nh tr7ng cây
$u tng nh&m gii quy-t lao :ng ti ch9, tng ngu7n thu nh$p, nâng
cao xu t, chúng tôi nghiên cCu . tài:
“Th;c trng s n xu!t và m0t s. gi i pháp k= thu#t nh$m phát tri(n
#u tng ơng ti Thái Ngun”.
2. MIc ích cJa 5 tài
ánh giá thGc trng sn xu t $u tng và a a ra m:t s6 bi1n pháp
kI thu$t tr7ng $u tng vA ơng ti Thái Ngun. Các k-t qu thu @c
góp ph!n hồn thi1n quy trình thâm canh $u tng ơng > Thái Nguyên.
3.  ngha khoa h=c và thPc ti7n cJa 5 tài

3.1.  ngha khoa h-c
- . tài là công trình !u tiên nghiên cCu có h1 th6ng / phát tri/n $u
tng vA ông > t2nh Thái Nguyên. K-t qu nghiên cCu góp ph!n b8 sung
c s> l lu$n khoa h4c cho v1c phát tri/n $u tng vA ông > Thái
Nguyên.
- K-t qu nghiên cCu v. kI thu$t tr7ng $u tng vA ông > t2nh Thái
Nguyên là tài li1u khoa h4c phAc vA cho nghiên cCu và ging dy.
3.2.  ngha th;c ti)n
Xác 3nh các y-u t6 hn ch- và thu$n l@i 6i v;i sn xu t $u tng, tD
ó a ra các bi1n pháp / phát tri/n sn xu t $u tng vA ông > t2nh
Thái Nguyên. TD k-t qu nghiên cCu bi1n pháp kI thu$t tr7ng $u tng,
góp ph!n hồn thi1n quy trình thâm canh $u tng ơng > Thái Nguyên.
4. >i tHng, ph(m vi, thEi gian và - 6i t@ng nghiên cCu là: $u tng (Glycine max (L.) Merrill)
- Phm vi nghiên cCu là: Nghiên cCu phát tri/n $u tng vA ông trong
i.u ki1n sinh thái cBa t2nh Thái Ngun.
- Các thí nghi1m, mơ hình @c thGc hi1n ti Trung tâm ThGc hành


2
ThGc nghi1m Tr7ng HH - Thái Nguyên tD nm 2005 -n nm 2009.
5. NhOng óng góp mDi cJa lu0n án
Trên c s> ánh giá, phân tích nhFng khó khn, thu$n l@i nh h>ng -n
sn xu t, k-t qu nghiên cCu v. gi6ng và kI thu$t ã kh'ng 3nh @c c
s> khoa h4c có th/ phát tri/n tr7ng $u tng vA ông > Thái Nguyên. ã
xác 3nh kh nng sinh tr>ng phát tri/n và tính 8n 3nh v. nng su t cBa
m:t s6 gi6ng $u tng trong i.u ki1n vA ông > Thái Nguyên là
VX93.,VX92.,T22.,T26 cho nng su t bình quân tD 16,3 -n 17,9 t/ha
v@t so v;i gi6ng 6i chCng tD 1,5 -n 3,1 t/ha (gi6ng 6i chCng DT84

t 14,8 t/ha). ã b8 sung m:t s6 bi1n pháp kI thu$t / hồn thi1n quy
trình t8ng h@p tr7ng $u tng vA ông > Thái Nguyên nh gi6ng m;i
(VX93.,T26), khung ththCc cày bDa  t gieo vãi có t2a cây, phB  t b&ng rm r, trên n.n 10 t n
phân chu7ng và tH l1 NPK là 40;60;40 kg/ha, t;i n;c vào thV3,V4., R1., R3 và R6. ã xây dGng và thGc hi1n thành cơng mơ hình
trình di0n tr7ng $u tng ông > Thái Nguyên v;i gi6ng VX93 và kI
thu$t m;i ã t nng su t 22,1 t/ha tng 142% so v;i 6i chCng, lãi
thu!n t 10,35 tri1u ./ha.
6. C+u trúc cJa lu0n án
Lu$n án trình bày 160 trang, @c chia làm ph!n m> !u và 3 chng,
trong ó có 44 bng s6 li1u, 11 hình. Tham kho 125 tài li1u trong ó 71
tài li1u ti-ng Vi1t, 54 tài li1u ti-ng Anh.

Chng 1
T@NG QUAN TÀI LI8U
1.1. Tình hình nghiên cLu và s*n xu+t 0u tng trên th3 giDi
Hi1n nay, công tác nghiên cCu v. gi6ng $u tng trên th- gi;i ã @c
ti-n hành v;i quy mơ l;n. Nhi.u t$p ồn gi6ng $u tng ã @c các t8
chCc qu6c t- kho nghi1m > nhi.u vùng sinh thái khác nhau nh&m thGc
hi1n m:t s6 n:i dung chính sau:
- ThE nghi1m tính thích nghi cBa gi6ng > tDng i.u ki1n, môi trkhác nhau, to i.u ki1n so sánh gi6ng 3a phng v;i gi6ng nh$p n:i,
ánh giá phn Cng cBa các gi6ng trong nhFng i.u ki1n mơi trnhau. ã có nhi.u thành cơng trong vi1c xác 3nh các dịng, gi6ng t6t có
tính 8n 3nh và kh nng thích Cng khác nhau v;i i.u ki1n môi trkhác nhau.
- Thu th$p các v$t li1u di truy.n sau ó ti-n hành lai to, ch4n l4c, tuy/n

3
ch4n các gi6ng phù h@p v;i các tiêu chu"n cBa m:t gi6ng t6t.
- To bi-n d3 b&ng lai hFu tính và các tác nhân gây :t bi-n / to ra
gi6ng m;i có nhi.u )c tính qu.
- Xác 3nh các bi1n pháp kI thu$t tiên ti-n thâm canh $u tng t
nng su t cao, ch t l@ng t6t.
- Kho nghi1m các gi6ng $u tng > các vùng sinh thái khác nhau /
tìm kh nng thích Cng cao cho m9i vùng sinh thái.
- Xác 3nh vùng sinh thái 3a l và tht nng su t cao
1.2. Tình hình nghiên cLu và s*n xu+t 0u tng trong nDc
Theo oàn Th3 Thanh Nhàn và c:ng sG (1996) [46], các gi6ng $u
tng > Vi1t Nam @c chia làm 3 nhóm chính: Nhóm chín s;m, nhóm
chín trung bình và nhóm chín mu:n, nhóm chín s;m ít phn Cng v;i : dài
ngày nên ra hoa và chín g!n nh nhau > c 3 thSG chênh l1ch v. thr1t giFa các vùng tr7ng, do ó nó phn Cng khá ch)t v;i : dài chi-u sáng.
Nguy0n TE Xiêm và Thái Phiên (1998) [67] cho r&ng hi1u qu cBa vi1c
sE dAng các loi phân bón N, P, K cho cây tr7ng trên  t 7i chua @c
xác 3nh là P cho hi1u qu cao nh t, sau ó -n N và th p nh t là K.
Tính ch t v$t lí cBa  t, có hi1u qu r t rõ 6i v;i các loi  t xám
bc màu,  t chua, và các loi  t b3 rEa trơi, xói mịn nghèo dinh
d?ng.
Nguy0n Th- Cơn (2004) [9] nhóm chín s;m m$t : thích h@p cho nng
su t cao 35- 40 cây/m2, tng m$t : 50- 60 cây/m2 làm gim kh nng
phân cành gim s6 qu ch%c trên cây.
Theo Nguy0n Danh ông (1993) [23] vA ông gieo tr7ng $u tng trên
 t sau 2 lúa thcây/m2.
Theo Tr!n Th3 Tr

trung bình và gi6ng ng%n ngày, vA ông gieo m$t : 40- 45 cây/m2.
Nm 2002 c n;c tr7ng 158,6 nghìn ha và sn l@ng t 205,6 nghìn
t n, sau ó tng d!n qua các nm. Nm 2005 di1n tích gieo tr7ng là 204,1
nghìn ha nhng nng su t v#n còn th p t 14,3 t/ha tng ng khong
60% so v;i nng su t bình quân trên th- gi;i.
Tuy nhiên -n nm 2007 c di1n tích, nng su t và sn l@ng .u tng.
Di1n tích là 280,0 nghìn ha, nng su t t 14,6 t/ha, sn l@ng t 410,0
nghìn t n. Sn l@ng cng tng tD 205,6 nghìn t n lên 410,0 nghìn t n
(tng 204,4 nghìn t n so v;i nm 2002).


4

Chng 2
NBI DUNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CKU
2.1. V0t li9u nghiên cLu
Thí nghi1m g7m 12 gi6ng $u tng VN5, VX93, VX92, T12,
T21, T2000, AK06, T22, T26, VN6, VN9, DT84 làm 6i
chCng.
Phân bón: Supe lân Lâm Thao 16,5 % P2O5; m urea 46,6 % N; kali
clorua 50 % K2O; phân chu7ng hoai mAc.
2.2. NCi dung nghiên cLu
- i.u ki1n tG nhiên và tình hình sn xu t $u tng > Thái Nguyên.
- Kh nng sinh tr>ng và phát tri/n cBa m:t s6 gi6ng $u tng trong
vA ông > t2nh Thái Nguyên
- Nghiên cCu m:t s6 bi1n pháp kI thu$t chB y-u cho cây $u tng vA
ông > t2nh Thái Nguyên
+ Xác 3nh thtr7ng thích h@p cBa $u tng VX93 trong vA ơng. Xác 3nh phng thCc
gieo tr7ng thích h@p gi6ng VX93 trong vA ông. Nghiên cCu nh h>ng

cBa phân bón vi sinh -n m:t s6 ch2 tiêu nơng sinh h4c gi6ng $u tng
VX93 trong vA ông.
M:t s6 bi1n pháp giF "m thích h@p gi6ng VX93 trong vA ơng. nh
h>ng cBa t;i n;c -n sinh tr>ng và phát tri/n cBa m:t s6 gi6ng $u
tng trong vA ông. Xác 3nh thông.
- Xây dGng mơ hình: Mơ hình sE dAng gi6ng VX93 và áp dAng kI thu$t
trong vA ơng > t2nh Thái Ngun.
Mơ hình so sánh hi1u qu kinh t- giFa cây $u tng v;i ngô và khoai
lang > t2nh Thái Nguyên
2.3. Phng pháp nghiên cLu
2.3.1. i'u tra th;c ,a: Chúng tôi ã sE dAng m:t s6 kI nng cBa
phng pháp PRA nh: Thu th$p các tài li1u s(n có, ch4n i/m i.u tra,
ph5ng v n các h: theo b: câu h5i.Các phng pháp phân tích  t: Xác 3nh
thành ph!n c gi;i cBa  t theo phng pháp “vê giun”; Xác 3nh pHKCl b&ng pH k- theo TCVN 6492: 1999; Mùn (OC %) xác inh theo phng
pháp Walkey- Black. m t8ng s6 (N %) - b&ng phng pháp Kjendhal
trên máy Gerhadht; Lân t8ng s6 (P2O5 %) - xác 3nh theo phng pháp tr%c
quang “xanh molipden” trên máy Quang ph8 tE ngoi kh ki-n UV-VIS;


5
Kali t8ng s6 (K2O %) - xác 3nh trên máy quang ph8 h p thA nguyên tE
AAS > b;c sóng 768nm.
2.3.2. Thí nghi*m /ng ru0ng: Chúng tơi ã ti-n hành 8 thí nghi1m 7ng
ru:ng.
Thí nghi*m 1: Nghiên c9u kh nng sinh tr5ng, phát tri)n và nng
su!t c8a m2t s. gi.ng $u tng v7 ơng 5 t+nh Thái Ngun
Thí nghi1m @c b6 trí theo ki/u kh6i ng#u nhiên hồn tồn v;i 12
gi6ng và 3 l!n nh%c li (RCBD): VN5, T21, VX92, T12, VX93,
T2000, AK06, T22, T26, VN6, VN9, DT84(/c). Di1n tích 1 ơ thí

nghi1m là: 5 m x 1,4 m = 7 m2 (không k/ rãnh). Gieo tr7ng ngày 15/9 các
2005, 2006. M$t : 40 cây/m2, 10 t n PC + 40 kg N + 60 kg P2O5 + 40 kg
K2O Các ch2 tiêu theo dõi
Th<i gian sinh tr>ng; chi.u cao thân chính; kh nng tích luI ch t
khơ; h1 s6 di1n tích lá; kh nng c6 3nh N2; sâu cu6n lá @c ánh giá >
các thht; s6 6t trên thân chính; t8ng qu; s6 qu 1, 2 và 3 ht; P1000 ht; nng
su t l thuy-t; nng su t thGc thu.
Thí nghi*m 2: nh h5ng c8a th4i v7 tr/ng $u tng thích h6p trong
v7 ơng 5 t+nh Thái Nguyên
Thí nghi1m thGc hi1n ti Tr. G7m các công thCc TV1, TV2, TV3, TV4, TV5 thí nghi1m b6 trí tD
15/10 -n 5/10 các nm 2006, 2007, 2008
Thí nghi1m b6 trí theo ki/u kh6i ng#u nhiên hoàn toàn (Randomized
Complete Block Design - RCBD), v;i 5 công thCc, 3 l!n nh%c li di1n tích
ơ thí nghi1m 5 m x 2m = 10 m2. Gi6ng sE dAng trong thí nghi1m là VX93.
M$t : 40 cây/m2. 10 t n PC + 40 kg N + 60 kg P2O5 + 40 kg K2O.
Các ch2 tiêu và phng pháp theo dõi : Nh thí nghi1m 1.
Thí nghi*m 3: nh h5ng c8a m$t 2 gieo tr/ng 'n kh nng sinh
tr5ng, phát tri)n gi.ng $u tng VX93 trong v7 ơng 5 Thái Ngun:
Thí nghi1m g7m 5 cơng thCc: M1 (30 cây/m2), M2 (40 cây/m2), M3 (50
cây/m2), M4 (60 cây/m2), M5 (70 cây/m2).Thí nghi1m b6 trí theo kh6i
ng#u nhiên hồn tồn (RCBD), 3 l!n nh%c li. Di1n tích ơ thí nghi1m 5 m x
2m = 10 m2 (khơng k/ rãnh). Phân bón 1 ha: 10 t n PC + 40 kg N + 60 kg
P2O5 + 40 kg K2O, bón lót tồn b: phân chu7ng, lân, 1/3 m, 1/3 kali. Thí
nghi1m @c thGc hi1n vào vA ơng các nm 2006, 2007, 2008; gieo vào
ngày 15/9.
Các ch2 tiêu và phng pháp theo dõi nh thí nghi1m 1.

6
Thí nghi*m 4: nh h5ng c8a phng th9c gieo tr/ng 'n sinh tr5ng,
phát tri)n và nng su!t gi.ng $u tng VX93 trong v7 ơng 5 Thái Ngun
Thí nghi1m nh&m xác 3nh bi1n pháp làm  t thích h@p cho gi6ng $u
tng VX93 trong vA ông: G7m CT1, CT2, CT3, CT4. Thí nghi1m b6 trí
theo kh6i ng#u nhiên hồn tồn (RCBD) v;i 4 cơng thCc, 3 l!n nh%c li.
Di1n tích ơ thí nghi1m: 5 m x 2m = 10 m2 (khơng k/ rãnh). Phân bón 1 ha:
10 t n PC + 40 kg N + 60 kg P2O5 + 40 kg K2O, bón lót tồn b: phân
chu7ng, lân, 1/3 m, 1/3 kali. Thí nghi1m @c thGc hi1n vào vA ơng các
nm 2006, 2007, 2008; gieo vào ngày 15/9. Các ch2 tiêu và phng pháp
theo dõi nh thí nghi1m 1.
Thí nghi9m 5: nh h5ng c8a phân bón vi sinh 'n sinh tr5ng, phát
tri)n và nng su!t c8a gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông 5 Thái
Nguyên: Thành ph!n phân vi sinh g7m dong bi/n, ch t hFu c, 5,9 x 109
CFU/gam vi khu"n Rhizobium japonicum.
Thí nghi1m b6 trí theo kh6i ng#u nhiên hồn tồn (RCBD) v;i 4 cơng
thCc, 3 l!n nh%c li. Di1n tích ơ thí nghi1m: 5 m x 2m = 10 m2 (khơng k/
rãnh).M$t : tr7ng 40 cây/m2. Thí nghi1m @c thGc hi1n vào vA ông các
nm 2007, 2008; gieo vào ngày 15/9. Các ch2 tiêu và phng pháp theo dõi
nh thí nghi1m 1.
Thí nghi*m 6: nh h5ng c8a m2t s. bi*n pháp gi< #m 'n sinh
tr5ng, phát tri)n và nng su!t c8a gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông
5 Thái Ngun
Thí nghi1m b6 trí theo kh6i ng#u nhiên hồn tồn (RCBD) v;i 4 cơng
thCc, 3 l!n nh%c li. Di1n tích ơ thí nghi1m: 5 m x 2m = 10 m2 (khơng k/
rãnh).
Phân bón cho 1ha: 10 t n PC + 40 kg N + 60 kg P2O5 + 40 kg K2O.
Bón lót tồn b: phân chu7ng, lân, 1/3 m, 1/3 kali. M$t : tr7ng 40
cây/m2. Thí nghi1m @c thGc hi1n vào vA ông các nm 2006, 2007,
2008; gieo vào ngày 15/9. Các ch2 tiêu và phng pháp theo dõi nh thí

nghi1m 1.
Thí nghi*m 7: nh h5ng c8a t3i n3c 'n kh nng sinh tr5ng,
phát tri)n m2t s. gi.ng $u tng trong v7 ơng 5 t+nh Thái Ngun
Thí nghi1m @c b6 trí theo ki/u ơ chính - ơ phA (Split - Plot Design),
m9i l!n nh%c li @c chia theo kh6i chính, sau ó kh6i chính @c chia
thành nhFng ơ nh5 g4i là ơ phA.
- Nhân t6 chính g7m 2 cơng thCc:Công thCc T1, T2
- Nhân t6 phA g7m 4 gi6ng: T26, T22, DT84, VX93.


7
- Các nhân t6 phA @c b6 trí vào kh6i chính theo ki/u kh6i ng#u nhiên
hồn ch2nh. Phân bón 1 ha: 10 t n PC + 40 kg N + 60 kg P2O5 + 40 kg
K2O, bón lót tồn b: phân chu7ng, lân, 1/3 m, 1/3 kali. Thí nghi1m @c
thGc hi1n vào vA ông các nm 2007 và 2008. Gieo vào ngày 15/9; m$t :
tr7ng 40 cây/ m2. Các ch2 tiêu và phng pháp theo dõi nh thí nghi1m 1
Thí nghi*m 8: nh h5ng c8a t3i n3c 'n kh nng sinh tr5ng, phát
tri)n gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông 5 t+nh Thái Nguyên
Thí nghi1m này @c ti-n hành ti trNguyên, nh&m ánh giá nhu c!u n;c tDng giai on cBa cây và a ra
bi1n pháp t;i h@p l cho gi6ng $u tng VX93 trong vA ông > t2nh
Thái Nguyên.
G7m T1, T2, T3, T4, T5 Thí nghi1m b6 trí theo kh6i ng#u nhiên hồn
tồn (RCBD) v;i 5 cơng thCc, 3 l!n nh%c li. Di1n tích ô thí nghi1m: 5 m x
2m = 10 m2 (không k/ rãnh) Phân bón 1 ha: 10 t n PC + 40 kg N + 60 kg
P2O5 + 40 kg K2O, bón lót tồn b: phân chu7ng, lân, 1/3 m, 1/3 kali. Thí
nghi1m @c thGc hi1n vào vA ơng các nm 2006, 2007 và 2008. Gieo
vào ngày 15/9; m$t : tr7ng 40 cây/ m2. Các ch2 tiêu và phng pháp theo
dõi nh thí nghi1m 1
2.3.3. Xây d;ng mơ hình và phát tri(n #u tng v5 ông 3 t+nh Thái

Nguyên: Mô hình s; d7ng gi.ng VX93 và áp d7ng k> thu$t m3i:
MH1 - KI thu$t truy.n th6ng + Gi6ng 3a phng (DT84); MH2 - KI
thu$t truy.n th6ng + gi6ng m;i (VX93); MH3- KI thu$t m;i + gi6ng 3a
phng (DT84); MH4 - KI thu$t m;i + gi6ng m;i (VX93). Di1n tích m9i
mơ hình là 500 m2, thGc hi1n vào vA ơng các nm 2008 và 2009; gieo $u
tng vào ngày 15/9. Nng su t thGc thu và hi1u qu kinh t- cBa tDng mơ
hình.
Mơ hình so sánh hi*u qu kinh t' gilang 5 t+nh Thái Ngun: Mơ hình @c thGc hi1n nm 2008, 2009. Gieo
ngày 15/9, di1n tích mơ hình 500 m2. Tr7ng trên  t Lúa xn - Mùa s;m Cây vA ơng
Hồn thi*n quy trình tr/ng $u tng v7 ơng 5 t+nh Thái Nguyên
2.4. Phng pháp xN l s> li9u
Các thông tin thu @c trong i.u tra @c xE l b&ng ph!n m.m Excel
5.0. Các s6 li1u thí nghi1m trên 7ng ru:ng @c xE l b&ng ph!n m.m
IRRISTAT 4.0. XE l s6 li1u ánh giá tính 8n 3nh cBa ch2 tiêu qua các
nm. Nguy0n ình Hi.n (2001)[27].


8

Chng 3
K2T QU) NGHIÊN CKU VÀ TH)O LU/N
3.1. i5u ki9n tP nhiên và tình hình s*n xu+t 0u tng G Thái Ngun
3.1.1. i'u ki*n th2i ti&t khí h#u v5 ơng c6a Thái Nguyên t8
2005 - 2008
Tháng 9 nhi1t :, "m :, l@ng ma thu$n l@i cho sG ny m!m cBa ht
và sinh tr>ng cBa cây con.Tháng 10 ththáng là 26,5 0C (nhi1t : cao nh t 30,5 0C, th p nh t 18,10C), s6 gi< n%ng
158,0 gichuy/n ch t dinh d?ng v. qu và ht. L@ng ma tháng này ã gim

nhi.u, trung bình là 69,9 mm. Tháng 11, nhi1t : và l@ng ma gim
nhi.u so v;i các tháng tr;c. Nhi1t : trung bình tháng là 20,50C (nhi1t :
cao nh t 25,00C, th p nh t 16,60C), l@ng ma 47,5 mm, l@ng b6c hi
92,9 mm. Tháng 12, nhi1t : xu6ng th p, trung bình tháng là 17,30C (trong
ó cao nh t 22,20C, th p nh t 10,80C), l@ng ma th p 18,9 mm, l@ng
b6c hi l;n là 86,3 mm, "m : khơng khí 65,5 %.
3.1.2. !t nông nghi*p và c c!u cây tr/ng hàng nm 3 t+nh Thái Nguyên
 t nông nghi1p > t2nh Thái Nguyên bình quân khá cao là 0,493 ha/h:,
trong ó  t ru:ng là 0,242 ha (chi-m 49,08% t8ng di1n tích  t nơng
nghi1p). Ph!n cịn li là các loi  t v t Thái Nguyên chB y-u @c hình thành trên á sa thch, do v$y  t
có thành ph!n c gi;i nh*,  t chua và nghèo dinh d?ng. Trong vùng i.u
tra nghiên cCu,  t ru:ng có th/ b6 trí tr7ng $u tng .u chua, pH dao
:ng tD 4,3 - 5,4; nghèo dinh d?ng, hàm l@ng m dao :ng tD 0,11 0,20 %, kali t8ng s6 tD 0,60 - 0,73 %, lân t8ng s6 tD 0,06 - 0,18 %, hàm
lng mùn th p 1,63 - 2,85 %. Nh v$y 6i v;i cây $u tng, : pH và
l@ng dinh d?ng cBa  t là th p, cha phù h@p. / cây $u tng sinh
tr>ng phát tri/n t6t, cho nng su t cao > các loi  t trên nh t thi-t c!n b8
sung phân hFu c, dinh d?ng khoáng a l@ng N, P, K và m:t s6 dinh
d?ng trung, vi l@ng khác.
C c u cây tr7ng hàng nm cBa t2nh r t phong phú và @c tr7ng h!u h-t
> các vA trong nm.


9
Trên nhFng chân  t lúa xuân + lúa mùa s;m + cây màu vA ông, cây
màu chB y-u là ngô và khoai lang; m y nm g!n ây, khoai tây cng @c
tr7ng > vA ơng v;i di1n tích nh5. NhFng chân  t này, nhi.u ru:ng cịn
b5 hố, có th/ b6 trí vA $u tng vA ơng.
Trên chân  t lúa xuân + lúa mùa chính vA chi-m di1n tích l;n (25-30 %
di1n tích), sau khi thu hoch lúa mùa ch2 có m:t s6 ít di1n tích tr7ng khoai

lang, rau, cịn li / hoang hố.
3.1.3. Tình hình s n xu!t #u tng 3 t+nh Thái Nguyên
K-t qu i.u tra > bng 3.2 cho th y, s6 nhân kh"u các huy1n bi-n :ng
4,0- 4,5 ngó có các loi  t khác nhau v;i t2 l1 cng khác nhau và chi-m chB y-u là
 t lúa + màu.  t tr7ng $u tng ch2 chi-m m:t t2 l1 r t nh5 và phân b6
ri rác > các huy1n. Trung bình  t tr7ng $u tng > các h: i.u tra tD
0,07-0,09 ha/h:, cao nh t là huy1n Phú Bình, th p nh t là huy1n 7ng HH
và Phú Lng. Nng su t $u tng vA ông > các huy1n t th p, ch2 t
12,2 t/ha (Phú Bình) và 10,55 t/ha (Ph8 Yên), th p nh t là 9,46 t/ha
(Phú Lng).
K-t qu i.u tra cng cho th y, nhi.u h: khơng bón phân m cho $u
tng, cao nh t là > huy1n 7ng HH chi-m 10,6 % s6 h: i.u tra, ti-p -n
là Phú Lng chi-m 10,3 %, các i/m còn li chi-m t2 l1 tD 6,7- 9,4% s6
h: i.u tra, !u t bón m > mCc th p chi-m tD 32,6- 51,5%. T2 l1 s6 h:
khơng bón lân cho $u tng cao nh t > huy1n Phú Lng là 19,8 %, ti-p
-n > 7ng HH là 15,3 %, Phú Bình là 8,3%, Ph8 Yên là 7,6 %. = các
huy1n, nơng dân chB y-u bón lân > mCc th p (19,7-33,0 %) và trung bình
(48,5-67,8 %), s6 h: !u t phân lân > mCc cao chi-m tD 2,7-4,9% t8ng s6
h: i.u tra. Phân kali r t ít @c !u t bón cho $u tng, qua i.u tra
cho th y huy1n Phú Lng có s6 h: khơng bón phân kali cho $u tng
cao nh t chi-m 20,6 % s6 h: i.u tra. S6 h: khơng bón kali cho $u tng
tD 10,6- 20,6%, các h: !u t phân kali > mCc th p chi-m tD 43,3-57,9%
và mCc trung bình chi-m tD 25,4- 40,7% s6 h: i.u tra.
3.1.4. M0t s. y&u t. hn ch& và thu#n l4i .i v1i s n xu!t #u tng 3
Thái Nguyên
3.1.4.1. M2t s. y'u t. hn ch' .i v3i s n xu!t $u tng v7 ông 5 Thái
Nguyên
K-t qu i.u tra cho th y có ba nhóm y-u t6 hn ch- chính -n sn xu t
$u tng là y-u t6 kinh t- xã h:i, y-u t6 phi sinh h4c và nhóm y-u t6 sinh

h4c. MCc : nh h>ng cBa các nhóm y-u t6 -n sn xu t $u tng khác
nhau và @c ánh giá theo mCc : quan tr4ng cBa tDng y-u t6.


10
V;i y-u t6 kinh t- xã h:i: V. v6n, k-t qu i.u tra cho th y trên 50 % s6
h: thi-u v6n / áp dAng kI thu$t m;i, nh t là ti.n mua gi6ng m;i, phân
bón và v$t t khác. Trên 95 % nông dân @c h5i cha @c ti-p c$n v;i
kI thu$t tr7ng $u tng tiên ti-n, nông dân chB y-u tr7ng $u tng theo
kinh nghi1m. Y-u t6 phi sinh h4c nh i.u ki1n khí h$u thma l;n > !u vA là y-u t6 hn ch- quan tr4ng nh -n sn xu t $u tng
do khâu tr7ng b3 ng$p úng th6i ht gi6ng,  t dí ch)t cây kém sinh tr>ng.
Hn lnh cu6i vA cng là m:t y-u t6 hn ch- quan tr4ng, chúng có nh
h>ng x u -n sn xu t $u tng nh t là vào nhFng nm quá rét và hn
kéo dài, làm kéo dài th<i gian sinh tr>ng, nhi.u di1n tích tr7ng khơng th/
chín @c d#n -n nng su t và ph"m ch t gim. Y-u t6 sinh h4c, thi-u
gi6ng t6t, phù h@p .u @c ánh giá > mCc : r t quan tr4ng. Giịi Ac
ng4n, sâu cu6n lá @c nơng dân > các i/m i.u tra ánh giá mCc r t
quan tr4ng. Ngcây con m;i m4c thì cây khơng th/ sinh tr>ng ti-p @c và m t nng su t
hồn tồn, sâu cu6n lá phá hoi n-u khơng chFa tr3 k3p thm t nng su t và ph"m ch t. Sâu Ac qu cng là y-u t6 r t quan tr4ng 6i
v;i sn xu t $u tng trong t2nh Thái Nguyên. Qua  ki-n cBa nơng dân,
có nhFng nm sâu Ac qu ã làm gim 70 % -n 80 % sn l@ng $u
tng.
Y-u t6 thuH l@i r t quan tr4ng 6i v;i $u tng vA ơng vì giFa và cu6i
vA th<ng g)p hn, nên vi1c t;i n;c có nh h>ng r t l;n -n nng su t
$u tng
3.1.4.2. Các y'u t. thu$n l6i ) phát tri)n $u tng v7 ông 5 Thái Nguyên
T2nh Thái Nguyên có h1 th6ng khuy-n nơng @c t8 chCc ch)t ch, tD

c p t2nh -n c p xã và hot :ng r t có hi1u qu. T2nh Thái Nguyên có
m:t :i ng cán b: khuy-n nơng nng :ng, nhi1t tình. V. hi1u qu cBa
kI thu$t tr7ng $u tng m;i: 80 % s6 nông dân @c h5i cho r&ng kI
thu$t m;i ã em li hi1u qu kinh t- cao hn ngô. Các y-u t6 phi sinh
h4c: Có 70-85 % s6 h: i.u tra cho r&ng: i.u ki1n th<i ti-t > Thái
Nguyên phù h@p cho gieo tr7ng $u tng ông;  t tr7ng > Thái Ngun
có th/ b6 trí vA $u tng ơng l;n, chB y-u  t có thành ph!n c gi;i
nh*, thoát n;c t6t, r t phù h@p v;i cây $u tng.
3.1.4.3. M2t s. gi i pháp phát tri)n $u tng v7 ơng
- / duy trì và tng d!n di1n tích, nng su t $u tng > Thái Nguyên,
t2nh c!n quan tâm nhi.u hn nFa v. phát tri/n sn su t $u tng. Công ty
Gi6ng cây tr7ng sn xu t và qun l, tìm ngu7n cung Cng $u tng gi6ng
có ch t l@ng cao cho nông dân k3p th

11
- / kh%c phAc các y-u t6 hn ch- phi sinh h4c nh dinh d?ng  t, t2nh
c!n h;ng d#n nơng dân áp dAng kI thu$t tr7ng $u tng, bón phân úng
quy trình kI thu$t.
- 6i v;i các y-u t6 hn ch- sinh h4c, t2nh c!n khuy-n cáo nông dân sE
dAng gi6ng m;i cho nng su t cao, ph"m ch t t6t, sE dAng thu6c bo v1
thGc v$t h@p l / m bo nng su t cây tr7ng mà không làm ô nhi0m môi
tr- / m> r:ng di1n tích $u tng vA ông, t2nh c!n i.u ch2nh thlúa mùa s;m trên m:t ph!n di1n tích  t > các huy1n, b&ng cách gieo tr7ng
s;m hn 10-15 ngày ho)c sE dAng gi6ng lúa có th<i gian sinh tr>ng cGc
ng%n, / b6 trí $u tng ơng tr7ng úng thcu6i vA.
- T2nh Thái Nguyên c!n tng cvà phát tri/n $u 9, Vi1n Cây lng thGc và Cây thGc ph"m, Vi1n Khoa

h4c Nông nghi1p Vi1t Nam, các trh1 t6t, cùng chia s+ giFa các nhà các nhà qun l, nhà khoa h4c và nông
dân.
- C!n có m:t b: gi6ng t6t, a dng c v. th<i gian sinh tr>ng cng nh
nng su t cao. C!n chú tr4ng b: gi6ng ng%n ngày.
- ChB :ng gieo tr7ng lúa mùa s;m, rút n;c khi lúa 5 uôi / k3p ththu mùa, gii phóng  t nhanh cho sn xu t vA ông.
3.2. Nghiên cLu kh* nng sinh trGng, phát tri6n cJa mCt s> gi>ng
0u tng vI ông G t:nh Thái Nguyên
3.2.1. Nghiên c7u %c i(m nông sinh h-c c6a m0t s. gi.ng #u tng
trong v5 ông 3 t+nh Thái Nguyên
Qua theo dõi 2 nm cho th y các gi6ng $u tng tham gia thí nghi1m
.u sinh tr>ng và phát tri/n t6t trong i.u ki1n vA ông. Các gi6ng $u
tng tham gia thí nghi1m .u thu:c nhóm chín s;m, thtr>ng là 81-95 ngày S6 li1u bng 3.6 cho th y chi.u cao cây cBa các
gi6ng $u tng bi-n :ng tD 21,14 - 34,87cm, trong ó T12, VX92,
VN6, VN9 có chi.u cao cây th p hn gi6ng 6i chCng. Các gi6ng
VX93, T21, T2000 có chi.u cao cây cao hn gi6ng 6i. Các gi6ng cịn
li có chi.u cao cây tng ng v;i gi6ng 6i chCng.
3.2.2. Các y&u t. c!u thành nng su!t và nng su!t c6a các gi.ng #u
tng v5 ông 3 t+nh Thái Nguyên
Nng su t l thuy-t nm 2005, cBa các gi6ng thí nghi1m bi-n :ng tD
13,45 - 30,02 t/ha. Trong ó có ba gi6ng VX93, T21, AK06 có NSLT


12
cao hn 6i chCng > mCc tin c$y 99% và gi6ng T26, có s6 NSLT cao
hn 6i chCng > mCc tin c$y 95%. Các gi6ng cịn li có NSLT tng
ng và th p hn 6i chCng. Nm 2006 nng su t l thuy-t bi-n :ng tD
21,98 - 36,21 t/ha. Trong ó có 2 gi6ng VX93, T21 có NSLT cao hn

6i chCng > tin c$y 99%, gi6ng T2000, T26 cao hn 6i chCng > mCc
tin c$y 95%, các gi6ng còn li có NSLT tng ng v;i gi6ng 6i chCng.
B*ng 3.8. Các y3u t> c+u thành nng su+t và nng su+t
cJa các gi>ng 0u tng trong vI ông
S> qu* ch1c/
cây (qu*)
Gi>ng
2005 2006
VN5
18,93 20,60
VX93
25,93 26,93
VX92
18,20 26,23
T12
10,33 15,93
T21
18,27 21,73
T2000 20,60 31,00
AK06
20,47 16,93
T22
13,15 24,60
T26
17,53 21,40
VN6
13,73 20,03
VN9
14,25 20,20
DT84 (/c) 15,00 20,20

Cv%
10,4
9,2
LSD05
3,02 3,46
LSD01
4,09 4,70

S> h(t
ch1c/qu*
2005 2006
1,80 1,93
1,95 2,04
1,94 2,00
2,05 1,97
2,05 1,98
2,04 2,07
1,94 1,98
2,04 2,05
2,16 2,07
1,89 2,00
1,80 1,96
1,97 2,02
2,4
2,7
0,08 0,12
0,11 0,16

M1000 h(t
(gam)

2005 2006
156,45 149,69
151,39 146,60
140,45 139,50
158,81 158,75
186,27 185,22
138,71 120,59
161,98 167,19
154,95 127,25
160,51 161,62
149,19 147,97
151,53 154,55
179,89 169,65
1,4
1,7
3,82
4,41
5,19
6,00

NSLT
(t(/ha)
2005 2006
21,89 22,14
30,02 32,33
21,29 28,37
13,45 20,74
27,84 36,21
22,90 30,50
27,47 21,98

19,64 25,58
24,14 29,79
17,38 22,48
15,76 22,55
21,04 25,60
7,6
9,2
2,84 4,11
3,86 5,59

NSTT
(t(/ha)
2005 2006
10,96 17,43
16,80 18,90
16,84 17,33
7,16 11,24
12,81 16,90
10,50 17,09
10,29 15,05
11,71 21,00
16,12 19,72
12,56 15,76
10,64 16,37
13,11 16,57
10,09 8,5
1,76 2,49
2,39 3,38

Nng su t thGc thu nm 2005, cBa các gi6ng thí nghi1m bi-n :ng tD

7,16 - 16,84 t/ha. Trong ó có ba gi6ng VX93, VX92, T26 có NSTT
cao hn 6i chCng > mCc tin c$y 99%. Các gi6ng cịn li có NSTT
tng ng và th p hn 6i chCng. Nm 2006 nng su t thGc thu bi-n
:ng tD 11,24 - 21,00 t/ha. Trong ó có 2 gi6ng T26, T22 có NSTT
cao hn 6i chCng > tin c$y 99%, gi6ng VX93 cao hn 6i chCng > mCc
tin c$y 95%, các gi6ng cịn li có NSTT tng ng và th p hn gi6ng
6i chCng.


13
3.3. Nghiên cLu bi9n pháp kQ thu0t cho cây 0u tng vI ông G Thái
Nguyên
3.3.1. nh h3ng c6a th2i v5 tr/ng #u tng thích h4p trong v5 ơng
3 t+nh Thái Nguyên
3.3.1.1. nh h5ng c8a th4i v7 tr/ng 'n m2t s. ch+ tiêu nông sinh h-c
gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông 5 t+nh Thái Nguyên
Th<i vA tr7ng ã nh h>ng -n chi.u cao cây, s6 6t trên cây. Chi.u
cao cây gim d!n tD 45,2 cm > TV1 xu6ng 28,7 cm > TV5. S6 6t trên cây
cng gim d!n theo thcây cao nh t là 10,9 6t, TV2 là 10,5 6t, th p nh t là > TV5 là 8,8 6t.
Th<i vA tr7ng ã nh h>ng l;n -n ch2 s6 di1n tích lá cBa cây $u tng.
TV1 có ch2 s6 di1n tích lá l;n nh t c hai thlá/m2  t, ti-p -n TV2 và TV3 có ch2 s6 di1n tích lá hai thlà tng ng nhau 3,2 - 4,4 m2 lá/m2  t, TV5 có ch2 s6 di1n tích lá th p
nh t c hai th3.3.1.2. nh h5ng th4i v7 'n các y'u t. c!u thành nng su!t và nng su!t
c8a gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông 5 t+nh Thái Nguyên
S6 li1u > bng 3.11 cho th y: Các thl thuy-t khác nhau, nng su t (NSLT) các th35,9 t/ha. Nng su t l thuy-t cao nh t > TV1 là 35,9 t/ha, TV3 và TV4

có nng su t l thuy-t tng ng 20,7 - 23,9 t/ha; TV5 có nng su t
th p nh t, tng Cng ch2 t 16,3 t/ha. Th<i vA tr7ng nh h>ng -n nng
su t thGc thu (NSTT). NSTT bi-n :ng tD 13,9 - 21,2 t/ha, TV1 (15/9)
t 21,2 t/ha và TV2 t 19,7 t/ha tng ng nhau cao hn TV4 và
TV5 > mCc : tin c$y 99% trong 3 nm 2006, 2007, 2008. TV5 do thti-t khô, rét nên s6 qu ch%c ít, ht $u tng bé, ch2 t 13,9 t/ha.
B*ng 3.11. )nh hGng cJa thEi vI 3n nng su+t và các y3u t> c+u thành
nng su+t gi>ng 0u tng VX93 trong vI ông G t:nh Thái Nguyên
S> qu*
ThEi
S> h(t
M1000 h(t
NSLT
NSTT
ch1c/ cây
vI
ch1c/qu*
(g)
(t(/ha)
(t(/ha)
(qu*)
TV1
30,1
2,0
145,9
35,9
21,2
TV2
27,0
2,0

143,4
31,8
19,7
TV3
23,1
1,9
135,9
23,9
18,2
TV4
22,1
1,8
125,7
20,7
15,0
TV5
17,5
1,8
125,2
16,3
13,9
(S. li*u trung bình nm 2006, 2007, 2008, phân tích t:ng nm, ph7 l7c
13,14)


14
3.3.1.3. Tính 0n ,nh ch+ tiêu qu ch%c/cây, ht ch%c/ qu , nng su!t th=c
thu trong thí nghi*m th4i v7 qua các nm.
B*ng 3.12. Tính An nng su+t thPc thu trong thí nghi9m thEi vI

ThEi S> qu* ch1c/cây
S> h(t ch1c/qu*
Nng su+t thPc thu
vI
TB
Pi
Po
TB
Pi
Po
TB
Pi
Po
TV1 30.133 0.799 0.694 2.033 0.756 0.923 21.293 0.917 0.753
TV2 27.000 0.904 0.436 2.033 0.611 0.626 19.780 0.697 0.731
TV3 23.133 0.949 0.153 1.867 0.717 0.626 18.220 0.852 0.626
TV4 22.133 0.685 0.993* 1.833 0.998 0.000 15.073 0.571 1.000*
TV5 17.533 0.514 0.996* 1.800 0.998 0.000 13.990 0.718 0.999*
K-t qu ánh giá > bng 3.12 cho th y: Trong các thcó ba thnng su t thGc thu 8n 3nh nh t vì có h1 s6 h7i quy bi = 1 và có ch2 s6 S2D
nh5. Các th<i vA TV4, TV5 khơng 8n 3nh vì có h1 s6 h7i quy bi > 1 và có
ch2 s6 S2D l;n (*) . Qua k-t qu phân tích lGa ch4n TV1, TV2 là thích h@p
nh t.
3.3.2. nh h3ng c6a m#t 0 gieo tr/ng &n kh nng sinh tr3ng, phát
tri(n gi.ng #u tng VX93 trong v5 ông 3 Thái Nguyên
3.3.2.1. nh h5ng c8a m$t 2 tr/ng 'n m2t s. ch+ tiêu nông sinh h-c
gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông 5 t+nh Thái Nguyên
M$t : tr7ng càng dày thì chi.u cao cây càng cao, trong thí nghi1m m$t
: M5 (70 cây/m2) có chi.u cao t 45,4 cm và m$t : M1 (30 cây/m2) t

th p nh t 35,4cm
S6 li1u thu @c cho th y, tng m$t : tr7ng ã làm gim ch2 s6 di1n
tích lá, gim kh nng tích luI l@ng ch t khô thân lá cBa cây $u tng.
Các công thCc M1 (30 cây/m2) có ch2 s6 di1n tích lá th p nh t > th(2,3 m2 lá/m2  t). Th<i k này tr7ng > m$t : 40 cây/m2(M2) có ch2 s6
di1n tích lá cao nh t (3 m2 lá/m2  t) và gim d!n > m$t : tD 50- 70
cây/m2 (M3 - M5) có ch2 s6 di1n tích lá tD 2,5 -2,8 m2 lá/m2  t. ThR6 ch2 s6 di1n tích lá bi-n :ng tD 3,4 - 4,7 m2 lá/m2  t, > các công thCc
M3, M4, M5(50- 70 cây/m2) ch2 s6 di1n tích lá gim, do tr7ng dày cnh
tranh ánh sáng cnh tranh dinh d?ng lá m5ng, màu xanh vàng kh nng
quang h@p kém hn.
3.3.2.2. nh h5ng c8a m$t 2 'n các y'u t. c!u thành nng su!t và nng
su!t c8a gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông 5 t+nh Thái Nguyên


15
B*ng 3.15. )nh hGng cJa m0t C 3n các y3u t> c+u thành nng su+t
và nng su+t cJa gi>ng 0u tng VX93 trong vI ông
S> qu*
S> h(t
Công
M1000 h(t
NSLT
NSTT
ch1c/ cây ch1c/qu*
thLc
(g)
(t(/ha)
(t(/ha)
(qu*)

(h(t)
M1(/c)
29,5
2,1
140,4
29,79
19,64
M2
28,3
2,1
138,4
35,09
20,76
M3
22,4
1,9
130,6
28,03
17,43
M4
17,7
1,8
127,3
25,05
15,21
M5
15,8
1,8
125,7
25,36

13,49
(S. li*u trung bình nm 2006, 2007, 2008, x; l phân tích, ph7 l7c 22,23)
Nng su t l thuy-t cBa gi6ng $u tng VX93 > các m$t : tr7ng khác
nhau bi-n :ng tD 25,05- 35,09 t /ha. Nng su t l thuy-t > m$t : M2
(40 cây/m2) t 35,09 t/ha và th p nh t > 60 cây/m2(M4) t 25,05 t/ha.
M$t : M2 (40 cây/m2) có nng su t l thuy-t cao nh t và cao hn 6i
chCng M1 (30 cây/m2) trong 3 nm 2006, 2007 và 2008 > mCc : tin c$y
99% (phA lAc 23).
Nng su t thGc thu cBa các m$t : t tD 13,49- 20,76t /ha. M2 v;i
m$t : 40cây/m2 có nng su t thGc thu t 20,76t/ha. M4, M5 v;i m$t :
(60 - 70 cây/m2) có nng su t thGc thu th p hn M1, M2 m$t : (30 -40
cây/m2), trong 3 nm 2006, 2007 và 2008 > mCc tin c$y 99%.
3.3.3. nh h3ng c6a phng th7c gieo tr/ng &n sinh tr3ng, phát
tri(n và nng su!t gi.ng #u tng VX93 trong v5 ông 3 Thái Nguyên
3.3.3.1. nh h5ng c8a phng th9c gieo tr/ng 'n m2t s. ch+ tiêu nông
sinh h-c gi.ng $u tng VX93
Chi.u cao cây phn ánh quá trình sinh tr>ng cBa cây b%t !u tD khi
gieo -n khi thu hoch, chi.u cao cây phA thu:c vào gi6ng và các bi1n
pháp kI thu$t gieo tr7ng. S6 li1u thu @c cho th y chi.u cao cây cBa các
cơng thCc thí nghi1m bi-n :ng tD 37,6 - 40,9 cm.
3.3.3.2. nh h5ng c8a phng th9c gieo tr/ng 'n các y'u t. c!u thành
nng su!t và nng su!t c8a gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông
Nng su t là k-t qu cu6i cùng cBa các quá trình sinh tr>ng, phát tri/n
cBa cây $u tng. Ch2 tiêu này có th/ phn ánh @c kh nng sinh
tr>ng, phát tri/n cBa cây t6t hay x u. Nng su t cBa $u tng cao hay
th p phA thu:c vào nhi.u y-u t6 nh: Gi6ng, i.u ki1n ngoi cnh, phng
thCc tr7ng tr4t.


16

B*ng 3.19. )nh hGng cJa phng thLc gieo tr?ng 3n các y3u t> c+u
thành nng su+t và nng su+t cJa gi>ng 0u tng VX93 trong vI ông
S> qu*

S> h(t

ch1c/ cây

ch1c/qu*

(qu*)

(h(t)

CT1(/c)

26,6

CT2

Công

M1000 h(t

NSLT

NSTT

(g)

(t(/ha)

(t(/ha)

2,1

140,6

27,7

19,5

28,7

2,1

140,5

35,7

21,4

CT3

22,4

1,9

134,1

29,1

18,9

CT4

18,7

1,9

137,0

27,8

19,8

thLc

(S. li*u trung bình nm 2006, 2007, 2008, x; l phân tích, ph7 l7c 31,32)
Nng su t thGc thu là ch2 tiêu thGc t- ánh giá m:t cách khách quan )c
tính t6t x u cBa gi6ng hay ánh giá sG tác :ng cBa các bi1n pháp kI thu$t
canh tác. Nng su t thGc thu cBa các công thCc t tD 18,9- 21,4 t /ha.
Trong ó CT2 (21,4 t/ha) có nng su t t cao nh t, th p nh t > CT3
(18,9 t/ha) công thCc gieo vãi không làm  t.
3.3.4. nh h3ng c6a phân bón vi sinh &n sinh tr3ng, phát tri(n và
nng su!t c6a gi.ng #u tng VX93 trong v5 ông 3 Thái Nguyên
3.3.4.1. nh h5ng c8a phân bón vi sinh 'n m2t s. ch+ tiêu nơng sinh
h-c gi.ng $u tng VX93
Chi.u cao cây là m:t ch2 tiêu quan tr4ng phn ánh trung thGc v. quá
trình sinh tr>ng cBa cây. Chi.u cao cây ngoài phA thu:c vào bn ch t di

truy.n cBa gi6ng còn ch3u sG tác :ng r t l;n cBa các y-u t6 ngoi cnh
nh: Ch- : n;c, ánh sáng, : "m, nhi1t :, dinh d?ng. K-t qu theo
dõi thí nghi1m cho th y chi.u cao cBa các công thCc bi-n :ng tD 28,6 32,1 cm. CT2 có chi.u cao cây t cao nh t (32,1cm), CT4 có chi.u cao
tng ng cơng thCc 6i chCng.


17
3.3.4.3.nh h5ng c8a phân bón vi sinh 'n các y'u t. c!u thành nng
su!t và nng su!t c8a gi.ng $u tng VX93
B*ng 3.23. )nh hGng cJa phân bón vi sinh 3n các y3u t> c+u thành
nng su+t và nng su+t cJa gi>ng 0u tng VX93
S> qu*
S> h(t
M1000 h(t
NSLT
NSTT
Công
ch1c/ cây
ch1c/qu*
(g)
(t/ha)
(t/ha)
thLc
(qu)
2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008
CT1 18,2 22,2 1,6 1,8 134,3 139,2 15,7 22,4 13,2 18,6
CT2 21,2 25,2 1,9 2,1 136,1 154,5 22,4 33,5 19,1 23,7
CT3 21,1 20,6 1,9 1,8 136,8 129,2 22,7 20,0 17,6 22,2
CT4 18,6 23,3 1,7 2,1 134,9 141,3 17,9 27,2 14,9 18,7
CV% 6,40 4,70 5,80 5,00 4,90 5,80 11,90 7,00 10,65 6,60

LSD05 2,53 2,15 0,21 0,19 1,26 1,47 4,68 3,50 3,86 2,79
LSD01 3,84 3,26 0,32 0,29 1,90 1,98 7,10 5,44 5,85 4,21
Nng su t l thuy-t nm 2007 bi-n :ng tD 15,7- 22,7 t/ha. CT3 có
nng su t l thuy-t t cao nh t 22,7 t/ha, cao hn 6i chCng > mCc 99%.
CT2 có nng su t l thuy-t cao hn 6i chCng ch%c ch%n > mCc 95%.
Nng su t thGc thu nm 2007 bi-n :ng tD 13,2 - 19,1 t/ha.Trong ó
CT2 có nng su t thGc thu t cao nh t 19,1 t/ha cao hn so v;i 6i
chCng ch%c ch%n > mCc 99%, CT3 cao hn công thCc 6i chCng > mCc
95%, CT4 có nng su t thGc thu tng ng 6i chCng. Nm 2008
nng su t thGc thu bi-n :ng tD 18,6 - 23,7 t/ha, CT2 có nng su t thGc
thu cao nh t và cao hn 6i chCng ch%c ch%n > mCc 99%, CT3 có nng
su t thGc thu cao hn 6i chCng ch%c ch%n > mCc 95%, CT4 có nng
su t thGc thu tng ng v;i 6i chCng.
3.3.5. nh h3ng c6a m0t s. bi*n pháp gi: "m &n kh nng sinh
tr3ng, phát tri(n và nng su!t #u tng VX93 trong v5 ông 3 Thái
Nguyên
3.3.5.1. nh h5ng c8a bi*n pháp gi< #m 'n m2t s. ch+ tiêu nông sinh
h-c c8a gi.ng $u tng VX93 trong v7 ông
- K-t qu nghiên cCu cho th y giF "m ã kéo dài TGST cBa $u tng
so v;i không giF "m, bi-n :ng tD 90 - 94 ngày. Trong ó cơng thCc
khơng tB có TGST ng%n nh t là 90 ngày, giF "m b&ng rm r có TGST là
93 ngày, giF "m b&ng nilon có thphân xanh có TGST là 91 ngày.
3.3.5.2. nh h5ng c8a bi*n pháp gi< #m 'n các y'u t. c!u thành nng
su!t và nng su!t $u tng VX93 trong v7 ông


18
- K-t qu > bng 3.25 cho th y: S6 qu ch%c/cây trung bình cBa các cơng
thCc thí nghi1m bi-n :ng tD 25,0 - 29,2 qu/cây, trong thí nghi1m cơng thCc

giF "m b&ng nylon và giF "m b&ng rm r (CT1, CT3) .u có s6 qu
ch%c/cây nhi.u hn so v;i công thCc /c ch%c ch%n > mCc : tin c$y 95%
trong 3 nm 2006, 2007 và 2008 (phA lAc 40).
B*ng 3.25. Các y3u t> c+u thành nng su+t và nng su+t
cJa gi>ng 0u tng VX93 trong vI ông
Qu*
H(t
Ch: tiêu
M1000
NSLT
NSTT
ch1c/cây ch1c/qu*
CT
(gam)
(t(/ha)
(t(/ha)
(qu*)
(s> h(t)
CT1
28,6
1,9
136,4
31,6
20,3
CT2
27,2
1,9
134,4
29,7
18,9

CT3
29,2
2,0
136.9
33,2
21,3
CT4(/c)
25,0
1,8
131,4
25,2
16,7
(S. li*u trung bình 2006,2007,2008, x; l phân tích t:ng nm,
ph7 l7c 40,41)
- Nng su t l thuy-t cBa các công thCc bi-n :ng tD 25,2 - 33,2 t/ha,
nng su t l thuy-t t cao nh t công thCc giF "m b&ng rm r 33,2 t/ha,
th p nh t là công thCc 6i chCng không giF "m > mCc : tin c$y 95%
trong 3 nm.
Nng su t thGc thu bi-n :ng tD 16,7- 21,3t/ ha, tB "m b&ng rm r t
21,3 t/ha cao hn 6i chCng > mCc : tin c$y 95%, trong 3 nm.
3.3.5.3. nh h5ng c8a bi*n pháp gi< #m 'n hi*u qu tr/ng $u tng
VX93 trong v7 ông
B*ng 3.26: Hi9u qu* kinh t3 tM các bi9n pháp giO .m
TAng chi
TAng thu
Lãi thu-n
TSLN
(Tr.?ng/ha) (Tr.?ng/ha) (Tr.?ng/ha)
Tr.?ng
CT1

20,4
24,3
3,9
0,2
CT2
16,9
22,6
5,7
0,3
CT3
15,9
25,5
9,9
0,6
CT4(/c)
16,8
20,0
3,2
0,2
(S. li*u trung bình 2006,2007,2008, ph7 l7c 42)
Hi1u qu kinh t- thu @c cao nh t công thCc giF "m b&ng rm r t
9,9 tri1u 7ng/ha, cao hn công thCc giF "m b&ng phân xanh 4,2 tri1u
7ng/ha và cao hn công thCc không giF "m 6,7 tri1u 7ng/ha. TH su t l@i
nhu$n bi-n :ng tD 0,2- 0,6 tri1u 7ng/ha. Các công thCc @c giF "m
Công thLc


19
.u có hi1u qu kinh t- cao hn so v;i công thCc 6i chCng và tH su t l@i
nhu$n cBa 7ng v6n cao nh t là công thCc giF "m b&ng rm r.

3.3.6. nh h3ng c6a t1i n1c &n sinh tr3ng và phát tri(n c6a các
gi.ng #u tng trong v5 ông 3 t+nh Thái Nguyên
3.3.6.1. &c i)m nông sinh h-c c8a các gi.ng $u tng trong i(u ki*n
t3i n3c và không t3i n3c v7 ông 5 t+nh Thái Nguyên
Trong i.u ki1n có t;i n;c gi6ng DT84 có chi.u cao cây cao nh t
(33,7cm) cao hn ba gi6ng còn li ch%c ch%n > mCc tin c$y 95% và T22
có chi.u cao cây th p nh t ch%c ch%n > mCc tin c$y 95%.
3.3.6.3. Các y'u t. c!u thành nng su!t và nng su!t c8a các gi.ng $u
tng thí nghi*m trong i(u ki*n có t3i n3c và khơng t3i n3c v7 ơng
K-t qu cho th y khi tr7ng > c hai i.u ki1n tr7ng tr4t khác nhau (t;i
n;c và không t;i n;c) thì nng su t l thuy-t cBa các gi6ng có sG bi-n
:ng l;n. Trong i.u ki1n có t;i n;c các gi6ng có nng su t l thuy-t
cao hn khơng t;i n;c ch%c ch%n > mCc : tin c$y 95% trong 2 nm
2007 và 2008.
Nng su t thGc thu trong i.u ki1n có t;i n;c có nng su t thGc thu
cao hn không t;i n;c ch%c ch%n > mCc : tin c$y 95% trong 2 nm
2007 và 2008
Trong i.u ki1n không t;i n;c nm 2007 và 2008 có nng su t thGc
thu cBa các gi6ng bi-n :ng tD 15,2-17,4 t/ha và 7,2- 10,1 t/ha. Trong ó
gi6ng VX93 có nng su t thGc thu cao hn gi6ng DT84 ch%c ch%n > mCc
tin c$y 95%.
Trong i.u ki1n có t;i n;c nm 2007 và 2008 có nng su t thGc thu
cBa các gi6ng $u tng thí nghi1m bi-n :ng tD 22,7- 25,4 t/ha và 14,017,3 t/ha.


20
B*ng 3.29. Các y3u t> c+u thành nng su+t và nng su+t cJa các gi>ng
0u tng trong i5u ki9n tDi nDc và không tDi nDc vI ông
S> qu*
S> h(t

M1000 h(t
NSLT
NSTT
ch1c/cây
ch1c/qu*
Gi>ng
(gam)
(t(/ha)
(t(/ha)
(qu*)
(h(t)
2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008
Không tDi
T26 17,5 13,1 2,0
2,0 140,2 141,6 19,7 14,8 17,4 7,6
T22 18,4 13,9 1,9
1,8 132,4 138,2 19,0 14,1 16,5 10,1
DT84 17,4 14,9 1,9
2,0 148,1 147,5 19,8 17,6 15,2 7,2
VX93 18,9 18,0 1,8
1,9 136,4 131,8 19,1 18,8 17,3 9,0
TDi nDc
T26 20,5 16,1 2,0
2,1 164,9 162,4 27,6 22,0 24,0 15,0
T22 23,7 14,4 1,9
2,0 141,2 141,7 26,2 16,8 25,4 14,0
DT84 20,1 18,3 1,9
2,1 172,4 164,4 27,1 25,3 22,7 16,1
VX93 23,5 16,3 1,9
1,8 153,1 152,2 27,6 17,9 25,0 17,3

CV%
8,6 10,7 1,7
4,8
0,9 0,90 9,3 10,9 8,1 8,50
Nc 1,98 2,23 0,03 0,24 11,80 1,52 0,92 3,23 1,44 1,79
LS
G 2,12 2,10 0,04 0,12 1,60 1,60 2,67 2,53 2,05 1,29
D
Nc
05
3,01 2,97 0,04 0,17 2,27 2,27 3,78 3,58 2,90 1,82
và G
3.3.7. nh h3ng c6a th2i k t1i n1c &n sinh tr3ng, phát tri(n và
nng su!t gi.ng #u tng VX93 trong v5 ông
3.3.7.1. "m 2 !t 5 các th4i k sinh tr5ng, phát tri)n c8a cây $u tng
và l6ng n3c t3i 5 m1i th4i k t3i
K-t qu bng 3.31 cho th y, > công thCc CT2, t;i 1 l!n vào th(V3, V4) v;i l@ng n;c t;i là 42 m3/ha. Công thCc CT3, t;i 2 l!n vào
tht;i 3 l!n vào các thm3/ha. Công thCc CT5, t;i 4 l!n vào các tht8ng l@ng n;c t;i l;n nh t là 679 m3/ha.
3.3.7.4. nh h5ng c8a th4i i)m t3i n3c 'n các y'u t. c!u thành nng
su!t và nng su!t gi.ng $u tng VX93 trong v7 2ng
Nng su t thGc thu > công thCc CT2 (t;i thv;i 6i chCng. CT3 (t;i th

21
hn công thCc 6i chCng không t;i ch%c ch%n > mCc : 95% k/ c 2

nm. CT4 t;i 3 l!n và CT5 t;i 4 l!n là tng ng nhau, chúng bi-n
:ng tD 16,5-18,3 t/ha (nm 2006) và tD 18,0-19,8 t/ha (nm 2007), cao
hn công thCc 6i chCng không t;i CT1 ch%c ch%n > mCc : 99% .
B*ng 3.35. )nh hGng cJa thEi k tDi 3n các y3u t> c+u thành
nng su+t và nng su+t gi>ng 0u tng VX93 trong vI ông
S> qu*
S> h(t
M1000 h(t
NSLT
NSTT
Công
ch1c/ cây
ch1c/qu*
(g)
(t/ha)
(t/ha)
thLc
(qu)
2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007
CT1
15,7 19,3 1,8 1,9 129,9 130,4 15,0 29,3 11,9 12,2
CT2
16,9 22,8 1,9 2,0 130,3 131,8 17,3 31,7 12,6 14,3
CT3
18,4 26,0 1,9 2,0 135,5 135,7 19,6 32,3 14,6 17,6
CT4
20,0 31,8 2,0 2,1 147,4 143,8 24,4 35,6 16,5 18,0
CT5
22,4 34,6 2,0 2,1 151,9 148,3 28,3 36,9 18,3 19,8
CV%

8,4 4,4 3,0 0,9 1,40 1,65 10,7 5,2 11,2 9,9
LSD05 2,79 2,34 0,15 0,03 2,54 3,98 3,74 3,35 2,53 3,20
LSD01 4,06 3,41 0,18 0,04 3,70 5,80 5,44 4,87 3,69 4,65
Nh v$y, trong vA ông t;i n;c m bo : "m yêu c!u cho cây $u
tng là r t c!n thi-t, ây là bi1n pháp kI thu$t không th/ thi-u / giúp
cho cây $u tng sinh tr>ng, phát tri/n t6t và cho nng su t cao, Trong
i.u ki1n vA ông nm 2006 và 2007, t;i ba, b6n l!n v;i li.u l@ng 477
-n 679 m3/ha vào các thqu ch%c cây $u tng ã cho nng su t cao hn so v;i không t;i n;c
tD 12 -n 58 %.
3.4. K3t qu* xây dPng mô hình và phát tri6n 0u tng vI ơng
3.4.1. Mơ hình s9 d5ng gi.ng VX93 và áp d5ng k= thu#t trong v5 ơng
3 xã Hố Th4ng, huy*n /ng H<, t+nh Thái Nguyên
S6 li1u thu @c cho th y, nng su t trung bình > các mơ hình thE
nghi1m có sG chênh l1ch r t l;n, chúng bi-n :ng tD 9,14 -n 22,11 t/ha,
Mơ hình MH1, áp dAng kI thu$t truy.n th6ng và sE dAng gi6ng 3a
phng (DT84) có nng su t th p nh t, ch2 t 9,14 t/ha. Mơ hình MH2,
áp dAng kI thu$t truy.n th6ng và sE dAng gi6ng $u tng VX93 có nng
su t t 12,87 t/ha, tng so v;i 6i chCng (MH1) là 40 %. Mơ hình MH3,
áp dAng kI thu$t m;i và sE dAng gi6ng 3a phng (DT84) có nng su t
t 17,75t/ha, tng so v;i 6i chCng là 94%.


22
B*ng 3.36. Nng su+t và hi9u qu* kinh t3 tM các mơ hình
Nng su+t thPc thu
Mơ hình Trung bình Tng so vDi Tng so vDi Tng so vDi Lãi thu-n
(t(/ha)
MH1 (%) MH2 (%) MH3 (%) (tr, /ha)
MH1 (/c)

9,14
100
1,36
MH2
12,87
140
100
6,21
MH3
17,75
194
138
100
4,66
MH4
22,11
242
172
125
10,35
F(MH)
57,43
CV(%)
8,4
LSD05
2,76
LSD01
3,94
(S. li*u trung bình nm 2008,2009 chi ti't 5 ph7 l7c 55, 56)
Hi1u qu kinh t- cao nh t > mơ hình MH4, lãi thu!n là 10,35 tri1u /ha,

> cơng thCc MH1 có lãi th p ch2 t 1,36 tri1u /ha. Mơ hình MH2 lãi
thu!n t 6,21 tri1u /ha. Mơ hình MH3 lãi thu!n t 4,66 tri1u /ha. Nh
v$y, mơ hình MH4 (sE dAng gi6ng VX93 và áp dAng kI thu$t m;i) !u t
cao ã em li hi1u qu kinh t- cao, còn > các mơ hình MH1, MH2, MH3
em li hi1u qu kinh t- th p hn.
3.4.2. Mơ hình so sánh hi*u qu kinh t& gi:a cây #u tng v1i ngô và
khoai lang 3 t+nh Thái Nguyên
S6 li1u thu @c cho th y, !u t ban !u cho tr7ng $u tng là 19,206
tr./ha, cao hn tr7ng ngô 4,472 tr./ha, hn khoai lang 7,176 tr./ha, song
hi1u qu kinh t- em li cao hn. TrD các khon !u t cho gi6ng, phân
bón và cơng lao :ng, tr7ng $u tng lãi thu!n là 8,094 tr./ha, cao hn >
ngô 7,078 tr,/ha và hn khoai lang 6,444 tr./ha. Tr7ng ngơ và khoai lang
g!n nh khơng có lãi (lãi thu!n > ngô ch2 t 1,016 tr./ha, > khoai lang là
1,650 tr,/ha). Hi1u qu !u t > cây $u tng cng r t cao, t2 su t l@i
nhu$n tD tr7ng $u tng là 0,42 tri1u 7ng, cịn > ngơ và khoai lang là
0,07- 0,14 tri1u 7ng.
3.5. Quy trình kQ thu0t tr?ng 0u tng vI ông G t:nh Thái Nguyên
Cn cC vào k-t qu thí nghi1m . tài chúng tơi . su t quy trình tr7ng
$u tng vA ơng cho t2nh Thái Nguyên.


23

K2T LU/N VÀ 4 NGH;
1. K3t lu0n
1. Y-u t6 thu$n l@i và hn ch- chính trong sn xu t $u tng vA ông >
t2nh Thái Nguyên là:
* Thu$n l6i
Ti.m nng có th/ m> r:ng di1n tích tr7ng $u tng trên  t sau tr7ng
lúa mùa s;m còn r t l;n.

 t có thành ph!n c gi;i nh*, thốt n;c phù h@p v;i cây $u tng.
Nơng dân h>ng Cng nhi1t tình vi1c chuy/n 8i c c u cây tr7ng, thay
th- m:t ph!n di1n tích ngơ ơng và khoai lang b&ng $u tng vA ơng.
* Khó khn
Thi-u gi6ng cho nng su t cao, ch t l@ng t6t và có kh nng ch6ng
ch3u sâu b1nh hi.
KI thu$t canh tác lc h$u,  t tr7ng có pH th p và nghèo dinh d?ng,
thi-u n;c t;i.
2. K-t qu so sánh 12 gi6ng $u tng trong vA ơng nm 2005/2006
cho th y có 4 gi6ng là VX93, VX92, T22 và T26, cho nng su t cao
hn gi6ng 6i chCng DT84 tD 1,5 -n 3,1 t/ha (nng su t trung bình hai
nm t 16,3-17,9 t/ha, gi6ng /C t 14,8 t/ha), k-t qu ánh giá trên
7ng ru:ng cho th y các gi6ng trên có kh nng ch3u hn và ch3u rét t6t.
3. Th<i vA gieo tr7ng $u tng vA ơng > Thái Ngun thích h@p nh t là
tD ngày 15/9 -n 25/9, gi6ng VX93 cho nng su t cao t tD 18,2- 21,2
t/ha.
4. Trong vA ông, gi6ng VX93 tr7ng v;i m$t : 40 cây/m2 là thích h@p
nh t, nng su t t 20,7 t/ha, tng so v;i m$t : 30 cây/m2 là 1,1t/ha và
cao hn so v;i m$t : 50, 60, 70 cây/m2.
5. Tr7ng $u tng vA ông theo phng thCc cày bDa  t, gieo vãi có
t2a cây, s6 qu ch%c/cây t cao nh t (28,7 qu/cây) và nng su t thGc thu
t 21,4 t/ha, cao hn h'n so v;i 6i chCng.
6. Bón phân vi sinh cho cây $u tng vA ông (5 t n PC + 40 kg N + 60
kg P205 + 40 kg K20 + 1,5 t n VS), nng su t thu t 23,7 t/ha cao hn
công thCc 6i chCng ch%c ch%n > mCc : tin c$y 99%.


24
7. $u tng vA ông @c giF "m b&ng rm r, bón phân theo quy trình
(10 t n PC + 40 kg N + 60 kg P205 + 40 kg K20)/ha là h@p l và em li hi1u

qu kinh t- cao, nng su t $u tng VX93 t 21,3 t/ha, lãi thu!n là 9,9
tr./ha.
8. K-t qu nghiên cCu v. t;i n;c cho th y, các gi6ng VX93, T22,
T26, DT84 nng su t trung bình nm 2007 và 2008 tD 19,4-21,2 t/ha,
tng so v;i 6i chCng là tD 61-72 % (công thCc không t;i t tD 11,2 13,3 t/ha).
K-t qu nghiên cCu v. th<i k t;i n;c cho th y, t;i n;c > thV3,V4., R1., R3 và R6 v;i gi6ng VX93 nng su t trung bình nm 2006 và
2007 cao nh t t 19,1 t/ha, tng so v;i 6i chCng không t;i là 7 t/ha.
9. K-t qu thGc hi1n mô hình trình di0n v;i gi6ng VX93 và kI thu$t
m;i ti Thái Nguyên cho th y, nng su t t 22,1 t/ha, tng 142 % so v;i
gi6ng DT84 và kI thu$t truy.n th6ng, lãi thu!n t 10,35 tr./ha.
2. 5 ngh<
Qua k-t qu nghiên cCu phát tri/n $u tng vA ông > t2nh Thái
Ngun chúng tơi có m:t s6 . ngh3 nh sau:
1. Ph8 bi-n quy trình kI thu$t tr7ng $u tng vA ông cho t2nh Thái
Nguyên. Gi;i thi1u 4 gi6ng $u tng m;i VX93, VX92, T22, T26
cho sn xu t.
2. SE dAng k-t qu nghiên cCu, làm tài li1u t$p hu n cho nông dân > các
3a phng trong t2nh Thái Nguyên.