Ăn thực phẩm có DEHP có hại như thế nào? pot

Ăn thực phẩm có DEHP có hại như thế
nào?



C
ục an to
àn th
ực phẩm
mở rộng kiểm tra DEHP ở
t
ất cả các nhóm thực phẩm
nhập khẩu từ Đài Loan
như bánh kẹp, sữa, thạch,
nước rau câu, đặc biệt là
các nhóm nước giải khát… Vì sao DEHP bị kiểm tra gắt gao và bị
cấm tuyệt đối không được chứa trong thực phẩm như thế?


DEHP là gì?
DEHP là một hóa chất hữu cơ và là viết tắt của diethylhexyl phtalat.
DEHP không tan trong nước, chỉ tan trong dầu nên tạo đục trong sản
phẩm chứa nước, và được dùng trong thực phẩm thay thế dầu cọ vì là
hóa chất công nghiệp rẻ tiền hơn. DEHP phổ biến vì là một chất hóa
dẻo hữu hiệu nhất trong ngành công nghiệp nhựa và chất dẻo. Một


mình PVC để tạo nhựa thì không thể dẻo, dai, bền. Nhưng khi có thêm

DEHP, PVC trở nên dẻo hơn, dai hơn, bền hơn, ít bị lão hoá hơn.


Ngoài DEHP, nhi
ều hóa chất khác có cấu trúc tương tự tạo th
ành nhóm
gọi là các “dẫn chất phtalat” như monobutyl phtalat (MBP), dibutyl
phtalat (DBP), benzylbutyl phtalat (BZBP), monomethyl phtalat
(MMP)…


Trong ngành dược, một dẫn chất phtalat là diethyl phtalat (DEP) có
dùng làm thuốc nhưng chỉ dùng ngoài da trị bệnh ghẻ ngứa (trước đây
nước ta dùng rất phổ biến DEP nhưng nay không dùng nữa). Đặc biệt,
DEP được dùng làm chất hóa dẻo (plasticizer) trong bao phim bao vi
ên
thuốc.


Rất may, lượng dùng DEP trong bào chế bao phim có rất ít trong lớp
phim bao (lớp phim này thông thường cũng được bao rất mỏng) và m
ỗi
lần ta chỉ uống một vài viên thuốc nên tác hại của DEP nếu có xem nh
ư
không đáng kể. Các dẫn chất phtalat khác thường được dùng làm chất
hóa dẻo cho các bao bì nhựa như chai, can, túi, bao, gói, đầu núm vú,
bình sữa, trong đồ chơi trẻ con bằng chất dẻo, nhựa…


Trong quá trình sử dụng các sản phẩm vừa kể, DEHP r

ất dễ rời bỏ chất
gốc là PVC để phân tán vào cơ thể. Trẻ con dùng bình sữa, bát nhựa,
đồ chơi bằng nhựa có chứa hàm lượng cao các phtalat sẽ có nguy cơ bị
nhiễm chất này.


Tác hại của DEHP
* Ảnh hưởng đến tuổi dậy thì
Nh
ững chất từ bên ngoài môi trường được đưa vào cơ thể con người
hoạt động như estrogen được gọi là xenoestrogen (có nghĩa chất tương
tự, có tác dụng giống như estrogen từ bên ngoài đưa vào cơ thể). Ta
cần biết estrogen chính là một hormone sinh dục nữ (người nữ còn có
hormone sinh dục thứ hai là progesteron). Cơ thể bé gái chưa dậy thì
nhưng do tiếp xúc với xenoestrogen xem như có một lư
ợng estrogen có
trong cơ thể, estrogen này sẽ kích hoạt vùng dưới đồi và tuyến yên ở
não tiết ra các hormone hướng dục (gonadotropins) đánh thức buồng
trứng làm việc và làm xuất hiện sớm những hiện tượng đặc trưng của
giới tính nữ. Đó là bé gái phát triển vú, sau đó mọc lông nách, lông tr
ên
xương mu và xuất hiện kinh nguyệt.


DEHP đã được ghi nhận có tác dụng như một xenoestrogen. Ta cần
biết, các hormon sinh dục kể cả nam và nữ, về mặt cấu trúc hóa học,
đều có phần tương tự, xuất phát từ chất đầu tiên là cholesterol. Vì vậy,
xenoestrogen không chỉ ảnh hưởng đến estrogen mà còn ảnh hưởng
đến các hormone khác, và DEHP được xem là chất làm rối loạn
hormone giới tính nói chung, tức có ảnh hưởng đến hormone nam giới

là vì thế.


Các dẫn chất phtalat là làm xáo trộn nội tiết và bé gái bị nhiễm phtalat
sẽ dậy thì sớm trước tuổi. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề
này và một số nghiên cứu lại được tiến hành trên chính Đài Loan.


Gần đây nhất là công trình nghiên cứu của Chou YY và cộng sự thực
hiện tại Khoa Y, Đại học Chen Kung Đài Loan, và
o năm 2009. Nghiên
cứu trên 30 bé gái dậy thì sớm so với 33 bé gái bình thường cho thấy,
trong nước tiểu bé gái dậy thì sớm chứa lượng monomethyl phtalat
(MMP) cao hơn nhiều so với bé gái bình thường, và kết luận MMP có
thể là một nguyên nhân môi trường gây dậy thì sớm ở bé gái Đài Loan.



Vì vậy, Đài Loan rất mạnh tay trong việc thu hồi các sản phẩm chứa
dẫn chất phtalat là DEHP phát hiện trong sản phẩm ở thị trư
ờng nội địa
của họ và hoạt động rất tích cực trong mạng lư
ới cảnh báo vệ sinh thực
phẩm toàn cầu.


Ở châu Âu và Mỹ, người ta nhận thấy trong vòng 180 năm qua tuổi
dậy thì đang giảm đi với tốc độ 1 - 3 tháng trong mỗi 10 năm. Những
năm gần đây, tại Mỹ tuổi dậy thì của phái nữ là 8 - 13 tuổi còn phái
nam là 9 - 14 tuổi. Ở ta chưa có thống kê về tuổi dậy thì và nhiều ngư

ời
thường căn cứ vào câu nói của ông bà xưa để lại: “Nữ thập tam, nam
thập lục” và cho rằng tuổi dậy thì của bé gái là 13 còn của bé trai l
à 16.


N
ếu cho rằng ông bà ta ngày xưa ghi nhận tuổi dậy thì hơi trễ do quan
sát những biểu hiện đã thật rõ nét của lứa tuổi này, cộng với tuổi dậy
thì trải qua thời gian dài đã có giảm, tuổi dậy thì của bé gái ở nước ta
phải từ 8 tuổi trở lên. Như vậy, dậy thì được cho là sớm khi bé gái “trổ
mã” ở tuổi là 8 hoặc nhỏ hơn 8. Hiện nay ở nước ta, giống như nhiều
nước trên thế giới, có hiện tượng bé gái dậy thì sớm (thậm chí rất sớm
2 – 3 tuổi) đã xảy ra.


Hiện tượng dậy thì sớm ở bé gái có thể do hai nguyên nhân. Trước hết,
do tự thân cơ thể bé gái có những rối loạn về mặt sinh dục đưa đến dậy
thì sớm. Thí dụ như có bướu ở vùng dưới đồi hoặc ở tuyến tùng nằm ở
não bộ có thể gây tăng tiết estrogen sớm để làm dậy thì bé gái chưa đ
ến
tuổi 8. Nguyên nhân tự thân rối loạn có tính chất cá biệt và rất hiếm
xảy ra. Chính nguyên nhân còn lại là đáng quan tâm vì xuất phát từ
môi trường và rối loạn có thể xảy ra cho một quần thể gồm nhiều bé
gái nữ do tiếp xúc với môi trường gây rối loạn.


Thế nên, nhiều nước đã cấm lưu hành đồ chơi có DEHP, cấm đưa
DEHP vào sản xuất đồ chơi. Với những tác hại không nhỏ ở trên,
DEHP cũng đủ bị cấm không cho vào thực phẩm.

* Các tác hại khác
Sử dụng thực phẩm có chứa hóa chất DEHP lâu dài sẽ gây hại cho gan
và thận. DEHP làm suy giảm sự phát triển của bộ phận sinh dục nam,
khiến cơ quan sinh sản của nam giới bị teo lại, ảnh hưởng đến khả
năng sinh sản ở nam giới (thống kê tại Mỹ cho thấy có khoảng 25%
nam giới gặp trục trặc này có liên quan DEHP). Các nhà khoa học còn
cho biết DEHP có thể gây ra những ngộ độc cấp tính gây tử vong tại
chỗ và DEHP cũng có thể gây ung thư.

Thực phẩm có DEHP: rau câu, nước trái cây, mì gói, và


Tình hình thực phẩm có DEHP
Được biết, tháng 5 vừa qua, Đài Loan đã thủ tiêu 286 tấn thực phẩm
chế biến nhập từ Trung Quốc, có chứa dioctyl phtalat.

Ngư
ợc lại, chính nhà cầm quyền Bắc Kinh vào tháng đó cũng ra lệnh
cấm nhập khẩu 948 tấn thực phẩm chế biến của Đài Loan, nói rằng các
sản phẩm này chứa các chất độc hại theo quy định của Trung Quốc.
Trong khi đó, được biết các sản phẩm chứa DEHP gần đây được phát
hiện tại 3 nhà máy tại phía Nam và phía Đông của Trung Hoa lục địa.

Trước đó, cuối tháng 5, đầu tháng 6, tại Việt Nam, Chi cục ATVSTP
cũng đã phát hiện thêm nhiều sản phẩm thạch, loại kẹo xốp, nước giải
khát nhiễm DEHP (phụ gia tạo đục) gây hại sức khoẻ.

Đầu tiên là phải kể đến sản phẩm thạch Taro của công ty Công ty New

Choice Foods. Ngay sau đó, toàn bộ 3.688 thùng sản phẩm thạch rau
câu hương vị khoai môn nhãn hiệu TARO đã được thu hồi từ 75 đại lý
và 307 siêu thị trên toàn quốc. Trong quá trình thu hồi, công ty thu
thêm 36 thùng do người tiêu dùng hoặc khách hàng phân phối nhỏ lẻ
đem trả.

Tiếp đến là 3 sản phẩm nhập khẩu có nguồn gốc từ Phillippines do
Công ty trách nhiệm hữu hạn HAMICO có địa chỉ tại 357 Lê Văn
Qưới, phường Bình Trị Đông A, quận Tân Bình nhập. Các sản phẩm
gồm kẹo xốp Marshies hương vani, hương vani socola, hương dâu.

Công ty HAMICO đã phong tỏa 3 lô hàng gồm hơn 2.100 thùng trong
kho và thu hồi 100 thùng sản phẩm đã đưa ra thị trường.

Ba mặt hàng khác là nước giải khát nhiễm DEHP cũng được phát hiện
do Công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại dịch vụ sản xuất Gia
Thịnh Phát tại quận Tân Bình nhập khẩu và phân phối gồm sirô táo đỏ,
sirô nho, sirô vải. Ba mặt hàng này nhập khẩu từ Đài Loan do Công ty
trách nhiệm hữu hạn Ye Yen Gen - Đài Loan sản xuất. Đại diện Công
ty này đã thừa nhận 3 sản phẩm nhiễm DEHP và tiến hành thu hồi các
sản phẩm trên.


Các nhà nghiên cứu Trung Quốc cho biết, loại chè xanh của nước này
có chứa những chất rất nguy hiểm. Trong đó, nhấn mạnh đến DEHP,
chất có khả năng gây ung thư nghiêm trọng.


Sau nước trái cây, rau câu, xirô, kẹo xốp, nay đến lượt mì gói cũng bị
nghi có chứa chất tạo đục gây nguy hại cho sức khoẻ con người. Một

số báo nước ngoài đưa tin, ngày 13.6, bộ Y tế Malaysia khuyến cáo
người dân không nên mua mì gói Shin Ramyun và Shin Ramen của
Hàn Quốc sản xuất tại Đài Loan vì nghi chứa DEHP và DINP; tại
Hong Kong cũng phát hiện bốn mẫu mì gói chứa chất tạo đục khiến
nhiều người tiêu dùng Việt Nam lo ngại.


Để bảo vệ sức khỏe
Hiện nay, người ta không chỉ cảnh giác với các dẫn chất phtalat bị
nhiễm trong thực phẩm mà còn lo ngại về các vật dụng sinh hoạt hằng
ngày có chứa các chất gây nguy hại này. Cũng vì tác hại của dẫn chất
phtalat nên hiện nay nghị viện châu Âu không cho phép dùng DBP và
DEHP có trong đồ chơi trẻ em và cả trong mỹ phẩm.


Đối với chúng ta, việc cảnh giác, phát hiện và không sử dụng các loại
thực phẩm chứa DEHP là rất cần thiết. Đồng thời, cũng nên dùng cẩn
thận các sản phẩm nhựa dẻo như PVC vì có thể chứa các dẫn chất
phtalat. Không nên chế biến thức ăn quá nóng trong các tô chén, bao b
ì
bằng nhựa mà nên thay bằng vật đựng bằng sứ (nhiệt độ quá nóng các
phtalat dễ tách ra). Dùng lá chuối hoặc giấy làm bao bì thay vì dùng
bao bì bằng nhựa, plastic là tốt hơn xét về vấn đề bảo vệ môi trường.