Chuyên đề: Dạy có hiệu quả tiết thực hành ngoài trời - hình 9

ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM
ĐỂ DẠY TỐT TIẾT THỰC HÀNH NGOÀI TRỜI
MÔN HÌNH HỌC LỚP 9
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Hiện nay chúng ta đã thực hiện chương trình đổi mới phương pháp
giảng dạy được 07 năm. Sách giáo khoa mới phân phối chương trình theo su
hướng tăng cường kỹ năng vận dụng sáng tạo kiến thức đã học vào thực tế
cuộc sống, tăng tính độc lập tư duy sáng tạo kết hợp với hoạt động tập thể
để phát hiện kiến thức mới.
Tuy nhiên do điều kiện thời gian, đặc thù bộ môn, nên trong quá trình
tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học, các giáo viên chỉ được tập huấn
về phương pháp chứ không được tập huấn về cách sử dụng đồ dùng dạy học
như thế nào cho hiệu quả.
Vì vậy, đa số giáo viên chỉ biết cách sử dụng qua nghiên cứu trong
sách hướng dẫn, như vậy có những kỹ năng sử dụng một số loại thước cấp
về giáo viên chưa nắm vững. Điều này rất quan trọng và ảnh hưởng lớn đến
kết quả đo cũng như niền tin của học sinh đối với kiến thức đã học.
Qua thời gian giảng dạy lớp 9, khi gặp bài thực hành ngoài trời đo
khoảng cách giữa 2 điểm trong đó có một điểm không tới được và đo chiều
cao của một vật không chèo lên được. Tôi có gặp một số vướng mắc cũng
như phát hiện một số kỹ năng xin được nêu ra để cùng nhau bàn bạc, thảo
luận đi đến thống nhất chung trong quá trình dạy tiết thực hành.
II. NỘI DUNG:
1/ Một số vấn đề thường gặp trong tiết thực hành:
Trong những tiết thực hành, đa số chúng ta thường gặp một số vấn đề
như:
+ Học sinh thường mất trật tự:
Nguyên nhân do giáo viên chưa hướng dẫn học sinh phân chia nhóm
cũng như phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên trong nhóm. Do
đó một số em không biết làm cái gì, cứ vậy chạy chơi, quậy phá làm ảnh

hưởng đến người khác.
Để giải quyết tình trạng này giáo viên cần hướng dẫn các nhóm phân
công nhiệm vụ cụ thể của từng thành viên, đồng thời đánh giá cao về điểm
ý thức tổ chức kỷ luật trong thang điểm.
+ Học sinh không biết cách đo:
Đây là nguyên nhân rất cơ bản và thường xuyên xảy ra.
Chuyên đề: Kỹ năng thực hành ngoài trời – hình 9
- 1 -
Lý do: Khi GV hướng dẫn thì thường các em không chú ý, hay một số
em nhìn thấy dụng cụ đo cứ nghó là dễ chẳng có gì khó khăn mà phải chú ý,
có đối tượng khác lại ỷ lại: Chút nữa hoạt động, tính điểm theo nhóm, đã có
nhóm trưởng đo và tính, mình chẳng cần phải lo.
Trong những tiết thực hành ngoài trời, mục đích rõ ràng của phân phối
chương trình là rèn kỹ năng tính toán để vận dụng trong thực tế, khả năng
hoạt động tậïp thể. GV cần quan tâm và hướng dẫn những trường hợp chưa
biết cách đo, kiểm tra bằng cách chọn ngẫu nhiên một đối tượng nào đó
trong nhóm đo lại. Nếu không đo được thì điểm cả nhóm sẽ bằng 0. như vậy
buộc các em phải chỉ nhau để cùng đo.
+ Học sinh không chuẩn bò đủ dụng cụ:
Mặc dù đã phân công cụ thể từng tổ cần phải mang những dụng cụ gì,
tuy nhiên thường thì các em hay mang thiếu, điều này ảnh hưởng lớn đến
công việc đo. Khi các nhóm mang thiếu, nếu giáo viên cho thực hành thì các
em sẽ chạy mượn của nhóm khác, làm cho tiết dạy rất mất trật tự. Nếu
không cho các em tham gia thực hành thì lại thiếu tính sư phạm.
Để giải quyết tình trạng này, giáo viên cần nhắc nhở các em chuẩn bò
trước 1 tuần, sau đó kiểm tra và thu lại để trong phòng thiết bò, tới tiết thực
hành chỉ việc mang ra, nếu chuẩn bò kỹ được như vậy sẽ giảm bớt căng
thẳng giữa thầy – trò trước khi vào tiết thực hành. Vì thường thì nếu học sinh
không chuẩn bò kỹ vật dụng, giáo viên thường la mắng hoặc đuổi không cho
các em thực hành, điều này làm không khí tiết học rất căn thẳng.

+ Thời gian không đủ:
Trong một số tiết thực hành, vì dụng cụ đo không đủ. Cả trường chỉ
có một cái thước đo, các nhóm không biết cách đo nên thường làm mất thời
gian cho nhóm khác. Giáo viên cần phân chia rõ thời gian cho từng nhóm,
nếu nhóm nào hết thời gian mà không đo kòp cũng phải dừng lại để cho
nhóm khác đo. Có như vậy học sinh mới rèn tính tự giác kỷ luật cao, cố
gắng để làm việc hoàn thành đúng thời gian, không làm ảnh hưởng đến
người khác.
+ Bảo quản thước đo không tốt:
Mặc dù đã được nhắc nhở trước, tuy nhiên do cá tính các em thường
hiếu động, nghòch phá. Nên các dụng cụ đo thường bò các em lấy đùa dỡn,
ném lung tung hoặc sử dụng không cẩn thận. Các em chưa hiểu hết tầm
quan trọng, cũng như giá cả của các dụng cụ thực hành, có những loại không
bán trên thò trường. Nếu các em lỡ tay làm hư thì những năm khác đâu còn
đồ dùng để sử dụng.
Giáo viên cần quan sát và nhắc nhở các em kòp thời, nhất là những
đối tượng thuộc lớp B, C, D, E.
+ Copy kết quả của các nhóm khác:
Chuyên đề: Kỹ năng thực hành ngoài trời – hình 9
- 2 -
Tình trạng này cũng thường xuyên xảy ra, các em học chung một lớp
nên rất hiểu nhau, biết ai học giỏi, ai dở. Nên khi thực hành, một số nhóm
sẽ không đo hoặc có đo thì cũng đo cho có, còn kết quả thì sẽ cử 1 thành
viên trong nhóm chà trộn vào nhóm có em học giỏi nhất lớp để copy kết
quả.
Đây là hành vi gian dối và thường thì các em qua mặt giáo viên trót
lọt, vì trong một nhóm thực hành rất đông, GV khó quan sát và nhớ kỹ mặt
của từng người một. Để ngăn chặn tình trạng trên, giáo viên chỉ có cách tốt
nhất là giao cho các nhóm tự theo dõi lẫn nhau, nếu nhóm nào có hành vi
gian dối, chà trộn vào nhóm khác thì phải báo cáo ngay để kòp thời xử lý.

2/ Các công việc cần chuẩn bò trước khi thực hành:
Trong phân phối chương trình, bài thực hành được chia làm 2 tiết. Do
đó phân chia thời gian của từng tiết như sau:
2.1. Tiết 1:
a. Ở trên lớp hướng dẫn: 15 phút
a
1
. Xác đònh nhiệm vụ của tiết học:
- Chọn vò trí cần đo giới thiệu cho học sinh. Trong bài này tôi chọn đo
chiều cao là cột cờ trong trường, đo khoảng cách giữa 2 điểm là khoảng
cách giữa 2 bờ đường trong sân trường.
a
2
.Nhắc nhở các công việc cần chuẩn bò:
* Giáo viên:
+ Dụng cụ đo: Eke đạc, giác kế, thước, thước dây
+ Đo và tính trước theo lý thuyết, đo trực tiết
+ Phiếu đánh giá

Nội dung đo Ước lượng
bằng mắt
(1đ)
Ý thức
kỷ luật
(3đ)
Cách tính
(2đ)
Kết quả
(4đ)
Tổng

(10đ)
Ghi chú
Đo chiều cao
Đo khoảng cách
* Học sinh:
+ Chia lớp làm 4 nhóm (do chỉ có 1 thước đo)
+ Bầu nhóm trưởng, thư ký, phân công nhiệm vụ cụ thể từng
thành viên
+ Máy tính từ FX 220 trở lên, thước dây (mỗi nhóm 1 thước)
+ Giấy để ghi kết quả từng phép đo
a
3
. Hướng dẫn thực hiện:
Chuyên đề: Kỹ năng thực hành ngoài trời – hình 9
- 3 -
- GV hướng dẫn học sinh về kỹ năng sử dụng thước, cách đo
- Hướng dẫn học sinh phân chia nhóm, phân công nhiệm vụ cụ
thể từng thành viên trong nhóm sao cho hoạt động có hiệu quả.
- Kỹ năng quan sát vò trí đặt thước tuỳ theo đòa hình đo
- Trang bò kiến thức để tính toán
- Chứng minh cách tính trên là đúng
- Dự kiến các tình huống xảy ra khi đo
b. Ra ngoài sân, nơi vò trí cần đo: 15 phút
- Cho học sinh ra ngoài sân xác đònh các vò trí cần đo và quan sát vò trí
ngắm, đặt thước.
- Ước lượng bằng mắt khoảng cách, chiều cao xem bao nhiêu mét
bằng những kinh nghiệm của bản thân, sau này sẽ so sánh với kết quả để
rèn kỹ năng phán đoán.
- Nêu các tình huống xảy ra khi đo thực tế
- Cách giải quyết

c. Cho 02 nhóm thực hiện đo:
- Nhóm 1: Đo chiều cao: 05 phút
- Nhóm 2: Đo khoảng cách: 05 phút
- Các nhóm khác quan sát 02 nhóm thực hiện đo
d. Rút kinh nghiệm: 05 phút
- Chỉ ra những khó khăn khi đo
- Các sai số thường gặp
- Cách khắc phục
2.2. Tiết 2:
b1. Học sinh ra ngoài trời thực hiện đo. (30 phút)
+ Giáo viên phải phân chia thời gian cho từng tổ đều nhau.
Tổ 1: Đo chiều cao
Tổ 2: Quan sát nhóm 1 làm, hoặc tìm vò trí để sau này đo
khoảng cách giữa 2 điểm.
Tổ 3: Xác đònh vò trí, đo trước khoảng cách để sau này đo
khoảng cách giữa 2 điểm.
Tổ 4: Xác đònh vò trí, đo trước khoảng cách để sau này đo
khoảng cách giữa 2 điểm.
Cứ như vậy các tổ sẽ xoay vòng nhau để thực hiện phép đo. Mỗi tổ
thực hiện 7 phút để đo 1 đòa điểm. Tổng cộng hết 28 phút.
b2. Giáo viên đo. (5 phút)
Để chứng tỏ cho học sinh tin tưởng bằng phép đo khi dùng
thước, giáo viên sẽ cùng 03 nhóm trưởng thực hiện phép đo trong vòng 5
phút cả 2 khoảng cách cần đo cho học sinh quan sát.
Chuyên đề: Kỹ năng thực hành ngoài trời – hình 9
- 4 -
b3. Đo thực tế. (7 phút)
Sau khi giáo viên đo bằng phương pháp đã học. Cho học sinh hạ
cột cờ xuống để đo trực tiếp, tiếp tục dùng thước dây đo trực tiếp khoảng
cách giữa 2 bờ đường. Ghi kết quả lại.

b4. Tập trung lớp (5 phút)
- Nhận xét ý thức lớp học
- So sánh các kết quả
- Chỉ ra nguyên nhân
- Rút kinh nghiệm
- Hướng dẫn hs về nhà dùng cây và thước đo độ để đo thử.
Trên đây là các bước thực hiện cơ bản trong tiết thực hành ngoài trời,
đo chiều cao của một vật và khoảng cách giữa hai điểm không tới được,
môn hình 9. Thực hiện theo tình hình thực tế cơ sở vật chất của trường.
III. Kết quả:
Qua một số năm giảng dạy, khi gặp bài thực hành về ứng dụng tỉ số
lượng giác để thực hành ngoài trời, đo chiều cao, khoảng cách giữa 2 điểm
không tới được. Tôi đã thực hiện theo phương pháp trên và đạt được một số
thành công nhất đònh. Học sinh thường hứng thú học tập các nhóm hoạt
động có hiệu quả và kết quả đo tương đối chính xác.
IV. Kiến nghò:
PGD cần mở lớp tập huấn về cách sử dụng các loại thước, ĐDDH
môn toán để giáo viên có thể sử dụng thành thạo các đồ dùng được cấp về.
- Cấp thêm 03 thước đo để tiết thực hành đạt hiệu quả hơn.
Vónh Hậu, ngày 10 tháng 09 năm 2008
Người viết

Lê Thò Thuỷ

Chuyên đề: Kỹ năng thực hành ngoài trời – hình 9
- 5 -