RỪNG XÀ NU - NGUYỄN TRUNG THÀNH

RỪNG XÀ NU - NGUYỄN TRUNG THÀNH
I) Đôi nét về tác giả:
Nguyên Ngọc (còn có bút danh Nguyễn Trung Thành) tên thật là
Nguyễn Ngọc Báu, sinh ngày 15-9- 1932 tại thành phố Đà Nẵng.
Quê gốc: xã Thàng Uyên, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam, hiện ở Hà
Nội.
Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.
Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1957).
Sinh trưởng trong một gia đình viên chức nhỏ, thuở thiếu niên
Nguyên Ngọc đang học dở dang trung học thì kháng chiến toàn quốc
chống thực dân Pháp bùng nổ, ông theo gia đình tản cư ra vùng tự do,
tiếp tục theo học trường trung học kháng chiến.
Tốt nghiệp Thành chung, năm 1950 ông tình nguỵện nhập ngũ hoạt động
nhiều năm ở chiến trường Liên khu V, nhất là vùng đất Tây Nguyên. Từng
là phóng viên mặt trận của báo Vệ quốc quân Trung Trung Bộ. Tập kết ra
Bắc trong đội hình sư đoàn 324, ông được điều về trại viết gương anh
hùng của Tổng cục Chlnh trị, ở đấy ông đã cho ra đời tác phẩm Đất nước
đứng lên.
Đầu năm 1957, tạp chí Văn nghệ quân đội thành lập ông là thành viên
ban biên tập đầu tiên, có lúc giữ nhiệm vụ Thư ký Tòa soạn. Năm 1962,
ông là một trong những nhà văn quân đội đầu tiên trở lại chiến trường
miền Nam. Hoạt động chiến đấu cùng với quân dân Liên khu V, đã có lúc
ông cắm sâu trực tiếp làm cán bộ lãnh đạo xã trong vùng du kích. Nguyên
Ngọc từng là Chủ tịch Hội Văn nghệ giải phóng Trung Trung Bộ kiêm
Trưởng ban biên tập tạp chí Văn Nghệ quân giải phóng Trung Trung Bộ,
Trưởng ban văn học thuộc Cục Chính trị Quân khu.
Sau ngày đất nước thống nhất, ông được bổ sung vào Ban Chấp hành
Hội Nhà văn (khoá 2) nhận nhiệm vụ Phó tổng thư ký, bí thư Dảng đoàn
Hội Nhà văn. Rồi ủy viên Ban Chấp hành khoá 3 và khóa 4. Một thời gian,
ông còn giữ chức Tổng biên tập tuần báo Văn Nghệ. ông đã từng là đại
biểu Quốc hội.

II) Ỷ nghĩa tựa đề:
Những cánh rừng xà nu bạt ngàn ở Tây Nguyên là hình ảnh gắn bó
mau` thịt giữa tác giả và những kỉ niệm sâu sắc trong cuộc đời chiến đấu
và viết văn tại chiến trường Tây Nguyên.
Rừng xà nu là một sang tạo nghệ thuật dộc đáo của nhà văn.Rừng
xà nu la một hình ảnh mang tính biểu tượng cho con người tây nguyên
anh hung, ma cụt hể trong tác phẩm là dân làng Xô Man với những người
con ưu tú : cụ Mết , Tnú, Dít, Heng… Bức tranh thiên nhiên rừng xà nu
thật hung vĩ với sức sống mãnh liệt ,sinh sôi nảy nở không ngừng ,bất
chấp đạn đại bác của giặc bán phá mỗi ngày.Qua bức tranh thiên nhiên
ấy, tác giả muốn khẳng định con người Tây Nguyên quýet vượt qua đau
thương, quật khởi theo đảng làm cách mạng.
Nguyễn Trung Thành la nhà văn có sở trường viết truyện Tây
nguyên . Vùng dất ấy đã rất quen thuộc đối với ông từ những ngày viết
Đất nước đứng lên thời chống Pháp . Nay trở lại vùng đất ấy để viết về
những người con Tây Nguyên chống Mĩ tác giả đã gặp lại cái màu xanh
bạt nàgn của những rừng xà nu chạy dài đến chân trời . Tôi yêu say mê
cây rừng xà nu tù ngày đó ông đã kể lại như vậy . Cho nên cây xà nu trở
thành ấn tượng mạnh mẽ và gợi cảm hứng sang tác cho ông; không
những thế , đã gợi cả cốt truyện và bố cục: Bắt đầu đến dưới ngòi bút ,
gần như không hề tinh trước , là một khu rừng xà nu, những cây xà nu.
(Nguyễn Ngọc-Về một truyện ngắn –rừng xà nu ). Tên truyện cũng hình
thành ; Rừng xà nu.
Như vậy là ,từ một ấn tương manh gợi cảm hứng ban đầu , tên
truyện Rừng xà nu đã mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Đây là một loại
cây hung vĩ và cao thượng , man dại va trong sạch , mỗi cạy cao vút ,
vạm vỡ , ứa nhựa , tán lá vừa thanh nhã vừa rắn rõi mênh mông , tửong
nhu đã sống tự ngàn đời, còn sống đến ngàn đời sau , từng cây , hàng
vạn , hàng triệu cây vô tận. . Nguyễn Trung Thành đã miêu tả cây xà nu
như thế và ta hiểu vì sao ông chọn cây xà nu, rừng xà nu làm biểu tượng

cho nhân dân Tây Nguyên chống Mĩ trong truyện ngắn này . Không thể có
cây nào phản ánh hùng hồn và sinh động cho phong trào chống Mĩ của họ
bằng rừng xà nu chạy dài vô tận . Rừng xà nu , cái tên truyện ấy đã trở
thành ,ột biểu tượng đẹp , tượng trưng cho khát vọng tự do , khát vọng
giải phóng , cho phẩmc hát anh hung và súc sống mãnh liệt của dân làng
Xô Man , nhân dân Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu
nước . Tên truyện đã cô đúc chủ đề của tác phẩm , mang ý nghĩa khái
quát cao , lại giàu chất lãng mạn – chất thơ hung vĩ của núi rừng Tây
nguyên . Bản than tên truyện đã là một sang tạo nghệ thuật của nhà văn ,
đem đến sự hấp dẫn cho người đọc.
II)Mở bài:
Rừng xà nu , truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn TRung thành và
của văn học thời chống Mĩ , tiêu biểu cho khuynh hướng sử thi và cảm
hứng lãng mạn của văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1975.Chủ đề của
tác phẩm gắn liền với tên truyện độc đáo và gợi nhiều hấp dẫn cho ngừơi
đọc:Rừng xà nu.
Truyện kể về câu chuyện làng Xô Man đánh Mĩ nhưng vì sao
Nguễyn Trung Thành lại đặt tên là rừng xà nu?Tên ấy có nguôn gốc ra
sao, đã gợi gắm điều gì qua truyện ngắn chống Mĩ này?
III) Phân tích hình tượng cây xà nu:
Nguyễn Trung Thành đã chọn một loại cây rất gàn gũi với đời sống
của đồng bào Tây Nguyên làm biểu tượng cho sức sống mãnh liệt và
phẩm chất anh hung của dân làng Xô man , nhân dân Tây Nguyen trong
công cuộc chống Mĩ cứu nước :cây xà nu.
A. NÉT ĐẶC SẮC CỦA TRUYỆN LÀ CÁCH TẢ “RỪNG XÀ NU” VÀ “CÂY
XÀ NU”
Trong truyện , Nguyễn Trung Thành đã hai mươi làn nói đến rừng
xà nu ở nhiểu góc độ khác nhau : nhụa xà nu , ngọn xà nu , đồi xà nu ,
khói xà nu , lửa xà nu , dầu xà nu …và khái quát , bao trùm tất cả là rừng
xà nu .

Cây xà nu sinh sôi nảy nở nhanh , mạnh , bạt ngàn: sinh sôi nảy
nở khỏe… ham ánh sáng mặt trời , trãi dài ra đến hết tầm mắt … nối tiếp
tới chân trời.
Cây xà nu có sức sống mãnh liệt : cạnh một cây mới ngã gục , đã
có bốn năm cây con mọc lên , ngọn xanh rờn , hình nhọn mũi tên lao
thảng lên bầu trời .Có những cây mới nhú khỏi mặt dất , nhọn hoắt như
những mũi lê . Đạn đại bác không giết nỏi chúng , nhũng vết thương của
chúng chóng lành như trên thân thể cường tráng .
Chất sử thi của truyện ngắn được tạo bởi hình tượng cây xà nu .
nó được khai thác từ nhiều góc dộ lăp đi lặp lại nhiều lần : đồi xà nu (bốn
lần ) , rừng xà nu (năm làn ) với hàng vạn cây ưỡn tấm nguc lớn của mình
ra , che chở cho làng…
B.RỪNG XÀ NU BIỂU TƯỢNG CHO CON NGƯỜI – DÂN LÀNG XÔ
MAN NÓI RIÊNG , ĐỒNG BÀO TÂY NGUYÊN NÓI CHUNG.
Hình tượng cây xà nu đẹp tượng trưng cho thế hệ trẻ của làng Xô
man, bất khuất , gắn bó với cách mạng như Mai , Dít , Tnú …
Hình ảnh cụ Mết tiêu biểu cho sức sống quật khởi của làng Xô Man
, người nuôi giữ ngọn lửa khát vọng tự do , gắn bó với Đảng , với cách
mạng cũng được ví nhủ một cây xà nu lớn.
Cả rừng Xô Man ào ào rung động và lửa cháy khắp rừng … là hình
ảnh “ đồng khởi “ mãnh liệt của dân làng Xô Man.
Rừng cây nu và con ngừơi làng Xô Man tuy hai mà một , mang ỳ
nghĩa biểu tượng rất cao đẹp và sâu sắc.
IV)Phân tích nhân vật
A.Tnú:
Trứơc hết Tnú rất gắn bó với cách mạng . Từ nhỏ Tnú đã từng nuôi
giấu cán bộ và hoàn thành xuất sắc công tác giao lien . Khi bị giặc bắt ,
Tnú dũng cảm chịu đựng những đòn tra tấn của giặc . Sau khi vượt ngục ,
anh cùng cụ Mết tiếp tục lãnh đạo dân làng Xô man mài giáo , mài rựa
chiến đấu chống kẻ thù .

Tnú tha thiết thương yêu bản làng . Sau ba năm chiến dấu trở về
làng , anh nhớ rõ từng hàng cây , từng con đường , từng dòng suối , bối
hồi xúc động khi nghe tiếng chày chuyên cần rộn rã của những ngừơi đàn
bà và những cô gái Strá của mẹ anh ngày xa xưa , của Mai , của Dít , từ
ngày lọt long anh đã nghe tiếng chày ấy rồi.
Anh thương yêu vợ con tha thiết . Chứng kiến cảnh kẻ thù man rợ
dung cây sắt đập chết mẹ con Mai , nỗi đau thương của Tnú dâng lên tột
đỉnh. Anh lao vào lũ giặcc với một tiếng thét dữ dội và anh dang hai cánh
tay rộng lớn như hai cánh lim chắc của anh ôm chặt lấy mẹ con Mai.
Càng đau thương , Tnú càng căm thù giặc . Vợ con bị giết , long
căm hận biến đôi mắt Tnú thành hai cục lửa lớn.
Khi bi giặc bắt mười đầu ngón tay Tnú bi đốt , anh không kêu lên
một tiếng nào. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi.
Yêu thương , căm thù biến thành hành động. Tnú thét len một
tiếng… Chính nỗi đau xé long của Tnú đã khiến cho anh và đồng bào anh
dứt khoát đứng lên tiêu diệt cả một tiểu đội giặc hung ác . Rieng Tnú ra đi
lực lưỡng , quyết tiêu diệt mọi kẻ thù tàn ác để bảo vệ bản làng , giải
phóng quê hương . Chinh trong thực tế chiến đấu mà nhân vật vươn lên
nhậnn thức đó , hiểu biết sâu sắc về kẻ thù và nâng long căm th2 cá nhân
lên thành căm thù chung của cà dân tộc.
B.Cụ Mết
Cụ mết tiêu biểu cho truyền thống của làng Xô Man.Lịch sử chiến
đấu của làng , qua lời kể của cụ Mết , thấm sâu vào tim óc các thế hệ .Cu
là cầu nối giữa quá khứ và hiện đại , là pho sử sống của làng .
Tấm long cụ Mết đối với cách mạng trứơc sau như một. Cụ đã
từng nói:”Cán bộ là Đảng , Đảng còn , núi nước này còn.”.Trong những
năm đen tối , cụ cùng dân làng Xô Man , từ thanh niên , ông già bà già ,
đến lũ trẻ đi nuôi và gác cho cán bộ : năm năm chưa hề có một cán bộ bị
giặc bắt hay giết trong rừng này.
Cụ Mết là linh hồn của làng Xô Man . Chính cụ đã lãnh đạo dân

làng đồng khởi. Hình ảnh ông cụ mắt sang và xếch ngược , ngực căng
như một cây xà nu lớn, cất tiếng nói vang vang nhu một trang sủ thi anh
hung :”thế là bắt đầu rồi .Đốt lửa lên!
Từ ngày ấy , làng Xô Man trở thành làng chiến đấu . Đó là phần
đóng gáp không nhỏ của cụ Mết vào công cuộc giải phóng quê hương ,
bản làng.
C.DÍT
Dít là nhân vật tiêu biểu cho những cô gái Tây Nguyên thời chống
Mĩ , trưởng thành từ những đau thương và quật khởi của dân làng . Trong
thời gian dan làng Xô Man chuẩn bị chiến đấu , rồi bi địch bao vây , cụ
Mết và Tnú dẫn đám thanh niên vào rừng . Chỉ có con Dít nhỏ , lanh lẹn,
cứ sẩm tối lại bò theo máng nước đem gạo ra rừng cho cụ Mết, Tnú và
thanh niên.Khi bị giặc bắt Dít bi chúng dọa bắn , đạn chỉ sượt qua tai ,
sém tóc cày đất quanh hai chân nhỏ … đôi mắt nó thí vẫn nhìn bọn giặc
bình thản…
Ngày Mai bi giặc đánh chết và Tnú ra đi , trong khi mọi người , cả
cụ già , đều khóc ví cái chết của Mai thì Dít vãn lầm lì , không nói gí cả ,
Mắt ráo hoảnh , Tất cả chi tiết trên thể hệin tính cách kien cường ,sức
chịu đựng phi thường của Dít , biết dồn nén đau thương để nung nấu long
căm thù . Như những ngừoi con bất khuất của Làng Xô Man , Dít căm
thù . Nhu những con ngừơi bất khuất của làng Xô Man ,Dít căm thù trên
cơ sở nhận thức rõ bản chất của kẻ thù , để quyết tâm chiến đấu tiêu diệt
chúng.
Khi Tnú về thăm làng , Dít đã là bí thu chi bộ vừa là chính trị viên
xã đội. Như Ngày nào , đôi mắt Dít mở to , bình thản, trong suốt khi gặp
lai tnú . Dù trong long rất đỗi vui mừng , Dít vẫn thực hiện trách nhiệm
kiểm tra giấy về phép của anh. Rồi từ chỗi gọi tnú là đồng chí ,Dít chuểyn
sang gọi là anh , xưng em thật tự nhêin , như ngừoi em gái nhỏ của mai
và Tnú ngày xưa và tỏ bày tình thâm thiêt :”sao anh về có một đêm thôi?
…Bọn em đứa nào cũng nhắc anh mãi”.

D.bé HENG
Ngày Tnú ra đi lực lưỡng, bé Heng mới đứng đến ngan bụng anh,
chưa biết mang củi , chỉ mới đeo cái xà_lét nhỏ xíu theo ngừơi lớn ra
rẫy .Ngày Tnú về phép ,bé Heng trưởng thành với cách ăn mặc và trang
bị ra vẻ một người lính , một chiến sĩ du kích của bản làng .Làng Xô Man
giờ đây trở thành làng chiến đấu , và con đường vào làng [hải qua hai các
dốc chằng chịt hầm chông, hố chông ngăn địch.Bé Heng đã góp phần
không nhỏ vào việc thiết lập công sự này nên tỏ ra rất hãnh diện.
Nếu cụ Mết xứng đáng với hình ảnh cây xà nu đại thụ giữa rừng xà
nu bạt ngàn xanh tẫhm thì bé Heng tượng trưng như cây xà nu mới lớn
ngọn xanh rờn , hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời ,sẽ phát triễn
đến đâu chưa ai biết được.
V)KẾT BÀI:
Nghệ thuậ miêu tả nhân vật của Nguyễ Trung Thành mang những
nét độc đáo riêng đượm khí vị Tây Nguyên anh hung. Nếu xà nu tượng
trưng cho các thế hệ dân tộc Tây Nguyên kiên cường thì các nhân vật cụ
Mết , Tnú, Dít, bé Heng là hình ảnh những cây xà nu đại diẹn cho các thé
hệ nối tiếp nhau của dân làng Xô Man,được khắc họa thật sinh động
Qua Rừng xà nu , ta hiểu biết và yêu mến them đất nước và con
ngừoi Tây Nguyên . Họ đã đóng góp không nhỏ vào sự nghiệp chiến đấu
chung để giải phóng dân tộc.