ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI

ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI
Bài thơ Đất nước có nhiều hình ảnh gợi cho tôi nhớ lại kỷ niệm một thời.
Trước hết là hình ảnh của bầu trời thu trong kháng chiến vừa xanh trong, vừa
cao thăm thẳm. Nhớ hồi nhỏ đi học ở trường trung học tôi vẫn thường hay
lên vùng Hồ Tây ngồi ngắm bầu trời và những áng mây bay.
Nhà thơ NGUYỄN ĐÌNH THI

Bài thơ Đất nước nói nhiều đến hình
ảnh bầu trời đúng như có nhiều người nhận
xét và phân tích. Cảm hứng về bầu trời,
dòng sông, ruộng đồng cũng chính là cảm
hứng về đất nước. Dạo ấy, tôi thường hay đi
công tác trên bờ sông Lô. Ngày ngày nhìn
dòng sông đỏ nặng phù sa chảy xiết về
xuôi, trong lòng cũng có nhiều xúc động và
từ đó nảy ra hình ảnh thơ: Những dòng
sông đỏ nặng phù sa
Cũng trên những chặng đường công
tác mỗi buổi chiều khi mặt trời sắp tắt, nhìn
về phía những chân trời xa, thấy đồn bốt
giặc với những lô cốt, những hàng dây thép
gai giăng đầy làm cho chân trời như bị xé
nát, nham nhở – gây một ấn tượng nhức
nhối, căm giận: Ôi những cánh đồng quê
chảy máu / Dây thép gai đâm nát trời chiều
được viết ra trên cơ sở những chất liệu thực tế đó. Nói về tội ác của kẻ thù có
thể có nhiều cách nói khác nhau, tôi không miêu tả cụ thể mà từ chất liệu cụ
thể khái quát lên một điều gì sâu xa hơn. Hình ảnh của quê hương kháng
chiến đã tạo nên cho người viết những cảm hứng trong sáng, mạnh mẽ và
chính sức mạnh của làng quê kháng chiến thực sự đã đem lại niềm tin và có
thể chặn đứng được những âm mưu và tội ác của kẻ thù. Cảm hứng chung

của bài Đất nước vận động và phát triển theo hướng đi lên của cuộc kháng
chiến rất gian khổ và ngày càng giành được nhiều thắng lợi. Dạo ấy chúng
tôi hành quân trên nhiều chiến trường và dấu vết còn in lại ở một số hình ảnh
trong bài thơ Đất nước. Những câu thơ: Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội /
Mỗi bước đường mỗi bước hy sinh Chính là miêu tả thiên nhiên khắc nghiệt
của vùng núi thượng Lào. Ban ngày nắng như thiêu đốt và đêm đến lại những
cơn mưa ào ào như thác đổ. Thiên nhiên khắc nghiệt ấy cũng rất dễ sinh ra

Trời xanh đây là của
chúng ta
Núi rừng đây là của
chúng ta
Những cánh đồng thơm
ngát
Những ngả đường bát
ngát
Những dòng sông đỏ
nặng phù sa
Nước chúng ta
Nước những người chưa
bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong
tiếng đất
Những buổi ngày xưa
vọng nói về!

bệnh tật, đau ốm và người lính cũng phải vượt qua tất cả. Phần cuối bài Đất
nước mang cảm hứng của giai đoạn cuối của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Lúc này đã bước vào thời kỳ tổng phản công, chiến dịch Điện Biên Phủ mở
ra giữa một rừng núi, hàng trăm cỗ pháo của ta kéo vào trận địa. Câu thơ:

Súng nổ rung trời giận dữ đã tiếp nhận được những âm vang mạnh mẽ của
chiến trường khi hàng dàn đại bác cùng thi nhau bắn vào đầu giặc. Ở những
chiến dịch trước chưa có được không khí và âm vang mạnh mẽ đó. Hình ảnh
những đoàn dân công tới tấp đến chiến trường, bộ đội ào ào đi vào chiến dịch
gợi lên một cái gì rất mạnh mẽ của không khí tức nước vỡ bờ. Tôi viết:
Người lên như nước vỡ bờ chính là nói đến sức mạnh ấy của quân đội ta, của
quần chúng cách mạng. Chiến trường Điện Biên vào đầu mùa hè đã có
những cơn mưa rào. Đất đá do bom đạn cầy xới lệ gặp nước làm cho việc đi
lại ở các giao thông hào rất vất vả. Những người lính trẻ với gương mặt lại
nhoẻn ra một nụ cười. Tôi liên tưởng hình ảnh đẹp đó với hình ảnh đất nước.
Đất nước đang trải qua những cơn thử thách và hình ảnh của đất nước vươn
lên từ than bụi lầy bùn và rạng rỡ ánh sáng mới
Nước Việt Nam từ trong máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng loà
Bài thơ đã kết thúc với âm hưởng chiến thắng của chiến trường Điện Biên
Phủ.