quá trình đẳn nhiệt. Định luật Bôi-lơ-ma-ri-ot

GIÁO ÁN GIẢNG DẠY
Tiết 48:
Bài 29 : QUÁ TRÌNH ĐẲNG NHIỆT. ĐỊNH LUẬT BÔI-LƠ-MA-RI-ỐT
GBHD: Cô Nguyễn Thị Ánh Hà
SVTT: Lê Thị Thu Hà
Lớp 10B
1
Phòng : 02
Tiết thứ 5 Ngày 05/03/2010
I. Mục tiêu
1. Kiến thức:
- Nhận biết được các khái niệm trạng thái và quá trình
. - Nêu được nhiệt độ tuyệt đối là gì
- Nêu được định nghĩa quá trình đẳng nhiệt
- Phát biểu và nêu được biểu thức của định luật Bôi lơ-Ma ri ốt
- Nhận biết được dạng của đường đẳng nhiệt trong hệ tọa độ p-V.
2. Kĩ năng:
- Vận dụng được phương pháp xử lí các số liệu thu được bằng thí nghiệm
vào việc xác định mối quan hệ giữa p và V trong quá trình đẳng nhiệt.
- Vận dụng được định luật Bôi-lơ-Ma-ri-ốt để giải các bài tập trong sách
giáo khoa và các bài tập tương tự
-Vẽ được đường đẳng nhiệt trong hệ tọa độ (p,V), (p,T), (V,T)
II. Chuẩn bị
1. Giáo viên:
- Chuẩn bị 3 cái xi lanh
- Chuẩn bị thí nghiệm như hình 29.2 sách giáo khoa.
- Phiếu học tập
2. Học sinh
- Học bài cũ, chuẩn bị trước bài mới
. Phương pháp
- Phương pháp dạy học nêu vấn đề.

- Phương pháp vấn đáp.
- Phương pháp trình bày trực quan
- Phương pháp tích cực hóa học sinh ( thảo luận và làm việc theo nhóm)
dưới sự chỉ dẫn của giáo viên.
IV. Tổ chức hoạt động dạy học
1. Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ (5 phut)
Câu hỏi: Nêu nội dung cơ bản của thuyết động học phân tử? Định nghĩa khí lí
tưởng?
Trả lời:
 Nội dung cơ bản của thuyết động học phân tử là:
- Chất khí được cấu tạo từ các phân tử có kích thước rất nhỏ với khoảng
cách giữa chúng
- Các phân tử khí chuyển động hỗn loạn không ngừng, chuyển động này
càng nhanh khi nhiệt độ chất khí càng cao
- Khi chuyển động hỗn loạn các phân tử khí va chạm vào thành bình gây áp
suất lên thành bình
 Chất khí trong đó các phân tử được coi là các chất điểm và chỉ tương tác khi
va chạm được gọi là khí lí tưởng
Câu hỏi phụ : Nếu ta tăng nhiệt độ của lượng khí đựng trong 1 bình kín thì áp
suất của lượng khí trong bình sẽ thay đổi như thế nào? Vì sao?
Câu trả lời: Áp suất của lượng khí sẽ tăng vì khi tăng nhiệt độ của lượng khí thì
vận tốc chuyển động hỗn độn của các phân tử khí tăng dẫn đến va chạm vào
thành bình nhiều hơn.
2. Dạy bài mới
Nội dung ghi bảng
Bài 43:
QUÁ TRÌNH ĐẲNG NHIỆT. ĐỊNH LUẬT BÔI-LƠ-MA-RI-ỐT
I. Trạng thái và quá trình biến đổi trạng thái
- Trạng thái của một lượng khí được xác định bằng các thông số trạng thái:
- Đẳng quá trình là quá trình có 2 thông số biến đổi và 1 thông số không đổi

II. Quá trình đẳng nhiệt
- Là quá trình biến đổi trạng thái trong đó nhiệt độ được giữ nguyên không đổi:
T = const
III. Định luật Bôi-Lơ- Ma-Ri-Ốt
1. Thí nghiệm
a, Tiến hành thí nhiệm
b, Kết quả: pV = const
2. Định luật Bôi-Lơ- Ma-Ri-Ốt
a, Nội dung: Trong quá trình đẳng nhiệt của một lượng khí nhất định, áp suất tỉ
lệ nghịch với thể tích
b, Biểu thức: p ~
V
1
hay pV= const
Nếu xét 2 trạng thái khí 1 và 2 thì biểu thức của định luật Bôi-Lơ- Ma-Ri-Ốt
là: p
1
V
1
= p
2
V
2
IV. Đường đẳng nhiệt
- Trong hệ toạ độ (p, V) đường đẳng nhiệt là đường hypebol
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới
T/g Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
3p
- Bây giờ cô có 1 thí nghiệm nhỏ. Mời 2 em
làm cùng với cô.

- Phát cho 2 em học sinh 2 cái xi lanh rồi yêu
cầu học sinh làm theo mình: Lấy 1 ngón tay
bịt lỗ hở của xi lanh, sau đó ấn pittông xuống
để thể tích khí trong xi lanh giảm
- Trong quá trình ấn pittông các em có nhận
xét gì?
- Vì sao có hiện tượng này?
- Khi thể tích của 1 lượng khí giảm thì áp
suất tăng, nhưng ta vẫn chưa biết được mối
quan hệ định lượng giữa áp suất và thể tích
của 1 lượng khí. Để tìm ra mối quan hệ này
chúng ta đi vào nghiên cứu bài học hôm nay:
Quá trình đẳng nhiệt. Định luật Bôi-Lơ-Ma-
Ri-Ốt
- Học sinh tiến hành thí nghiệm
theo chỉ dẫn của giáo viên
- Thể tích càng giảm thì càng khó
ấn pittông
- Vì khi thể tích của 1 lượng khí
giảm thì áp suất tăng
- Học sinh lắng nghe
Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm trạng thái và quá trình biến đổi trạng thái
T/g Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
10p
Phần I: Trạng thái và quá trình biến
đổi trạng thái
- Phát phiếu học tập
- Mỗi bàn làm thành 1 nhóm, các em
hãy nghiên cứu sách giáo khoa, thảo
luận và trả lời các câu hỏi ở trong

phiếu học tập:
+ Nhiệt độ tuyết đối là gì? Nó có
quan hệ như thế nào với nhiệt giai
Celssus (
0
C): T= t+ ?
+ Trạng thái của 1 lượng khí được
xác định bằng những đại lượng nào?
Những đại lượng đó được gọi là gì?
+ Thế nào là quá trình biến đổi trạng
thái?
+ Thế nào là đẳng quá trình? Có thể
có các đẳng quá trình nào?
- Cho các em thảo luận 4p sau đó cô
sẽ mời 1 em đại diện cho nhóm trả
lời
- Mời các nhóm khác nhận xét câu
trả lời của bạn
- Giáo viên nhận xét câu trả lời của
học sinh
- Trong quá trình biến đổi lượng khí
- Học sinh thảo luận, sau đó trả lời các câu
hỏi theo yêu cầu của giáo viên
+ Nhiệt độ tuyệt đối là nhiệt độ theo nhiệt
giai Ken-vin, có đơn vị là K. T= t + 273
+ Trạng thái của 1 lượng khí được xác
định bằng thể tích V, áp suất p và nhiệt độ
tuyệt đối T. Những đại lượng này được
gọi là thông số trạng thái của một lượng
khí

+ Quá trình biến đổi trạng thái là quá trình
biến đổi lượng khí từ trạng thái này sang
trạng thái khác
+ Quá trình có 2 thông số biến đổi, còn
một thông số không đổi gọi là đẳng quá
trình. Có quá trình đẳng nhiệt, đẳng áp,
đẳng tích
- Các nhóm khác nhận xét câu trả lời của
nhóm bạn
từ trạng thái này sang trạng thái khác
các thông số trạng thái có mối liên
hệ với nhau, việc mối liên hệ này rất
phức tạp. Để đơn giản ta tìm mối
liên hệ của 2 trong 3 thông số trạng
thái đó, còn 1 thông số ta giữ không
đổi
⇒
Đó chính là các đẳng quá
trình. Vậy quá trình đẳng nhiệt là
quá trình như thế nào ta đi vào
nghiên cứu mục II. Quá trình đẳng
nhiệt

Hoạt động 3: Tìm hiểu quá trình đẳng nhiệt
T/g Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
3p
- Dựa vào khái niệm đẳng quá trình
em nào có thể cho cô biết thế nào là
quá trình đẳng nhiệt?
- Nhận xét câu trả lời của học sinh

- Trong điều kiện nhiệt độ giữ
nguyên không đổi, nếu ta thay đổi
thể tích của 1 lượng khí thì áp suất
tác dụng lên nó thay đổi như thế nào.
Để trả lời câu hỏi này ta đi vào
nghiên cứu phần III. Định luật Bôi-
Lơ- Ma-Ri-Ốt
- Quá trình đẳng nhiệt là quá trình biến đổi
trạng thái trong đó nhiệt độ được giữ
nguyên không đổi
Hoạt động 4: Tiến hành thí nghiệm thành lập định luật Bôi-Lơ- Ma-Ri-Ốt
T/g Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
- Giới thiệu về dụng cụ thí nghiệm: 1 xi
8p
lanh có pittông để thay đổi thể tích của
khí, 1 áp kế để đo áp suất, vạch đo thể
tích
- Ở thí nghiệm đầu bài ta đã rút ra kết
luận với nhiệt độ không đổi nếu thể tích
của 1 lượng khí giảm thì áp suất của nó
tăng. Để tìm mối quan hệ giữa p và V ta
tiến hành thí nghiệm sau.
- Các em hãy quan sát cô làm thí nghiệm
và ghi lại giá trị của áp suất khi cô thay
đổi giá trị của thể tích theo số liệu ở trên
bảng ( kẻ bảng số liệu trên bảng)
- Mời 1 hs lên đọc và ghi lại kết quả thí
nghiệm vào bảng số liệu
- Yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi C
1

với
số liệu vừa thu được
+ Học sinh không trả lời được thì gợi ý:
V
c
pcpV =⇒=
. Học sinh vẫn không trả
lời được thì gợi ý tiếp: Nếu tỷ số giữa hai
đại lượng không đổi thì quan hệ là tỷ lệ
thuận. Nếu tích số giữa hai đại lượng
không đổi thì quan hệ là tỉ lệ nghịch
- Nhận xét câu trả lời của học sinh.
- Có phải trong điều kiện tiến hành thí
nghiệm nào tích pV cũng là 1 hằng số
không?
- Như vậy chỉ trong quá trình đẳng nhiệt
của 1 lượng khí không đổi, áp suất tỉ lệ
nghịch với thể tích. Đó chính là nội dung
- Học sinh lắng nghe
- Học sinh quan sát
- Học sinh lên đọc và điền kết quả
vào bảng số liệu
- Học sinh tính toán và trả lời : Tích
số pV là 1 số không đổi
⇒
p tỉ lệ
nghịch với thể tích V
- Không, nó chỉ đúng khi nhiệt độ
không đổi
của định luật Bôi-Lơ- Ma-Ri-Ốt.

Hoạt động 5: Tìm hiểu định luật Bôi-Lơ- Ma-Ri-Ốt
T/g Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
5p
- Một em hãy phát biểu lại cho cô nội
dung định luật.
- Chúng ta còn có 1 cách phát biểu khác:
Ở nhiệt độ không đổi, tích pV là 1 hằng
số
- Từ nội dung định luật em nào cho cô
biết biểu thức của định luật?
- Nếu gọi p
1
, V
1
là áp suất và thể tích của
lượng khí ở trạng thái 1; p
2
, V
2
là áp suất
và thể tích của lượng khí ở trạng thái, theo
định luật Bôi-lơ-Ma-Ri-Ốt ta có điều gì?
- Trong quá trình đẳng nhiệt của 1
lượng khí nhất định, áp suất tỉ lệ
nghịch với thể tích.
- Biểu thức: p ~
V
1
hay pV= const
- Ta có: p

1
V
1
= p
2
V
2

Hoạt động 6: Tìm hiểu đường đẳng nhiệt
T/g Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
5p
- Yêu cầu học sinh làm câu C
2
?
- Yêu cầu học sinh nhận xét về đường
biểu diễn thu được?
- Đường biểu diễn ta thu được ở trên
chính là đường đẳng nhiệt. Vậy em nào có
thể cho cô biết đường đẳng nhiệt là gì và
trong hệ tọa độ (p, V) thì nó có dạng như
thế nào?
- Xét 2 trạng thái 1 và 2 có V
2
= V
1
và p
2
>
p
1

⇒
T
1
và T
2
có quan hệ như thế nào?
Có nhận xét gì về 2 đường đẳng nhiệt ứng
với 2 nhiệt độ khác nhau của cùng một
- Học sinh làm câu C
2
- Đường biểu diễn thu được là một
đường hypebol
- Đường biểu diễn sự biến thiên của
áp suất theo thể tích khi nhiệt độ
không đổi gọi là đường đẳng nhiệt.
Trong hệ tọa độ (p, V) nó là 1 đường
hypebol
- T
2
> T
1
⇒

Hai đường đẳng nhiệt
ứng với 2 nhiệt độ khác nhau thì khác
nhau. Đường đẳng nhiệt ở trên ứng
với nhiệt độ cao hơn đường đẳng
lượng khí (nhìn vào đồ thị vẽ trên bảng )? nhiệt ở dưới
Hoạt động 7: Củng cố, vận dụng định luật Bôi-lơ-Ma-Ri-Ốt.

T/g Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
6p
- Cho học sinh làm các câu trắc nghiệm
5,6,7 sách giáo khoa trang 159 để củng
cố kiến thức chính của bài
- Yêu vầu học sinh làm bài tập 8 trang
159 sách giao khoa
- Hướng dẫn: xác định áp suất và thể tích
của khí ở mỗi trạng thái và áp dụng định
luật Bôi-Lơ- Ma-Ri-Ốt
- Gọi 1 em đứng lên tóm tắt và làm tại chỗ
- Yêu cầu học sinh khác nhận xét bài làm
của bạn
- Nhắc nhở học sinh học bài cũ, làm bài
tập sách giáo khoa và chuẩn bị bài mới
- Học sinh làm các câu trắc nghiệm
- Tóm tắt:
p
1
=2.105, V
1
= 150cm
3
V
2
= 100cm
3

⇒
p

2
=?
- Theo định luật Bôi-Lơ- Ma-Ri-Ốt
ta có:
p
1
V
1
= p
2
V
2
5
5
2
11
2
10.3
100
150.10.2
===⇒
p
Vp
V
pa
- Học sinh lắng nghe và ghi chép
Sinh viên thực tập Giáo viên hướng dẫn
Lê Thị Thu Hà Nguyễn Thị Ánh Hà