Đau vùng hàm mặt do Chứng đau dây thần kinh sinh ba (trigeminal neuralgia) doc

Đau vùng hàm mặt do Chứng đau dây thần kinh
sinh ba (trigeminal neuralgia)
Nếu bạn đau răng nhưng khi khám răng, bác sĩ nha khoa lại bảo bạn
không có vấn đề về răng miệng thì có thể bạn đã bị Chứng đau dây thần kinh sinh
ba (trigeminal neuralgia). Tài liệu dưới đây giúp hiểu rõ thêm về bệnh lý này


Chứng đau dây thần kinh sinh ba còn có tên là đau dây thần kinh số 5 vô
căn, thường gặp ở người trên 50 tuổi (nữ nhiều hơn nam) với biểu hiện là những
cơn đau đột ngột và dữ dội ở vùng mặt. Bệnh ít nguy hiểm nhưng rất dễ chẩn đoán
nhầm với các vấn đề răng miệng, nhiều người bị nhổ nhầm cả hàm răng mà cơn
đau vẫn không chấm dứt. Nguyên nhân là do Đau dây thần kinh số 5 dễ bị nhầm là
đau răng. Dây 5 là một trong 12 dây thần kinh sọ não; ngoài vai trò vận động các
cơ nhai, nó còn có nhiệm vụ cảm giác. Nó có 3 nhánh:
- Nhánh 1: Phụ trách cảm giác ở đỉnh, trán, phía trên hốc mắt và mũi, giác
mạc mắt.
- Nhánh 2: Phụ trách cảm giác phía dưới hốc mắt, môi trên, hàm trên.
- Nhánh 3: Phụ trách phần từ sau thái dương đến hàm dưới, môi dưới.


Giải phẫu học thần kinh sinh 3
A. Triệu chứng đau trong đau dây thần kinh sinh ba
- Trong chứng đau dây thần kinh sinh ba, cơn đau xuất hiện đột ngột ở một
bên mặt, khu trú tại vùng cảm giác do một trong 3 nhánh của dây 5 phụ trách, hay
gặp nhất là nhánh 2 (vùng môi trên và hàm trên). Rất hiếm khi đau toàn bộ một
bên hoặc cả hai bên mặt. Trong vài giây đến vài phút, bệnh nhân đau dữ dội như
điện giật, kim châm, như bị cấu xé; các cơ mặt ở bên đau co giật, khiến họ phải lấy
tay ôm mặt, giữ nguyên tư thế đầu, không dám cử động, kể cả nói.
- Cơn đau thường xuất hiện vào ban ngày khi có kích thích (như rửa mặt,
cạo râu), có khi không rõ nguyên cớ. Giữa cơn có giai đoạn trơ; lúc đó mọi kích
thích đều không gây đau (giai đoạn này có thể kéo dài nhiều phút).

- Một số vùng da, niêm mạc ở mặt bệnh nhân rất nhạy cảm (thường là ở lợi,
môi, cằm), chỉ cần kích thích rất nhẹ vào đó là cơn đau xuất hiện, được gọi là vùng
bùng nổ. Đây là một dấu hiệu quan trọng để chẩn đoán phân biệt đau dây thần
kinh 5 với các chứng bệnh khác.


Các điểm lẩy cò (trigger points) gây bùng nổ cơn đau thần kinh số 5
Những người có các triệu chứng trên cần được khám kỹ tai mũi họng, răng
hàm mặt và mắt để loại trừ các chứng bệnh khác như đau mặt do có vấn đề về
mạch máu, viêm nhiễm ở răng, đau dây thần kinh số 9 và nhất là chứng đau dây
thần kinh 5 thứ phát (do có các hối u ở hầu họng, ở não).
B. Phương pháp điều trị
- Phương pháp điều trị chủ yếu là dùng các thuốc chống động kinh. Đầu
tiên, bệnh nhân được dùng carbamazepin; nếu không đỡ có thể phối hợp với
rivotril hoặc liorésal, dihydan, gabapentin Các thuốc này có nhiều tác dụng phụ
nên muốn dùng phải có chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa thần kinh.
- Bệnh nhân chỉ được điều trị ngoại khoa khi việc điều trị bằng thuốc không
mang lại hiệu quả. Các phương pháp thường được áp dụng là tiêm cồn vào nhánh
của dây 5, nhiệt đông, đốt bằng sóng radio hoặc chiếu xạ hạch Gasser, cắt chọn lọc
dây thần kinh sau hạch Gasser

Ngoài ra còn một số bệnh lý khác cũng có thể gây ra những triệu chứng đau
mặt, nhức đầu, dễ lầm tưởng với đau thần kinh sinh 3 vô căn và cần phải chẩn
đoán loại trừ như: viêm mũi xoang, migren, nhức đầu Horton, glaucôm cấp, u
não…Do đó Để việc chẩn đoán và điều trị được chính xác, bệnh nhân nên đi khám
sớm ở những BV có các chuyên khoa thần kinh, tai mũi họng, răng hàm mặt.

BS. ĐỒNG NGỌC KHANH - BV Đa Khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn
(Tham khảo tài liệu của SK&ĐS, có bổ sung thêm hình ảnh)