Vui buồn thất thường có thể do Rối loạn lưỡng cực pptx

Vui buồn thất thường có thể do
Rối loạn lưỡng cực

Những người dễ chuyển từ trạng thái yêu đời sang tuyệt vọng một cách
nhanh chóng và không cảm thấy cân bằng thường là do rối loạn lưỡng cực.
Anh N.T.B, đến gặp bác sĩ trong một tâm trạng hoang mang vì có lúc anh
cảm thấy rất khỏe và yêu đời nhưng lúc thì cảm thấy vô cùng tuyệt vọng. Khi vui,
anh cảm thấy sức lực trong cơ thể mình dường như không bao giờ cạn và có thể
làm việc không ngủ trong nhiều ngày liên tục. Trong đầu anh lúc này có rất nhiều
ý tưởng, kế hoạch và anh cảm thấy giận dữ vì những người khác đã không thể
theo kịp nhịp độ làm việc của mình. Nhưng sau đó có những lúc anh cảm thấy rất
buồn. Cuộc sống dường như quá nặng nề và u ám. Không gì có thể làm anh vui
lên được. Đôi khi anh cảm thấy tuyệt vọng đến nỗi chỉ muốn chết đi cho khỏe.
Khi gặp bác sĩ, anh muốn được giải đáp là tại sao anh luôn chuyển từ cực độ này
sang cực độ đối nghịch mà không thể giữ được trạng thái thăng bằng.

Cảm xúc thay đổi nhanh chóng
Người đàn ông này đã mắc một loại bệnh gọi là rối loạn lưỡng cực nên cảm
xúc chuyển nhanh chóng từ trạng thái trầm cảm sang hưng cảm hoặc ngược lại.
Các triệu chứng rối loạn lưỡng cực thường đan xen nhau, có thể xảy ra nhanh
chóng trong thời gian ngắn hay kéo dài từ vài giờ đến vài ngày. Thường thấy là
các biểu hiện trầm cảm, trạng thái quá khích, suy nghĩ phô trương, hưng phấn, nói
nhanh, lãng trí, tăng hoạt động tình dục, sùng đạo, tiêu xài lãng phí, ảo giác, ảo
tưởng. Khi ở giai đoạn vui vẻ quá mức, bệnh nhân thường không kiểm soát được
nhịp độ suy nghĩ, nói chuyện, hay chuyển từ chủ đề này sang chủ đề khác rất
nhanh nên đôi lúc làm người nghe không hiểu được. Hoặc bệnh nhân ngủ rất ít
nhưng vẫn không thấy mệt. Bệnh nhân cũng có cảm giác mình là vô địch, nghĩ
rằng không có trở ngại nào có thể ngăn cản mình hoàn thành công việc hoặc dự
kiến làm quá nhiều việc trong ngày mà không thể nghỉ ngơi hay ngồi yên và dễ
nổi cơn giận dữ bất ngờ, nhất là khi các ý tưởng trong hoang tưởng tự cao bị
người xung quanh phê bình hay cản trở.

Còn khi đã chuyển sang giai đoạn trầm cảm, bệnh nhân luôn cảm thấy
buồn hay lo lắng, cảm giác không còn sức lực, luôn luôn mệt mỏi Ngoài ra,
bệnh nhân cũng bị sụt cân hay tăng cân do ăn quá nhiều hoặc chán ăn mà không
phải do theo một chế độ đặc biệt nào. Người bị rối loạn lưỡng cực còn cảm thấy
bản thân vô giá trị hoặc bị một tội lỗi gì ghê gớm và gặp khó khăn khi muốn tập
trung chú ý hay khi phải ra một quyết định nào đó, cảm thấy bồn chồn, dễ tức
giận, mất ngủ hay ngủ quá nhiều và thường xuyên nghĩ đến cái chết hay có hành
động chuẩn bị tự tử.

Lây “tính khí thất thường” từ cha mẹ
Khoảng 100 người sẽ có 1 người có thể sẽ bị rối loạn này vào một thời
điểm nào đó trong cuộc đời. Bệnh thường khởi phát trong hay sau giai đoạn tuổi
thanh thiếu niên. Bệnh này có thể chẩn đoán xác định khi trẻ 10 tuổi. Trong 10
năm qua, số lượng mắc bệnh này đã tăng gấp đôi. Tỉ lệ nam và nữ mắc bệnh này
xấp xỉ nhau. Cha mẹ mắc bệnh rối loạn lưỡng cực, có triệu chứng hay đã được
chẩn đoán với những rối loạn hành vi, đặc điểm tính khí thất thường có thể là
nguy cơ làm biểu hiện bệnh sớm ở trẻ. Ở trẻ em, có thể sẽ có thêm những biểu
hiện như trẻ dễ cáu kỉnh, hoang tưởng, thích gây hấn, không yên, hành vi liều
lĩnh, khiếm khuyết, rối loạn nhận thức Đối với những trường hợp nặng, bệnh
nhân không đi học được, quan hệ bạn bè kém, nguy cơ lạm dụng các hóa chất,
chất gây nghiện ở tuổi vị thành niên. Ngoài những yếu tố do di truyền thì người ta
nhận thấy môi trường chung quanh quá nhiều sang chấn (stress) có thể góp phần
thúc đẩy sự xuất hiện rối loạn lưỡng cực.

Về điều trị
Việc chẩn đoán sớm giúp cho phương pháp điều trị sẽ được bắt đầu sớm
hơn, do đó làm giảm các biến chứng đi kèm do không được điều trị kéo dài. Mục
tiêu của điều trị không những cải thiện hiệu quả điều trị mà còn đẩy mạnh giúp
bệnh nhân gắn kết điều trị lâu dài, do đó ngăn ngừa sự tái phát và làm giảm sự

hoành hành của bệnh cũng như nguy cơ tử vong. Còn liệu pháp tâm lý giúp bệnh
nhân đối phó tốt hơn với các sang chấn trong cuộc sống và giúp gia đình bệnh
nhân có cách cư xử thích hợp hơn với bệnh nhân. Việc điều trị bằng thuốc có một
số tác dụng phụ như tăng cân, khát nước, run nhẹ tay, dị ứng da, rối loạn tiêu
hóa và việc sử dụng, duy trì và ngưng thuốc phải do bác sĩ chuyên khoa quyết
định. Bệnh này đáp ứng rất tốt với các thuốc điều trị hiện có nhưng cần chú ý rằng
bệnh nhân thường tự ý bỏ điều trị nhất là trong giai đoạn hưng cảm vì bệnh nhân
thường cảm thấy rất khỏe khoắn trong giai đoạn này. Thời gian điều trị duy trì
bằng các loại thuốc điều hòa khí sắc vào khoảng 2 năm nhưng có thể kéo dài tới
khoảng 5 năm trong một số trường hợp sau: đã tái phát nhiều lần, có triệu chứng
loạn thần, nghiện rượu hay ma túy, luôn bị stress ở nhà hay nơi làm việc. Cần chú
ý rằng nếu đã bị cơn thứ hai thì có đến 80% nguy cơ bị cơn thứ ba.

BS. LÊ QUỐC NAM