Chất chủ vận dopamine D3 ppsx

Chất chủ vận dopamine D3 giúp
tái tạo thần kinh và phục hồi
chức năng của não bệnh nhân
Parkinson

Bệnh Parkinson còn gọi là bệnh
liệt rung, là m
ột bệnh thoái hóa ở
hệ thần kinh trung ương do sự
mất các tế bào thần kinh sinh
dopamine hay neuron sinh
dopamine. Bệnh thường xảy ra ở
người lớn tuổi và biểu hiện bằng
các triệu chứng tăng trương lực
cơ (cứng cơ), run, không điều
khiển được tay chân theo ý
muốn, chậm vận động, đi lại khó
khăn, mất các phản xạ tư thế…



Sự hiện diện của các tế bào gốc nội
sinh (endogenous stem cell) và tế
bào nguyên bản nội sinh
(endogenous progenitor cell) trong
thần kinh trung ương của động vật
có vú và người trưởng thành đã
đưa

ra khả năng phục hồi bẩm sinh của
não cũng như khả năng điều trị các
bệnh do thoái hóa ở hệ thần kinh
như bệnh Parkinson. Tuy nhiên tác
nhân hay tín hiệu nào sẽ kích hoạt
cơ chế tăng tổng hợp để phục hồi
các thoái hóa của não từ các tế bào
gốc và tế bào nguyên bản có sẵn ở
não này thì vẫn là ẩn số?

Ý tưởng dùng các tế bào nguyên
bản nội sinh nhằm thay thế cho các
tế bào thần kinh bị mất do quá tr
ình
thoái hóa của não đã đưa ra kho
ảng
vài năm nay nhưng đòi hỏi phải t
ìm
ra các tác nhân có khả năng kích
thích sự tăng trưởng và bi
ệt hóa các
tế bào này. Tế bào nguyên bản là
một dạng tế bào gốc nhưng có giới
hạn ở số lần tái bản, chúng sẽ
nhanh chóng nhân đôi, biệt hóa và
gắn kết vào mô tương ứng. Hy
vọng của phương pháp điều trị
bệnh Parkinson bằng các tế bào
nguyên bản nội sinh nay đư
ợc củng

cố nhờ nghiên cứu của Van
Kampen và Eckman, Đại học Y
khoa Mayo Clinic, Hoa K
ỳ công bố
trên Tạp chí khoa học thần kinh
(The Journal of Neuroscience, tập
26, số 27 trang 7272–7280, tháng
7, 2006). Nghiên cứu trên mô hình
bệnh Parkinson này chứng minh
hoạt hóa thụ thể dopamine sẽ kích
thích sự hình thành neuron thần
kinh mới từ các tế bào nguyên bản
nội sinh có sẵn trong não và các
neuron mới này sẽ đóng vai trò sửa
chữa chức năng thần kinh bị tổn
thương.

Ở bệnh nhân Parkinson, đường dẫn
truyền thần kinh giữa chất đen
(substantia nigra pars compacta
SNc) nằm giữa não với thể vân bị
suy giảm do sự thiếu hụt của các
neuron sinh dopamine. Đường dẫn
truyền này là một trong bốn đường
dẫn truyền dopamine ở não và nó
có vai trò quan trọng trong quá
trình kiểm soát cử động. Phương
pháp điều trị bệnh Parkinson hiện
nay là tăng mức độ dopamine. Tuy
nhiên cách điều trị này có nhi

ều tác
dụng phụ, giảm đáp ứng của thuốc
theo thời gian điều trị, cũng như
không có tác dụng chữa tận gốc
nguyên nhân gây bệnh. Cách dùng
các tế bào nguyên bản nội sinh
nhằm thay thế các neuron sinh
dopamine có nhiều ưu điểm hơn k
ỹ
thuật cấy ghép. Điều thuận lợi là
các tế bào nguyên bản nội sinh này
có sẵn ở chất đen SNc và các
nghiên cứu trư
ớc đây cho thấy hoạt
hóa các thụ thể dopamine D3 sẽ
kích thích quá trình phát triển thần
kinh của vùng chất đen ở chuột
khỏe mạnh.

Bằng mô hình dùng 6-
hydroxydopamine gây bệnh
Parkinson ở chuột, chất 7-OH-
DPAT, một chất chủ vận trên thụ
thể dopamine D3, đã chứng tỏ có
tác động kích thích quá trình sản
sinh ra các neuron sinh dopamine
từ các tế bào nguyên bản nội sinh.
Với kỹ thuật đánh dấu tế bào qua
sự tổng hợp DNA, các nhà nghiên
cứu cho thấy quá trình điều trị lâu

dài bằng thuốc chủ vận dopamine
D3 làm gia tăng s
ự phát triển ở chất
đen. Các neuron mới sinh này sau
đó tổng hợp ra các protein như là
các neuron sinh dopamine trưởng
thành. Nếu các neuron sinh
dopamine mới này có khả năng
phục hồi và sửa chữa chức năng ở
đường dẫn truyền chất đen – thể
vân thì các neuron này phải hình
thành các đường dẫn truyền mới từ
chất đen về phía thể vân. Quá trình
này được theo dõi bằng cách tiêm
các đánh dấu huỳnh quang
(fluorescent) vào thể vân. Quan sát
sau khi có sự dịch chuyển ngược
c
ủa các chất đánh dấu huỳnh quang
vào thể đen cho thấy có sự gia tăng
các neuron mới sinh dọc theo
đường dẫn truyền của sợi trục thần
kinh. Cuối cùng chuột được chữa
trị bằng thuốc chủ vận dopamine
được tiến hành hai thử nghiệm
hành vi và chứng tỏ là có sự phục
hồi chức năng vận động. Kết quả
mới này đã đưa ra bằng chứng có
sự thay đổi cơ bản ở đường dẫn
truyền thần kinh sau vài tháng điều

điều trị.

Phát hiện mới này cho thấy là các
tế bào nguyên bản nội sinh có thể
góp phần vào việc sửa chữa chức
năng của các bó thần kinh bị tổn
thương đồng thời cũng đưa ra một
hy vọng mới không những cho
bệnh nhân Parkinson mà còn cho
các bệnh nhân bị suy giảm chức
năng thần kinh khác. Mặc dù đã có
vài thuốc chủ vận trên thụ thể
dopamine D3 được dùng trong đi
ều
trị bệnh Parkinson nhưng nghiên
cứu này đã làm sáng tỏ th
êm vai trò
của thuốc trong tác dụng kích thích
các tế bào nguyên bản nội sinh
đồng thời cũng khuyến khích các
nhà nghiên cứu tìm ra các thuốc có
tác dụng tương tự nhưng ít tác d
ụng
phụ hơn. Nghiên cứu này c
ũng giúp
hiểu rõ hơn dẫn truyền thần kinh ở
mức độ phân tử nhằm tìm ra
phương pháp trị liệu mới cho bệnh
Parkinson.