Bảo tồn và phát triển vượn Cao Vít ở pps

Bảo tồn và phát
triển vư
ợn Cao Vít ở
Cao Bằng



Theo khảo sát của các
nhà sinh học của Tổ
chức bảo tồn động
thực vật hoang dã
quốc tế (FFI), mấy
năm gần đây vượn
Cao Vít (thuộc loài
Vượn
đen Cao
Vít.

vượn đen Đông Bắc - loài linh
trưởng quý hiếm nhất trên thế
giới đang có nguy cơ tuyệt
chủng) đã xuất hiện trong khu
rừng trên dãy núi đá vôi thuộc
địa phận hai xã biên giới Ngọc
Khê và Phong Nậm (huyện
Trùng Khánh, Cao Bằng).

Trở lại rừng xanh

Các bậc cao tuổi ở xã Phong
Nậm kể rằng, hơn 30 năm trước,
trong vùng này xuất hiện loài
vượn không đuôi, tay dài, vượn
trưởng thành nặng khoảng 7-8
kg. Con đực toàn thân mầu đen
và có chỏm mào trên đỉnh đầu,
con cái trưởng thành lông vàng,
có mảng lông đen và không có
chỏm, con non lông mầu vàng.
Chúng sống thành từng nhóm
nhỏ trên cây, di chuyển bằng hai
tay rất nhanh, thức ăn chủ yếu là
quả chín, lá cây. Mỗi sớm bình
minh, chúng cất tiếng hót "cao
vít", "cao huýt" kéo dài nên dân
địa phương thường gọi là vượn
Cao Vít hay Cao Huýt. Do nạn
chặt phá, khai thác rừng bừa bãi
nên một thời gian dài không thấy
chúng xuất hiện.

Theo các nhà nghiên cứu của
FFI, vượn Cao Vít có tên khoa
học là Nomascus nasutus
nasutus, thuộc loài vượn đen
Đông Bắc (tên khoa học là
Nomascus nasutus), chỉ có ở
vùng Đông Bắc Việt Nam, đảo
Hải Nam và vùng Đông Nam

Trung Quốc. Vượn đen Đông
Bắc Trung Quốc hiện chỉ tồn tại
trên đảo Hải Nam, gọi là vượn
Hải Nam (tên khoa học là
Nomascus nasutus hainannus),
hình dáng bên ngoài giống vượn
Cao Vít và chỉ còn 14 cá thể,
sống trong Khu bảo tồn thiên
nhiên Bát Vong Linh.

Năm 2002, tại Đại hội Hội khỉ
hầu quốc tế Bắc Kinh (Trung
Quốc), các nhà nghiên cứu coi
vượn đen Đông Bắc là "loài linh
trưởng hiếm nhất và có nguy cơ
tuyệt chủng cao trên thế giới".

Ở Việt Nam, từ những năm 50
thế kỷ trước, loài vượn này đã
không được nhìn thấy và bị coi
là
tuyệt chủng. Khi phát hiện đàn
vượn ở Trùng Khánh, qua phân
tích ADN và tiếng hót đã khẳng
định đây đúng là loài vượn Cao
Vít đã hơn 50 năm vắng bóng
tưởng chừng đã bị tuyệt chủng.

Theo khảo sát mới nhất của FFI
vào tháng 9-2004, đàn vượn ở

đây có 37 cá thể, trong đó có 5
con non. Việc tái phát hiện loài
vượn này là s
ự kiện đặc biệt quan
trọng với cả các nhà khoa học và
nhân dân địa phương.


Bảo tồn và phát triển Cao Vít

Nhằm bảo tồn vượn Cao Vít và
sinh cảnh của chúng, FFI Việt
Nam đã xây dựng Dự án bảo tồn
loài vượn Cao Vít và kêu gọi
nguồn tài trợ từ các cá nhân và t
ổ
chức xã hội trên thế giới. Tháng
3-2004 Dự án chính thức đi vào
hoạt động, bước đầu nhận được
nguồn tài trợ 70.000 USD.

Dự án đã triển khai các lớp tập
huấn, tuyên truy
ền nâng cao nhận
thức bảo tồn loài vượn cho bà
con địa phương, thành lập đội
tuần tra thường xuyên kiểm tra
ngăn chặn các hoạt động khai
thác gỗ củi, thu hái lâm sản, săn
bắn thú rừng tại khu rừng của

hai
xã Ngọc Khê - Phong Nậm và
tuyên truyền nâng cao nhận thức
của bà con; hỗ trợ 22 hộ (mỗi hộ
2,5 triệu đồng) xây dựng 22 bể
khí biôga.

Cuối tháng 9 vừa qua, Chương
trình linh trưởng FFI Việt Nam
phối hợp một số ban, ngành ch
ức
năng của huyện Trùng Khánh tổ
chức tuyên truyền cho nhân dân,
học sinh hai xã Ngọc Khê và
Phong Nậm - nơi có vượn Cao
Vít sinh sống sự cần thiết v
à cách
bảo vệ vượn Cao Vít.

Ông Nông Văn Vĩnh, Phó chủ
tịch UBND xã Ngọc Khê khẳng
định: Từ khi giao đất giao rừng
cho dân, triển khai D
ự án bảo tồn
vượn Cao Vít, nhiều thú rừng đã
xuất hiện trở lại, nhất là loài khỉ,
xã đã có quyết định thu hồi các
lo
ại súng trong nhân dân để ngăn
chặn nạn săn bắn thú rừng, bảo

vệ loài vượn quý hiếm này.

Khó khăn trong bảo vệ Cao Vít
hiện nay là loài vượn này sinh
sống trong khu rừng diện tích
quá nhỏ hẹp, chỉ khoảng 3.000
ha, thảm thực vật trên các sườn
núi bị tác động mạnh bởi các
hoạt động khai thác gỗ, củi, đốt
than, thu hái lâm sản của người
dân. Do v
ậy, cần rất nhiều nỗ lực
để tạo điều kiện cho loài linh
trưởng quý hiếm nhất trên thế
giới này tồn tại; để vùng r
ừng núi
biên cương nơi Tổ quốc mãi
ngân vang những tiếng hót "cao
vít" lảnh lót lúc bình minh.