giao an chiêu dời đô

Tiết 90: CHIẾU DỜI ĐÔ
LÍ CÔNG UẨN ( 974 - 1028)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Giúp học sinh: - Thấy được khát vọng của nhân dân ta về một đất nước độc lập,
thống nhất, hùng cường và khí phách của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh
được phản ánh qua Chiếu dời đô.
- Nắm được đặc điểm cơ bản của thể chiếu.
-Thấy được sức thuyết phục to lớn của Chiếu dời đô đó là sự kết
hợp giữa lí lẽ và tình cảm. Biết vận dụng bài học để viết văn nghị luận.
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
I. Giáo viên: + Tranh ảnh
+ Giáo án
II. Học sinh: + Soạn bài
+ Sách giáo khoa
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG:
NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
Hoạt động 1:

* Giới thiệu bài:
Hoạt động 2: Hình
thành kiến thức mới:
I.TÌM HIỂU
CHUNG:
1. Tác giả:
+Lí Công Uẩn(974-
Chúng ta có được cuộc sống ngày hôm nay phải
luôn luôn ghi nhớ công lao trời biển của các vị

anh hùng, cha ông thời trước. Họ là những
người lấy đời sống của nhân dân làm thước đo
sự vững mạnh và phồn thịnh của đất nước. Hôm
nay cô cùng các em đến thăm một nơi với làn
điệu dân ca nổi tiếng, các em có biết đền này ở
đâu không?
* Chiếu ảnh đền Đô
Đây chính là đền Đô - Bắc Ninh, nơi thờ tám vị
vua thời Lí, thăm vị vua đầu tiên sáng lập ra
vương triều Lí đó là Lí Công Uẩn với áng văn
bất hủ, có giá trị về mặt lịch sử quí giá: Chiếu
dời đô.
*Chiếu:
I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả:
Hỏi: Em hãy giới thiệu nét chính về tác giả?
+ Lí Công Uẩn (974 - 1028) tức là Lí Thái Tổ,
quê Bắc Ninh.
Nghe
Quan sát
Trả lời
Viết bài
Trang 1
NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
1028) tức là Lí
Thái Tổ.Quê Bắc

Ninh.
+ Ông là người
thông minh, nhân
ái, có chí lớn.
+ Là người sáng lập
ra vương triều nhà Lí
lấy niên hiệu là
Thuận Thiên

2. Đặc điểm cơ bản
của thể chiếu: SGK
3.Tác phẩm:

a, Hoàn cảnh ra đời:
Năm Canh Tuất,
niên hiệu Thuận
Thiên(1010)
b,Cách tổ chức bài
chiếu:

+ Nội dung: 2
phần.
+Hình thức: Tâm
+ Ông là người thông minh, nhân ái, có chí
lớn.
+ Là người sáng lập ra vương triều nhà Lí lấy
niên hiệu là Thuận Thiên
GV: Ông mồ côi cha, được bố nuôi là Lí Khánh
Văn dạy dỗ và sự giúp đỡ của sư Vạn Hạnh,
cộng với tài năng, có ý chí ông được triều đình

và nhân dân mến mộ tôn ông lên làm vua. Ông
trở thành một ông vua anh minh, giàu lòng nhân
ái.Ông thọ 55 tuổi, làm vua được 18 năm.
* Chiếu ảnh.
2.Đặc điểm cơ bản của thể chiếu:
GV: Một số bài chiếu thời Lí: - Xá thuế chiếu-
Lí Thánh Tông
Lâm chung di chiếu- Lí Nhân Tông.
3. Tác phẩm:
GVHD đọc- Chú ý cách đọc: trang trọng ,dứt
khoát
- Nhận xét cách đọc của HS
a, Hoàn cảnh ra đời:
Hỏi: Hãy cho biết hoàn cảnh ra đời của văn bản?
+ Năm Canh Tuất niên hiệu Thuận Thiên
(1010)
GV: Khi lên ngôi vua, Lí Công Uẩn tiếp nhận
một triều đại thế lực chưa đủ mạnh, dân nghèo
khổ, kinh đô vẫn phải dựa vào núi rừng hiểm
trở, việc dời đô mang lại cuộc sống ấm no cho
muôn dân là cần thiết.
b, Cách tổ chức bài chiếu:
Hỏi: Bài chiếu chia thành mấy phần? Nội dung
chính của từng phần?
+ Nội dung: 2 phần.
Phần 1: Từ đầu đến không dời đổi. Lí do dời
đô.
Phần 2: Còn lại. Thành Đại La đủ ưu thế để
trở thành kinh đô đất Việt.
+ Hình thức:

Nghe
Viết bài
Quan sát
Nghe
Đọc thông tin Sgk.
Nghe
Đọc thông tin Sgk
Nghe
Trả lời
Nghe
Trả lời
Viết bài
Trả lời
Trang 2
NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
tình, trao
đổi có lí, có
tình
Hoạt động 3:
II.TÌM HIỂU VĂN
BẢN:
1.Lí do dời đô:
a,Viện dẫn sử sách
Trung Quốc:

+ Đóng đô ở nơi

trung tâm
+ Mưu toan nghiệp
lớn
+ Tính kế muôn đời
cho con cháu
+ Trên vâng mệnh
trời, dưới theo ý
dân.
Kết quả: Vận nước
lâu dài, phong tục
phồn thịnh.
+ Đưa dẫn chứng cụ
thể, lí do xác đáng để
làm tiền đề cho lí lẽ ở
phần sau: dời đô.
b, Nhận xét hai nhà
Đinh, Lê:
Hỏi: Em nhận xét khái quát về hình thức của bài
chiếu?
+ Tâm tình, trao đổi có lí, có tình.
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN:
1.Lí do dời đô:
Hỏi: Theo em, tác giả nêu mấy lí do để thuyết
phục dời đô?
+ Nêu 2 lí do: - Viện dẫn sử sách Trung Quốc
về việc dời đô.
- Soi sử sách Trung Quốc để nhận
xét hai nhà Đinh, Lê.

a,Viện dẫn sử sách Trung Quốc:

GV:Theo Lí Công Uẩn việc dời đô của các triều
đại Trung Quốc là tất yếu phải có nguyên nhân.
Hỏi: Em hãy nêu nguyên nhân của việc dời đô?
Kết quả?

GV: Kết quả việc dời đô làm cho đất nước hưng
thịnh, nhân dân có cuộc sống ấm no hạnh phúc,
họ tuân theo mệnh trời, là phù hợp với qui luật
khách quan và ý muôn dân.
Hỏi: Mở đầu bài chiếu,tác giả viện dẫn sử sách
Trung Quốc nhằm mục đích gì?
+ Đưa dẫn chứng cụ thể, lí do xác đáng để làm
tiền đề cho lí lẽ ở phần sau: dời đô.
* Chiếu:
GV: Để tăng thêm tính khách quan cho quyết
định dời đô của mình, tác giả soi sử sách Trung
Quốc vào tình hình thực tế , nhận xét có tính
chất phê phán hai nhà Đinh, Lê Việc dời đô
của các triều đại Trung Quốc, thực tế đạt được
những kết quả tốt đẹp.
Thế mà, hai nhà Đinh-Lê lại không nhận ra
điều đó .
Tư duy
Trả lời-Viết bài
Tư duy
Trả lời
Quan sát
Nghe
Tư duy-Trả lời
Viết bài

Nghe
Trang 3
NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
+ Theo ý riêng mình,
khinh thường mệnh
trời
+ cứ đóng yên đô
thành
Kết quả: Triều đại số
phận ngắn ngủi
Trăm họ hao tốn

+ Trẫm rất đau xót
+ Không thể không
dời đổi.
Tâm trạng của một
người thương dân,
luôn trăn trở vì vận
nước, khẳng định là
phải dời đô.

2, Thành Đại La-
kinh đô của đất Việt:
+ Về địa lí: - Trung
tâm trời đất; thế rồng
b,Nhận xét hai nhà Đinh, Lê:

Hỏi: Theo Lí Công Uẩn, kinh đô cũ ở vùng núi
Hoa Lư (Ninh Bình) của hai nhà Đinh, Lê là
không phù hợp, vì sao?
GV: Việc cứ đóng đô ở Hoa Lư của hai nhà
Đinh, Lê không phù hợp với qui luật khách
quan nên hậu quả: triều đại không được lâu bền,
số phận ngắn ngủi, trăm họ hao tốn, người dân
khổ cực, muôn vật không được thích nghi.Ta
hiểu nét tâm lí đặc thù của con người thời trung
đại: noi theo tiền nhân, dựa vào mệnh trời “Thế
mà cứ đóng yên đô thành” thì quả là sai lầm.
Nhưng thực ra hai triều đại Đinh, Lê lúc bấy
giờ thế lực chưa đủ mạnh để tiến ra đồng bằng
đất phẳng đóng đô, vẫn còn phải dựa vào thế núi
rừng để củng cố triều đại.Còn triều Lí lại đang
trên đà phát triển,chính vì vậy kinh đô cũ ở Hoa
Lư(Ninh Bình) là không còn phù hợp.
Hỏi: Sau khi nhận xét hai nhà Đinh, Lê tác giả
có tâm trạng gì? Và quyết định ra sao?

GV: Tác giả đã bộc lộ cảm xúc của mình: “rất
đau xót về việc ”nhân dân cực khổ lầm
than,bên cạnh lại ngầm ý quyết đoán, một quyết
đoán không gì cưỡng lại được là dời đô, thế mới
là phù hợp với mệnh trời nên : “không thể
không dời đổi” phủ định một điều phủ định
chính là khẳng định: Phải dời đô.
GV: Thuyết phục được dời đô là cả một tài
nghệ của người đứng đâu, nhưng dời đi đâu,
nơi đó thế nào, phải là người có tầm nhìn sáng

suốt, Lí Công Uẩn là người như vậy. Ông dựa
vào thuyết phong thuỷ phát hiện ra vẻ đẹp
muôn mặt của thành Đại La, đây là nơi đóng đô
lí tưởng.
Quan sát
Tư duy-Trả lời
Viết bài
Quan sát
Nghe
Nghe
Tư duy
Trả lời
Viết bài
Nghe
Trang 4
NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
cuộn hổ ngồi.
- Đã đúng
ngôi ; lại tiện
hướng
- Địa thế
rộng mà bằng; đất đai
cao mà thoáng
+ Về chính trị- văn
hoá: Chốn hội tụ
trọng yếu của bốn

phương đất nước
Kết luận:Thành Đại La
là nơi kinh đô bậc
nhất của đế vương
muôn đời.

+ Trẫm muốn định
chỗ ở.
Các khanh nghĩ thế
nào?
Nhận xét: Câu hỏi
mang tính chất đối
thoại, trao đổi, tạo sự
đồng cảm
Nhận xét: Từ ngữ lí
giải có lí, có tình, câu
văn biền ngẫu- dời đô
là phù hợp với nguyện
vọng của nhân dân,
của vua.


2, Thành Đại La- kinh đô của đất Việt:
Hỏi: Theo tác giả,thành Đại La có những thuận
lợi gì để có thể chọn làm nơi đóng đô?

GV: Càng nghĩ, vua càng tin rằng :Thành Đại
La đủ điều kiện để trở thành kinh đô bậc nhất
của đế vương muôn đời bởi địa thế đẹp, rộng,
thoáng,đầu mối giao lưu, điều kiện tốt cho dân

cư sinh sống và sự tốt tươi của muôn vật
Đoạn văn xen câu văn biền ngẫu, có từng cặp
câu đối xứng: Đã đúng ngôi dựa núi. Địa thế
rộng mà thoáng , lời văn cân xứng nhịp nhàng
lôi cuốn người đọc, người nghe.
Kết luận:Thành Đại La là nơi kinh đô bậc nhất
của đế vương muôn đời.
Hỏi: Em có suy nghĩ gì về đoạn kết của bài
chiếu?
GV: Lẽ ra kết thúc bài chiếu là mệnh lệnh,
nhưng “Chiếu dời đô” lại kết thúc là câu hỏi
mang tính chất đối thoại, trao đổi đã xoá bớt
khoảng cách vua- tôi, tạo sự đồng cảm chia
sẻ,tạo sự đồng tâm nhất trí giữa người ra lệnh và
người nhận lệnh.
Hỏi: Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ ở
đoạn văn trên?
Nhận xét: Từ ngữ lí giải có lí, có tình, câu văn
biền ngẫu- dời đô là phù hợp với nguyện vọng
của nhân dân, của vua.
GV: Việc dời đô trên là vâng mệnh trời, dưới
hợp ý dân.
Hỏi: Em hiểu ý dân ở đây là gì?
Tư duy-Trả lời
Nghe
Tư duy
trả lời
Viết bài
Quan sát
Tư duy

Trả lời
Nghe
Tư duy
Trả lời
Viết bài
Nghe
Trả lời
Trang 5
NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
III. TỔNG KẾT:
1, Nghệ thuật: Bài
viết ngắn gọn, cô
đọng có sức thuyết
phục:
- Sự kết hợp hài
hoà giữa lí và tình.
- Trình tự lập luận
chặt chẽ (văn nghị
luận cổ.



2, Nội dung:
- Phản ánh khát vọng
độc lập và ý chia tự
cường của dân tộc Đại

Việt đang trên đà lớn
mạnh.
- Thể hiện tầm nhìn xa
+ Là khát vọng về một đất nước độc lập, hùng
cường, cuộc sống ấm no - hạnh phúc.
GV: Bài viết cách đây gần một ngàn năm,
Nhưng mỗi lần đọc lại cô thấy dâng lên trong
lòng một cảm xúc khó tả: là lòng cảm phục, là
sự trân trọng, là lòng biết ơn một người xây
dựng nên cơ nghiệp này…Bài chiếu ngắn gọn,
cô đọng đầy sức thuyết phục, đó chính là sức
hấp dẫn của nghệ thuật.
III. TỔNG KẾT:
1, Nghệ thuật:
Hỏi: Em hãy cho biết giá trị nghệ thuật của bài
chiếu?
+ Bài viết ngắn gọn, cô đọng có sức thuyết
phục:
Sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
GV: Theo em sự kết hợp hài hoà giữa lý và tình
thể hiện ở chỗ nào?
Trình tự lập luận chặt chẽ (văn nghị luận cổ)

GV: Bài văn nghị luận cổ ngắn gọn, cô đọng có
sức thuyết phục mạnh mẽ bởi sự kết hợp có lí có
tình: Cái lí ở đây là đưa ra những dẫn chứng cụ
thể có thật, mọi người đều biết, đều hiểu, không
ai có thể phủ nhận. Cái tình ở đây đó là tình cảm
chân thành biết nói đúng chỗ, tạo sự đồng cảm
giữa vua với quần thần.Bằng cách lập luận chặt

chẽ, nguyện vọng dời đô của Lí Công Uẩn được
cả triều đình nhiệt liệt tán thành, nhân dân ủng
hộ.
Hỏi: Cảm nghĩ của em sau khi học xong Bài
chiếu dời đô?
2, Nội dung:
- Phản ánh khát vọng độc lập và ý chia tự
cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn
mạnh.
Quan sát
Nghe
Quan sát
Nghe
Trả lời
Nghe
Trang 6
NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
trông rộng của một vị
vua anh minh.

Ghi nhớ:SGK

IV.LUYỆN TẬP:
Bài tập1: Trắc
nghiệm:
Bài tập2: Chứng

minh Chiếu dời đô
có kết cấu chặt chẽ,
lập luận giàu sức
thuyết phục?
- Thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của một vị
vua anh minh.

GV: Bài chiếu dời đô của Lí Công Uẩn phản
ánh khát vọng của nhân dân về một nước độc
lập, thống nhất, dân có cuộc sông ấm no, hạnh
phúc, và phản ánh ý chí độc lập tự cường của
dân tộc Đại Việt ta đang trên đà lớn mạnh. Đồng
thời cho ta thấy được Lí Công Uẩn một người
có một tầm nhìn cao rộng: một cái nhìn văn hoá,
chứng tỏ con mắt lịch sử, con mắt địa lí, con
mắt kinh tế rất bao quát, rất sâu xa.
* Chiếu:
IV. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1: Trắc nghiệm:
Tại sao chiếu dời đô, tác giả lại gọi thành Đại
La là thắng địa của đất Việt?
A, Vì đây là mảnh đất tốt.
B, Vì đây là mảnh đất tốt có thế đất đẹp.
C, Vì đây là mảnh đất tốt, lành, vững, có thể
đem lại nhiều lợi ích cho kinh đô.
D, Cả ba phương án trên.
Đáp án: C
Bài tập 2: Chứng minh Chiếu dời đô có kết cấu
chặt chẽ, lập luận giàu sức thuyết phục?
* Chiếu: Kết cấu, bố cục của một bài chiếu

1, Mở đầu tác giả nêu sử sách làm tiền đề, chỗ
dựa cho lí lẽ ở phần sau.
2, Soi sáng sử sách, tiền đề vào thực tế để thấy
rõ những chỗ được, chỗ chưa được.
3, Phân tích, chứng minh và đi đến kết luận.
GV: Các em có thể dựa vào kết cấu, bố cục của
bài chiếu để làm bài tập 2. Hướng dẫn HS làm
nhóm lên trình bày.
GV nhận xét bài làm của HS.
GV tổng kết bài học: Như vậy chúng ta vừa học
xong bài Chiếu dời đô của Lí Công Uẩn.Bài
Nghe
Trang 7
NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
chiếu có giá trị về địa lí cũng như giá trị về lịch
sử.Chúng ta phải đời đời biết ơn Lí Công Uẩn
một nhà tổ chức tài ba, đa năng toàn diện, người
đầu tiên có sáng kiến vĩ đại để ta có một Thăng
Long, một Hà Nội Thủ đô của đất nước giàu đẹp
ngày nay.Trong những ngày hôm nay cả nước
đang xúc tiến chuẩn bị kỉ niệm ngàn năm Thăng
Long vào năm 2010. Đây là việc làm uống nước
nhớ nguồn, nhắc nhở con cháu phải biết giữ gìn,
bảo vệ, xây dựng thành quả mà cha ông để lại.
GV nếu còn thời gian cho đọc lại văn bản(hoặc
hoạt cảnh nhỏ)

Hướng dẫn học tập:
1. Đọc lại văn bản hiểu nội dung và
nghệ thuật
2. Nắm được đặc điểm cơ bản của thể
chiếu.
3. Chuẩn bị bài: Câu phủ định.
HẾT

Trang 8