Du lịch sinh thái - vườn quốc gia Ba Bể

Lời nói đầu
"Du lịch sinh thái là một loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn
hoá bản địa, có tính giáo dục môi trờng và đóng góp cho các nỗ lực bảo tồn
và phát triển bền vững với sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phơng.
Qua một thời gian nghiên cứu lý thuyết tại trờng và đợt đi thực tế tại v-
ờn Quốc gia Ba Bể, tự bản thân mình thấy phải cố gắng góp sức vào các
công tác chung của toàn cầu vì một môi trờng xanh sạch đẹp, vì sự đa dạng
sinh học và vì sự sống của trái đất. Trong phạm vi bài viết này, không thể
nêu hết đợc tất cả những gì mình mong muốn và có thể giúp thêm cho Vờn
có đợc phơng thức quản lý nhng có thể sẽ là một nội dung tham khảo hoặc có
thể động viên các cán bộ công nhân viên của Vờn nỗ lực để phục vụ cho mục
tiêu và chức năng của Vờn. Cũng qua đây, bản thân em cũng mong muốn có
đợc thêm sự chỉ bảo của thầy hớng dẫn là TS. Lê Văn Lanh để trong tơng lai
có thể làm việc đợc tốt hơn và phù hợp với chuyên ngành học của mình. Em
xin cảm ơn thầy.
Bài viết gồm:
I- Mở đầu - quá trình hình thành và phát triển.
II- Hiện trạng, tiềm năng, những hạn chế và giải pháp
1. Vị trí địa lý, địa hình.
2. Khí hậu, thuỷ văn.
3. Thực vật
4. Động vật
5. Kinh tế xã hội.
III- Về du lịch
1. Tuyến du lịch
2. Hiện trạng
3. Những hấp dẫn
4. Sự tham gia
5. Những hạn chế
6. Những giải pháp
IV- Kết luận

Du lịch sinh thái
I- Quá trình hình thành và phát triển.
Vờn Quốc gia Ba Bể đợc chính thức thành lập từ 10/11/1992 nhng trớc
đó Ba Bể đã trải qua một quá trình bảo vệ và xây dựng.
Là một danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử và là khu rừng cấm và đã
trở thành Vờn quốc gia thứ 8, đây cũng là di sản thiên nhiên đẹp vào bậc nhất
của cả nớc với các yếu tố tự nhiên, kinh tế xã hội và du lịch sinh thái rất quan
trọng. Hồ Ba Bể đã khẳng định đợc mình là một trong những Vờn quốc gia
đẹp và khá nguyên vẹn với sự đa dạng sinh học và khả năng phát triển du lịch
sinh thái cùng sự bảo tồn thiên nhiên.
II- Hiện trạng, tiềm năng, những hạn chế và giải pháp
cho sự phát triển du lịch sinh thái tại Ba Bể.
1. Vị trí địa lý và địa hình.
Vờn quốc gia Ba Bể Nằm giữa vùng núi đá vôi thuộc các xã Nam Mẫu,
một phần xã Khang Ninh, một phần xã Cao Thợng và một phần xã Cao Trĩ.
Vờn quốc gia Ba Bể ở phía Bắc Việt Nam, cách Hà Nội 254km, cách thị
xã Bắc Cạn 75km, có toạ độ địa lý: 105'36 độ kinh đông và 22'30 độ vĩ bắc.
Địa hình là vùng núi đá vôi dốc mạnh đất dốc đứng với phức hệ suối và
sông hồ nớc ngọt trên núi đá vôi, điển hình cho vùng núi đá vôi của Đông Bắc
Việt Nam, với tổng diện tích đất đang quản lý là 7610 ha, trong đó:
- Khu bảo vệ nghiêm ngặt: 3.226,2 ha
- Khu phục hồi sinh thái: 4.083,6 ha
- Khu hành chính dịch vụ: 300,2 ha
Ngoài ra sự xen kẽ với nhiều núi đất bên cạnh núi đá hoa cơng đã tạo
cho vùng này một cảnh quan đa dạng và phong phú. Độ cao trung bình từ
150 - 1098m so với mặt biển. Riêng các núi đá vôi, độ cao trung bình là 800-
900m so với mặt biển và quá trình diễn biến địa chất vẫn còn tiếp tục xảy ra
phức tạp.
2. Khí hậu, thuỷ văn.
2

Du lịch sinh thái
a. Khí hậu.
- Nhiệt độ trung bình năm: 22
0
C
- Nhiệt độ không khí cao nhất: 39
0
C
- Nhiệt độ trung bình thấp nhất: 6
0
C
- Lợng ma trung bình năm: 1378mm
- Độ ẩm trung bình năm: 83,3%
b. Thuỷ văn.
Hồ Ba Bể là hồ nớc ngọt tự nhiên có diện tích gần 500ha, tốc độ dòng chảy
0,5m/s. Nớc hồ trong xanh quanh năm, ớc tính hồ chứa 9010
6
m
3
nớc, hồ có
chức năng phân lũ cho sông Năng, sông Gâm, có mang hai tính chất.
- Tính chất của hồ nớc ngọt thiên nhiên lớn
- Tính chất là đoạn cuối của sông Chợ Lèng.
3. Thực vật.
Thảm thực vật trong vờn quốc gia có nhiều đặc trng riêng, với đặc trng
của vùng Đông Bắc Việt Nam. Tuỳ theo từng độ cao khác nhau mà các loài
cây gỗ có u thế sống phân vùng riêng nh Nghiến, Trai, Đinh, Lát hoa và một
số loài họ dẻ. ở ven hồ có các loài Tràm trắng, Tràm thế, Keo, Si , đặc biệt
là loài trúc dây, một loại tre đặc hữu của Ba Bể thờng mọc tại các vách núi,
thân của chúng thả mành mành xuống hồ tạo ấn tợng đẹp cổ kính.

- ở thung lũng tập trung một số loài Sấu, Thung hay Đăng, Đinh
- Trên đỉnh cao có Dẻ, Thích, Côm
- Các thảm cây bụi cây gỗ rải rác trên các núi đất
- Rừng tre nứa với các loại Vầu, Trúc, Sào, Tre mây hốc
4. Động vật.
Thành phần động vật rất đa dạng và phong phú.
Bớc đầu điều ra đợc khoảng 38 loài thú (có 12 loài trong sách đỏ) đặc
biệt loài Voọc mũi hếch là loài đặc hữu, loài Voọc đen má trắng là loài quí
hiếm.
Lớp chim có 111 loài
Lớp bò sát và lỡng c có 24 loài trong đó có loài cá cóc Tam Đảm, có 54
loài cá chiếm 1/3 số loài cá nớc ngọt ở Việt Nam (10 loài quí hiếm trong
sách đỏ) có hơn 400 loài bớm trong đó có 2-3 loài mới phát hiện và các loài
động vật không xơng sống khác.
3
Du lịch sinh thái
Hồ có chiều dài 8km rộng gần 1km, sâu nhất 35m, trung bình 25m, nớc
trong xanh quanh năm, bớc đầu xác định đợc 137 loài thực vật nổi gồm nhiều
đảo nh Tảo Lam, Silic, Tảo Lục, Tảo Giáp, Tảo Vàng.
Theo các nhà khoa học thì số lợng đã điều tra đợc thấy hơn nhiều so với
thực tế. Song với những kết quả hiện tại vờn Quốc Gia Ba Bể đã đợc các nhà
khoa học xếp vào khu đa dạng sinh học loại A.
5. Kinh tế -xã hội.
Một số đặc điểm rất quan trọng của vờn Quốc gia Ba Bể là có nhiều ng-
ời dân còn đang sinh sống trong phạm vi đất đai quản lý của vờn.
Dân số xã Nam Mẫu là 452 hộ với 2.871 ngời trong đó có 45% là dân
tộc Tày làm ruộng, đánh bắt cá trong hồ, còn lại 55% là ngời Dao và H'mông
chủ yếu làm nơng rẫy, săn bắn, khai thác lâm sản, mức sống của ngời dân rất
thấp bình quân lơng thực quy thóc 290 kg/ngời/năm.
Các xã vùng đệm có khoảng trên 2000 hộ với trên 15.000 ngời. Trong

đó có trên 50% là ngời H'Mông và Dao thờng sống trên vùng đất dốc, không
có ruộng, phải đốt nơng làm rẫy, khai thác lâm sản, mức sống rất thấp dân
sống trên vùng núi cao hàng năm thiếu năn 2-3 tháng.
Giao thông chủ yếu dùng thuyền độc mộc, thuyền máy ở khu vực hồ và
đi lại trên các đờng mòn.
II- Du lịch.
Vờn Quốc gia Ba Bể đã xây dựng một chơng trình phát triển du lịch
sinh thái với 3 loại hình du lịch là du lịch truyền thống, du lịch văn hoá và du
lịch mạo hiểm với 21 quần thể cảnh quan là hàng động. Riêng với dòng sông
năng chảy liền qua, động Nả phòng, hồ Ba Bể, Ao Tiên, đảo Bà Goá, thác
Đầu Đăng các bản làng dân tộc đã bản sắc dân tộc độc đáo của ngời Tày,
H'Mông, Dao, Nùng và các tuyến thăm quan xuyên rừng nguyên sinh có thể
đáp ứng nhu cầu của khách du lịch.
1. Tuyến du lịch có thể tổ chức theo lộ trình sau:
4
Du lịch sinh thái
- Ngày đầu tiên: Du lịch thuyền trên hồ Ba Bể bắt đầu từ Bến Chòi hoặc
Chợ Rã qua động Ruông đến bản cám.
Thác Đầu Đăng, tiếp tục đi ngang qua hồ vào Ao Tiên đến hồ 2, hồ 1
tới bến đậu của vờn (du khách có thể chọn cho mình thuyền độc mộc hay
xuồng máy)
- Ngày 2: Bắt đầu từ bến đậu xuồng đi Cốc Tộc bằng thuyền rồi đi bộ
thăm cuộc sống của bản". Từ Cốc Tộc đi Bó Lù dừng lại ở nhà dân uống nớc
hoặc mua sắm hàng thủ công mỹ nghệ địa phơng sau đó đi bộ tiếp xuyên
rừng đến làng Pác Ngòi. Ăn tra, thăm thôn bản, đi xe đạp dọc theo dòng
sông, ca nô hoặc bơi và có thể nghỉ qua đêm để nghe, xem các cô gái chàng
trai Tày ca hát và sau đó quay về bến đậu của Vờn bằng thuyền độc mộc
hoặc xuồng máy.
- Ngày 3: Bắt đầu từ văn phòng vờn đi bộ vào thung lũng Tắc Kè đi
xuyên rừng lên đỉnh cao 789m để quan sát chim thú đặc biệt là toàn cảnh hồ

Ba Bể sau đó tiếp tục xuyên rừng đến làng ngời Dao Hin Đăm đi xuống Nà
Mằm, về văn phòng vờn.
- Ngày 4: Bắt đầu từ bến vờn đi xuồng trên hồ đi đến hồ 3 vào Khau
Củm đi bộ xuyên rừng nguyên sinh sau đó đến làng Nặm Giài của ngời
H'Mông, đi đến làng Khau, quay về Cốc Tộc đến bến đậu của vờn.
2. Hiện trạng.
Ban du lịch của vờn Quốc gia Ba Bể đợc thành lập từ năm 1993 xong
đến năm 1997 bộ phận này mới chính thức đa vào hoạt động và quản lý các
tài nguyên du lịch, có chức năng và nhiệm vụ sau:
- Ban du lịch có nhiệm vụ quản lý, hớng dẫn phục vụ khách tham quan
du lịch theo đúng nội qui, qui chế của vờn Quốc gia và các qui định của pháp
luật.
- Thực hiện các dịch vụ du lịch trong vờn
- Đón tiếp bố trí ăn, ngủ, nghỉ ngơi cho khách tới tham qua du lịch,
nghiên cứu khoa học
- Tổ chức du lịch sinh thái cho khách tham quan du lịch.
- Bảo đảm an ninh trật tự, an toàn cho khách tới tham quan du lịch.
5