Chẩn đoán lao phổi (Kỳ 2) potx

Chẩn đoán lao phổi
(Kỳ 2)
2.4. Thăm dò miễn dịch:
2.4.1. Phản ứng Tuberculin:
- Tuberculin là bán kháng nguyên, được chiết xuất từ môi trường nuôi cấy
BK. Nó gồm nhiều thành phần của BK , cho nên có thể gây phản ứng ở một cơ thể
đã nhiễm lao sau tiêm BCG văcxin. 48-72h:
- Nếu cục sẩn tại chỗ tiêm có đường kính ( d ) ³ 10 mm là dương tính;
d: 5-9 = ( ± ) nghi ngờ;
dưới 5 mm là âm tính.
- Mức độ dương tính qui định như sau:
d = 10-14 mm là dương tính nhẹ
d = 15-20 mm là dương tính vừa.
d = 21-30 mm là dương tính mạnh.
Trên 30 mm là dương tính rất mạnh.
Ở trẻ em đã tiêm BCG văcxin thì phản ứng Mantoux phải dương tính từ 12
mm trở lên thì mới coi là dương tính.
- Ý nghĩa của phản ứng :
- Dương tính: cơ thể bị nhiễm lao hoặc đã được tiêm BCG văcxin. Hiện nay
cơ thể đang có kháng thể kháng lao, sức đề kháng miễn dịch đang tốt.
. Trẻ em < 2 tuổi: nếu phản ứng mới chuyển sang dương tính, có giá trị
chẩn đoán lao sơ nhiễm
. Dương tính mạnh gặp trong lao hạch, lao tản mạn bán cấp và mạn tính
. Người nhiễm Mycobacteria không điển hình phản ứng có thể dương tính
yếu
- Âm tính: khi không nhiễm lao, hoặc bệnh lao quá nặng, nhiễm trùng nặng,
suy giảm miễn dịch, nhiễm HIV/AIDS, ung thư, dùng corticoid kéo dài
2.4.2. ELISA (enzzyme liked immuno sorbent assay):
Là kỹ thuật miễn dịch gắn men. Dùng kháng nguyên của BK để phát hiện
kháng thể kháng lao trong huyết thanh và dịch não tuỷ của bệnh nhân lao. Kỹ
thuật có độ nhạy và độ đặc hiệu tương đối cao. Phương pháp này có phản ứng

chéo với Mycobacteria không điển hình
2.5. Chẩn đoán nội soi:
- Trong chẩn đoán lao, đôi khi phương pháp nội soi rất cần thiết, ví dụ: lao
thanh quản, chỉ có thể dùng nội soi mới chẩn đoán được. Nội soi giúp ta trực tiếp
quan sát tổn thương qua nội soi và sinh thiết hoặc hút đờm, hút dịch để làm chẩn
đoán mô bệnh tế bào và xét nghiệm vi sinh.
- Các kỹ thuật nội soi: soi thanh quản, soi phế quản, soi màng phổi , soi
trung thất, soi ổ bụng, soi ổ khớp. Qua nội soi, có thể nhìn thấy rõ các tổn thương (
hạt lao hoặc vết loét lao ) trong các cơ quan này
2.6. Chẩn đoán mô bệnh tế bào học:
- Là kỹ thuật có giá trị quyết định chẩn đoán. Sau khi sinh thiết ở một cơ
quan nào đó, bệnh phẩm lấy được sẽ gửi làm chẩn đoán mô bệnh. Việc quyết định
chẩn đoán lao là khi tìm được nang lao điển hình, gồm có các thành phần: ở giữa
là hoại tử bã đậu, xung quanh có các thế bào bán liên và các tế bào khổng lồ
Langhans, ngoài cùng là các Lympho bào.
+ Khi chọc hút được chất dịch ở nơi tổn thương làm xét nghiệm tế bào học.
Phương pháp này chỉ có giá trị gợi ý chẩn đoán phân biệt vì nó chỉ xác định sự có
mặt các thành phần của nang lao riêng rẽ, nên có thể dương tính giả hoặc âm tính
giả. Đây là kỹ thuật đơn giản ít tai biến.
+ Các kỹ thuật lấy bệnh phẩm xét nghiệm mô bệnh, tế bào:
- Sinh thiết phổi hút hoặc cắt: áp dụng để phân biệt giữa lao tản mạn và ung
thư di căn
- Sinh thiết màng phổi (kim abrams, castelain) để chẩn đoán lao màng phổi
- Sinh thiết màng bụng (kim Wihtman), sinh thiết gan ( kim Minghini )
trong chẩn đoán lao kê, lao tản mạn đường máu.
+ Sinh thiết thanh quản và phế quản qua nội soi: dùng kẹp bấm sinh thiết
hoặc chải phế quản để xét nghiệm mô bệnh tế bào và cấy BK, trong chẩn đoán lao
đường hô hấp
+ Chọc hạch và sinh thiết hạch xét nghiệm mô bệnh tế bào học trong chẩn
đoán lao hạch và phân biệt với hạch ung thư.

+ Chọc tuỷ: cấy BK và làm tuỷ đồ trong chẩn đoán lao kê và bạch cầu cấp.
+ Sinh thiết màng hoạt dịch khớp ( kim Silvermann ) trong chẩn đoán lao
khớp gối.
2.7. Xét nghiệm máu và dịch màng phổi:
- Xét nghiệm máu không chẩn đoán được bệnh lao. Nhưng lao phổi là bệnh
mạn tính. Cho nên 1 số chỉ tiêu trong công thức máu ngoại vi, cũng có giá trị định
hướng chẩn đoán lao:
Hồng cầu và huyết sẵc tố thường giảm trong lao, bạch cầu có thể tăng khi
tiến triển hoặc giảm khi lui bệnh. Bạch cầuN và M tăng khi tiến triển, Bạch cầu E
và L giảm khi tiến triển, tăng khi lui bệnh.
Tốc độ lắng máu thường tăng cao ³ 50 mm / giờ đầu.
- Xét nghiệm dịch màng phổi cũng vậy, có 1 số chỉ tiêu mà dựa vào đó có
thể chẩn đoán lao, trong khi chưa có các xét nghiệm đặc biệt khác.
Người ta đưa ra công thức dịch màng phổi gồm: Albumin tăng > 30g / lít,
Glucose giảm £ 0,3g / lít, bạch cầu L ³ 70%, là gợi ý chẩn đoán lao .
2.8. Chẩn đoán lao phổi BK ( - ) tính:
Thường dùng phương pháp điều trị thử để chẩn đoán:
Ngày nay do kỹ thuật chẩn đoán đã hiện đại, nhưng vẫn còn gặp những khó
khăn trong xác định lao phổi BK âm tính. Cho nên ngoài việc áp dụng những kỹ
thuật chẩn đoán trên, khi chưa chẩn đoán phân biệt được lao phổi và bệnh phổi
không do lao, thì người ta áp dụng điều trị thử để chẩn đoán. Điều trị thử cần theo
nguyên tắc sau:
+ Nếu nghĩ đến viêm phổi nhiều hơn thì điều trị thử không đặc hiệu ( không
dùng kháng sinh chống lao ). Thời gian 2-3 tuần, nếu không đỡ thì chuyển điều trị
lao và tiếp tục theo dõi để chẩn đoán.
+ Nếu nghĩ đến lao phổi nhiều hơn thì điều trị thử đặc hiệu bằng các thuốc
chống lao. Đồng thời theo dõi trên lâm sàng và diễn biến Xquang 3 - 6 tuần, để có
thể chẩn đoán hoặc loại trừ lao phổi. Sau thời gian trên nếu không kết quả thì cần
tìm nguyên nhân khác.