Bệnh tê phù – Beriberi (Kỳ 2) docx

Bệnh tê phù – Beriberi
(Kỳ 2)
II. Triệu chứng học
A. GIAI ĐOẠN KHỞI PHÁT: (Các triệu chứng không đặc hiệu)
1. Cơ năng:
- Toàn thân mệt nhọc yếu đi không rõ lý do
- Các cảm giác nối tiếp nhau xuất hiện
+ Đánh trống ngực, đau ngực tức thở.
+ Đau các khớp xương không kèm theo sưng nóng đỏ
+ Đứng lâu nặng chân, cảm giác kiến bò, chuột rút 2 chân.
- Rối loạn tiêu hoá: Đau bụng khó tiêu, táo bón, lỏng phân chán mỡ, thích
ăn ngọt. Các triệu chứng này dễ bỏ qua hoặc nghĩ do tiêu hoá, thần kinh.
2. Thực thể:
- Lưỡi to bự khó nói.
- Thân nhiệt: 3705 - 3805 C cảm giác nóng bừng bừng.
- Bắp chân to bè 2 bên, da dày bì bì, phản xạ gân xương giảm.
B. GIAI ĐOẠN TOÀN PHÁT: (Có 5 thể lâm sàng)
1. Thể mạn tính: (tê phù khô)
- Dấu hiệu mở đầu: (2 chân)
+ Cảm giác nặng chân, bàn chân to bè đi khó, mau mỏi, tê ở đầu chi, cảm
giác kiến bò, chuột rút thường xuyên.
+ Làm nghiệp pháp: ngồi xổm một lúc, bảo BN đứng nhanh lên, không làm
được, phải chống 2 tay vào gối đứng từ từ lên như người già.
- Giai đoạn toàn phát (do không được điều trị).
+ Rối loạn vận động: liệt nhẹ 2 chân, đi lết (fauchev) đi bước một nhấc cao
chân (Streppage) đi có nạng đỡ.
+ Rối loạn cảm giác: mỏi tay, yếu tay (nhổ râu mau mỏi) cảm giác tê tê bì
bì: từ đầu ngón tay, tới đùi, tới rốn, tới miệng. Bóp vào gân Achille gan bàn chân
đau.
+ Rối loạn dinh dưỡng: teo cơ chân, teo phía trước ngoài cẳng chân, bàn tay
(mô cái, mô út) dẫn tới co rút chân (Piedbot) bàn tay rút thành vuốt.

+ Rối loạn thần kinh sọ não:
. Dây II: sợ ánh sáng, mờ mắt, gây lác mắt.
. Dây VIII: gây điếc, rối loạn nghe, ảo thính.
. Dây X: giọng khàn, giọng đôi, phát âm khó.
2. Thể bán cấp: (tim mạch) thường thiếu các vitamin khác nữa.
+ Lâm sàng
- Cơ năng: đánh trống ngực, tức ngực khi gắng sức. Có khi đau vùng
thượng vị, nuốt vướng.
- Thực thể
. Nghe tim: nhịp 130 - 140 nhịp /1 phút, T2 vang, mỏm tim: tiếng tim mờ,
TTT ở ổ van ĐMP. TTTr ở ổ van ĐMC.
. Mạch: sờ thấy động mạch nẩy, HA tối đa tăng, tối thiểu giảm (như IA)
. Huyết áp tĩnh mạch tăng: 16 - 25cm H2O
. Các dấu hiệu khác: gan to, tức phản hồi gan T/m cổ (+)
. Phù: ấn phía trước trong xương chày lõm: Có thể có cổ trướng, tràn dịch
màng phổi, màng tim. Phù mặt (giống phù thận)
+ Cận lâm sàng.
- X quang: tim có kích thước bình thường hoặc to toàn bộ. Hoặc tim phải
to, ĐMP giãn. Khi soi thấy: tim và các ĐM đập mạnh:
- ĐTĐ: bình thường, hoặc sóng T dẹt, PR ngắn. Sóng P cao 2 đỉnh. QRS
trục phải. QT dài, ST chênh lên hoặc xuống dưới, có nghẽn nhánh.
3. Thể cấp: Sôsin (Shoshin): Triệu chứng khá đột ngột. Sau sốt nhẹ BN
không đứng được nữa, mềm nhũn.
- Bắt đầu vật vã kêu la, giọng khàn, lờ đờ, đồng tử giãn.
- Khó thở nhanh nông, nằm li bì không dậy được.
- Tiếng tim mờ, mạch nhanh nhỏ HA tối đa giảm, tối thiểu tăng.
- X - quang: tim to toàn bộ, rốn phổi đậm.
- Toàn trạng: nhanh chóng dẫn tới trụy tim mạch, tử vong trong vòng 48h.
Nếu phát hiện đúng dùng Vit.B1 liều cao có thể cứu sống BN.
4. Thể thần kinh đặc biệt:

a. Thể não: (Encephalopathie Carenielle Gayet - Wernicke)
- Có triệu chứng thần kinh vỏ não: rối loạn tâm thần (mê sảng âu sầu) cơn
động kinh, bán hôn mê.
- Có khi viêm não xuất huyết: lờ đờ yếu đuối, cứng cơ khi gấp chi, liệt mặt
nhẹ. Điều trị bằng Vit.B1 có kết quả tốt.
b. Thể mặt: liệt thần kinh mặt, viêm dây thần kinh mắt
(nevriteretrobulbaire) bệnh nhân bị mù dần.
c. Thể thần kinh sọ não: đặc biệt dây thần kinh X: làm rối loạn nhịp và
nhịp tim rất nhanh.
Ba thể kể trên chẩn đoán dễ bỏ qua, chỉ khi bệnh toàn phát mới chẩn đoán
được là do thiếu Vit.B1.
5. Thể theo tuổi và giới:
a. Trẻ sơ sinh: trẻ bỏ bú đột ngột, nôn, mê mệt, thỉnh thoảng có tiếng rên
rất đặc biệt, đó cũng là dấu hiệu chẩn đoán bệnh có khi có dấu hiệu màng não, co
cứng hoặc cơn co giật. Chẩn đoán được nhờ khám mẹ phát hiện mẹ bị bệnh tê phù.
b. Tê phù sau sinh: Sau đẻ do ăn uống quá kiêng khem: chán ăn, đầy bụng,
nôn, tê bì táo bón.
c. Thể người già: Ít gặp nhưng thường nghĩ đến khi BN già kêu:
- Bồn chồn, nóng ruột.
- Nôn oẹ đầy bụng chán ăn.
- Táo bón hoặc ỉa lỏng thường xuyên.
Cho dùng Vit.B1 bệnh nhân thấy hết triệu chứng