Thiên tài trụy lạc và những siêu phẩm triệu đô pot

Thiên tài trụy lạc và những siêu phẩm triệu đô
Sinh ra trong nghèo đói, Amedeo Modigliani (1884 - 1920) đã qua
đời ở tuổi 36 vì căn bệnh liên quan đến rượu. Khi sinh thời, ông đã tạo nên
những tác phẩm đẹp đến mức khiến giờ đây nghệ sĩ Italia này đã trở
thành một tên tuổi hút khách nhất tại các cuộc đấu giá.

Một cái tên hút khách nhất
Tác phẩm điêu khắc bằng đá vôi của Amedeo Modigliani đạt giá kỷ
lục 61,4 triệu USD tại nhà đấu giá Christie’s ở Paris mới đây là chứng cứ
rõ ràng nhất về giá trị thị trường của nghệ sĩ này. 90 năm sau khi ông qua
đời, các nhà phê bình vẫn tranh cãi về giá trị thẩm mỹ trong các tác phẩm
của ông - đặc biệt là những chân dung phụ nữ với gương mặt dài, đôi mắt
không hồn và những chiếc cổ dài. Song người ta lại rất ít nghi ngờ về giá
trị kinh tế của những tác phẩm đó.
Thời gian gần đây, nhiều bức chân dung của Modigliani đã có mặt
tại các cuộc đấu giá và tạo nên những cuộc trả giá sôi nổi. Kỷ lục đầu tiên
cho một bức tranh của ông được lập nên hồi năm 1986 khi Jeanne
Hebuterne (au Foulard)được bán tại hãng Christie’s với giá 2,9 triệu USD. Hồi
tháng 5/2007, The Son Of The Concierge được bán với giá 5,8 triệu USD ở hãng
Christie’s New York, nhưng đến năm 2006, tác phẩm này đã đạt giá 31 triệu USD
ở hãng đấu giá Sotheby’s.
Theo Artprice, chỉ trong năm 2004 - 2005, giá trị tác phẩm của
Modigliani đã tăng từ 45% đến 64%. Và các tác phẩm điêu khắc - chỉ là
một phần nhỏ trong khối lượng sáng tác của ông - đã trở thành một mỏ
vàng. Tête de Femme, được nghệ sĩ tạo nên vào năm 1911- 1912, đã được bán hồi
năm 1995 với giá hơn 1 triệu USD. Nhưng 6 năm sau, nó đạt giá 3,8 triệu USD tại
nhà đấu giá Phillips. Thời điểm đó, đây là tác phẩm đạt giá cao nhất cho một tác
phẩm điêu khắc của Modigliani. 9 năm sau, giá trị của nó đã tăng lên gấp 10 lần.
Thiên tài trụy lạc

Jeanne Hebuterne in Red Shawl - một bức tranh mô tả người tình

Jeanne Hebuterne của Modigliani
Người mua tìm thấy được điểm gì hấp dẫn ở ông? Câu trả lời ngắn
gọn là: Cuộc sống truy lạc và chứng nghiện ma túy, rượu của nghệ sĩ.
Modigliani không có sự khời đầu tốt lành trong cuộc đời. Ông sinh ra
ở Livorno, Italia, trong một gia đình Do Thái di cư nghèo. Là một đứa trẻ
ốm yếu, Modigliani bị mắc bệnh viêm màng phổi, thương hàn và bệnh lao.
Để giúp Modigliani bình phục, mẹ ông đã đưa ông tới miền Nam Italia và
khuyến khích đam mê hội họa của ông, cho Modigliani theo học trường
nghệ thuật tốt nhất ở Livorno. Khi đến Venice, ông thường xuyên lui tới
nhà thổ. Lùn nhưng khá đẹp trai và thích phô trương, Modigliani không
thiếu người hâm mộ.
Modigliani chuyển tới Paris vào năm 1906 và định cư ở Montmartre,
trong cộng đồng của các nghệ sĩ nghèo xơ xác. Modigliani vẫn viết thư về
cho mẹ và nói rằng ông vẫn giữ được vẻ của một anh chàng tỉnh lẻ bảnh
bao, nhưng điều đó đã nhanh chóng thay đổi. Nghệ sĩ nghiện rượu, ma
túy và có những hành vi rất xấu ở nơi công cộng. Khi say rượu, ông thích
tụt quần, kéo áo và hét to: “Trông tôi có giống một vị thần không?”.
Các mối quan hệ tình ái của ông cũng gây sốc mọi người. Ông từng
có một thời kỳ đầy giông bão bên Beatrice Hastings, nhà văn Nam Phi và
người tình một thời của Katherine Mansfield. Họ thường đánh nhau và có
lần Modigliani đã ném bà qua cửa sổ. Nghệ sĩ gặp “nàng thơ” cuối cùng
của mình là Jeanne Hebuterne vào năm 1917, khi đó bà 19 còn nghệ sĩ 31
tuổi. Họ trở thành những nhân vật khét tiếng ở Montmartre. “Ông kéo lê
người tình bằng một tay, túm chặt cổ tay của bà, giật mạnh các bím tóc rồi
ném bà vào những rào chắn. Modigliani như một kẻ điên với lòng thù hận
đầy hoang dã”, Andre Salmon, ghi lại lời của một người chứng kiến.
Modigliani là người cuồng dục, nhưng ông cũng điên cuồng trong
sáng tạo nghệ thuật và có ngày cho ra đời tới 100 bức phác họa, vẽ hàng
chục bức chân dung phụ nữ, bạn bè và nghệ sĩ đồng nghiệp, trong đó có
Picasso, Soutine và Diego Rivera. Tháng 12/1917, ông tổ chức triển lãm

đầu tiên tại phòng trưng bày Berthe Weill ở Paris. Thật không may, triển
lãm này bị cảnh sát trưởng thành phố chú ý nên chỉ vài giờ sau nó đã bị
đóng cửa vì các bức tranh nude mô tả quá kỹ.

Tête de Femme, tác phẩm điêu khắc nêu kỷ lục mới
cho Modigliani khi được mua với giá 61,4 triệu USD
Bi kịch xé lòng
Cuộc đời sau này của Modigliani cũng bi kịch chẳng kém gì Van
Gogh. Các bức tranh hiện có giá tới hàng chục triệu USD mỗi bức từng
được đưa cho những người lạ để đổi lấy bữa ăn trong các nhà hàng, hoặc
bán với giá rẻ mạt để nướng vào rượu và ma túy. Sức khỏe của nghệ sĩ
suy kiệt nhanh chóng. Ông qua đời vào tháng 1/1920 không một xu dính
túi và cơ cực.
Khi nghệ sĩ qua đời, Jeanne Hebuterne trở nên điên cuồng và lúc đó
đang mang thai 9 tháng. Hai ngày sau khi nghệ sĩ chết, bà đã nhảy từ tầng
9 xuống tại nhà của cha mẹ mình, giết chết cả đứa con trong bụng. Cặp
đôi này được chôn cạnh nhau tại nghĩa trang Pere Lachaise.