VẨY NẾN (Psoriasis) (Kỳ 3) doc

VẨY NẾN
(Psoriasis)
(Kỳ 3)
BS CKII Bùi Khánh Duy
4.2. Vẩy nến thể đồng tiền (psoriasis nummulaire):
Đây là thể điển hình và phổ biến nhất, các vết đám có kích thước 1- 4 cm
đường kính, xu hướng tròn như đồng tiền, số lượng các đám có thể đếm được, vài
chục đám hoặc hơn nữa, tiến triển mạn tính.
4.3. Vẩy nến thể mảng (psoriasis en plaques). Đây là thể mạn tính đã tiến
triển từ vài năm trở lên, có tính chất cố thủ dai dẳng.
Thường là các đám mảng lớn 5-10 cm đường kính hoặc lớn hơn, khu trú ở
vùng tì đè (lưng, ngực, xương cùng, khuỷu tay, đầu gối, mặt trước cẳng chân) các
đám mảng đỏ giới hạn rõ, cộm hơn các thể khác, ở ngực có khi thành mảng rộng
như một cái mộc, cái khiên của tráng sỹ thời trung cổ khi xung trận.
4.4. Vẩy nến đỏ da toàn thân (psoriasis erythrodermique exfoliative
generalisée):
Là một thể nặng, ít gặp (1% theo Goerkerman). Da toàn thân đỏ tươi, bóng,
phù nề, nhiễm cộm, căng, rớm dịch, phủ vẩy mỡ ướt, không còn vùng da nào lành,
ngứa dữ dội, các nếp kẽ bị trợt loét, rớm dịch mủ, nứt nẻ, đau rát.
Triệu chứng toàn thân: sốt cao, rét run, rối loạn tiêu hoá, suy kiệt dần dần
có thể tử vong do một bệnh nhiễm khuẩn nào đó.
Thể này tự nhiên tiến triển thành từ một vẩy nến thể giọt hay do biến chứng
của điều trị không thích hợp như dị ứng DDS
4.5. Vẩy nến thể khớp (psoriasis arthropathique) còn gọi thấp khớp vẩy
nến, viêm khớp vẩy nến (psoriatic arthritis). Đây là một thể nặng ít gặp.
Đại đa số trường hợp tổn thương vẩy nến có trước tổn thương khớp, tổn
thương da thường nặng, lan toả, vẩy dầy gồ cao dạng vỏ sò, có khi kết hợp vẩy
nến đỏ da. Tổn thương khớp kiểu viêm đa khớp mạn tính tuần tiến kiểu thấp
khớp, biến dạng. Các khớp sưng đau, dần dần đi đến biến dạng, hạn chế cử động,
một số ngón tay, nón chân bị chéo lại như nhánh gừng, sau nhiều năm trở nên tàn
phế, bất động, suy kiệt, tử vong do biến chứng nội tạng.

4.6. Vẩy nến mụn mủ (pustular psoriasis).
Là một thể nặng hiếm gặp, chia làm 2 thể:
+ Vẩy nến mụn mủ toàn thân Zumbusch (generalized pustular psoriasis) do
Zumbusch mô tả đầu tiên từ năm 1910. Xuất hiện tiên phát hay trên một bệnh
nhân vẩy nến đỏ da hay vẩy nến thể khớp (20- 40%).Triệu chứng lâm sàng gồm:
sốt cao đột ngột, mệt mỏi, da có các đám đỏ da lan toả, nổi chi chít các mụn mủ
đường kính 1-2 mm, cảm giác rát bỏng, về sau xuất hiện giai đoạn róc vẩy lá rộng
kéo dài nhiều tuần, có thể rụng tóc, tổn thương móng, xét nghiệm máu bạch cầu
đa nhân trung tính cao, máu lắng tăng cao, cấy mủ không mọc vi khuẩn. Tiên
lượng nhìn chung tốt, hay tái phát.
+ Vẩy nến mụn mủ lòng bàn tay, bàn chân: thể Barber (localized pustular
psoriasis). Biểu hiện bằng mụn mủ vô khuẩn nổi giữa những đám dầy sừng lòng
bàn tay, bàn chân, mụn mủ tiến triển từng đợt rất dai dẳng hay gặp nhất ở mô cái
và mô út, có khi kèm theo phù nề các chi, sốt cao, nổi hạch bẹn, một số ca chuyển
thành thể Zumbusch.
4.7. Vảy nến đảo ngược:
Là vẩy nến xuất hiện ở vùng nếp kẽ như nách, nếp dưới vú, rốn, nếp kẽ
mông, bẹn. Tổn thương là các mảng đỏ giới hạn rõ lan rộng hơn ra ngoài vị trí
kẽ. Tổn thương có thể chợt ra, có vết nứt, vẩy ẩm tích tụ lại dễ nhầm với bệnh do
candida và hăm kẽ do liên cầu.
4.8. Vẩy nến trẻ em: thường ở tuổi đang lớn, xuất hiện sau một viêm đường
hô hấp trên, sau tiêm chủng bệnh phát đột ngột tổn thương thành chấm, giọt ,
vảy mỏng rải rác khắp người, điều trị bằng kháng sinh có tác dụng tốt.
5. Mô bệnh học.
+ Dày sừng và á sừng (hyperkeratosis và parakeratosis): lớp sừng dầy lên
rõ rệt, gồm nhiều lớp tế bào á sừng (là những tế bào sừng non, còn tồn tại nhân)
giưã các lá sừng có những khe ngang chứa đầy không khí làm vẩy dễ bong.
á sừng là hậu quả của tăng gai (hyperacanthosis), phần lớn lớp gai phía trên
các nhú bì mỏng chỉ còn 2-3 lớp tế bào, nhưng ở phần các mầm liên nhú dày tới
hàng trăm lớp tế bào, các mầm liên nhú dài ra đâm xuống chân bì, phần dưới

phình to như dùi trống, có nhánh đôi khi dính vào các mầm lân cận, lớp gai và lớp
đáy có biểu hiện tăng gián phân rõ.
Nhú bì bị kéo dài lên phía trên và biến dạng hình chùy. Nhú bì và phần trên
chân bì rải rác có một số tế bào viêm quanh các mạch máu gồm lympho và tổ
chức bào.
+ Từ mao mạch vùng nhú và dưới nhú thoát ra các tế bào lymphô và bạch
cầu đa nhân trung tính xâm nhập vào các khe gian bào và lớp gai tạo thành vi áp
xe Munro, là dấu hiệu quan trọng chẩn đoán mô bệnh học đối với vẩy nến, thường
gặp ở tổn thương mới, giai đoạn vượng bệnh.
+ Giảm sắc tố da trong lớp tế bào đáy và lớp gai.
+ Giãn mao mạch chân bì.