CHẤN THƯƠNG BỤNG KÍN (Kỳ 1) potx

CHẤN THƯƠNG BỤNG KÍN
(Kỳ 1)
I. ĐẠI CƯƠNG
Chấn thương bụng kín (CTBK) là một cầp cứu ngoại khoa gặp cả
trong thời bình và thời chiến.
1. Thời bình gặp chấn thương bụng kín do:
- Tai nạn giao thông.
- Tai nạn lao động.
- Tai nạn trong luyện tập.
- Tai nạn trong sinh hoạt.
2. Thời chiến thường gặp chấn thương bụng kín do:
Bom, đạn pháo của địch oanh tạc hoặc những loại vũ khí khác có sức
nổ mạnh. Các loại vũ khí trên, ngoài việc sát thương bằng mảnh còn sát thương
bằng sức mạnh của sóng nổ. Sóng nổ gây tổn thương bằng hai cách:
- Tác động gián tiếp: làm đố nhà, sập hầm làm cho chiến sĩ bị thương.
- Hoặc trực tiếp tác động lên cơ thể đối với những người ở trong tầm bán
kính sát thương mà không có vật che khuất. Loại tác động trực tiếp này gây nên
những thương tổn rất phức tạp, trong đó có tổn thương các cơ quan trong ổ bụng.
Tỷ lệ chấn thương bụng kín của quân đội Liên Xô trong đại chiến thế giới lần thứ
II là 3,8% so với các vết thương bụng của quân đội Mỹ trong chiến tranh ở Việt
Nam là 9,8%. Dự kiến trong tương lai nếu địch sử dụng vũ khí giết người hàng
loạt (bom nguyên tử) thì tỷ lệ chấn thương bụng kín sẽ tăng rất nhiều và phức tạp
II. CÁC TỔN THƯƠNG TRONG CHẤN THƯƠNG BỤNG KÍN
Bất cứ tạng nào trong ổ bụng đều có thể bị tổn thương, tính chất và
mức độ tổn thương còn phụ thuộc vào vị trí, hướng và lực chấn thương, trong chấn
thương bụng kín có thể gặp các loại tổn thương.
1. Tổn thương tạng đặc
- Vỡ gan: với các mức độ khác nhau.
- Vỡ hoặc đứt rời lách: tổn thương lách trong chấn thương bụng kín hay
gặp, đặc biệt trong lách bệnh lý như: lách to do sốt rét, bệnh Banti Đối với gan
và lách có thể gặp kiểu vỡ hai thì: ban đầu chấn thương mới chỉ gây máu tụ dưới

vỏ hoặc máu tụ ở trung tâm. Vài ngày có khi vài tuần sau, khối máu tụ phát triền
dần rồi vỡ, gây chảy máu ồ ạt vào khoang bụng sau:
- Tổn thương tụy: ít gặp nhưng đã gặp thì rất nặng vì:
+ Tụy ở sâu, trước cột sống, lực chấn thương phải rất mạnh mới
gây được tổn thương.
+ Khi tụy bi giập thì kèm theo tắc mạch nên các tế bào tụy đang
tổn thương nhanh chóng bị hoại tử. Ngoài ra dịch tụy chảy ra làm tiêu hủy
các tổ chức xung quanh, bệnh nhân sẽ lâm vào tình trạng nhiễm trùng,
nhiễm độc nặng.
2. Tổn thương các tạng rỗng.
- Vỡ dạ dày.
- Vỡ tá tràng.
- Vỡ thủng ruột non.
- Vỡ thủng đại tràng.
- Vỡ bàng quang.
- Tổn thương các tạng khác: hiếm gặp hơn.
3. Khối máu tụ.
Chấn thương bụng kín do tai nạn thời bình có thể gây nên khối máu tụ sau
phúc mạc còn các tạng khác không bị tổn thương.
Chấn thương do tác nhân chiến tranh (sóng nổ) thường gặp nhiều khối máu
tụ rải rác trong các cơ quan, cả ở thành bụng. Vì lực chấn động có diện rộng.
Những trường hơp này bệnh nhân vẫn bị mất máu, vẫn có hội chứng kích thích
phúc mạc, mặc dù không có vỡ tạng rỗng; vì vậy sẽ gặp nhiều khó khăn trong
chẩn đoán và chỉ định phẫu thuật. Tuy nhiên nếu có máu tụ rải rác và kèm theo có
tổn thương tạng thì phải mổ. Nhưng nếu chỉ có các máu tụ đơn thuần mà mổ sẽ
làm cho tình trạng bệnh trầm trọng hơn.
4. Số lượng cơ quan tổn thương.
- Có thể chỉ gặp một cơ quan bị tổn thương.
- Có thể hai hay nhiều tạng cùng bị tổn thưong.
5. Tổn thương ổ bụng kết hợp với tồn thương các cơ quan.

- Tổn thương ở phổi.
- Chấn động hoặc giập não.
- Tổn thương ổ bụng kèm theo gãy xương: tứ chi, cột sống
III. TRIỆU CHỨNG
Bảng lâm sàng của chấn thương bụng kín hoàn toàn phụ thuộc vào tính
chất, mức độ của các tạng tổn thương, nhìn chung lâm sàng biểu hiện với 3 nội
dung:
- Choáng chấn thương.
- Hội chứng mất máu cấp.
- Hội chứng viêm phúc mạc toàn bộ
Cần phải khám toàn diện tỉ mỉ để phát hiện hết các triệu chứng không bỏ
sót một cơ quan nào. Để có thái độ xử trí đúng cần phải:
- Xác định cho được có choáng hay không, nếu có thì ở mức độ nào.
- Có chảy máu trong không.
- Có thủng tạng rỗng gây viêm phúc mạc không.
Để xác định được chính xác cần phải làm:
- XN máu và thử nước tiểu.
- X quang: Chiếu hoặc chụp ổ bụng không chuẩn bị.
- Chọc dò ổ bụng.
- Chọc rửa ổ bụng: Đang được áp dụng rộng rãi ở các trung tâm hồi sức cấp
cứu trong nước cũng như nước ngoài, nhằm phát hiện thật nhanh những tổn
thương gây chảy máu trong ổ bụng. Đặc biệt ở những bệnh nhân đang hôn mê, có
kèm theo chấn thương bụng kín thì thủ thuật chọc rửa ổ bụng vô cùng
quan trọng.
- Siêu âm: Nhờ có siêu âm, việc chẩn đoán tổn thương trong chấn thương
bụng kín được dễ dàng hơn, nhất là tổn thương gan, lách, thận