SKKN NGỮ VĂN 6- BÀI MẸ HIỀN DẠY CON

Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
A. Đặt vấn đề
i. Lý do chọn đề tài
Ngữ văn là môn học có vị trí đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu
chung của trờng THCS. Tuy nhiên trong đó lấy văn bản làm ngữ liệu chính để khai
thác kiến thức về văn học, tiếng việt và tập làm văn, nhng mỗi phân môn đều có nét
đặc trng riêng của nó. Nói đến tác phẩm văn chơng là nói đến cái đẹp, cái hay, nó
mang đến cho mỗi chúng ta nhiều điều hiểu biết về con ngời, về cuộc sống, cách sống,
cách ứng xử , về những tâm t, nguyện vọng Đúng vậy, phần văn bản truyện trung đại
đợc đa vào học ở lớp 6 nó mang ý nghĩa giáo huấn với con ngời về tình cảm, cách ứng
xử
Mẹ hiền dạy con là văn bản nói về bài học nói về bài học cách răn dạy con cái sao
cho nên ngời. Đây là phần văn bản mới đợc đa vào học đầu cấp để phù hợp với chơng
trình mới theo quan theo quan điểm tích hợp, bởi chơng trình bắt đầu từ văn bản tự sự,
phơng thức tự sự, ngữ liệu phải lấy từ văn bản tự sự dân gian, tự sự trung đại Những
tác phẩm đợc đa vào học ở phần này nói chung và văn bản Mẹ hiền dạy con nói
riêng không phải là quá phức tạp , nhng vấn đề đặt ra cần phải quan tâm ở đây là cách
hớng dẫn, tổ chức của giáo viên nh thế nào cho phù hợp để từ đó mỗi học sinh tự khám
phá, cảm thụ đợc cái hay, cái đẹp, ý nghĩa sâu sắc của các vấn đề, sự việc đợc đa ra
trong văn bản, bởi cách hớng dẫn tổ chức trọng tài, cố vấn cho học sinh là những yếu
tố rất quan trọng, nó ảnh hởng tốt hoặc xấu đến chất lợng học tập của các em.
Chính vì vậy việc dạy học là cả một quá trình lâu dài và không đơn giản chút nào.
Hơn nữa bản thân tôi là một giáo viên số năm công tác cha nhiều, song qua quá trình
công tác, tìm tòi và học hỏi về đồng nghiệp, đúc rút từ thực tế tôi có rút ra đợc một vài
kinh nghiệm nhỏ nhng rất thiết thực trong việc giảng dạy một tiết Ngữ văn 6, bài Mẹ
hiền dạy con ( đợc trích từ Liệt nữ truyện của Lu Hớng ở đời Hán ở Trung Quốc
cổ đại.
II. Cơ sở lý luận và thực trạng
1. Cơ sở lý luận
Trong chơng trình Ng Văn 6, phần văn bản truyện trung đại có nội dung phong phú

và thờng mang tính chất giáo huấn, có cách viết không giống hẳn với truyện hiện đại.
ở đây vừa có loại truyện h cấu (tởng tợng nghệ thuật) vừa có loại truyện gần với ký
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
1
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
(ghi chép sự việc) , với sử (ghi chép chuyện thật). Cốt truyện hầu hết đơn giản. Nhân
vật thờng đợc miêu tả chủ yếu qua ngôn ngữ trực tiếp của ngời kể chuyện, qua hành
động và ngôn ngữ đối thoại của nhân vật. Riêng truyện Mẹ hiền dạy con (trích Liệt nữ
truyện) của Trung Quốc tuy ra đời sớm hơn các truyện trung đại Việt Nam nhng cũng
tạm xếp vào cụm bài gọi là truyện Trung đại vì cách viết giống nhau. Truyện ngắn
gọn chỉ gồm hai nhân vật là thầy Mạnh Tử (lúc nhỏ) và bà mẹ của thầy. Truyện diễn
ra giữa mẹ con thầy Mạnh Tử qua năm sự việc của thời thơ ấu. Giáo viên cần giúp học
sinh hiểu thái độ, tính cách và phơng pháp dạy con trở thành bậc vĩ nhân của bà mẹ
thầy Mạnh Tử. Hiểu cách viết truyện gần với cách viết kí, viết sử ở thời trung đại.
2.Thực trạng giảng dạy
Sau đây là sự trình bày của tôi về việc nhận thức cùng các giải pháp đã thực hiện ở
các lớp.
Trớc đây khi dạy bài này, giáo viên thờng tổ chức theo trình tự nh sau:
Sau khi hỏi bài cũ, giáo viên giới thiệu bài mới rồi đi vào khâu tiếp cân, tìm hiểu văn
bản
Trớc hết về khâu đọc, hiểu văn bản, giáo viên hớng dẫn cách đọc cho HS rồi gọi lần
lợt 3 em đọc bài, cả lớp theo dõi. Sau khi học sinh đọc bài xong, giáo viên chỉ nhận xét
qua loa cha cụ thể
ở phần tìm hiểu nội dung văn bản: Tôi tiến hành khai thác dàn trải các sự việc,
không đặt mục tiêu cho từng phần. Việc liên hệ mở rộng kiến thức, vấn đề có liên
quan đến bài học giáo viên đã đa ra nhng còn hạn chế và đa ra không đúng lúc, đúng
chỗ, làm cho học sinh còn lúng túng, mà vấn đề này đối với học sinh khá trở lên lại rất
cần thiết. Hơn thế nữa giáo viên cha chú trọng tới đối tợng học sinh để có câu hỏi phù
hợp với từng đối tợng. Trong tiết dạy, giáo viên cũng cha kết hợp tốt các phơng pháp

để phát huy tính tích cực, sáng tạo ở ngời học sinh, ở đây chủ yếu mới dùng phơng
pháp đàm thoại gợi mở bằng câu hỏi. Cụ thể ở phần nội dung đợc khai thác nh sau:
? Văn bản Mẹ hiền dạy con có mấy sự việc? Em hãy nêu sự việc đầu tiên? Sự việc
thứ hai là gì ? Sự việc thứ ba là gì ? Vì sao cậu bé Mạnh Tử lại quyết tâm chuyển nhà
đến hai lần ? qua sự việc đầu em thấy vai trò của môi trờng sống có ảnh hởng nh thế
nào đối với con ngời ?
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
2
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
Học sinh sẽ lần lợt nêu ba sự việc đầu và lí giải các vấn đề đa ra, rồi giáo viên nhận
xét, tổng hợp ý kiến, bổ sung cho học sinh hiểu đợc: Môi trờng sống có tác động sâu
sắc tới sự phát triển nhân cách con ngời( Đặc biệt là trẻ em)
Sau đó tôi hỏi tiếp học sinh:
? Sự việc thứ t là gì? Bà mẹ Mạnh Tử đã có suy nghĩ gì và hành động nh thế nào? Em
có nhận xét gì về suy nghĩ và hành động đó ? ở sự việc này đã đề cập đến cách dạy
con đối với các bà mẹ nh thế nào ?
Sau khi học sinh nêu sự việc thứ t và lí giải các vấn đề đã nêu trên, giáo viên nhận
xét, bổ sung ý kiến và chốt lại: Nói năng với trẻ không đợc tùy tiện, không đợc nói
dối, dạy chữ Tín, đức tính thật thà.
Tiếp tục tôi đặt câu hỏi cho học sinh suy nghĩ và trả lời:
? Em hãy cho biết sự việc thứ năm ? Vì sao bà mẹ Mạnh Tử hành động nh vậy? Hành
động đó thể hiện thái độ tính cách của bà mẹ Mạnh Tử khi dạy con nh thế nào ? ý
nghĩa của sự việc đó ?
Cho học sinh nêu sự việc và giải thích vấn đề đa ra ở câu hỏi giáo viên nhận xét bổ
sung ý kiến và chốt lại những ý sau:
- Động cơ: Muốn con nên ngời
- Thái độ: Kiên quyết, dứt khoát
- Tính cách: Quyết liệt

Hớng con vào việc học tập chuyên cần để về sau trở thành bậc đại hiền.
Sau khi phân tích xong văn bản, giáo viên cho một học sinh đọc ghi nhớ ở SGK rồi
chuyển qua phần luyện tập: Trớc hết giáo viên cho học sinh tìm những câu tục ngữ,
thành ngữ nói về ảnh hởng của môi trờng sống đối với con ngời( Có thể tốt hoặc xấu)
Tiếp đó giáo viên cho học sinh làm các bài tập ở phần luyện tập trong SGK. Học
sinh trả lời câu hỏi, giáo viên và nhận xét bổ sung ý kiến.
Với tiến trình tiết dạy ở lớp 6A nh trên, tôi nhận thấy rằng Tiết dạy đã phát huy đợc
sự sáng tạo trong khả năng của học sinh nhng cha đồng bộ, cha thực sự gây hứng thú ở
ngời học. Số học sinh xây dựng bài còn hạn chế, nhiều em cha hiểu sâu sắc về nội
dung ý nghĩa văn bản. điều đó đợc thể hiện ở kết quả bài trắc nghiệm sau tiết dạy:
Qua kết quả trắc nghiệm cho thấy tỉ lệ học sinh giỏi không có, tỉ lệ học sinh khá quá
ít ỏi, mà học sinh yếu kém chiếm tỉ lệ cao. Phải chăng tiến trình bài dạy theo phơng
pháp trên cha phù hợp với các em, chất lợng còn thấp. Chính khả năng lĩnh hội kiến
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
3
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
thức của các em còn quá thấp làm cho tôi thật sự lo lắng, băn khoăn, trăn trở, tự dằn
vặt lơng tâm và đặt ra câu hỏi cho mình suy nghĩ: Bây giờ mình phải làm thế nào để
gây hứng thú cho học sinh trong tiết dạy? Làm thế nào để nâng cao chất lợng ở ngời
học? đó là những vấn đề đặt ra với bao nhiêu suy nghĩ về sự thiếu sót qua tiết dạy để
tìm ra giải pháp khắc phục có hiệu quả hơn.
B. nội dung đề tài
i. giải pháp mới
Xuất phát từ nhận thức và htực trạng nói trên, là một giáo viên cha có nhiều kinh
nghiệm và cũng không thể tránh khỏi những thiếu sót, nhng bản thân tôi cũng đã cố
gắng học hỏi đồng nghiệp, tìm hiểu qua sách báo, đúc rút từ thực tế. Sau đây tôi mạnh
dạn đa ra một vài kinh nghiệm của bản thân sau khi dạy bài Mẹ hiền dạy con
Để tiết dạyvăn bản Mẹ hiền dạy con có hiệu quả, học sinh hiểu bài ta cần đi trình

tự những bớc nh sau:
Trớc hết về khâu chuẩn bị: Đối với giáo viên cần có thời gian tham khảo, học hỏi,
nghiên cứu kỹ bài giảng, chuẩn bị hệ thống câu hỏi phù hợp với từng đối tợng học
sinh, phóng to tranh trong sách giáo khoa.
Đối với học sinh: Giáo viên hớng dẫn kỹ cho các em đọc kỹ văn bản và trả lời câu
hỏi ở phần Đọc- hiểu văn bản. Trên cơ sở đó giáo viên sẽ khơi sâu phát triển việc cảm
thụ đúng đắn và loại trừ đi những suy nghĩ ban đầu còn lệch lạc của học sinh về văn
bản.
Nh vậy chúng ta đã biết, con đờng khám phá văn bản, trớc hết là khâu đọc. Đọc diễn
cảm, sáng tạo là khâu cần thiết không chỉ với t cách một biện pháp khêu gợi tởng tợng
độc giả mà còn là một phơng pháp phân tích. Đọc để năm bắt đợc giọng điệu,cảm xúc
tác giả, để phát huy ý đồ nghệ thuật của tác giả. ở đây trớc khi cho học sinh đọc, giáo
viên nêu yêu cầu đọc đối với văn bản này cần phân biệt giọng của bà mẹ khi nói với
mình, khi nói với con. Và gọi ba học sinh lần lợt đọc văn bản, sau đó cho học sinh
khác nhận xét cách đọc của bạn rồi giáo viên nhận xét, đọc mẫu một đoạn.
Để học sinh kể diễn cảm câu chuyện này, giáo viên hớng dẫn các em kể phải chú ý
tới tâm trạng, giọng điệu của nhân vật chính Ngời mẹ. Mỗi sự việc xẩy ra đều biểu
hiện qua giọng điệu, thái độ và hành động khác nhau.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
4
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
Tiếp đó tôi cho học sinh tìm hiểu cấu trúc văn bản, trong phần này tôi sẽ tích hợp với
phân môn Tiếng Việt ở việc giải nghĩa từ, khái niệm về tính từ qua việc xác định từ
loại của từ
Chuyên cần. Tích hợp với phân môn Tập làm văn ở thứ tự kể và ngôi kể.
Sang phần tìm hiểu nội dung văn bản, ở tiết này tôi không phân tích dàn trải nh tiết tr-
ớc mà tôi sẽ phân mục cụ thể: ở ba sự việc đầu sau khi phân tích giúp học sinh rút ra
mục 1: Dạy con bằng cách chuyển nơi ở. Sau khi tìm hiểu hai sự việc bốn và năm học
sinh rút ra mục 2: Dạy con bằng cách ứng xử hàng ngày trong gia đình. Để từ đó các

em dễ dàng cảm thụ đợc sâu sắc ý nghĩa của văn bản và rèn đợc năng lực khái quát
vấn đề cho các em.
Để học sinh nắm vững nội dung trên và hứng thú trong học tập, giáo viên phải sử
dụng kết hợp tốt các phơng pháp. Trong đó phơng pháp đàm thoại gợi tìm bằng một hệ
thống câu hỏi phù hợp chiếm một vị trí xứng đáng trong một quá trình lên lớp. Phơng
pháp này có những khả năng riêng biệt mà các phơng pháp khác khó có đợc. Bằng con
đờng giáo viên hớng dẫn, nêu lên những vấn đề, đặt ra những câu hỏi gợi mở, đàm
thoại tạo cho lớp học một không khí tự do t tởng, tự do bộc lộ những nhận thức trực
tiếp của mình trớc tập thể: Mạch kín của giờ dạy đợc thực hiện dễ dàng. phơng pháp
này phù hợp với nêu vấn đề phát triển t duy của học sinh. Bên cạnh đó, giáo viên cần
sử dụng thêm phơng pháp giảng bình(Ví dụ: bình về ngời mẹ Mạnh Tử qua ba sự việc
đầu) sẽ làm cho giờ học mang màu sức cảm xúc văn học rõ rệt: Giúp học sinh biết
rung cảm trớc cái đẹp, cái hay Hiểu biết đúng đắn , sâu sắc hơn về văn bản. Việc sử
dụng tranh minh họa để tái hiện lại sự việc năm trong bài học cũng rất cần thiết gây đ-
ợc ấn tợng lạ cho học sinh.
Cùng với việc kết hợp nhuần nhuyễn các phơng pháp trên, giáo viên cần phải nắm
vững các đối tợng học sinh( giỏi, khá, trung bình, yếu, kém) để có hệ thống câu hỏi
phù hợp với từng đối tợng, đặc biệt giáo viên nên đa ra một vài câu hỏi cho học sinh
thảo luận, nhằm tạo điều kiện cho mỗi học sinh đợc hoạt động đều, đợc tự do bộc lộ
suy nghĩ, nhận thức của mình về vấn đề giáo viên đa ra, giờ học sôi nổi có chất lợng.
Trong mỗi phần nội dung đợc khai thác, giáo viên cần cho học sinh tìm thêm một số
câu tục ngữ, thành ngữ có ý nghĩa liên quan đến bài học hoặc giáo viên kể câu chuyện
có nội dung tơng tự để mở rộng kiến thức giúp học sinh hiểu sâu hơn về văn bản.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
5
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
Sau khi phân tích toàn bộ sự việc, giáo viên phải đặt câu hỏi để học sinh khái quát
lại ý nghĩa và đặc điểm nghệ thuật của văn bản.
Cụ thể tôi tiến hành tiết dạy này ở lớp 6B nh sau:

2.Giáo án minh họa
i. Mục tiêu bài học
Giúp học sinh:
- Hiểu thái độ, tính cách và phơng pháp dạy con trở thành bậc vĩ nhân của bà mẹ
Mạnh Tử. Đề cao tấm lòng về mẹ trong việc dạy con thành ngời: khẳng định sự thành
đạt của con, không tách rời cách dạy dỗ đúng đắn của cha mẹ.
- Hiểu cách viết truyện gần với cách viết ký, viết sử ở thời Trung đại: Dùng chuyện
ngời thật, việc thật để giáo huấn (Truyền dạy điều tốt)
- Tích hợp với Tiếng Việt ở khái niệm tính từ, Với tập làm văn ở kỹ năng viết bài văn
sáng tạo ngắn.
II. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học
Hoạt động1: Kiểm tra bài cũ:
? Kể lại truyện Con hổ có nghĩa và nêu ý nghĩa của truyện ?
? Nêu đặc điểm của truyện Trung đại ?
Học sinh trả lời Học sinh khác nhận xét Giáo viên nhận xét bổ sung
Hoạt động 2: Giáo viên giới thiệu bài mới
Là ngời mẹ, ai chẳng nặng lòng thơng yêu con, muốn con nên ngời, nhng khó hơn
nhiều là cần biết cách dạy con, giáo dục con sao cho có hiệu quả. Mạnh Tử sinh năm
372 và mất năm 289 TCN là một nhà hiền triết lỗi lạc của Trung Hoa thời chiến quốc -
Ngời nối theo Khổng Tử phát triển và hoàn chỉnh Nho giáo. Sở dĩ trở thành bậc đại
hiền chính là nhờ công lao giáo dục, dạy dỗ của bà mẹ. Sách Liệt nữ truyện cổ xa có
nhắc tới bà qua bài Mẹ hiền dạy con mà tiết học này cô trò chúng ta sẽ tìm hiểu.
Hoạt động 3 I . Đọc- Hiểu văn bản
Giáo viên nêu yêu cầu đọc: Phân biệt
giọng của bà mẹ khi nói với con, khi nói
với mình.
Khi kể cần chú ý giọng điệu tâm trạng
- Đọc
- Kể
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009

6
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
của ngời mẹ: ở hai đoạn đầu thể hiện với
giọng điệu băn khoăn, không yên tâm của
bà mẹ. ở đoạn 3 giọng nhẹ nhàng nh trút
đợc mối lo âu về con. ở đoạn thứ 4 thể
hiện với giọng điệu ân hận, sau đó hành
động dứt khoát. ở đoạn thớ 5: Giọng điệu
kiên quyết dứt khoát.
- Giáo viên gọi một học sinh kể lại truyện.
- Giáo viên nhận xét cách kể của học sinh
và bổ sung.
- Giáo viên: Mẹ hiền dạy con là một
truyện trong sách Liệt nữ truyện
(Truyện về các bậc liệt nữ) : liệt nữ: Ngời
đàn bà có tiết nghĩa, có khí phách anh
hùng của Trung Quốc xa.
? Dựa vào chú thích ở sách giáo khoa và
sự hiểu biết của mình em hiểu gì về Mạnh
Tử?
? Từ Tử đợc hiếu với những nghĩa nào ?
Lấy ví dụ?
- Giải nghĩa từ khó.
- Mạnh Tử tên là Mạnh Kha,thuộc tỉnh
Sơn Đông Trung Quốc - là một
học trò của Tử T, cháu của Khổng
Tử. Mạnh Tử là một bậc hiền triết
nổi tiếng của Trung Hoa thời chiến
quốc đợc các nhà nho suy tôn là á

Khánh (Vị thánh thứ hai) sau
Khổng Tử.

Thầy: Mạnh Tử, Khổng Tử
Tử Con: Thiên tử
Chết: Sinh tử, bất tử
Một phần tử nhỏ của vật chất:
Nguyên tử, phân tử
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
7
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
? Em hãy giải nghĩa từ Chuyên cần? Nó
thuộc từ loại gì ?
? Truyện này đợc kể theo ngôi thứ mấy và
kể theo trình tự nào ?
? Truyện có mấy sự việc?

Giáo viên: Nội dung và ý nghĩa của các sự
việc đó nh thế nào ta chuyển sang phần II.
Hoạt động 4:
GV: ở tiết học trớc tôi tiến hành khai thác
dàn trải các sự việc không đặt mục tiêu
cho từng phần làm cho học sinh còn lúng
túng không phát huy đợc tính tích cực
sáng tạo trong tiết học. Còn ở tiết dạy thể
nghiệm này tôi không phân tích dàn trải
nh tiết trớc mà tôi sẽ phân mục cụ thể
theo cách quy nạp: ở ba sự việc đầu sau
khi phân tích giúp học sinh rút ra mục 1:

Dạy con bằng cách chuyển nơi ở. Sau khi
tìm hiểu hai sự việc 4 và 5 học sinh rút ra
mục 2: Dạy con bằng cách ứng xử hằng
ngày trong gia đình. Để từ đó các em dễ
dàng cảm thụ đợc sâu sắc ý nghĩa của văn
bản và rèn đợc năng lực khái quát vấn đề
cho các em.
Sau đay là sự trình bày cụ thể của tôi về
tiết dạy:
? Em hãy cho biết sự việc đầu tiên là gì?

Chuyên cần: Chăm chỉ làm việc


thuộc tính từ.
- Ngôi thứ 3.
- Thứ tự kể: Theo mạch thời gian và sự
việc.
- Có năm sự việc.
II. Tìm hiểu nội dung văn bản.
1.
- Nhà ở gần nghĩa địa. Mạnh Tử bắt chớc
đào, chôn, lăn, khóc.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
8
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
? Sự việc thứ hai là gì ?
? Sự việc thứ ba là gì ?
? Tại sao khi ở cả hai môi trờng gần nghĩa

địa, gần chợ bà mẹ đều nói Chỗ này
không phải chỗ con ta ở đợc
? Khi dọn nhà đến gần trờng, qua hành
động của ngời con, bà mẹ vui lòng nói
chỗ này là chỗ con ta ở đợc đây em có
nhận xét gì về môi trờng sống nơi này?
? Qua ba sự việc trên, em thấy Mạnh Tử
có điều gì đáng lu ý?
? Vì sao Mạnh Tử ở đâu cũng bắt chớc
cách sống ở đó ?
? Vậy bà mẹ Mạnh Tử đã hai lần dời nhà
là vì con hay vì chỗ ở?
? Tại sao các quyết định dời nhà lại vì con
?
? ở ba sự việc này, em có nhận xét gì về
phơng pháp giáo dục con của bà mẹ Mạnh
Tử?
? Tại sao bà mẹ không dùng lời nói để
khuyên răn con hay nghiêm cấm con mà
lại chọn cách chuyển nhà vừa phức tạp
vừa tốn kém? và phơng pháp đó nếu đặt
Mẹ dọn nhà đến gần chợ.
- Mạnh Tử bắt chớc nô nghịch buôn bán
điên đảo. Mẹ dọn nhà đến gần tr-
ờng.
- Mạnh Tử bắt chớc học tập lễ pháp. Mẹ
vui lòng.
- Vì môi trờng ở đây không phù hợp.
Cuộc sống hai nơi này dễ ảnh hởng
xấu đến tính nết Mạnh Tử. Mạnh

Tử còn nhỏ dễ bắt chớc thói h tật
xấu ở hai nơi này.
- Môi trờng sống phù hợp: Sống gần trờng
học đã ảnh hởng tốt đến tính nết
Mạnh Tử ( Bắt chớc lễ phép, học
hành)
- Tính bắt chớc.
- Vì trẻ em có tính hiếu động, bắt chớc, t
duy độc lập cha phát triển, còn làm theo
vô ý thức.
- Vì con( Mạnh Tử)
- Bà hiểu đợc tính tình của Mạnh Tử( Hiếu
động, bắt chớc), hiểu đợc tác động
của hoàn cảnh tới tính cách trẻ
thơ( Có thể tốt hoặc xấu)
- Thơng con, lo cho tơng lai của con.
- Bằng thực hành hành động( dọn nhà)
- Vì đây là phơng pháp tối u nhất để ngăn
ngừa triệt để các tính cách xấu của
trẻ con. Do đó phải đa đối tợng
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
9
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
vào hoàn cảnh bây giờ liệu có đem lại
hiệu quả hay không? Vì sao?
- Học sinh thảo luận nhóm, đại diện nhóm
trả lời ý 1, giáo viên nhận xét và nhấn
mạnh.
Về phần liên hệ cho học sinh đa ra một

số ý kiến, giáo viên nhận xét và bổ sung ý
kiến của học sinh.
? Qua đó em thấy vai trò của môi trờng
sống có tác động nh thế nào tới sự phát
triển của con ngời?
? Nh thế, vấn đề đặt ra cho công tác giáo
dục tốt cho bà mẹ là gì?
? Vậy các em hãy tìm một vài câu tục
ngữ, thành ngữ có ý nghĩa trên?
Học sinh tìm ví dụ
- Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
- ở bầu thì tròn, ở ống thì dài
? Từ ba sự viêc trên , em thấy bà mẹ
Mạnh Tử dạy con bằng cách nào?
Giáo viên nói: Đó chính là tiêu mục một
của bài học và giáo viên ghi tiêu mục đó
lên bảng ở phần 1
giáo dục hòa vào môi trờng sống
phù hợp với nó bằng cách chuyển
chỗ ở.
- Môi trờng sống có tác động sâu sắc tới
sự hình thành và phát triển nhân
cách con ngời.
- Lựa chọn môi trờng sống có lợi nhất.
=> Dạy con bằng cách chuyển nơi ở.
Giáo viên: Qua phơng pháp giáo dục con ở ba sự việc đầu cho ta thấy Mạnh Mẫu rất
quan tâm đế con, luôn luôn theo dõi những biến đổi, những tiến bộ của con. Muốn con
thành ngừơi tốt trớc hết cần phải tạo cho con một môi trờng sống trong sạch, môi tr-
ờng học tập tốt cho con. Đó là cách dạy con rất tích cực, rất tiến bộ.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009

10
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
- Ngoài việc dạy con bằng cách chuyển
nơi ở, bà mẹ Mạnh Tử còn dạy con bằng
cách nào nữa, ta sẽ tìm hiểu tiếp ở sự việc
4 và sự việc 5
- Giáo viên gọi một học sinh đọc từ Một
hôm, thầy Mạnh Tử thấy cho đến hết
? Sự việc thứ t là gì?
? Với câu nói đùa , bà mẹ đã có hành động
và suy nghĩ nh thế nào?
? Đó có phải là việc nuông chiều con
không?
? Qua đó em có nhận xét gì về suy nghĩ và
hành động của bà mẹ?
Mạc Tử.
? Từ việc này, các bà mẹ đã rút ra đợc bài
học gì trong việc dạy con?
Giáo viên kể cho HS nghe câu chuyện về
mẹ con Tăng Sâm: (Ngày còn bé, một
hôm mẹ đi chợ, Tăng Sâm đòi đi theo.
Mẹ dỗ: ở nhà mẹ đi chợ mua cho miếng
gan Lợn mà ăn.
Ra chợ không còn gan Lợn để mua. Về
nhà để giữ chữ tín với con bà mẹ đã mổ
2.
-> Thấy nhà hàng xóm giết Lợn
Mạnh Tử: Ngời ta giết Lợn để làm gì
thế?

Mẹ: Nói đùa: Để cho con ăn đấy
->Nhận ra sai lầm về phơng pháp dạy
con, bà hối hận: Ta nói lỡ mồm rồi >
Vô tình dạy con nói dối.
-> Mua thịt cho con ăn.
- Hành động bắt buộc chữa cháykhông
có nghĩa nuông chiều con.
- Suy nghĩ của bà thật sâu sắc, chín chắn,
thấu lý đạt tình, ý thức rõ việc làm cần
thiết: Giữ uy tín với con, tính trung thực
sẽ đợc củng cố và phát triển trong tâm
hồn con ngời.
-> Không nói năng tùy tiện với con, dạy
con chữ tín, tính trung thực
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
11
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
Lợn nhà lấy một miếng gan cho con ăn)
? Vì sao các bà mẹ lai quan tâm dạy con
chữ tín đức tính thật thà
? Từ ý nghĩa đó em hãy tìm một số câu tục
ngữ thành ngữ có ý nghĩa tơng tự?
- HS tìm chẳng hạn
- Lời nói đi đôi với việc làm
- Nói một làm một nói một làm hai
- GV: các em chú ý đoạn chuyện còn lại
GV treo bức tranh và hỏi:
? Cảnh trong bức tranh đã dựng lại sự việc
thứ mấy ? Đó là sự việc gì

? Động cơ nào khiến bà mẹ Mạnh Tử hành
động nh vậy?
? Tại sao bà mẹ lại không dùng lời nói mà
dùng hành động?
- HS thảo luận trả lời, GV nhận xét, nhấn
mạnh.
? Hành động đó đã thể hiện thái độ và tính
cách của bà mẹ khi dạy con nh thế nào?
? Lời nói và hành động của bà mẹ đã đem
lại hiệu quả ra sao?
Vì đây là đức tính đáng quý của mỗi con
ngời
- Sự việc thứ năm: Mạnh Tử bỏ học về
nhà chơi: Mẹ cắt đứt tấm vải đang dệt
trên khung.
- Động cơ: Thơng con muốn con nên ng-
ời.
- Bà không muốn giảng giải dài dòng hay
khuyên răn con, đó là những biện pháp
quen thuộc ít đem lại hiệu quả.
- Dùng hành động lạ thờng này, là một
biện pháp quyết liệt, bất ngờ, vừa cụ htể,
dễ hiểu, vừa kiên quyết nhất định tác
động mạnh mẽ tới đứa con,khiến con
thấm thía lâu. Đó là một bài học sâu sắc,
lời phê bình nghiêm khắc về khuyết điểm
con vừa mắc phải.
- Thái độ: Kiên quyết, dứt khoát, không
một chút nơng tay.
- Tính cách: Quyết liệt.

Mạnh Tử học tập rất chuyên cần và trở
thành một bậc đại hiền.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
12
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
? Ngời kể chuyên đã bình luận thầy Mạnh
tử trở thành một bậc đại hiền ra sao?
? Qua kết quả giáo dục của bà mẹ và lời
bình của ngời kể chuyện ta thấy đợc vai
trò của giáo dục nh thế nào?
? Từ sự việc 4 và 5 cho ta thấy bà mẹ đã
dạy con bằng cách nào?
- Giáo viên nói: Đó chính là mục 2 mà
chúng ta đã rút ra hai sự việc 4, 5 và giáo
viên ghi lên bảng tiêu mục 2.
Hoạt động 5:
? Qua năm sự việc trên cho thấy bà mẹ
Mạnh Tử là ngời nh thế nào?
? Phơng pháp giáo dục của bà mẹ Mạnh
Tử giúp ngời đọc rút ra đợc những bài học
gì trong cách dạy con?
? Truyện Mẹ hiền dạy con có mang
những đặc điểm của truyện Trung đại hay
không? đó là những đặc điểm gì ?
? Điểm khác với truyện Con hổ có nghĩa
đó là gì ?
- Truyện Mẹ hiền dạy con không
nghiêng về tính h cấu tởng tợng mà gần
với ký (Ghi chép sự việc) và sử (chép

chuyện thật)
- Thế chăng là nhờ có công lao giáo dục
của bà mẹ hay sao.
- Rất quan trọng.
=> Dạy con bằng cách ứng xử hàng ngày
trong gia đình.
III. Tổng kết:
- Bà mẹ Mạnh Tử: Thông minh, khéo léo,
tinh tế,kiên quyết trong giáo dục con.
- Tạo cho con một môi trờng sống tốt
đẹp.
- Dạy con vừa có đạo đức, vừa có học
hành.
- Thơng con nhng không nuông chiều
con, ngợc lại rất kiên quyết.
- Cốt truyện đơn giản, nội dung mang
tính giáo huấn, nhân vật đợc miêu tả chủ
yếu qua ngôn ngữ trực tiếp của ngời kể và
hành động, ngôn ngữ đối thoại của nhân
vật.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
13
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
GV gọi một học sinh đọc ghi nhớ.
Hoạt động 6:
- Câu chuyện gần với sử ký.
- Ghi nhớ: ( SGK trang 153)
IV Luyện tập.
Bài tập 1: Hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng mà em cho là đầy đủ

nhất.
Phơng pháp giáo dục của bà mẹ Mạnh Tử giúp ngời đọc rút ra đợc bài học về cách
dạy con là:
A. Tạo cho con môi trờng sống có lợi
B. Dạy con vừa có đạo đức, vừa có chí học hành
C. Thơng con nhng không muốn nuông chiều con mà ngợc lại rất kiên quyết
D. Cả 3 phơng án trên
Học sinh làm giáo viên thu phiếu, gọi một học sinh lên chữa Giáo viên nhận xết
và khẳng định đáp án D là đúng.
- Cho học sinh đọc yêu cầu bài tập
? Từ truyện mẹ con Mạnh Tử xa, em có
suy nghĩ gì về đạo làm con của mình?
HS suy nghĩ, trả lời, giáo viên chốt lại.
Bài tập 2:
- Thấy đợc sự hy sinh của cha mẹ.
- Thấy sự quan tâm chăm sóc sẵn sàng hi
sinh tất cả cho con.
- Phải cố gắng học hành, không ham chơi
bời lêu lổng.
Họat động 7: Củng cố và dặn dò.
- Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung, ý nghĩa của bài học.
- Về nhà: + Học thuộc lòng ghi nhớ, làm bài tập
+ Soạn bài: Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng.
Sau khi áp dụng thực hiện giải pháp mới đã nêu trên tôi đã nhận thấy rằng: Số học
sinh nắm vững bài và hiểu bài nhiều hơn, học sinh hứng thú học hơn, số học sinh phát
biểu, xây dựng bài chiếm tỉ lệ 3/4 số học sinh trong lớp làm cho không khí tiết học sôi
nổi hẳn lên. Bên cạnh đó, số học sinh đợc giáo viên chỉ định trả lời câu hỏi cũng trả lời
đúng. Điều đáng chú ý hơn nữa là khâu thảo luận nhóm thao tác các em nhanh, sôi nổi
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
14

Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
đa ra câu trả lời chính xác. Nh vậy tiết dạy này đã phát huy đợc tính tích cực, bổ sung
sáng tạo của học sinh một cách đồng bộ có chất lợng, đem lại hiệu quả cao.
C. Kết luận
1. kết luận
Sau khi khai thác bài học ở hai lớp cùng lực học ngang nhau, theo hai cách dạy khác
nhau thì tôi tiến hành cho các em làm bài tập sau đề thấy đợc hiệu quả giảng dạy theo
cách quy nạp nh tôi đã thể hiện ở lớp 6B.
Bài tập 1: Giáo viên đa ra bài tập trắc nghiệm.
( Phát phiếu học tập cho các em làm bài)
? Hãy khoanh tròn chữ cái ở đầu lời nhận xét đúng nhất về truyện Mẹ hiền dạy con.
A.Truyện thể hiện tình thơng của ngời mẹ đối với đứa con.
B.Truyện thể hiện lòng kính yêu của con đối với mẹ.
C.Truyện đề cao tình nghĩa mẫu tử thiêng liêng.
D. Truyện nêu lên những bài học sâu sắc về việc dạy con sao cho nên ngời.
Học sinh làm giáo viên thu phiếu, gọi một học sinh lên chữa- Giáo viên nhận xét và
khẳng định đáp án D là đúng
Bài tập 2: Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về sự việc: Bà mẹ thầy Mạnh tử đang ngồi
dệt vải thấy con bỏ học về nhà chơi, liền cầm dao cắt đứt tấm vải đang dệt trên khung.
- Học sinh suy nghĩ, rồi trả lời
- Giáo viên nhận xét, bổ sung.
- Cho học sinh về nhà viết thành một đoạn văn ngắn.
Đáp án:
Ngày xa dệt một tấm vải phải có sự kiên trì, phải chăm chú và rất lâu mới có sản
phẩm. Vải là mặt hàng quý hiếm và đắt giá.
- Cắt đứt, phá hỏng một sản phẩm tốn rất nhiều công sức và có giá trị ai chẳng tiếc.
Vậy mà mẹ Mạnh Tử đã làm nh vậy để gây ấn tợng mạnh mà răn dạy con.
- Đang đi học mà bỏ về nhà chơi cũng giống nh tấm vải đang dệt bị cắt ngang phũ
phàng.

- Dùng hành động kiên quyết để đứa con hiểu thấm thía một điều nếu nói bằng lời thì
rất dài dòng và khó hiểu
Loại
Kết quả lớp 6A Tổng số 25
HS
Kết quả lớp 6B Tổng số 27 HS
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
15
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
Số lợng Tỷ lệ % Số lợng Tỷ lệ %
Giỏi 0 0 5 18.5
Khá 5 20 15 55
Trung bình 13 52 5 18.5
Yếu 5 20 2 7
Kém 2 8 0 0
Qua kết qủa bài tập cho thấy tỷ lệ học sinh sau khi tiếp thu bài theo cách dạy quy
nạp kết quả tăng lên rõ rệt so với cách dạy trớc ở lớp 6A, học sinh tích cực tiếp thu bài
hơn, học sôi nổi hơn so với tiết học trớc.
Nhìn vào kết quả trên tôi thấy đợc đây là một thành công tuy không lớn nhng đã
phần nào xoa dịu nỗi lo lắng, băn khoăn, sự dằn vặt trong lơng tâm tôi và điều đáng
nói ở đây là nó góp phần vào việc nâng cao chất lợng của tiết dạy và học lên rõ nét,
giúp học sinh có hứng thú học, ý thức tìm tòi, sáng tạo, nâng cao kiến thức. Với ngời
hớng dẫn, tổ chức, trọng tài, cố vấn (Giáo viên) góp phần từng bớc hoàn thiện phơng
pháp đúng đặc trng bộ môn. Qua tiết dạy trên tôi đã rút ra đợc bài học kinh nghiệm
nh sau
2. Bài học kinh nghiệm
Qua tiết dạy mà tôi đã dành nhiều thời gian trăn trở suy nghĩ, nghiên cứu tôi đã rút
ra đợc một vài kinh nghiệm để dạy tốt văn bản Mẹ hiền dạy con nh sau:
- Ngời giáo viên phải nắm chắc các đối tợng học sinh để giáo viên có cách hớng dẫn,

tổ chức, có hệ thống câu hỏi phù hợp với từng đối tợng để phát huy tính tích cực ở ng-
ời học sinh một cách đồng bộ, giúp các em phát hiện ra đợc vấn đề cốt lõi, thâm nhập,
cảm thụ văn bản một cách dễ dàng hơn, hiểu sâu sắc hơn ý nghĩa của văn bản.
- Bớc đầu giúp học sinh cảm thụ tốt văn bản bằng việc đọc, kể giáo viên phải hớng dẫn
cụ thể, rõ ràng về cách đọc, kể. Đối với văn bản này, đọc phải phân biệt đợc giọng của
bà mẹ khi nói với mình, khi nói với con, kể phải thể hiện giọng điệu tâm trạng của ng-
ời mẹ ở từng sự việc để học sinh thấy đợc bà mẹ Mạnh Tử dù ở mọi hoàn cảnh nào bà
đều theo dõi, quan tâm, lo lắng cho tơng lai của con và những suy nghĩ về phơng pháp
dạy con sao cho nên ngời.
- Dạy văn bản này, giáo viên nên đặt tiêu mục. Trớc hết giáo viên hớng dẫn, tổ chức
cho học sinh tìm hiểu ba sự việc đầu rồi rút ra tiêu mục 1 và tìm hiểu tiếp hai sự việc
4, 5 để rút ra mục 2.
- Trong phần khai thác nội dung, giáo viên phải sử dụng nhuần nhuyễn linh hoạt các
phơng pháp phù hợp. Ngoài phơng pháp gợi mở, giáo viên cần bình giảng những chi
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
16
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
tiết sự việc hay nhất trong bài để gây hứng thú cho học sinh, đem lại hiệu quả cho tiết
dạy.
- Sử dụng tranh minh họa để tái hiện lại sự việc thứ 5 nhằm gây ấn tợng lạ cho học
sinh nhớ lâu hơn bài học. Nêu những vấn đề có liên quan, liên hệ thực tế cho học sinh
thảo luận nhóm và các nhóm đa ra câu trả lời, nhận xét, bổ sung cho nhau nhằm tạo
điều kiện cho các em đợc hoạt động một cách đồng đều và bộc lộ những suy nghĩ của
mình làm cho tiết dạy sinh động hơn, hứng thú học hơn và nắm vững bài hơn.
- Giáo viên phải nắm vững thi pháp truyện trung đại nh về không gian, thời gian, con
ngời để giúp học sinh hiểu rõ hơn xuất xứ của truyện và hiểu hơn về văn bản này.
- Phải dành lợng thời gian phù hợp vào việc khai thác các sự việc trong văn bản, đó
chính là vấn đề cốt lõi để rút ra bài học sâu sắc cần ghi nhớ, bài học đó phải chính tự
học sinh rút ra dới sự hớng dẫn của giáo viên.

- Cần tích hợp với phân môn Tiếng Việt, Tập làm văn để học sinh thấy đợc mỗi liên
quan giữa các phân môn nhằm kích thích trí nhớ và sự tò mò về kiến thức đã học, đang
học để các em dễ dàng vận dụng các kiến thức trong học tập.
Trên đây là một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con đã đem lại hiệu quả
cùng với bài học đợc rút ra. Mặc dầu kinh nghiệm còn hữu hạn, nhng cũng là dấu hiệu
làm mốc để bản thân phấn đấu và tôi mạnh dạn trình bày, xin đợc trao đổi với bạn bè
đồng nghiệp. Rất mong đợc sự góp ý của đồng nghiệp, của chuyên môn và hội đồng
giám khảo.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Mục lục
Nội dung Trang
A. Đặt vấn đề. 1
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
17
Một vài kinh nghiệm khi dạy bài Mẹ hiền dạy con tiết 62 Ng
Văn 6
I. Lý do chọn đề tài 1
II. Cơ sở lý luận và thực trạng 1
B. Nội dung đề tài 4
I. Giải pháp mới 4
II. Giáo án minh họa 6
C. Kết luận và bài học kinh nghiệm 17
D. Taì liệu tham khảo
- Sách giáo khoa Ngữ văn 6 - Tập I
- Sách giáo viên Ngữ văn 6 Tập I
- Sách bài tập Ngữ văn 6 Tập I
- Sách thiết kế bài giảng Ngữ văn 6 Tập I
- Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 6
- Bài tập trắc nghiệm Ngữ văn 6
- Các tạp chí văn học và tuổi trẻ

Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
18
Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y bµi “MÑ hiÒn d¹y con” – tiÕt 62 Ng
V¨n 6

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm n¨m häc 2008 - 2009
19