Một số đặc điểm đặc trưng nhận biết trẻ tự kỷ pptx

Một số đặc điểm đặc trưng nhận
biết trẻ tự kỷ

Trẻ tự kỷ (TTK) có bề ngoài như bình thường. Các chỉ
số phát triển vận động
như: lẫy, ngồi, bò, trườn,
đứng, đi, chạy giống như
trẻ bình thường cùng tuổi.
Khác với một số bệnh cơ
thể và bệnh tinh thần
khác, trẻ bị rối loạn tự kỷ
(TK) có tuổi thọ trung
bình như người bình
thường. Đồng thời, theo
mô tả của Kanner, dường
như TTK nói chung lại có
bề ngoài khôi ngô tuấn tú.
Nhưng hầu hết các mô tả về mặt chức năng tâm lý cho
thấy có vấn đề rõ rệt.



Tuổi khởi phát
Kanner nhấn mạnh triệu chứng TK có thể phát hiện được
ngay khi trẻ ra đời hoặc trong khoảng 30 tháng đầu sau
sinh. Những bất thường ở trẻ em trong giai đoạn đầu đời từ
0 - 6 tháng tuổi cho phép phát hiện sớm: như thiếu những
cử chỉ trao đổi vui mừng với mẹ; Không tỏ thái độ thích
thú, quan tâm khi có người chăm sóc; Thái độ lạnh lùng,
lãnh đạm, bình lặng đối với lời nói và khuôn mặt của người
mẹ hoặc người thân; Có dấu hiệu né tránh, ngoảnh mặt đi

nơi khác khi người khác ở tư thế đối diện với bé; Lặng im
cả ngày, ít cử động, khi thì quá ngoan, khi thì quá phá
phách; Trương lực cơ quá cứng hoặc quá mềm; Rối loạn
giấc ngủ; Thiếu phản xạ bú, mút; Không phát âm bi bô;
Không có nụ cười xã hội ở khoảng 4 - 6 tháng tuổi…
Ở vào khoảng 6 tháng tuổi đến một năm, trẻ không có
những cử chỉ vui mừng và thích thú khi có mẹ hay người
thân ở gần; Các cử chỉ, điệu bộ không phù hợp với tình
huống giao tiếp; Thái độ lãnh đạm với âm thanh và hình
ảnh hoặc những kích thích từ môi trường; Nhìn chằm chằm
như bị hút vào những vật thể quay tròn, nhìn các ngón tay
ve vẩy; Không quan tâm đến đồ chơi nhưng lại chú tâm đặc
biệt vào những vật thể lạ như khe hở, hạt bụi, lỗ rách;
Không có biểu hiện lo sợ, khóc khi đối diện với người lạ;
Không phản ứng khi nghe gọi tên.

Giao tiếp và quan hệ xã hội của TTK

Sự hạn chế trên bình diện quan hệ

Trẻ bị suy giảm nhiều trong ứng xử qua lại với mọi người,
hầu hết TTK biểu hiện sự cô lập, thích chơi một mình,
tránh giao tiếp với các bạn… số đông phụ huynh cho rằng
trong năm đầu tiên trẻ rất ngoan, yên tĩnh, thích chơi một
mình, không thích giao tiếp mắt, không có dấu hiệu dang
tay khi ai muốn bế bồng, không biết chỉ ngón trỏ và nhìn
theo hướng chỉ tay của người khác, không sợ người lạ và
cũng không thân thiện với người chăm sóc, không biết cười
ở tháng thứ 3, không biết khóc hay biểu hiện sợ hãi ở tháng
thứ 8, không phản ứng khi được gọi tên, tránh né giao tiếp

bằng mắt nhưng lại có thể nhìn chăm chú vào một điểm bất
thường, khả năng gắn bó với người thân rất kém.

Sự hạn chế trong việc hiểu lời nói của TTK

Một trong những lý do mà các phụ huynh có con bị TK đưa
trẻ tới bệnh viện khám bệnh là trẻ hầu như không có phản
ứng khi được gọi tên, trẻ không quan tâm và làm theo
những hướng dẫn của người khác. Các phụ huynh cảm thấy
rằng trẻ hoàn toàn không hiểu ngôn ngữ của họ cho dù trẻ
vẫn có khả năng nghe bình thường.

Sự suy giảm trong giao tiếp không lời

Hầu hết những trẻ TK đều có khó khăn trong ngôn ngữ
biểu cảm, đa số trẻ không hiểu và đồng thời cũng không
biết thể hiện ra ngoài những hành vi phi ngôn ngữ, điều này
thể hiện khá rõ thông qua việc trẻ không muốn giao tiếp
bằng mắt và không biết sử dụng ngón trỏ để chỉ các đồ vật.
Cụ thể là khi muốn điều gì, trẻ không nhìn vào mặt người
khác và không sử dụng các tín hiệu cử chỉ để báo cho
người khác biết mà thường đến kéo tay họ đến chỗ bé cần
(đối với trẻ, bàn tay quan trọng hơn khuôn mặt).

Chậm phát triển ngôn ngữ

Có thể đây là dấu hiệu dễ nhận thấy nhất đối với các phụ
huynh có con bị TK, trẻ có biểu hiện sự mất ngôn ngữ hay
chậm trễ trong phát triển ngôn ngữ. Ngay cả khi trẻ có
ngôn ngữ thì ngôn ngữ đó cũng có dấu hiệu bất thường:

giọng nói đều đều, không biết biểu cảm qua giọng nói;
Không biết nói thầm, nói tiếng gió; Thích độc thoại hoặc
không giữ vững cuộc đối thoại; Khó khăn trong việc dùng
đại từ nhân xưng; Nhiều khi nói không liên quan đến tình
huống giao tiếp, đến môi trường xung quanh; Lời nói tự
phát, không có sự khởi đầu khi giao tiếp; Tiếng nói có
khuynh hướng lặp đi lặp lại các từ, đoạn, câu.

Hành vi bất thường

Hành vi định hình

Theo Kanner, hành vi định hình là biểu hiện điển hình của
TTK. Quan sát lâm sàng cho thấy TTK có hững hành vi rập
khuôn, lặp đi lặp lại: trẻ thích đi đi lại lại trong phòng, thích
xếp các đồ vật thành hàng thẳng; Vặn, xoắn các ngón tay
và bàn tay; Thích chạy vòng vòng và quay vòng vòng;
Thích chơi các đồ chơi phát ra tiếng động; Thích bật tắt các
nút điện hay điện tử… Những trẻ khác nhau, sở thích về
các hành vi định hình khác nhau.

Không thích sự thay đổi

Hầu như TTK muốn tất cả mọi điều phải quen thuộc, gần
gũi, trẻ rất ghét sự thay đổi, xáo trộn: từ những đồ dùng cá
nhân, đồ dùng học tập cho đến nơi chốn sinh hoạt hàng
ngày. Đối với TTK, sự không quen thuộc đồng nghĩa với
sự thiếu an toàn, trẻ sẽ cảm thấy bất an khi có một người lạ,
đồ vật lạ hay đến một nơi xa lạ. Do đó, việc báo trước cho
trẻ chuẩn bị tư tưởng để đón nhận những điều mới lạ là một

việc hết sức quan trọng.

Thiếu nhạy cảm hoặc quá nhạy cảm

Ngày nay, những chuyên gia dạy TTK rất quan tâm đến
giác quan của trẻ. Theo quan sát của chúng tôi, hầu hết
TTK ít nhiều đều có vấn đề về giác quan, biểu hiện việc trẻ
hay đưa các đồ vật lên ngửi, liếm. Các rối loạn khác như ăn
muối không thấy mặn, ăn chanh không chua, quay tròn lâu
không chóng mặt, thích leo trèo cao, thích lộn đầu xuống
đất, đập đầu vào tường không biết đau, bịt tai khi nghe thấy
âm thanh thông thường. Do đó, trị liệu cảm giác (sensory
therapy) cho TTK là một công việc rất được quan tâm hiện
nay.

Những gắn bó bất thường
TTK ở một giai đoạn nào đó có những gắn bó với đồ vật
theo cách không bình thường như: hàng ngày chỉ sưu tầm
các tờ báo, vỏ chai, đồ hộp, tờ lịch, sợi dây, cọng cỏ, bao
nilon. TTK thích những đồ vật trong sinh hoạt gia đình
như: chén, bát, xoong, chảo, dĩa nhưng hoàn toàn không
thích đồ chơi bình thường.
Hành vi gây phiền toái nơi công cộng

Thường TTK ít quan tâm đến các chuẩn mực xã hội, muốn
làm theo sở thích cá nhân nên rất dễ có những hành vi trái
ngược với sự mong đợi của người khác như: la khóc khi
người lớn không đáp ứng sở thích của trẻ, chụp nhanh
những đồng tiền từ tay nhân viên bán hàng hay một món đồ
chơi từ tay đứa trẻ bên cạnh, tự lấy đồ ở giỏ sách của người

khác mà không mắc cỡ, ngượng ngùng. Do TTK có những
hành vi khác thường gây phiền toái cho những người xung
quanh nên các bậc phụ huynh rất ngại khi cho con đi đến
chỗ đông người. Nhưng theo các chuyên gia nghiên cứu về
TTK, dù trẻ có làm vậy đi nữa, phụ huynh vẫn nên cho trẻ
đến nơi công cộng, điều này giúp trẻ sống hòa nhập với
mọi người và lâu dài sẽ có lợi cho sự phát triển của trẻ.

La hét, giận dữ

TTK có những sở thích, thói quen kỳ lạ nên trẻ thường ứng
xử không đúng với những chuẩn mực xã hội thông thường.
Khi người lớn thấy vậy và ngăn chặn hành vi bất thường đó
sẽ làm trẻ rất khó chịu và có những hành vi nổi cáu, gây
hấn. Đồng thời do TTK gặp khó khăn về ngôn ngữ, không
biểu đạt được những ý nghĩ của mình ra ngoài nên người
lớn không hiểu trẻ và không hiểu nhu cầu của trẻ. Vì vậy,
sự khó chịu của trẻ xuất hiện khá thường xuyên so với trẻ
bình thường.

Những hành vi liên quan khác

Những cá nhân bị TK cũng có thể phát triển những triệu
chứng đa dạng khác nhau, những rối loạn tinh thần xuất
hiện bao gồm rối loạn tăng động kém chú ý, (chứng) loạn
tâm thần, sự buồn chán, rối loạn ám ảnh cưỡng bức và
những rối loạn lo âu khác. Những cá nhân bị TK cũng có
thể có biểu hiện những hành vi phá phách. Trẻ có thể tấn
công lại bản thân hay những người khác. Trên đây là những
đặc điểm cơ bản về hội chứng TK, điều này giúp chúng ta

có cách nhìn toàn diện, khái quát về TTK, trên cơ sở đó sẽ
giúp cho các giáo viên tại các nhà trẻ, những nhà tâm lý trị
liệu, các bác sĩ nhi khoa và toàn thể phụ huynh phát hiện
sớm và đưa trẻ đi khám kịp thời.