Triệu chứng học gan mật (Kỳ 4) ppt

Triệu chứng học gan mật
(Kỳ 4)
2.2.6. Các phương pháp thăm dò hình thái gan-mật:
+ Phương pháp X quang:
- Chiếu chụp X quang không chuẩn bị gan và túi mật ít giá trị, một số
trường hợp thấy bờ dưới gan (bệnh nhân gầy), thấy một số hình tăng lắng đọng
calci ở đường mật, túi mật, kén sán
- Chụp gan sau bơm hơi vào ổ bụng (khoảng 500-100ml) quan sát mặt trên
gan sát cơ hoành qua hình ảnh liềm hơi nhận định mặt gan: phẳng, gồ ghề, mấp
mô, viêm dính gan với cơ hoành không thấy liềm hơi trên cơ hoành.
- Chụp tĩnh mạch lách cửa có thuốc cản quang (dùng loại cản quang đào
thải qua thận): chọc kim vào lách ở xương sườn 8, bơm thuốc cản quang chụp
hàng loạt phim sau 2, 5, 10, 35, 40 phút phát hiện sự di chuyển của máu trong tĩnh
mạch cửa. Đánh giá bệnh lý tĩnh mạch cửa: tắc hẹp, khối u, chèn ép
- Chụp động mạch gan, động mạch thân tạng.
- Chụp túi mật và đường mật:
Chụp túi mật: uống viên cản quang có chứa iode (orxoilic bilitrasta với liều
3-3,5g hoặc xôlevit 5-6g), uống vào tối hôm trước theo dõi sau 24giờ.
Bình thường: sau 10-15 giờ trên X quang đã nhìn rõ túi mật chứng tỏ chức
năng cô đặc túi mật tốt.
- Tiêm tĩnh mạch các chất cản quang đào thải qua thận (visotrast) nồng độ
từ 30-40 ml. Bình thường sau 5-10 phút thấy rõ ống mật trong gan, ngoài gan và
túi mật.
+ Chụp mật-tụy ngược dòng qua nội soi dạ dày-tá tràng mềm nhìn bên,
luồn catheter vào núm ruột tá bơm chất cản quang có iod qua ống mật chủ và ống
tụy rồi chụp X quang phát hiện bệnh lý đường mật, tụy. Năm 1968 Mc. Cune là
tác giả công bố kết quả phương pháp này lần đầu tiên .
+ Chụp đường mật qua da (Đỗ Xuân Hợp 1946).
+ Chụp cắt lớp vi tính (compute tomographye: CT).
Phương pháp này cho biết kích thước gan, tình trạng nhu mô gan và đường
mật, đặc biệt phát hiện khối u hoặc các vùng tổn thương qua sự khác nhau về tỷ

trọng như áp xe gan, ung thư gan, u máu trong gan, xơ gan
2.2.7. Đồng vị phóng xạ:
Chụp nhấp nháy phóng xạ gan được ghi bằng máy phóng xạ di chuyển trên
diện tích của gan. Sau tiêm chất đồng vị phóng xạ vào tĩnh mạch, dựa trên cơ sở tổ
chức liên võng nội mô của gan hấp thu các đồng vị phóng xạ hồng bangan,
131
I,
99
Tc . Hình gan thể hiện qua các chất đánh dấu vào gan bằng những vạch đen hoặc
màu có màu sắc khác nhau.
Người bình thường ranh giới rõ, phân bố lan toả và đều đặn các chất đồng
vị phóng xạ trong gan.
+ Trên xạ hình gan: đánh giá kích thước, vị trí, ranh giới của gan trên ổ
bụng.
+ Đánh giá sự phân bố phóng xạ trên gan đều hay không đều. Không đều
gặp trong viêm gan, xơ gan. Có khoảng lạnh (ổ khuyết) gặp trong những khối u
hoặc áp xe, nang nước ở gan Vì vùng này không có hấp thu phóng xạ do không
có nhu mô gan.
+ Ngoài ra còn đánh giá tình trạng tuần hoàn của máu ở gan trên cơ sở theo
dõi thời gian tích tụ tối đa máu ở gan, thường là sau 16-22 phút và sau 24 giờ
trong gan còn lại không quá 2,5% chất phóng xạ đã đưa vào gan.
- Dựa trên tính chất này đánh giá chức năng hấp thu, bài tiết của sự lưu
thông đường mật.
2.2.8. Siêu âm:
Nhờ siêu âm xác định được:
+ Hình thể, kích thước của gan, túi mật, đường dẫn mật, lách và các mạch
máu trong ổ bụng.
+ Tình trạng tổ chức gan: nhu mô gan và cấu trúc bất thường trong nhu mô
gan; tổ chức đặc, nửa đặc nửa lỏng. Có thể phát hiện được u nang gan, áp xe gan
và khối u ở gan từ 80-90% các trường hợp.

+ Chẩn đoán bệnh túi mật, vị trí, thành túi mật, đo kích thước túi mật.
+ Kích thước đường dẫn mật, ống mật chủ. Phát hiện đường dẫn mật trong
gan giãn, sỏi mật, giun chui ống mật.
+ Thăm dò các mạch máu ở gan: đo kích thước tĩnh mạch cửa, tĩnh mạch
lách, phát hiện bất thường của hệ thống mạch máu ở gan như giãn ngoằn ngoèo,
tắc hẹp
+ Siêu âm còn hướng dẫn chọc dò, sinh thiết vào các vùng tổn thương khu
trú ở gan để xét nghiệm tế bào học, mô bệnh học giúp chẩn đoán xác định bệnh lý
ở gan. Nhờ siêu âm dẫn đường điều trị: như chọc hút mủ áp xe, bơm ethanol vào
điều trị ung thư gan
+ Nhược điểm của phương pháp này: khi bụng có nhiều hơi, lớp mỡ dưới
da quá dày thì cản trở sóng siêu âm làm cho kết quả dễ sai lệch.