Tiết 88, 89 Đặc điểm loại hình của TV

Trường THPT Tam Quan Năm học 2009 - 2010

Ngày soạn: 5/ 2 /2010 Tiếng Việt :
Tiết :88 - 89
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức : Giúp học sinh :
HiĨu ®ưỵc ë møc ®é s¬ gi¶n tht ng÷ lo¹i h×nh vµ ®Ỉc ®iĨm lo¹i h×nh cđa tiÕng ViƯt.
2. Về kó năng: VËn dơng ®ỵc nh÷ng tri thøc vỊ ®Ỉc ®iĨm lo¹i h×nh cđa tiÕng ViƯt ®Ĩ
häc tËp tiÕng ViƯt vµ ngo¹i ng÷ thn lỵi h¬n.
3. Về thái độ:- Båi dìng ng«n ng÷ tiÕng viƯt.
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ
văn 11, Ôn tập Ngữ văn 11. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn SGK.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
3. Giảng bài mới:
- Giới thiệu bài : (2 phút)
Tiếng Việt cũng như các ngôn ngữ khác trên thế giơiù vừa có tính lòch sử vừa có
tính loại hình. Trải qua các thời kì lòch sử, tiếng Việt không ngừng ổn đònh và tiếp
biến để ngày cang trở nên hoàn thiện. Cùng trong một khu vực ngôn ngữ, tiếng Việt
có những đặc điểm loại hình của ngôn ngữ đơn lập. Vậy đặc điểm loại hình tiếng
Việt là gì? Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta trả lời câu hỏi đó đông thời giúp cúng
ta có ý thức hơn trong việc học tập và sử dụng tiếng Việt.
- Tiến trình bài dạy:
THỜI
GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA

GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
15’
10’
Hoạt động 1:
Gi¸o viªn yªu cÇu häc
sinh tr×nh bµy phÇn
chn bÞ bµi míi ë nhµ
cđa m×nh b»ng hai c©u
hái:
GV hái: Qua viƯc tra
tõ ®iĨn ë nhµ, c¸c em
h·y cho biÕt kh¸i niƯm
vỊ lo¹i h×nh?
GV hái: C¸c em h·y
®äc phÇn I ë SGK vµ
cho biÕt kh¸i niƯm vỊ
lo¹i h×nh ng«n ng÷?
Hoạt động 2:
GV hái: Cã mÊy lo¹i
h×nh ng«n ng÷ quen
thc víi chóng ta?
LÊy vÝ dơ cho mçi
lo¹i h×nh ng«n ng÷
Hoạt động 1:
-Học sinh đọc ng÷
liƯu trong SGK vµ
c©u hái bªn díi.

Hoạt động 2:
I. Lo¹i h×nh ng«n ng÷:
* Kh¸i niƯm lo¹i h×nh: Lµ tËp
hỵp nh÷ng sù vËt, hiƯn tưỵng
cïng cã chung nh÷ng ®Ỉc trưng
c¬ b¶n nµo ®ã.
* Kh¸i niƯm lo¹i h×nh ng«n
ng÷:
Lµ mét c¸ch ph©n lo¹i ng«n
ng÷ dùa trªn nh÷ng ®Ỉc ®iĨm
c¬ b¶n nhÊt cđa ng«n ng÷ ®ã
như: ng÷ ©m, tõ vùng, ng÷
ph¸p…
* Cã hai lo¹i h×nh ng«n ng÷
quen thc:
- Lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp,
vÝ dơ: tiÕng H¸n, tiÕng ViƯt,
tiÕng Th¸i…
- Lo¹i h×nh ng«n ng÷ hßa kÕt,
vÝ dơ: tiÕng Anh, tiÕng Ph¸p,
Ngữ văn 11 Cơ bản - 1 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam Quan Năm học 2009 - 2010

10’



10’
Êy?
GV cã thĨ lu ý HS vỊ

trêng hỵp nh÷ng
ng«n ng÷ kh«ng cã
chung ngn gèc mµ
l¹i ®ỵc xÕp vµo cïng
mét lo¹i h×nh, vÝ dơ
tiÕng ViƯt vµ tiÕng
H¸n. §ã lµ do cã
nhiỊu tiªu chÝ ®Ĩ
ph©n lo¹i ng«n ng÷.
Hoạt động 3:
Gi¸o viªn yªu cÇu:
Em h·y nhËn xÐt vỊ
sè tiÕng, c¸ch ®äc vµ
c¸ch viÕt hai c©u th¬
trªn?
GV chèt ý.
GV so s¸nh gi÷a c¸ch
®äc tiÕng ViƯt víi
c¸ch ®äc tiÕng Anh
qua mét sè vÝ dơ ®Ĩ
lµm nỉi bËt sù kh¸c
biƯt gi÷a hai lo¹i h×nh
ng«n ng÷ ®¬n lËp vµ
lo¹i h×nh ng«n ng÷
hßa kÕt.
GV yªu cÇu: C¸c em
h·y bá bÊt cø mét
tiÕng nµo trong hai
c©u th¬ trªn, sau ®ã
nhËn xÐt vỊ cÊu tróc

ng÷ ph¸p vµ ý nghÜa
cđa c©u?
GV chèt ý.
GV yªu cÇu: C¸c em
h·y dïng bÊt k× mét
tiÕng nµo trong hai
c©u th¬ trªn ®Ĩ t¹o ra
nh÷ng tõ ghÐp, tõ
l¸y… míi?
GV chèt ý.
Hoạt động 4:
GV yªu cÇu: C¸c em
h·y nhËn xÐt vỊ c¸c
tõ in ®Ëm, g¹ch ch©n
trong mçi c©u tiÕng
ViƯt vµ tiÕng Anh ë
trªn? Sau ®ã h·y so
s¸nh sù biÕn ®ỉi h×nh
th¸i cđa nh÷ng tõ cã
nghÜa t¬ng ®¬ng ë
hai c©u tiÕng Anh vµ
tiÕng ViƯt?
NhËn xÐt c¸c tõ in
®Ëm vµ g¹ch ch©n
Anh Êy ®· cho t«i
mét cn s¸ch.(1)


Hoạt động 3:
Mçi c©u th¬ ®ỵc

®äc thµnh 7 tiÕng
vµ c¸c tiÕng ®Ịu
t¸ch rêi nhau,
kh«ng cã
hiƯn tỵng lun,
nèi trong khi ph¸t
©m 2
tiÕng ®øng c¹nh
nhau.
-> CÊu tróc ng÷
ph¸p vµ ý nghÜa
cđa c©u sÏ thay ®ỉi.
Hoạt động 4:
tiÕng Nga…
II. §Ỉc ®iĨm lo¹i h×nh cđa
tiÕng ViƯt:
1.T×m hiĨu ng÷ liƯu:
a. Ng÷ liƯu 1:
Tõ Êy trong t«i bõng n¾ng h¹
MỈt trêi ch©n lÝ chãi qua tim
(Tè H÷u – Tõ Êy)
-C¸c tiÕng trong tiÕng ViƯt t¸ch
rêi nhau c¶ vỊ c¸ch ®äc vµ c¸ch
viÕt, kh«ng cã hiƯn tỵng lun
gi÷a c¸c tiÕng.
-Trong tiÕng ViƯt, tiÕng lµ ®¬n
vÞ c¬ së cđa ng÷ ph¸p, lµ ®¬n vÞ
ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ĩ t¹o
c©u.
- Trong TiÕng ViƯt, tiÕng cã thĨ

lµ tõ ®¬n vµ cßn lµ u tè cÊu
t¹o tõ phøc, tõ ghÐp, tõ l¸y
=> §ã lµ nh÷ng ®Ỉc ®iĨm ®Çu
tiªn ®Ĩ chóng ta chøng minh:
TiÕng ViƯt thc lo¹i h×nh ng«n
ng÷ ®¬n lËp.
b. Ng÷ liƯu 2:
Cho nh÷ng c©u tiÕng ViƯt vµ
tiÕng Anh cã ý nghÜa t¬ng
®¬ng nhau:
C©u tiÕng ViƯt C©u tiÕng Anh
Anh Êy ®· cho
t«i mét cn
s¸ch.(1)
T«i còng cho
anh Êy hai cn
s¸ch. (2)
He gave me a
book.(1)
I gave him
two books too.
(2)
Ngữ văn 11 Cơ bản - 2 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam Quan Năm học 2009 - 2010

10’
T«i còng cho anh Êy
hai cn s¸ch. (2)
He gave me a
book.(1) I gave him

two books too.(2)
Th«ng qua viƯc ph©n
tÝch b¶ng so s¸nh,
GV chèt ý.
§Ĩ cđng cè kiÕn thøc
phÇn nµy GV cã thĨ
yªu cÇu häc sinh lÊy
thªm mét vÝ dơ lµ
mét c©u trong giao
tiÕp b»ng tiÕng ViƯt,
sau ®ã dÞch sang
tiÕng Anh vµ ph©n
tÝch theo b¶ng mÉu
võa råi.
Hoạt động 5:
GV yªu cÇu: C¸c em
h·y ®ỉi trËt tù mét sè
tõ trong ng÷ liƯu trªn
vµ nhËn xÐt ý nghÜa
cđa c©u võa ®ỵc t¹o
ra b»ng c¸ch ®ỉi trËt
tù Êy?
GV chèt ý:
GV yªu cÇu: Cho
mét sè h tõ: kh«ng,
sÏ, ®·… H·y thªm
mét trong nh÷ng h tõ
Êy vµo vÞ trÝ thÝch hỵp
cđa ng÷ liƯu trªn, sau
®ã nhËn xÐt ý nghÜa

vµ cÊu tróc ng÷ ph¸p
cđa c¸c c©u võa t¹o
ra?
GV yªu cÇu: Em h·y
so s¸nh nh÷ng c©u
t¬ng ®¬ng, chØ kh¸c
nhau vỊ h tõ?
-> NX:
- sÏ (t¬ng lai)
T«i-®· (qu¸ khø)
-kh«ng (phđ ®Þnh)
GV chèt ý.
GV cđng cè b»ng
viƯc so s¸nh tiÕng
ViƯt víi tiÕng H¸n –
mét ng«n ng÷ cïng
lo¹i h×nh víi tiÕng
ViƯt, b»ng mét ng÷
liƯu.
GV yªu cÇu: Tõ
nh÷ng ng÷ liƯu vµ
nhËn xÐt ë trªn, c¸c
em h·y kh¸i qu¸t l¹i
Hoạt động 5:
- B¹n mêi t«i ®i
ch¬i.
- §i ch¬i t«i mêi
b¹n…
->Cã rÊt nhiỊu
c¸ch ®¶o trËt tù tõ

trong c©u, nhng tÊt
c¶ nh÷ng sù ®¶o
trËt tù Êy ®Ịu lµm
cho c©u gèc thay
®ỉi vỊ cÊu tróc ng÷
ph¸p vµ néi dung ý
nghÜa, hc sÏ lµm
cho c©u trë nªn v«
nghÜa.
- kh«ng
T«i -®·
- sÏ
->mêi b¹n ®i ch¬i.
=> Tõ tiÕng ViƯt kh«ng cã sù
biÕn ®ỉi vỊ h×nh th¸i trong khi.
§ã lµ mét ®Ỉc ®iĨm n÷a ®Ĩ
chøng tá tiÕng ViƯt thc lo¹i
h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp.
c. Ng÷ liƯu 3:
Cho mét c©u thêng dïng
trong giao tiÕp:
- T«i mêi b¹n ®i ch¬i.
- BiƯn ph¸p chđ u ®Ĩ thĨ
hiƯn ý nghÜa ng÷ ph¸p lµ s¾p
®Ỉt tõ theo thø tù tríc sau.
-Thªm h tõ hc thay ®ỉi h tõ
th× cÊu tróc ng÷ ph¸p vµ c¶ ý
nghÜa ng÷ ph¸p cđa c©u còng
thay ®ỉi -> H tõ cã vai trß ®Ỉc
biƯt quan träng trong tiÕng

ViƯt, nhÊt lµ vỊ mỈt ng÷ ph¸p.
=> Nh÷ng ®Ỉc ®iĨm ®ã mét lÇn
n÷a chøng minh tiÕng ViƯt
thc lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n
lËp.
2. KÕt ln:
a.TiÕng lµ ®¬n vÞ c¬ së cđa ng÷
ph¸p.
TiÕng còng cã thĨ lµ tõ hc lµ
nh©n tè ®Ĩ cÊu t¹o tõ.
b.Trong tiÕng ViƯt, tõ kh«ng
biÕn ®ỉi h×nh th¸i.
c.BiƯn ph¸p chđ u ®Ĩ biĨu thÞ
ý nghÜa ng÷ ph¸p cđa tiÕng ViƯt
lµ s¾p ®Ỉt tõ theo thø tù tríc
sau vµ sư dơng c¸c h tõ.
Ghi nhí:
Ngữ văn 11 Cơ bản - 3 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam Quan Năm học 2009 - 2010

10’
15’
nh÷ng ®Ỉc ®iĨm c¬
b¶n cđa tiÕng ViƯt.
Hoạt động 6:
GV yªu cÇu HS ®äc
vµ nhËp t©m phÇn
Ghi nhí trong SGK.
Hoạt động 7:
GV yªu cÇu HS ®äc

c¸c ng÷ liƯu cđa bµi
tËp 1.
GV híng dÉn häc
sinh lµm bµi b»ng hai
yªu cÇu:
- C¸c em h·y x¸c
®Þnh vÞ trÝ cđa c¸c tõ
in ®Ëm trong mçi
ng÷ liƯu.
- C¸c em h·y x¸c
®Þnh vai trß ng÷ ph¸p
cđa c¸c tõ ®ã trong
c©u.
- C¸c em h·y nhËn
xÐt vỊ h×nh th¸i cđa
c¸c tõ ®ã trong mçi
ng÷ liƯu.
GV yªu cÇu HS ®äc
ng÷ liƯu trong SGK.
GV híng dÉn HS lµm
bµi theo 3 bíc:
- T×m c¸c h tõ trong
ng÷ liƯu.
- Nªu ý nghÜa cđa c¸c
h tõ Êy.
- §Ỉt nh÷ng h tõ Êy
trong ng÷ liƯu vµ
trong tỉng thĨ v¨n
b¶n Tuyªn ng«n ®éc
lËp cđa Hå ChÝ Minh

®Ĩ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ
biĨu ®¹t cđa chóng.
Hoạt động 6:
HS ®äc vµ nhËp
t©m phÇn Ghi nhí
trong SGK.
Hoạt động 7:
Lun tËp
III. Lun tËp:
1. Bµi tËp 1: (SGK – 58)
-> VÞ trÝ thay ®ỉi + vai trß ng÷
ph¸p thay ®ỉi + h×nh th¸i tõ
kh«ng thay ®ỉi
=>Thc lo¹i h×nh ng«n ng÷
®¬n lËp + nh÷ng ng÷ liƯu trªn
®ỵc viÕt b»ng tiÕng ViƯt
=> TiÕng ViƯt thc lo¹i h×nh
ng«n ng÷ ®¬n lËp.
2. Bµi tËp 3: (SGK – 58)
3. Bµi tËp tr¾c nghiƯm:
Lùa chän néi dung thĨ hiƯn
®óng vµ ®đ nhÊt c¸c ®Ỉc ®iĨm
lo¹i h×nh cđa tiÕng ViƯt:
A. TiÕng ViƯt lµ thø tiÕng ®¬n
©m, ý nghÜa ng÷ ph¸p chđ u
®ỵc thĨ hiƯn b»ng ph¬ng thøc
trËt tù tõ vµ h tõ.
B.TiÕng ViƯt kh«ng cã träng
©m tõ, ©m tiÕt lµ ®¬n vÞ c¬ së,
tõ kh«ng biÕn ®ỉi h×nh th¸i.

C.TiÕng ViƯt thc lo¹i h×nh
®¬n lËp víi ba ®Ỉc trng c¬ b¶n:
©m tiÕt (tiÕng) lµ ®¬n vÞ c¬ së,
tõ kh«ng biÕn ®ỉi h×nh th¸i,
ý nghÜa ng÷ ph¸p thĨ hiƯn chđ
u nhê ph¬ng thøc trËt tù tõ vµ
h tõ.
D.TiÕng ViƯt thc lo¹i h×nh
ng«n
ng÷ ch¾p dÝnh, tõ kh«ng biÕn
®ỉi h×nh
th¸i.
- 4. Củng cố : GV yªu cÇu HS vỊ nhµ viÕt mét ®o¹n v¨n héi tho¹i vµ ph©n tÝch
nh÷ng ®Ỉc
®iĨm c¬ b¶n vỊ lo¹i h×nh cđa tiÕng ViƯt trong ®o¹n v¨n ®ã.
- GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp 2 ë phÇn Lun tËp (SGK - 58) vµ 4 – 5 trong
S¸ch bµi tËp (Tr. 38 – 39).
- GV nh¾c nhë HS «n l¹i kiĨu bµi nghÞ ln v¨n häc vµ ®äc l¹i ®Ị bµi, dµn bµi
bµi Bµi viÕt v¨n sè 5 cđa m×nh ®Ĩ tiÕt sau tiÕn hµnh tr¶ bµi Bµi viÕt v¨n sè 5.
IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG:
TiÕng ViƯt TiÕng Anh
Ngữ văn 11 Cơ bản - 4 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam Quan Năm học 2009 - 2010

“C¸c anh” kh«ng ®ỵc ph¸t ©m thµnh “c¸ canh”.
“Mét ỉ” kh«ng thĨ ph¸t ©m thµnh “mé tỉ”.
LÝ do: Ph¸t ©m lun nh vËy sÏ lµm thay ®ỉi vỊ
nghÜa cđa tõ.
I believe in angels.
I believe-in angles.

Ng«n ng÷
Tiªu chÝ
TiÕng ViƯt TiÕng Anh
VỊ vai trß
ng÷ ph¸p
ng÷ ph¸p
trong c©u.
Cã sù thay ®ỉi.
VÝ dơ: T«i(1) lµ chđ ng÷
-> T«i(2) lµ bỉ ng÷ cđa
®éng tõ cho.
Cã sù thay ®ỉi t¬ng tù.
VÝ dơ: He trong c©u (1) lµ chđ ng÷, ë c©u (2)
nã ®· trë thµnh him gi÷ vai trß lµ bỉ ng÷ cđa
®éng tõ ë thêi qu¸ khø gave.
VỊ h×nh th¸i Kh«ng cã sù biÕn ®ỉi gi÷a
c¸c tõ in nghiªng ë c©u
(1) vµ c©u (2).
Cã sù thay ®ỉi gi÷a c©u (1) vµ (2), v× hai lÝ do:
- Do thay ®ỉi vỊ vai trß ng÷ ph¸p: He -> him,
me -> I.
- Do thay ®ỉi tõ sè Ýt thµnh sè nhiỊu: book
-> books.
So s¸nh c©u tiÕng ViƯt víi c©u tiÕng H¸n t¬ng ®¬ng
C©u tiÕng ViƯt C©u tiÕng H¸n

TrËt tù tõ
T«i yªu c« Êy.
-> C« Êy yªu t«i.
Wo ai ta.

-> Ta ai wo.
Dïng h tõ
T«i yªu c« Êy.
-> T«i kh«ng yªu c« Êy.
Wo ai ta.
-> Wo bu ai ta.










Ngữ văn 11 Cơ bản - 5 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam Quan Năm học 2009 - 2010

Ngữ văn 11 Cơ bản - 6 - Nguyễn Văn Mạnh