Dấu câu ở TH


 
 !" # $%&'()*
&+,&-&./
"01&2,""3&
4"&50678) $& 
9,2'2:;<:=>&=
?&=8@8 &,$5
A*A*@A*8
A*B &*< CB 
 DEF
 G,+&:,0<'? 8 H,0?
,. $I*<;J;&*K.L &I
*.'I" M1,N?OP6
,#1:QR!&?,.
,M+67S'$$TQ8 
U0@',05,V2!&
W7&2.2+ 450@;
 ;&;>4"&X.<=+,0
H" Q
 YQXB$*;ZT3&
YH.'5>,[>,5;/.
\ S,%< < 7,= *
%9K*.,5,0Q6 &P,60
]
=;Z;%= 66" '2;Z
$ ?&$ ?=8N^@8  %$;/
+Y@;\Y@,%8 TQ56&6
'L&QH&Q."4_'%67,2[=,= &I
'LS#Q 8-,2'N;/
K.;_ $'*, `%;N'H*$

;/,76'%a+,H % $'*,2K':;8
 67[>@6;ZP%)% 
57
1"*($;/;Z60= 
Q,#Q,QI( %";Z<<&%
6,#,Q&,Q8,M6&
%.562,2%6 ,#'B V
;2V4U@,=Q:6;b6
63X@%.V=@2V 7V,=
cd,2 2H6Q 7V4
;?7V%.Y?2V
W ,=.'8,M;N/<&672
6S;R +.7'%,V[
e
 !
4fgh1ijO4hkG1il11imfn4
f.&Y 5O
]  
e S \
o 8 C
p b q
r K. &
s  K. t
u  O
v  w
x #, DF
]y #6- cd
49@ "zV *),%.u c©u trong hÖ
thèng 10 dÊu c©u tiÕng ViÖt, {o cha ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh. §ã lµ dÊu
chÊm phÈy, dÊu ngoÆc ®¬n vµ dÊu ba chÊm.

"#
"" ?/5H
YUO9;7TI;i%.%;%S&3,M"&
," ,M6.< D1.|J@F
"$W,V&8<,%?  IXM<
,/&;*K.& K.
$%
$"S?/
$""5#50S,%3,/%&
5S&5,
o
YUO}A/ &;%, \
}~ T7
$"$450Z,#SZ85&5,/%H
 }47/$\
 }4L7
 }4,=\
 }47DfF
$"&450& $-,0%B62
678,2S ,2""=,=t50.67
S
YUOY3VH@&T.5,:>=L
D•% Y3JLF
$$W,V&8<,%?S&&"V
$&S2,##,D\F,2'2:,$,/
* $5UH1 D.,F<?I&
@.,#; 
YUO€VT 0•> ‚%"4Q/'(Q
67='@D\FD€1F
&'#()*

&"8 O
}G/8 TQ
YUOHỡi anh
Người đồng chí quang vinh!DkfLF
}f.?/+6
YUOfM.."X["CfM.VUZ,%&'Lƒ
'$‚CD%UfVHF
p
&$W,V&8<,%?8 2#"#T/V&„
8
&&8 2,##,ODCF&,2'2:,$ ) t
.60*SL,##,ODC\F&,2'2:
,$P ) &P
YUO…9,9*;8T+ S†0†*•>,28X.8
,=+ S^,=ZDCFD€1F
+,-
+"K.,0,2)*'$H9/*+
9/,-
+9/2+V&.2&Q
U&@/&6?[
YUO./&6,.C
012&•‡,M
7?=/fL4U•&3,145)6
7'&.'*
38&7B=+
4Q[O}W+@/,#?,+&K.2,00
'*&+, $%,8,2)5
&/
YUO9:•a=*'8J8.D7fF
 }W+.,$P.UP,8  ,#?/

@+K.9/
YUOˆ53/ L5;<
 YVX&;)4#<31
D1.|F
+$K.,2)*./"0&"
0X%
YUOkZ % $;Z6‰&;
,:<0DfL4U•F
r
4Q[O}i./ $"0;;&6,M6P@
50'*K.
YUOJ8","",$+8T
^;8T7
}i./ $"0;;U‰,:&
K.a5,00'*
YUOf+ 7/7$QZ,0*B&(
#Š',  9DAJNF
+&K.,2)*-
YUOf|9 $"T 0",*&@98
,&X-;%,DfL4U•F
4Q[OW6P-;;.X%@20
'*K.
YUO‹4Qf,M, ;?f*Œ8&% 0 S?J7
Q9,5'2,6D7fF
‹f|9 $5Y1 ':'$&':•thìJ8^,
&,@ @ 9 DfL4U•F
++K.2,2)*+,=+.
50;,.O
++".W+,=  $,%6
YUO•$7+8Z/Q.&

UDfL4U•F
++$W0'*,$PlàH
YUOB&*& &,LQUB;
,2'85;=&,$;=&,D-•*F
++&.}W+.,0,#*+,=
s
YUO:;b%OU>
>0>?)&$/'V'N&'V
T 0&Z&,$H@?)&$T 0
#'@,:/ *#*Z&%Q $;/
5D54F
}150P62@+,=+.
9/,&&67K.
+AK.9@_:,&6:,
'28 
YUO €$O* 
 1 ,+<T
 Y^€&&7T/&:
D/fF
+BW,V&8<,%?K.1&XM<?K.
,/<&;*,M"
A)#
A" ,2' $,=@'.B;
. ,/* $,=,M@'.*
A"".}J=.  $5H%B/Z
YUOW6"O
•@=,.CD1.|W8F
}f.B/O
YUOW>O'5,D1.|J@F
A"$J=. '‰;&8U $P. $?

*
YUO‹476@ T]xur,M|5<O
rr.," DY!1."iŽY3aF
‹f'? LO," ,M6.DEF
u
A$W,V&8<,%? &+,U0,/
*,=. 
B)
B",2)*+QU
YUO4L:w1.|Y3Hw. *;‰,MV
= $, 5'8.3 
•]•
D17/F
B$9,2O
B$"J#*5,/%
YUOwf',M,#"\
wRL
B$$J#?,+'$H6"& I'$H@'." $
9
YUO,."*,2O
w#/
w#,
w#%T 
DfL4U•F
B$&J#?.'&'/""&.?;/,2-%&,2)
$"& $";/
YUOJ5f1$wfwki9
E71w>
56@]xoxw]xpr
B$+4+' $*%/678


}%/&.&5,050" 
"5&",:*
YUOLê-nin, Lê-nin-grát
v
}%/a9,0P" P
*&UOpô-pơ-lin
4"&6&+'*%/'(,$
,DF
YUOChủ nghĩa Mác – Lê-nin
C7DEF,
C"#6-,2)* $5,0H%Z
YUOk6,,0'.&S7O†A&'X/
67\†7`85HO†W7&767'†
D+"F
}46&[#5,0H% $7& $6K&
YUO4,$,$ *&,L,%,N *&,%,N
TM$>5,$†@ V5& V5@†
DfL4U•F
C$#6-9,2^%*,$ ) & $P.
56t50.&#6-9,0V
†..†
YUO4Q,=T*3†X†&†|6†&U
†.†
D54F
EP;?7V=Y,2Q768
;$%.V=Y?2VP,,=T $;/
%.V%'.( 0%.V
7ˆ.P
x

4fgh1ijjO4hkGf4j1YJE44f4f44
1ijY4GRg1ijfn4
1. 6G<3 phơng pháp dạy học dấu câu cho HS lớp 2-3
1.1. Nội dung dạy dấu câu ở lớp 2-3
ở lớp 2, các dấu câu HS đợc luyện tập sử dụng là dấu phẩy, dấu chấm, dấu
chấm hỏi và dấu chấm than. Lên lớp 3, ngoài việc luyện tập về các dấu đã học ở
lớp 2, HS đợc học thêm về dấu hai chấm. Những nội dung này đợc tích hợp trong
hệ thống bài tập thực hành về dấu câu.
1.2. Các dạng bài tập về dấu câu ở lớp 2 -3
Bài tập về dấu câu ở lớp 2 -3 gồm các dạng: điền dấu câu đã cho vào chỗ
thích hợp, chọn (tìm) dấu câu điền vào chỗ trống dấu câu điền vào chỗ trống, sửa
lỗi dùng dấu câu, ngắt câu bằng dấu thích hợp.
1.2.1. Bài tập điền dấu câu đã cho vào chỗ thích hợp: yêu cầu HS xác định vị trí
đặt một dấu câu nào đó trong câu, trong đoạn.
Ví dụ: Có thể đặt dấu phẩy vào những chỗ nào trong mỗi câu sau:
a) Lớp em học tập tốt lao động tốt.
b) Cô giáo chúng em rất yêu thơng quí mến HS.
c) Chúng em luôn kính trọng biết ơn các thầy giáo cô giáo.
(Tiếng Việt 2, tập 1, tr. 67)
1.2.2. Bài tập chọn (tìm) dấu câu điền vào chỗ trống: vị trí đặt dấu câu đã xác
định, HS phải lựa chọn trong các dấu đã cho hoặc tìm dấu phù hợp để điền vào
từng ô trống.
Ví dụ 1: Em chọn dấu chấm hay dấu chấm hỏi để điền vào chỗ trống?
Bé nói với mẹ:
- Con xin mẹ tờ giấy để viết th cho bạn Hà
Mẹ ngạc nhiên:
- Nhng con đã biết viết đâu
Bé đáp:
- Không sao đâu mẹ ạ! Bạn Hà cũng cha biết đọc
(Tiếng Việt 2, tập 1, t. 116)

Ví dụ 2: Em chọn dấu câu nào để điền vào mỗi ô trống?
a) Một ngời kêu lên " Cá heo"!
]y
b) Nhà an dỡng trang bị cho các cụ những thứ cần thiết chăn màn, gi-
ờng chiếu, xoong nồi, ấm chén pha trà
c) Đông Nam á gồm 11nớc là Brunây, Cam-pu-chia, Đông Ti-mo, In-
đô nê-xi-a, Lào, Ma-lai-xi-a, Mi-an-ma, Phi-lip-pin, Thái Lan, Việt Nam, Xin-
ga-po.
(Tiếng Việt 3, tập 2, tr. 102)
1.2.3. Bài tập ngắt câu bằng dấu thích hợp: HS phải có hiểu biết về tính trọn vẹn
của câu ở cả mặt ý nghĩa và mặt ngữ pháp để lựa chọn dấu câu và điểm ngắt câu.
Ví dụ: Chép đoạn văn dới đây vào vở sau khi đặt dấu chấm vào chỗ thích hợp và
viết hoa những chữ đầu câu:
Ông tôi vốn là thợ gò hàn vào loại giỏi có lần, chính mắt tôi đã thấy ông
tán đinh đồng chiếc búa trong tay ông hoa lên, nhát nghiêng, nhát thẳng, nhanh
đến mức tôi chỉ cảm thấy trớc mặt ông phất phơ những sợi tơ mỏng ông là niềm
tự hào của cả gia đình tôi.
(Tiếng Việt 3, tập 1, tr. 25)
1.2.4. Bài tập phát hiện và sửa lỗi dấu câu: HS phải xác định dấu câu nào trong
câu, trong đoạn dùng sai và sửa lại cho đúng.
Ví dụ: Bạn Hoa tập điền dấu câu vào ô trống trong truyện vui dới đây.
Chẳng hiểu vì sao bạn ấy điền toàn dấu chấm. Theo em dấu chấm nào dùng đúng,
dấu chấm nào dùng sai? Hãy sửa lại những chỗ dùng sai.
- Anh ơi (.) Ngời ta phát minh ra điện để làm gì (.)
- Điện quan trọng lắm em ạ, vì nếu đến bây giờ vẫn cha phát minh ra điện
thì anh em mình phải thắp đèn dầu để xem vô tuyến (.)
(Tiếng Việt 3, tập 2, tr. 36)
1.2.5. Bài tập giải thích cách dùng dấu câu: Có yêu cầu cao hơn các dạng khác,
HS không chỉ biết sử dụng dấu câu mà còn phải diễn đạt đợc thành lời cách sử
dụng dấu câu đó. Qua thực hành sử dụng dấu câu, HS phải rút ra đợc các kiến

thức lý thuyết.
Ví dụ: Tìm dấu hai chấm trong đoạn văn sau. Cho biết mỗi dấu hai chấm
đợc dùng để làm gì.
Bồ Chao kể tiếp:
- Đầu đuôi là thế này: Tôi và Tu Hú đang bay dọc một con sông lớn. Chợt
Tu Hú gọi tôi:" Kìa, hai cái trụ chống trời!"
(Tiếng Việt 3, tập 2, tr. 117)
]]
1.3. Phơng pháp hớng dẫn HS thực hiện bài tập về dấu câu
Để hớng dẫn HS thực hiện các loại bài tập dấu câu, GV có thể sử dụng các
phơng pháp dạy học sau đây:
1.3.1. Phơng pháp rèn luỵên theo mẫu:
Đây là phơng pháp mà GV đa ra các mẫu lời nói hoặc cùng xây dựng mẫu
lời nói, để từ mẫu đó, các em tạo ra các lời nói tơng tự bằng cách làm theo mẫu.
Chẳng hạn, với bài tập: Có thể đặt dấu phẩy vào những chỗ nào trong mỗi câu
sau:
a) Lớp em học tập tốt lao động tốt.
b) Cô giáo chúng em rất yêu thơng quí mến HS.
c) Chúng em luôn kính trọng biết ơn các thầy giáo cô giáo.
(Tiếng Việt 2, tập 1, tr. 67)
Để giúp HS làm những bài tập này, GV có thể làm mẫu hoặc hớng dẫn HS
làm mẫu một phần. Ví dụ, khi làm mẫu câu a) ở bài tập nêu trên, GV có thể đọc
câu đó lên (thể hiện rõ chỗ nghỉ hơi giữa hai vị ngữ) rồi nói: trong câu Lớp em
học tập tốt lao động tốt chúng ta cần dùng dấu phẩy để tách hai bộ phận cùng chỉ
đặc điểm học tập tốt và lao động tốt. Khi đọc, ta nghỉ hơi nhẹ sau dấu phẩy. Bài
làm đúng là: Lớp em học tập tốt, lao động tốt.
HS quan sát mẫu và suy ra cách làm các bài tập tơng tự còn lại. GV có thể
lu ý HS: nếu trong câu có nhiều bộ phận cùng chỉ một nội dung, tức là cùng trả
lời một câu hỏi thì phải dùng nhiều dấu phẩy để tách các bộ phận đó với nhau. Lu
ý này sẽ giúp HS làm đúng câu (b) { (c).

Phơng pháp rèn luyện theo mẫu này rất phù hợp việc dạy dấu câu cho HS
lớp 2-3, khi SGK chủ trơng cho HS luyện tập thực hành, cha cung cấp khái niệm
lý thuyết.
1.3.2. Phơng pháp phân tích ngôn ngữ:
Tức là chia đối tợng ra thành những bộ phận, những khía cạnh, những mặt
khác nhau để lần lợt tìm hiểu, nhằm giúp HS nhận thức về đối tợng một cách
đầy đủ, chính xác. Khi hớng dẫn HS làm bài tập, GV cho HS đọc, phân tích để
nhận ra các câu đợc viết ra theo mẫu câu đã học. Chẳng hạn, bài tập: Ngắt đoạn
dới đây thành năm câu và chép lại cho đúng chính tả: Trên nơng, mỗi ngời một
việc ngời lớn thì đánh trâu ra cày các bà mẹ cúi lom khom tra ngô các cụ già
nhặt cỏ, đốt lá mấy chú bé đi bắc bếp thổi cơm. (Tiếng Việt 3, tập 1, tr.8)
]e
HS đã đợc học ba mẫu câu: Ai là gì?, Ai làm gì?, Ai thế nào?, GV có thể h-
ớng dẫn các em xác định vị trí các dấu chấm trong đoạn văn trên bằng cách tìm
ra các câu đợc viết theo mẫu đã học (Ai làm gì), mỗi câu đó sẽ đợc ngăn cách với
nhau bằng dấu chấm(.).
Với những bài tập phức tạp hơn, GV có thể cho HS vừa quan sát bằng mắt
để phân tích, tìm ra các câu đợc viết theo mẫu đã học, vừa kết hợp với việc cho
các em đọc và phân tích ngữ điệu khi đọc để lựa chọn cách đặt dấu chấm chính
xác nhất. Ví dụ, bài tập ngắt câu bằng dấu thích hợp đã dẫn trên đây. GV nên h-
ớng dẫn HS đọc lớt, tìm các câu đợc viết theo mẫu câu đã học Ai là gì?, Ai làm
gì?, Ai thế nào? rồi tách riêng các câu đó ra.
Ông tôi vốn là thợ gò hàn vào loại giỏi.// có lần, chính mắt tôi đã thấy
ông tán đinh đồng chiếc búa trong tay ông hoa lên, nhát nghiêng, nhát thẳng,
nhanh đến mức tôi chỉ cảm thấy trớc mặt ông phất phơ những sợi tơ mỏng.// ông
là niềm tự hào của cả gia đình tôi.
Ngoài các câu đã xác định đợc theo mẫu đã học, các câu còn lại HS dùng
cách đọc, căn cứ vào ngữ điệu để ngắt.
1.3.3. Phơng pháp thực hành giao tiếp.
Dựa vào chức năng giao tiếp của ngôn ngữ. Ngoài việc hớng dẫn HS vận

dụng kiến thức, kỹ năng đợc học vào thực hiện các nhiệm vụ của quá trình giao
tiếp còn cung cấp kiến thức, kỹ năng cho HS trong chính quá trình giao tiếp.
Phơng pháp này có thể vận dụng để dạy các bài tập về dấu câu có ngữ liệu
là các mẩu chuyện vui. GV có thể đặt HS vào một tình huống giao tiếp giả định
để thực hiện yêu cầu của bài tập. Chẳng hạn, với bài tập dới đây:
YO Em chọn dấu chấm, dấu chấm hỏi hay dấu chấm than để điền vào từng ô
trống trong truyện vui sau:
Nhìn bài của bạn
Phong đi học về Thấy em rất vui, mẹ hỏi:
- Hôm nay con đợc điểm tốt à
- Vâng Con đợc điểm 9 nhng đó là nhờ con nhìn bạn Long nếu
không bắt chớc bạn ấy thì chắc con không đợc điểm cao nh thế.
Mẹ ngạc nhiên:
- Sao con nhìn bài của bạn
- Nhng thầy giáo có cấm nhìn bạn tập đâu! Chúng con thi thể dục ấy mà!
]o
Để hớng dẫn HS làm bài tập này, GV có thể cho HS đọc theo vai hoặc
đóng vai. Các lời thoại, lời dẫn chuyện phải làm sao thể hiện đúng mục đích nói
của câu. Sau khi nghe đợc giọng nói, ngữ điệu lời nói, các em sẽ xác định đợc
loại dấu cần đặt vào mỗi chỗ trống. Khi sử dụng phơng pháp này, chúng ta đã tận
dụng vốn hiểu biết về ngôn ngữ nói của HS vào dạy học dấu câu, việc học tập của
HS trở nên nhẹ nhàng hơn.
2. 6G<3 phơng pháp dạy học dấu câu cho HS lớp 4-5
2.1. Nội dung dạy dấu câu cho HS lớp 4-5
ở lớp 4, HS đợc học về dấu hai chấm dấu ngoặc kép, dấu gạch ngang, dấu
chấm hỏi, dấu chấm, dấu chấm than qua các bài học về câu hỏi, câu kể, câu
khiến, câu cảm. Lên lớp 5, HS đợc học 8 tiết Ôn tập về dấu câu: 2 tiết về dấu
chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than; 3 tiết về dấu phẩy; 1 tiết về dấu hai chấm; 1
tiết về dấu ngoặc kép và 1 tiết về dấu gạch ngang. ở lớp 5, không có bài hình
thành kiến thức mới về dấu câu mà HS đợc ôn tập cách sử dụng tất cả các dấu

câu đợc học từ lớp 2- lớp 4.
Nội dung ôn tập đợc xây dựng dới dạng hệ thống bài tập, bao gồm các kiểu
cơ bản sau: điền dấu câu, chữa lỗi về dấu câu, phân tích tác dụng của dấu câu,
lập bảng tổng kết công dụng của dấu câu, viết câu có sử dụng dấu câu cho trớc.
2.1.1. Bài tập điền dấu câu: ở lớp 5, kiểu bài tập này chỉ khác các lớp dới về độ
khó. Yêu cầu của các bài tập này phức tạp hơn, ngữ liệu thờng là một đoạn văn
hoặc một mẩu chuyện có độ dài lớn hơn ở lớp 2-3. Ví dụ, khi ôn tập về dấu
chấm, dấu chấm hỏi và dấu chấm than, SGK đa ra bài tập: Tìm dấu câu thích hợp
với mỗi ô trống:
Tùng bảo Vinh:
- Chơi cờ ca rô đi
- Để tớ thua à Cậu cao thủ lắm
- A Tớ cho cậu xem cái này Hay lắm
Vừa nói, Tùng vừa mở tủ lấy quyển ảnh lu niệm gia đình đa cho Vinh xem
ảnh chụp cậu lúc lên mấy mà nom ngộ thế
- Cậu nhầm to rồi Tớ đâu mà tớ Ông tớ đấy
- Ông cậu
- ừ Ông tớ ngày còn bé mà Ai cũng bảo tớ giống ông tớ nhất nhà
(Tiếng Việt 5, tập 2, tr.115)
]p
2.1.2. Bài tập chữa lỗi về dấu câu: cũng là loại bài tập đã xuất hiện ở lớp 2-3.
Ngữ liệu của các bài tập dạng này có rất nhiều chuyện vui, thông qua các chuyện
vui về việc sử dụng dấu câu sai HS tự rút kinh nghiệm và tìm ra cách sử dụng
đúng.
Ví dụ, trong đoạn văn sau có ba dấu phẩy bị đặt sai vị trí. Em hãy sửa lại
cho đúng.
Sách Ghi - nét ghi nhận, chị Ca - rôn là ngời phụ nữ nặng nhất hành tinh.
Ca - rôn nặng gần 700 kg nhng lại mắc bệnh còi xơng. Cuối mùa hè, năm 1994
chị phải đến cấp cứu tại một bệnh viện ở thành phố Phơ - lin, bang Mi - chi -
gân, nớc Mĩ. Để có thể, đa chị đến bện viện ngời ta phải nhờ sự giúp đỡ của 22

nhân viên cứu hoả.
(Tiếng Việt 5, tập 2, tr. 134)
2.1.3. Bài tập phân tích tác dụng của dấu câu: bài tập này cũng đã xuất hiện ở
các lớp dới nhng ở dạng rất đơn giản, chỉ là giải thích tác dụng của một dấu câu
nào đó. ở các bài Ôn tập ở lớp 5, yêu cầu của bài tập là phân tích tác dụng của
nhiều dấu câu xuất hiện trong một đoạn (bài). Kết quả của bài tập chính là các
vấn đề lý thuyết về tác dụng của dấu câu mà HS cần ôn tập.
Ví dụ, tìm các dấu chấm, chấm hỏi, chấm than trong mẩu chuyện vui dới
đây. Cho biết mỗi dấu câu ấy đợc dùng để làm gì?
Kỉ lục thế giới
Một vận động viên đang tích cực luyện tập đẻ tham gia Thế vận hội.
Không may, anh bị cảm nặng. Bác sĩ bảo:
- Anh sốt cao lắm! Hãy nghỉ ngơi ít ngày đã?
Ngời bệnh hỏi:
- Tha bác sĩ, tôi sốt bao nhiêu độ?
Bác sĩ đáp:
- Bốn mơi mốt độ.
Nghe thấy thế, anh chàng ngồi phắt dậy:
- Thế kỉ lục thế giới là bao nhiêu?
(Tiếng Việt 5, tập 2, tr. 110)
2.1.4. Bài tập lập bảng tổng kết tác dụng của dấu câu: là loại bài tập đặc trng
của kiểu bài Ôn tập về dấu câu. Kiểu bài tập này có hai dạng: cho tác dụng và
ngữ liệu, yêu cầu điền ngữ liệu vào tác dụng tơng ứng; cho ngữ liệu, yêu cầu tổng
]r
kết về tác dụng. Hai dạng này chỉ khác nhau về mức độ khó dễ. Giải các bài tập
này HS hệ thống hoá đợc kiến thức về dấu câu đã học thông qua các ngữ liệu sinh
động.
Ví dụ: Xếp các ví dụ cho dới đây vào ô thích hợp trong bảng tổng kết về
dấu phẩy:
a) Khi phơng đông vừa vẩn bụi hồng, con họa mi ấy lại hót vang lừng.

b)
c)
Bảng tổng kết
Tác dụng của dấu phẩy Ví dụ
Ngăn cách các bộ phận cùng chức vụ trong câu
Ngăn cách bộ phận trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ
Ngăn cách các vế trong câu ghép
(Tiếng Việt 5, tập 2, tr.124)
2.1.5. Bài tập viết câu có sử dụng dấu câu đã cho: cũng nh kiểu bài tập trên,
kiểu bài tập viết câu có sử dụng dấu câu đã cho chỉ xuất hiện ở các bài Ôn tập về
dấu câu ở lớp 5. Đây là kiểu bài tập vận dụng dấu câu trong các tình huống giao
tiếp cụ thể.
Ví dụ: Viết một đoạn văn khoảng 5 câu thuật lại một phần cuộc họp của tổ
em, trong đó có dùng dấu ngoặc kép để dẫn lời nói trực tiếp hoặc đánh dấu
những từ ngữ có ý nghĩa đặc biệt.
(Tiếng Việt 5, tập 2, tr. 152)
2.2. Phơng pháp dạy học dấu câu ở lớp 4 -5
2.2.1. Phơng pháp hình thành kiến thức về dấu câu
Mục đích các bài dạy về dấu câu ở tiểu học là dạy cho HS công dụng cuả
các dấu câu, để từ đó HS sử dụng dấu câu khi viết, đọc. Vì vậy, ở các bài Hình
thành kiến thức mới về dấu câu, phần Nhận xét thờng cung cấp các ngữ liệu và
các câu hỏi gợi ý giúp HS phân tích tác dụng của dấu câu.
Chẳng hạn, ở bài Dấu ngoặc kép (Tiếng Việt 4, tập 1, tr. 82):
1. Những từ ngữ và câu đặt trong dấu ngoặc kép dới đây là của ai? Nêu tác
dụng của dấu ngoặc kép:
Bác tự cho mình là "ngời lính vâng lệnh quốc dân ra mặt trận", là "đầy tớ
trung thành của nhân dân". ở Bác, lòng yêu mến nhân dân đã trở thành một sự
say mê mãnh liệt. Bác nói: "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là
]s
làm sao cho nớc ta hoàn toàn độc lập, dân ta đợc hoàn toàn tự do, đồng bào ta

ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng đợc học hành."
2. Trong đoạn văn trên, khi nào dấu ngoặc kép đợc dùng độc lập? Khi nào
dấu ngoặc kép đợc dùng phối hợp với dấu hai chấm?
3. Trong khổ thơ sau, từ "lầu" đợc dùng với ý nghĩa gì? Dấu ngoặc kép
trong trờng hợp này đợc dùng làm gì?
Có bạn tắc kè hoa
Xây "lầu" trên cây đa
Rét, chơi trò đi trốn
Đợi ấm trời mới ra.
Với ba bài tập của phần Nhận xét, SGK nhằm mục đích giúp HS rút ra đợc
các ghi nhớ sau:
Dấu ngoặc kép thờng đợc dùng để dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc
của ngời nào đó.
Nếu lời nói trực tiếp là một câu trọn vẹn hay một đoạn văn thì trớc dấu
ngoặc kép ta thờng phải thêm dấu hai chấm.
Dấu ngoặc kép còn đợc dùng để đánh dấu những từ ngữ đợc dùng với ý
nghĩa đặc biệt.
Đối với bài dạy cụ thể này, GV hớng dẫn HS giải quyết từng bài tập một để
rút ra các kiến thức cần ghi nhớ tơng ứng. Với bài 1, HS sẽ thấy đợc các từ ngữ,
câu trong ngoặc kép là của Bác Hồ, tác giả đã dùng dấu ngoặc kép để dẫn lời nói
trực tiếp. Với bài 2, HS sẽ biết đợc rằng, nếu lời nói trực tiếp là một câu trọn vẹn
hoặc một đoạn văn thì trớc dấu ngoặc kép phải thêm dấu hai chấm. Bài tập 3 giúp
HS thấy đợc tác dụng thứ hai của dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu những từ ngữ
đợc dùng với ý nghĩa đặc biệt. Các bài dạy về dấu hai chấm, dấu gạch ngang
cũng tơng tự nh vậy. Sau khi thực hiện các bài tập hoặc trả lời các câu hỏi gợi ý
HS sẽ hình thành đợc các kiến thức về công dụng của dấu câu.
ở mục Luyện tập của tất cả các bài dạy đều có bài tập nhận diện tác dụng
của dấu câu. Ví dụ, tìm dấu gạch ngang trong mẩu chuyện dới đây và nêu tác
dụng của mỗi dấu.(Tiếng Việt 4, tập 2, Tr.46). Hoặc trong các câu sau, mỗi dấu
hai chấm có tác dụng gì? Tiếng Việt 4, tập 1, Tr.23). Sau khi giải bài tập nhận

diện tác dụng dấu câu vừa mới học, HS phải thực hiện bài tập vận dụng với các
dạng: điền dấu câu vào chỗ thích hợp, viết đoạn văn có sử dụng dấu câu. Chẳng
]u
hạn, ở bài Dấu ngoặc kép, bài tập vận dụng dấu câu là: Em đặt dấu ngoặc kép vào
chỗ nào trong các câu sau?
a) Cả bầy ong cùng nhau xây tổ. Con nào con nấy hết sức tiết kiệm vôi
vữa.
b) Trạng Quỳnh thấy có ngời dâng vua một mâm đào gọi là đào trờng thọ
thì thản nhiên lấy một quả mà ăn. Vua giận, ra lệnh chém đầu Quỳnh. Quỳnh
bèn tâu:
- Tâu bệ hạ, thần thấy quả đào gọi là trờng thọ mới lấy ăn, tởng ăn vào thì
đợc sống lâu thờ vua. Không ngờ, nuốt cha khỏi miệng mà chết đã đến cổ. Vì vậy,
xin đức vua đổi tên quả ấy là đoản thọ và trị tội kẻ xu nịnh dâng đào.
Vua nghe vậy bật cời, tha tội cho Trạng Quỳnh.
(Tiếng Việt 4, tập 2, Tr.46)
ở bài Dấu gạch ngang, bài tập vận dụng là: Viết đoạn văn kể lại một cuộc
nói chuyện giữa bố hoặc mẹ với em về tình hình học tập của em trong tuần qua,
trong đó có dùng dấu gạch ngang để đánh dấu các câu đối thoại và đánh dấu
phần chú thích. (Tiếng Việt 4, tập 2, Tr.46).
Đối với các bài tập này, trớc hết, GV tổ chức cho HS thực hiện, sau đó, yêu
cầu HS căn cứ vào công dụng của từng dấu câu đã học tự đánh giá bài làm của
mình. GV là ngời tổng kết và đa ra nhận xét cuối cùng.
2.2.2. Phơng pháp hớng dẫn HS thực hiện các bài tập Ôn tập dấu câu.
Để ôn tập các kiến thức về dấu câu, GV tổ chức cho HS giải các bài tập
trong mỗi bài. Có nhiều dạng bài tập ở các bài Ôn tập giống với bài tập thực
hành dấu câu ở lớp 2 -3 nhng phơng pháp hớng dẫn HS thực hiện bài tập phải
khác nhau. ở lớp 2-3, HS cha đợc trang bị các kiến thức lý thuyết về dấu câu nên
phơng pháp GV sử dụng chủ yếu là rèn luyện theo mẫu và thực hành giao tiếp.
HS thực hiện các bài tập về dấu câu theo mẫu của GV và dựa vào cảm thức ngôn
ngữ tự nhiên. ở lớp 4-5, GV phải hớng dẫn HS dựa vào các kiến thức lý thuyết

mình đã đợc học để giải quyết bài tập. Ngoài ra, còn thông qua bài tập để tổng
kết, hệ thống hoá các kiến thức lý thuyết đã học.
Với dạng bài tập điền dấu câu, GV hớng dẫn HS căn cứ vào kiểu câu, mục
đích nói, thành phần câu để lựa chọn dấu câu thích hợp với từng chỗ trống. Với
bài tập sửa lỗi dấu câu, GV cho HS nhớ lại công dụng của dấu câu mà bài tập yêu
cầu sửa lỗi. Sau đó, đọc ngữ liệu để phát hiện lỗi sai và sửa chữa. Với bài tập
phân tích tác dụng của dấu câu, GV cho HS thực hành ngợc lại, căn cứ vào ngữ
]v
liệu để thấy đợc tác dụng, giá trị của từng dấu câu và diễn đạt lại tác dụng đó
bằng cách nói hoặc viết. Bài tập lập bảng tổng kết tác dụng của dấu câu, thực
chất là bài tập nhận diện và phân loại ngữ liệu. GV hớng dẫn HS đọc các tác
dụng của dấu câu trong bảng. Sau đó, đọc lại ngữ liệu và lần lợt điền vào ô tơng
ứng trong bảng. Với dạng bài tập viết câu, đoạn văn có sử dụng dấu câu, GV tổ
chức cho HS thực hiện theo nội dung mà đề bài yêu cầu, sau đó chỉ ra dấu câu mà
mình đã sử dụng.
0HIJ9K
!" # $%&'(
)*&+,&
-1&2,""3&4
"&50678) $& 9
,2'2:;<:=>&=?&=8
@8 &,$5U0@',05
,V2!&W7&2.2+ 4
50@; ;&;>1
.)@,#;K.Oc'9.67,0:dc'9.
67,0&:d4"&X.<=+,0H" Q
J2%.V= $X8@,=*"5
"8TP;?7V&< <6N=
Y1+8< ,0$@=Y
,0,@?2V4%'H&%'H

,@%.VX8\15"6
N=Y&< <$@'H%
,0%'H,2H%.V0@<
<0%.V 7.;_,0
]x
ey