Bệnh gan do đột biến gen ở trẻ em doc

Bệnh gan do đột biến gen ở trẻ em




Đột biến gen gây ra hội
chứng Alagille và bệnh gan
ở trẻ em. Dựa vào các đặc
điểm bất thường ở khuôn
mặt và các cơ quan: mắt,
tim, thận, cột sống có thể
phân biệt hội chứng Alagille
với các bệnh gan mật khác.

Hội chứng Alagille (HCA) là
một rối loạn di truyền bẩm
sinh, xuất hiện với tần suất
1/100.000 - 1/200.000 ca sinh
sống. Nguyên nhân gây ra HCA là do đột biến gen

Trẻ mắc HCA - hai
mắt cách xa nhau.
JAG1 nằm trên nhánh ngắn của nhiễm sắc thể thứ 20
hay đứt đoạn nhiễm sắc thể chứa gen JAG1. Đột biến
gen này làm sai lệch thông tin di truyền ở các tế bào
đích của gan, tim, thận, cột sống HCA thường được
di truyền chỉ cần từ bố hoặc từ mẹ với 50% khả năng
phát thành hội chứng ở trẻ. Mới đây “gen Alagille” đã
được tìm thấy nên cơ sở di truyền đã được xác định.

Hội chứng Alagille gồm các triệu chứng gì?

Mỗi bệnh nhân bị HCA có thể có tất cả hay chỉ có rất
ít các biểu hiện của hội chứng dưới đây:

Về kiểu hình, trẻ bị HCA thường có bộ mặt rất đặc
biệt: trán rộng, cao, hai mắt cách xa nhau, mắt sâu,
cằm nhọn. Khoảng cách hai mắt được xem là xa
nhau khi lớn hơn khoảng cách giữa khóe mắt và đuôi
mắt của mỗi mắt (bình thường các khoảng cách này
bằng nhau). Trán của bệnh nhi rộng, cao trong khi
mắt càng sâu theo tuổi nên trông mặt bệnh nhi giống
“Tây”. Cằm nhọn, trán rộng nên nhìn mặt bệnh nhi có
hình tam giác đáy là trán, đỉnh là cằm.

Trẻ bị bệnh còn có các triệu chứng: vàng da, vàng
mắt do những tổn thương ở gan; bệnh tim bẩm sinh,
thường gặp hẹp động mạch phổi hay tứ chứng Fallot;
dị tật bẩm sinh ở cột sống. Đến nay nhờ các kỹ thuật
chẩn đoán bào thai có thể phát hiện sớm phần lớn
HCA trong thời kỳ bào thai. Trẻ bị HCA thường có
bệnh gan mà điển hình là tổn thương tiến triển ở ống
mật chủ trong gan và hẹp ống mật chủ ngoài gan, gây
nên tình trạng ứ mật ở trong gan, làm tổn thương tế
bào gan. Khoảng 20 - 30% số bệnh nhi bị hóa sẹo
trong gan và dẫn đến xơ gan. Các dấu hiệu khác
thường gặp là vàng da, xanh xao, đại tiện phân lỏng,
chậm phát triển trong 3 tháng tuổi. Thời gian sau trẻ
vẫn tiếp tục bị vàng da kéo dài, ngứa, chậm phát triển
so với các trẻ cùng tuổi trong suốt thời kỳ thơ ấu.
Trong khoảng từ 4 - 10 tuổi, các triệu chứng được

cải thiện dần và bệnh ổn định.

Các biểu hiện khác của hội chứng có ích cho việc
chẩn đoán là những bất thường ở tim, thận, mắt, cột
sống. Do các mạch máu nối liền giữa tim và phổi bị
hẹp gây ra tiếng tim to quá mức (âm thổi), nhưng
hiếm khi ảnh hưởng đến chức năng tim. Tổn thương
cột sống, trên phim Xquang thường thấy các đốt sống
hình cánh bướm nhưng hầu hết các trường hợp
không gây ra bất kỳ tổn thương nào về thần kinh tủy
sống. Tuy có trên 90% bệnh nhi bị HCA có một sự
bất thường ở mắt nhưng không dẫn đến bất kỳ bất
thường nào về thị lực. Trong khi đó, một số ít bệnh
nhi có những bất thường ở thận lại có thể gây ảnh
hưởng đến chức năng thận. Trong một gia đình
thường gặp một người cha hoặc mẹ, anh hoặc chị
của trẻ bị HCA sẽ có cùng bộ mặt, âm thổi ở tim, đốt
sống hình cánh bướm. Chẩn đoán bệnh cần căn cứ
kết quả sinh thiết gan, nghe tim phổi, khám mắt, chụp
Xquang cột sống, siêu âm kiểm tra ổ bụng.
Tổn thương cột sống do hội chứng Alagille.

Điều trị HCA

Mục tiêu điều trị là làm tăng dòng chảy của mật từ
gan xuống ruột, đảm bảo sự phát triển bình thường
của trẻ, ngăn chặn và bồi phụ sự thiếu hụt dinh
dưỡng hay các thiếu hụt khác mà sự thiếu hụt đó
thường gia tăng. Các thuốc có tác dụng làm tăng
dòng chảy của mật từ gan xuống ruột thường được

khuyên dùng. Cần sử dụng cả các thuốc giảm triệu
chứng ngứa. Thuốc giúp hạ cholesterol trong máu cải
thiện sự ứ đọng cholesterol ở da, làm giảm vàng da ở
các vùng mí mắt, khuỷu tay, gan bàn tay, đầu gối,
những chỗ hay co duỗi khác.

Cho trẻ ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng để đảm bảo
sự phát triển của trẻ mà không cần phải theo chế độ
ăn kiêng nào. Chú ý bổ sung các loại vitamin A, D, E,
K, vì mật xuống ruột ít gây khó tiêu mỡ nên dễ gây
thiếu các vitamin này.

Phẫu thuật có thể được sử dụng để chẩn đoán HCA
khi cần kiểm tra ống mật chủ. Nhưng phẫu thuật với
mục đích tái tạo ống mật chủ lại không được khuyến
cáo vì mật vẫn có thể chảy từ gan xuống ruột và hiện
tại không có phương pháp nào có thể khắc phục
những tổn thương trong gan. Tuy nhiên phẫu thuật để
ghép gan lại cần được thực hiện khi tổn thương xơ
gan đến giai đoạn gan không còn các chức năng nữa.

Tiên lượng thời gian sống của bệnh nhi phụ thuộc
vào một số yếu tố: mức độ nặng của sự hóa sẹo ở
gan, xơ gan, ảnh hưởng chức năng của tim và phổi
do hẹp động mạch phổi, chế độ dinh dưỡng cũng như
khả năng hấp thu của bệnh nhi có tốt hay không. Trên
thực tế, nhiều người trưởng thành mà trước đây đã
từng bị HCA vẫn có một cuộc sống bình thường.