Hồn Trương Ba, da hàng thịt- Tiết 86,87

Ngày soạn: 29.3.2010
Ngày dạy:
Tiết: 86+87
Hồn trơng ba, da hàng thịt
Lu Quang Vũ
I. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh:
1. Kiến thức:
- Cảm nhận đợc bi kịch của con ngời khi phải đặt vào cảnh sống nhờ,
sống tạm thời, trái tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu thanh cao bị nhiễm độc,
tha hóa trớc sự lấn át của thể xác th lỗ, phàm tục.
- Thấy đợc vẻ đẹp tâm hồn ngời lao động trong cuộc đấu tranh chống lại
sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền sống đích thực, khát vọng hoàn thiện.
2. Kỹ năng:
Phân tích mâu thuẫn và xung đột trong tác phẩm kịch.
3. Thái độ:
- Căm ghét cái xấu, cái ái, bênh vực cho cái tốt
- ý thức sâu sắc giá trị sự sống: sống đúng là mình, luôn tự mình đấu
tranh với những nghịch cảnh để hoàn thiện nhân cách
II. Chuẩn bị của GV và HS
1. Giáo viên: SGK, SGV, bài soạn, t liệu tham khảo.
2. Học sinh:Vở soạn, vở ghi,SGK
III. Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ:
Cuộc chiến giữa ông lão Xan-ti-a-gô và con cá kiếm gợi lên cho em những
suy nghĩ gì?
2. bài mới:
Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
Tiết 1
HĐ 1: Hớng dẫn đọc hiểu phần
tiểu dẫn
- HS dựa vào tiểu dẫn tóm tắt

những nét chính về tác giả?
- HS trả lời
- GV nhận xét khái quát kiến thức
cơ bản.
Trình bày những hiểu biết của em
về tác phẩm?
HS: trả lời
- GV giới thiệu cốt truyện dân
gian-> h cấu từ đoạn Hồn Trơng
Ba từ khi nhập vào xác hàng thịt
và bao phiền toái đã xảy ra.
- GV nhấn mạnh vở kịch có 7
cảnh và nội dung từng cảnh cụ
thể (Theo SGV )
I.Tiểu dẫn
1. Tác giả:
Lu Quang Vũ (1948-1988)
- Quê gốc: Đà Nẵng, sinh tại Phú Thọ
- Xuất thân trong một gia đình trí thức
-> năng khiếu nghệ thuật bộc lộ từ nhỏ.
- Trớc khi đến với kịch ông từng làm thơ,
sáng tác truyện ngắn, vẽ tranh.
- Nhà viết kịch tài năng của văn học Việt
Nam hiện đại.
- Năm 2000 đợc nhận giả thởng Hồ Chí
Minh về văn học nghệ thuật.
- Tác phẩm chính: SGK.
2. Tác phẩm: Hồn Trơng Ba, da hàng
thịt.
- Xuất xứ:

+ Viết năm 1981, đến 1984 mới công diễn.
+H cấu sáng tạo từ một cốt truyện dân
gian
- Thể loại: Kịch nói
- Giá trị:Là một trong những vở kịch đặc
sắc nhất của Lu Quang Vũ.
+ Đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý
nghĩa t tởng , triết lý và nhân văn sâu sắc.
+ Có sức hấp dẫn, thu hút mạnh mẽ đối
với khán giả trong và ngoài nớc.
1
HĐ 2: Hớng dẫn HS đọc và tốm
tắt đoạn trích.
GV hớng dẫn học sinh đọc kịch
theo cách phân vai.
HS đọc văn bản-> nhận xét.
Tóm tắt nội dung đoạn trích?
GV lu ý tóm tắt theo các màn đối
thoại.
HĐ 3: Hớng dẫn HS tìm hiểu
chi tiết
- Trớc khi diễn ra cuộc đối thoại
hồn Trơng Ba ở trong tâm trạng
nh thế nào?
- HS suy nghĩ, trả lời.
- GV nhận xét, chốt lại nội dung.
- Trong cuộc đối thoại đó thế
mạnh thuộc về ai?
Lời của Trơng Ba?
Lời của xác hàng thịt?

- HS suy nghĩ, trả lời.
- GV nhận xét, chốt lại nội dung.
- Bao gồm 7 cảnh.(tóm tắt SGK)
3. Đoạn trích
- Vị trí:Trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở
kịch.
-ý nghĩa: Bộc lộ sâu sắc những mâu thuẫn,
xung đột từ bên trong của con ngời, thể hiện
nội dung t tởng tác phẩm.
II. Đọc- hiểu đoạn trích
1. Đọc và tóm tắt:
2. Tìm hiểu đoạn trích:
a. Màn đối thoại giữa hồn Trơng Ba với
xác hàng thịt.
- Do s vụ tõm v tc trỏch ca Nam To,
Trng Ba phi cht mt cỏch vụ lớ, Nam
To sa sai bng cỏch cho hn Trng Ba
sng nh th xỏc anh hng tht.
- Linh hn nhõn hu, trong sch, bn tớnh
thng thn ca Trng Ba dn dn b xỏc
tht thụ phm anh hng tht sai khin, b
nhim c.
- í thc c iu ú, linh hn Trng
Ba dn vt, au kh: "- Khụng. Khụng! Tụi
khụng mun sng nh th ny mói!
- Hn Trng Ba quyt nh chng li
bng cỏch tỏch khi xỏc tn ti c lp,
khụng cũn b l thuc.
- Trong cuc i thoi vi xỏc anh hng
tht, hn Trng Ba vo th ui lớ, bt

li vì sự thật mà xác hàng thịt gợi lại: đứng
cạnh vợ anh hàng thịt, xao xuyến trớc
những món ăn, tát con tóe máu mồm
- Xỏc bit rừ nhng c gng ca Trng
Ba l vụ ớch nờn ó ci nho cỏi lớ l m
hn a ra ngy bin "Ta vn cú mt
i sng riờng: nguyờn vn, trong sch,
thng thn,".
- Xỏc lờn mt dy i, ch trớch, chõm
chc: tuyờn b sc mnh õm u, ui mự ghờ
2
- Xác định hàm ý tác giả muốn
gửi gắm qua màn đối thoại giữa
hồn Trơng Ba và xác anh hàng
thịt?
Củng cố, dặn dò tiết 1
- Tác giả? Tóm tắt tác phẩm?
- Màn đối thoại giữa hồn Trơng
Ba và xác hàng thịt?
Tiết 2:
- GV nhắc lại kiến thức tiết 1.
- HS tiếp tục theo dõi đoạn đối
thoại giữa hồn với ngời thân.
Thảo luận nhóm (theo bàn)
- Ngời thân của Trơng Ba đã phản
ứng nh thế nào với Trơng Ba?
Vợ? Cháu gái? Con dâu?
HS thảo luận, trả lời.
GV nhận xét, chốt lại nọi dung.
Trơng Ba đã có thái độ nh thế

nào?
HS suy nghĩ, trả lời
GV: Trơng Ba trơ trọi một mình
với nỗi đau khổ, tuyệt vọng lên
đỉnh điểm, một mình đối diện với
sự thật chua chát.
- HS theo dõi màn đối thoại giữa
hồn Trơng Ba với Đế Thích.
Chỉ ra sự khác nhau trong quan
niệm của Trơng Ba và Đế Thích
về ý nghĩa sự sống?
- Vì sao Trơng Ba kiên quyết trả
lại xác cho anh hàng thịt, không
đồng ý nhập hồn vào xác cu Tị?
gm ca mỡnh, có khả năng điều khiển, làm
át đi linh hồn cao khiết.
- Xỏc cũn ve vón hn tho hip vỡ:
chng cũn cỏch no khỏc õu, c hai
ó ho nhau lm mt ri
- Trc nhng lớ l ờ tin ca xỏc:
+ Ban u, hn Trng Ba ni gin,
khinh b, mng xỏc tht hốn h
+ Sau ú, hn ngm ngựi thm thớa
nghch cnh ca mỡnh nờn ch núi nhng li
thoi ngn vi ging nhỏt gng kốm theo
nhng ting than, ting kờu.
+ Cui cựng, hn nh phi nhp tr li
vo xỏc trong s tuyt vng.
- í ngha ca on i thoi:
+ Trng Ba c tr li cuc sng

nhng li l mt cuc sng ỏng h thn vỡ
phi sng chung vi s dung tc v b s
dung tc ng hoỏ.
+ Tỏc gi cnh bỏo: khi con ngi phi
sng trong dung tc thỡ tt yu s b dung
tc ng tr, ln ỏt v s tn phỏ nhng gỡ
trong sch, p , cao quý trong con
ngi.
-> Hồn và xác có quan hệ hữu cơ với nhau,
phải có sự hòa hợp và thống nhất giữa hồn
và xác thì con ngời mới làm chủ đợc bản
thân và nhân cách của mình.
b. Màn đối thoại giữa hồn Trơng Ba với
ngời thân.
- Vợ Trơng Ba buồn bã và đau khổ, đò bỏ đi
nhờng chồng cho cô vợ anh hàng thịt.
- Cháu gái phản ứng quyết liệt không nhận
ông nội vì ông nội bây giờ thô lỗ và vụng
về trong thể xác anh hàng thịt.
- Con dâu thấu hiểu, xót thơng cho hoàn
cảnh của bố nhng cũng thấy bố ngày một
đổi khác.
-> Trơng Ba đau khổ, bế tắc, tuyệt vọng
khi vỡ ụng m tt c nhng ngi thõn phi
au n, vỡ ụng m nh ca tan hoang.
- Trng Ba cnh nhn thy nhng thay
i ca mỡnh nờn u tranh quyt lit
ginh git li bn thõn mỡnh, dn ti hnh
ng chõm hng gi Thớch.
c. Màn đối thoại giữa hồn Trơng Ba và

3
- HS suy nghĩ, trả lời.
- GV nhận xét, chốt lại nội dung.
- Qua màn đối thoại trên giúp em
hiểu thêm điều gì? ý nghĩa của
màn đối thoại?
- HS suy nghĩ, trả lời.
- GV nhận xét, chốt lại nội dung.
Thảo luận nhóm (theo bàn)
Màn kết của vở kịch: Trơng Ba
chấp nhận chết gợi lên trong em
những suy nghĩ gì?
- HS thảo luận, trả lời.
- GV: Cái đẹp, cái thiện đã chiến
thắng.
HĐ 4: Hớng dẫn HS tổng kết
- Cảm nghĩ của em sau khi học
xong đoạn trích?
HS phát biểu theo cảm nhận.
GV tổng kết và gọi học sinh đọc
ghi nhớ SGK
Đế Thích.
Hồn Trơng Ba Đế Thích
- Không chấp nhận
cảnh sống bên
trong một đằng,
bên ngoài một nẻo
và muốn là chính
mình một cách
toàn vẹn .

- Chỉ rõ sai lầm của
Đế Thích Ông chỉ
nghĩ đơn giản cho
tôi sống, nhng sống
nh thế nào thì ông
chẳng cần biết
- Không chấp nhận
nhập hồn vào xác
cu Tị, đòi trả xác
cho anh hàng thịt,
chấp nhận cái chết.
- Khuyên Trơng Ba
nên chấp nhận vì
thế giới vốn không
toàn vẹn d ới đất,
trên trời đều thế
cả
- Xin sửa sai bằng
việc cho hồn nhập
vào xác cu Tị
- Chấp nhận yêu
cầu của Trơng Ba
với nhận xét Con
ngời hạ giới các
ông thật kì lạ
-> Vẻ đẹp tâm hồn con ngời trong cuộc đấu
tranh chống lại sự dung tục, giả tạo để bảo
vệ cuộc sống toàn vẹn, hợp lẽ tự nhiên.
d. Màn kết:
- Trơng Ba trả lại xác cho anh hàng thịt

- Chấp nhận chết và hóa thân vào các sự vật
thân thơng, gần gũi để linh hồn đợc trong
sạch, tồn tại vĩnh viễn bên ngời thân.
-> Cái đẹp, cái thiện đã chiến thắng
-> Nhân cách cao thợng của Trơng Ba.
III. Tổng kết
Qua on trớch v v kch, tỏc gi mun
khng nh:
- c sng lm ngi quý giỏ tht,
nhng c sng ỳng l mỡnh, sng trn
vn, hi ho gia th xỏc v tõm hn cũn
quý hn.
- Con ngi phi luụn luụn u tranh vi
nghch cnh, chng li s tm thng, dung
tc hon thin nhõn cỏch.
3. Cng c:
GV: Kch ca Lu Quang V l s kt hp nhun nhuyn gia tớnh thi s
v nhng vn muụn thu. Vy õu l tớnh thi s ca v kch? õu l
nhng thụng ip m Lu Quang V hi vng c gửi đến ngời đọc?
-> Khụng chớ cú ý ngha trit lớ v nhõn sinh, v hnh phỳc con ngi,
rong v kch núi chung v on kt núi riờng, Lu Quang V mun gúp phn
phờ phỏn mt s biu hin tiờu cc trong li sng lỳc by gi:
4
Thứ nhất, con người đang có nguy cơ chạy theo những ham muốn tầm
thường về vật chất, chỉ thích hưởng thụ đến nỗi trở nên phàm phu, thô thiển.
Thứ hai, lấy cớ tâm hồn là quý, đời sống tinh thần là đáng trọng mà chẳng
chăm lo thích đáng đến sinh hoạt vật chất, không phấn đấu vì hạnh phúc toàn
vẹn.
Cả hai quan niệm, cách sống trên đều cực đoan, đáng phê phán.
Ngoài ra, vở kịch còn đề cập đến một vấn đề cũng không kém phần bức xúc,

đó là tình trạng con người phải sống giả, không dám và cũng không được sống
là bản thân mình. Đấy là nguy cơ đẩy con người đến chỗ bị tha hóa do danh và
lợi.
4. Dặn dò:
- Tìm đọc truyện dân gian Hồn Trương Ba da hàng thịt.
- Chuẩn bị bài học mới: DiÔn ®¹t trong v¨n nghÞ luËn (tiÕp)
5