TRI TUE CAM XUC-EQ

Theo quan điểm của các nhà tâm lý hiện nay thì tình cảm hay cảm xúc của con
người cũng được xem là một loại trí tuệ và có thể đánh giá , thậm chí có thể phát
triển được.
Trí tuệ cảm xúc là gì ?
Trên thực tế có những người không thể nhận biết và cũng không thể hiểu
các trạng thái tình cảm của họ. Từ đó họ thường đưa ra những quyết định tồi,
không sử dụng được sức mạnh của não bộ mà họ có. Mặt khác, những người biết
cách điều chỉnh hay quản lý cảm xúc của bản thân thì dễ được mọi người chấp
nhận để có thể đạt được những thành công trong cuộc sống.
Nếu chúng ta lại quay lại với các loại tính cách, và sẽ nhận ra rằng những
biểu lộ cá tính trong nhóm tính hướng nội hay hướng ngoại như đam mê, điềm
tĩnh, nhiệt tình, lãnh đạm …v..Chính là những trạng thái cảm xúc mà những người
đó thường thể hiện trong các mối quan hệ hay thái độ sống của mình.
Tuy nhiên, đó chỉ là những tính cách về cảm xúc mà họ có và đủ để đại diện
cho cá tính. Nhưng vấn đề là khả năng nhận ra và kiểm soát các loại tính cách đó.
Nếu một người để cho cảm xúc thoát khỏi sự kiểm soát thì họ dễ rơi vào những
tình huống khó khăn hay khó xử ! như trong cơn phẫn nộ hoặc tức giận, họ thường
nói ra những lời mà sau đó lại phải ân hận. Đã có những trí thức, những quan chức
cao cấp.. chỉ vì không kiểm soát được cảm xúc, buột miệng những câu nói hớ hênh
một cách ngớ ngẩn hoặc thái quá, tuy chỉ là sự thiếu tự chủ nhưng có thể đủ cho họ
bị mang tai tiếng, bị chế diễu hay thậm chí bị mất chức!
Hậu quả của những hành động thiếu kiểm soát khó mà lường trước được. Do
đó các nhà tâm lý càng ngày càng đánh giá cao vai trò của cảm xúc và ảnh hưởng
của nó đến đời sống con người. Cũng may mắn là vẫn có thể kiểm soát cảm xúc và
hướng nó một cách đúng đắn bằng những biện pháp giáo dục trí tuệ cảm xúc !
Theo nhà tâm lý Ewa Chalimoniuk thì “Trí tuệ cảm xúc là khả năng cảm
thấy được cảm xúc, nhận biết nó và đặt tên cho nó một cách đúng đắn”. Những
người có trí tuệ cảm xúc tốt thường biết cách thể hiện tình cảm của mình sao cho
phù hợp với hoàn cảnh, thậm chí có khả năng điều khiển nó mà đôi khi chúng ta
gọi đó là đóng kịch! Nhưng thật ra đó là khả năng thích nghi, và điều đó cho phép
họ hoạt động tốt hơn ngay cả trong những môi trường xa lạ, thậm chí là thù nghịch.

Sự phân biệt được cảm xúc của bản thân cũng như của người khác là điều cơ
bản trong mối quan hệ với mọi người, mà người nắm bắt được cảm xúc của mình
đồng thời biết kiềm chế nó, sẽ hiểu được cảm xúc của người khác tốt hơn. Khả
năng này được gọi là sự đồng cảm. Một tính chất quan trọng nữa của trí tuệ cảm
xúc là khả năng tập trung tình cảm vào những mục đích mà họ muốn đạt được.
Tình cảm và sự đồng cảm giúp họ nhưng không có nghĩa là bỏ qua lý trí. Người có
trí tuệ cảm xúc biết giữ sự cân bằng giữa tình cảm và lý trí.
Theo nhà tâm lý học Howard Gardner, có hai dạng trí tuệ cảm xúc khác
nhau. Một dạng là khả năng hiểu, nhận biết và điều khiển các cảm xúc của
chính bản thân, gọi là trí thông minh cá nhân của một người ( intrapersonal
intelligence). Một dạng là khả năng hiểu và ảnh hưởng đến tình cảm của người
đó, gọi là trí thông minh giữa các cá nhân với nhau (interpersonal intelligence).
Mặc dù các loại trí tuệ cảm xúc thường đi kèm với nhau, nhưng có loại
thông minh tình cảm này chưa chắc đã đảm bảo rằng bạn có loại trí tuệ cảm xúc
kia. Thực tế cho thấy một số người tài giỏi trong mối quan hệ với người khác (trí
thông minh giữa cá nhân với nhau), nhưng họ lại không hiểu thấu được cuộc sống
nội tâm của họ. Một số người khác biết các cảm xúc của bản thân rất tốt nhưng
hiếm khi nhận thấy các cảm xúc của người khác.
Tại sao trí tuệ cảm xúc lại quan trọng?
Một người dù rất thông minh, nhưng nếu không có khả năng làm chủ
cảm xúc, để giữ được sự bình tĩnh trong hoàn cảnh khó khăn hay có thể nhận
ra cảm xúc của người khác để từ đó có những đáp ứng thích hợp thì sẽ khó
đạt được những thành công trong giao tiếp. Chúng ta cũng biết là khả năng
giao tiếp là một kỹ năng quan trọng trong rất nhiều lĩnh vực nghề nghiệp
khác nhau. Điều này cho thấy:
• Trẻ em cần trí tuệ cảm xúc cá nhân để được bạn bè chấp nhận và có khả
năng đàm phán với bạn bè.
• Trẻ vị thành niên cần trí tuệ cảm xúc cá nhân để tạo ra các cuộc hẹn hò và
giữ bạn bè.
• Người lớn cần trí tuệ cảm xúc trong công việc và trong các mối quan hệ. Đó

là trí tuệ cảm xúc liên cá nhân.
Nếu bạn không thể hiểu và điều khiển chính tình cảm của bản thân, bạn sẽ
không bao giờ thực sự hành động trong thế giới này, mà tất cả những gì bạn có thể
làm là phản ứng. Trên thực tế, có nghiên cứu cho rằng trí tuệ cảm xúc có giá trị
hơn trí thông minh trí lực (IQ) trong công việc và sự toại nguyện trong cuộc sống.
Trí thông minh cảm xúc là một quá trình xử lý thông tin và phản ứng
với các thông tin đó qua các trạng thái tình cảm. Các trạng thái này cũng là
một dạng thông tin về cơ thể và cách cơ thể chúng ta phản ứng với thế giới và
với các ý tưởng.
Các trạng thái tình cảm bao gồm hai phần:
Phần thứ nhất là những thay đổi vật lý của cơ thể (nhịp tim, đổ mồ hôi tay, tình
trạng căng cơ) Phần thứ hai là các cảm xúc (như cảm xúc lo âu hay kinh sợ). Ngoài
ra còn có những thay đổi vật lý ngoài tầm kiểm soát của chúng ta, nhưng nếu não
bộ tỉnh táo vẫn có thể thừa nhận các thay đổi của cơ thể là dấu hiệu của sự thay đổi
tình cảm và đưa ra các quyết định cần phản ứng như thế nào.
Vì thế, trí tuệ cảm xúc chính là năng lực tiếp nhận và đáp ứng hầu hết mọi
tác động đến từ bên ngoài, để từ đó đưa ra những nhận định và ứng xử phù hợp.
Nếu yếu kém thì không chỉ là sự kém thích nghi, mà nó còn đưa đến những tác hại
khiến cho ta bị loại trừ ra khỏi các mối quan hệ, từ đó dẫn đến những suy sụp về
tinh thần.

Ngôn ngữ là chìa khoá của trí tuệ cảm xúc
Có một cách mà não bộ điều khiển hành vi của con người là sử dụng ngôn
ngữ, chuyển các cảm xúc thành từ ngữ. Một em bé 4 tuổi khi giận có thể nói "Con
ghét mẹ!". Nhưng một em bé 2 tuổi chỉ có thể kêu khóc và đấm đá. Nhưng trí tuệ
cảm xúc không bắt đầu ở tuổi lên 4 mà đã có những biểu hiện ngay từ lúc sơ
sinh.Chúng ta thấy rằng ngay trước khi trẻ biết nói, thì trẻ sơ sinh cũng đã có
những cố gắng kiềm chế các trạng thái tình cảm của mình.
Ví dụ: Một em bé bị kích thích sẽ nhắm mắt lại và ngủ, để tránh sự kích thích. Một
em bé 9 tháng tuổi sẽ lăn qua lăn lại trong vòng 5 phút trước khi ngủ, coi như đó là

một cách giúp bé bình tĩnh lại. Một số em bé khác giật một lọn tóc hoặc mút ngón
tay. (Đây là hai thói quen giúp cho trẻ cảm thấy an tâm nhưng nhiều phụ huynh lại
không hài lòng và tìm nhiều biện pháp “cắt” thói quen này, điều này có thể gây ra
những ức chế tâm lý nặng hơn cho trẻ). Ngay cả khi đã trưởng thành, chúng ta vẫn
sử dụng nhiều phương pháp kiềm chế cảm xúc qua các hành vi của cơ thể (khoanh
tay trước ngực, đi tới đi lui, hút thuốc,...hay thậm chí vò đầu bứt tai)
Ngôn ngữ cho chúng ta một công cụ linh động và đầy sức mạnh để kiểm
soát các trạng thái tình cảm, bao gồm một số trạng thái tình cảm phức tạp như lòng
ghen tị, thái độ thất vọng và niềm khát khao. Chúng ta có thể nói với chính mình,
hay viết nhật ký, làm thơ để qua đó dần dần kiểm soát được những cảm xúc, nhất
là những cảm xúc có thể gây ra hậu quả không tốt trong các mối quan hệ.
Chính vì thế mà cha mẹ hãy từng bước giải thích với con trẻ về ý nghĩa của
các từ chỉ cảm xúc như cáu giận, buồn, vui, bị kích thích, thất vọng, lo lắng,...khi
trẻ lên 5 hay 6 tuổi, bắt đầu chuẩn bị vào bậc tiểu học, trong một môi trường không
còn được sự tự do thoải mái như ở cấp mẫu giáo. Trẻ càng sớm hiểu ý nghĩa của
các từ đó thì trẻ càng sớm có khả năng quản lý trí tuệ cảm xúc.
Trí tuệ cảm xúc bắt đầu như thế nào
Nếu bạn hiểu trí tuệ cảm xúc nội tâm là quan trọng thì việc thừa nhận và
điều chỉnh trí tuệ cảm xúc của những người xung quanh cũng quan trọng không
kém. Mới nhìn qua điều đó có vẻ là một công việc khó khăn, bởi vì bạn chắc khó
có thể "đi guốc trong bụng" người khác. Nhưng trên thực tế, trí tuệ cảm xúc giữa
các cá nhân phát triển sớm hơn trí thông mình tình cảm về chính bản thân mình.
Chúng ta thấy rằng các em bé mới sinh rất giỏi gây ảnh hưởng đến trạng thái tình
cảm của người khác (đó là khi bé khóc). Nhưng các em bé không nhận thức được
những gì bé làm chính là sự tác động bằng trí tuệ cảm xúc liên cá nhân !
Khoảng 9 đến 10 tháng tuổi, các bé trở nên phức tạp hơn. Bé biết cách "đọc"
nét mặt của mẹ, nét mặt đó có thể khiến bé hiểu rằng mẹ đang thư giãn hay lo âu,
mẹ đang vui hay buồn, mẹ đang vui thích hay buồn rầu, và tuỳ vào đó mà bé có các
phản ứng khác nhau. Khả năng nhận ra phản ứng tình cảm của người khác và có
thể đáp ứng bằng những phản ứng cụ thể trong mỗi trường hợp thường bắt đầu

trong năm thứ hai. Khi em bé ở lứa tuổi tập đi (từ 12 đến 24 tháng) tự giác làm một
việc gì đó như nhặt sách lên và sẽ bắt đầu "đọc" phản ứng của bạn. Nếu như bạn
không có những đáp ứng hay phản ứng trước hành vi đó, trẻ sẽ có những phản ứng
không “đáng yêu” chút nào như sẽ ném phăng cuốn sách đi. Ngược lại, nếu chúng
ta tỏ ra vui vẻ, đáp ứng lại cái nhìn dò hỏi của trẻ, thì trẻ sẽ có thể vui vẻ đưa cuốn
sách cho chúng ta. Đó chính là một cách xây dựng mối quan hệ dựa trên trí tuệ
cảm xúc.
Làm thế nào để xây dựng trí tuệ cảm xúc
Như chúng ta đã biết – Trí tuệ cảm xúc được hình thành ngay từ nhỏ, nhưng
nó khác với trí thông minh thường mang tính bẩm sinh – Trong khi trí tuệ cảm xúc
thì có thể được rèn tập thông qua việc giáo dục. Nói cách khác, các phụ huynh có
thể từng bước rèn luyện trí tuệ cảm xúc cho các đứa con trong gia đình ngay từ khi
trẻ còn nhỏ cũng như giúp những người thân trong gia đình có khả năng làm chủ
cảm xúc.
Chúng ta làm thế nào để nuôi dưỡng trí tuệ cảm xúc cá nhân (intrapersonal
intelligence) và trí tuệ cảm xúc giữa các cá nhân với nhau (interpersonal
intelligence) cho các thành viên trong gia đình ? Chuyên gia tâm lý Robert
Needlman đưa ra hai lời khuyên:
Lời khuyên thứ nhất
Tạo ra môi trường tình cảm an toàn trong ngôi nhà của chúng ta. Các
thành viên trong gia đình bao gồm cả bố mẹ lẫn con cái nếu phải sống trong một
môi trường thường xuyên có tình trạng bạo hành về thể chất và tinh thần giữa cha
mẹ với nhau hay giữa cha mẹ và các con, sẽ học cách kìm nén trí tuệ cảm xúc, coi
đó như một phương pháp để tự bảo vệ và dần dần sẽ mất đi khả năng kiểm soát
cảm xúc.
Nếu các đứa trẻ bị đối xử tồi tệ hay bị bỏ rơi, ít được chăm sóc ngay từ nhỏ
thì các kỹ năng về ngôn ngữ thường kém phát triển, đặc biệt là trong cách sử dụng
các từ chỉ cảm xúc. Các đứa trẻ đó không thể nhận biết các khuôn mặt thể hiện vui,
buồn, lo lắng nhưng trẻ lại có thể nhận biết được khuôn mặt thể hiện sự tức giận.
Tuy nhiên, môi trường tình cảm an toàn không có nghĩa là trẻ cần được bảo vệ

khỏi tất cả các xung đột, vì một số cuộc tranh giành nhất định - ví dụ, tranh ngồi
vào bàn ăn với anh chị em của bé - lại có thể kích thích trí tuệ cảm xúc của nhiều
trẻ. Nhưng sự căng thẳng và xung đột giữa các thành viên nếu xảy ra thường xuyên
hay vượt qua một giới hạn nào đó sẽ không có lợi cho việc hình thành trí tuệ cảm
xúc.
Lời khuyên thứ hai
Hãy là người biết bày tỏ trí tuệ cảm xúc. Mỗi người trong gia đình sẽ học
hỏi với người khác qua các hành vi bộc lộ cảm xúc một cách chân thành.
Thí dụ: Khi những người lớn trong gia đình cảm thấy giận, hãy cố giữ bình
tĩnh bằng cách hít thở thật sâu và tự nói với mình một số từ giúp bản thân cảm thấy
bình tĩnh và thư giãn. Đồng thời nói ra những từ diễn tả trạng thái cảm xúc như :
“bố rất bực mình vì … mẹ rất tức giận do …Một ngày nào đó, họ sẽ ngạc nhiên và
thích thú khi thấy các thành viên khác trong gia đình cũng bắt chước giống họ.
Phụ huynh nên chú ý đến các trạng thái tình cảm mà họ muốn diễn tả thông
qua các ngôn ngữ không lời và muốn cho những đứa con thấy. Điều quan trọng
hơn, phụ huynh hãy tạo nhiều cơ hội để nói về các cảm xúc của bản thân. Để làm
được như vậy bố mẹ hãy là người luôn sẵn sàng lắng nghe những suy nghĩ của
người khác.
Hãy để các thành viên khác trong gia đình như những đứa con quan sát bố
mẹ "kiểm soát" các trạng thái tình cảm bằng cách lắng nghe và trả lời bình tĩnh.
Điều đó sẽ giúp cho chúng nhận ra những giá trị của trí tuệ cảm xúc để bắt đầu
hình thành sự phát triển năng lực này. Đạt được khả năng về trí tuệ cảm xúc là
công việc của cả đời người, và công việc này bắt nguồn từ thời ấu thơ.
Rèn luyện để nâng cao trí tuệ xúc cảm
Định nghĩa của trí tuệ xúc cảm là khả năng quản lý cảm xúc của bản thân mình,
của người khác và của các thành viên trong đội nhóm. Trí tuệ xúc cảm là cần thiết
cho sự tương tác của con người mỗi ngày. Nếu bạn sâu sắc và hiểu sâu trong thẩm
quyền tình cảm, bạn sẽ có thể điều hướng mọi việc theo cách của bạn thông qua
cuộc sống hàng ngày của mình 1 cách dễ dàng hơn. Vậy hãy sử dụng các bước sau
đây để cải thiện trí thông minh cảm xúc của bạn.

Tham dự một Test IQ Cảm Xúc:
Theo nghiên cứu cho thấy 80% thành công của bạn dựa trên trí tuệ xúc cảm của
bạn, bao gồm hiểu biết chính mình và thế mạnh của bạn. Tham dự một bài kiểm tra
EQ (trị số cảm xúc) trực tuyến để bạn có thể xác định các điểm mạnh và điểm yếu
của bạn và sử dụng thông tin để phát triển trí thông minh cảm xúc của bạn theo
thời gian.
Kỹ năng hoạt động xã hội và tự quản lý: Làm việc trên khả năng của bạn để
thích ứng với tình huống mới và quản lý cảm xúc của bạn xung quanh những thay
đổi. Đặt mục tiêu và chủ động để đạt được chúng, hãy xem xét và học cách cải
thiện kỹ năng quyết đoán của bạn. Khi bạn xây dựng niềm tin ở chính mình và khả
năng của bạn, quyết định của bạn sẽ làm thay đổi và cải thiện khả năng của bạn.
Trí thông minh cảm xúc:
Những người có trình độ cao hơn về trí tuệ cảm xúc có xu hướng nhận thức trực
giác của môi trường xung quanh. Đây là cái bạn có thể đạt được bằng cách chủ
động lắng nghe và chú ý đến người xung quanh bạn. Đặt mình vào vị trí của họ và
suy nghĩ của họ để biết được cảm nhận của họ như thế nào trong các tình huống
khác nhau. Thực hiện một nỗ lực để có thể tích cực quan tâm đến ý kiến của người
khác và được chu đáo đáp ứng và hành động của bản thân.
Nhận thức được cảm xúc của bạn:
Nếu bạn có xu hướng hoặc là có phản ứng tiêu cực, hãy bãi bỏ các cảm xúc của
bạn bằng cách xem TV, ăn uống hoặc đánh lạc mình trong những cách khác. Dừng
lại và suy nghĩ trước khi bạn có phản ứng sai lầm, và bãi bỏ các cảm xúc tiêu cực
của bạn. Nói lên ý kiến khách quan của bạn sau khi bạn có những phản ứng của
riêng mình. Nếu bạn không hoàn toàn sẵn sàng để làm điều đó, hãy viết về cảm
xúc của mình trong một tạp chí.
Nhận một Huấn luyện viên hoặc Đăng ký một lớp học:
Người huấn luyện viên sẽ có 1 cái nhìn khách quan về khả năng giải quyết tình
huống của bạn. Và có thể giúp cải thiện đáng kể sự hiểu biết của bạn về tình huống
khác nhau và giúp bạn có những tùy chọn thích hợp để đối phó. Đăng ký 1 khóa
học hoặc nhận một huấn luyện viên, những người có thể giúp bạn có cách giải

quyết tốt thông qua những tình huống khó khăn và học cách đối phó tốt hơn. Bạn
có thể cải thiện trí thông minh cảm xúc theo thời gian bằng cách trở nên ý thức
nhiều hơn và thực hành các kỹ năng khác nhau.
Ngày nay, cũng như năng lực chuyên môn, trí tuệ cảm xúc càng lúc càng đóng vai trò quan
trọng đối với thành công của con người trong sự nghiệp. Những nhà tuyển dụng có xu hướng
sử dụng chỉ số trí tuệ cảm xúc như một tiêu chí đánh giá năng lực con người khi tuyển dụng
và đề bạt.
Trí tuệ cảm xúc là gì?
Trí tuệ cảm xúc là khả năng nhận dạng cảm xúc, hiểu được ý nghĩa của chúng và nhận ra tác động
của chúng đối với những người xung quanh. Trí tuệ cảm xúc bao hàm cả việc nhận thức người
khác: khi bạn hiểu cảm xúc của mọi người, bạn sẽ kiểm soát các mối quan hệ hiệu quả hơn.
Những người giàu trí tuệ cảm xúc thường thành công trong cuộc sống vì họ làm người xung quanh
cảm thấy dễ chịu khi tiếp xúc với họ. Khi họ gửi e-mail, mọi người thường trả lời ngay. Khi họ
cần giúp đỡ, họ sẽ dễ dàng nhận được. Chính vì thế, cuộc sống của người giàu trí tuệ cảm xúc
thường dễ chịu hơn những người dễ cáu giận bực bội.
Đặc điểm của trí tuệ cảm xúc
Theo Daniel Goleman, một nhà tâm lý học người Mỹ, trí tuệ cảm xúc có 5 đặc điểm sau:
1. Hiểu rõ chính mình
Những người giàu trí tuệ cảm xúc hiểu rõ cảm xúc của mình nên không bao giờ để chúng chế ngự.
Đồng thời, họ cũng rất nghiêm khắc khi đánh giá bản thân. Họ biết đâu là điểm mạnh và điểm yếu
của mình để từ đó phát huy hoặc khắc phục, nhờ vậy họ có thể làm việc hiệu quả hơn. Nhiều
người tin rằng sự hiểu rõ bản thân chính là thành tố quan trọng nhất của trí tuệ cảm xúc.
2. Kiểm soát bản thân
Những người có khả năng kiểm soát bản thân thường không để mình nổi giận hoặc nảy sinh lòng
ghen tỵ thái quá, và họ cũng không ra những quyết định ngẫu hứng, bất cẩn, mà luôn nghĩ suy nghĩ
trước khi hành động. Nhờ biết kiểm soát bản thân, họ luôn suy nghĩ chín chắn, thích ứng tốt với sự
thay đổi, chính trực và biết nói “không” khi cần thiết.
3. Giàu nhiệt huyết
Những người giàu trí tuệ cảm xúc thường làm việc rất tận tụy, với hiệu quả cao. Họ sẵn lòng hy
sinh thành quả trước mắt để đạt được thành công lâu dài. Họ thích được thử thách và luôn làm việc

một cách hiệu quả.
4. Biết cảm thông
Đây có lẽ là thành tố quan trọng thứ hai của trí tuệ cảm xúc. Cảm thông là việc bạn đồng cảm và
hiểu được ước muốn, nhu cầu và quan điểm của những người sống quanh bạn. Những người biết
cảm thông thường rất giỏi trong việc nắm bắt cảm xúc của người khác, kể cả những cảm xúc tinh
tế nhất. Nhờ vậy, họ luôn biết cách lắng nghe người khác và thiết lập quan hệ với mọi người. Họ
không bao giờ nhìn nhận vấn đề một cách rập khuôn hay phán đoán tình huống quá vội vàng. Họ
luôn sống chân thành và cởi mở.
5. Kỹ năng giao tiếp
Thật là thoải mái khi được tiếp xúc với những người giỏi giao tiếp – một đặc điểm khác của trí tuệ
cảm xúc. Những người giỏi giao tiếp thường có khả năng làm việc nhóm tốt. Họ quan tâm đến
việc giúp người khác phát triển và làm việc hiệu quả hơn là thành công của chính mình. Họ biết
cách tranh luận hiệu quả và là những bậc thầy trong việc thiết lập và duy trì quan hệ xã hội.
Như vậy, trí tuệ cảm xúc là một yếu tố quan trọng để giúp bạn đạt đến thành công trong cuộc sống,
đặc biệt là trong sự nghiệp. Quản lý con người và các mối quan hệ là kỹ năng quan trọng của mọi
nhà lãnh đạo, vì thế nâng cao và vận dụng trí tuệ cảm xúc trong công việc là một cách thể hiện khả
năng lãnh đạo của bạn. Vậy đâu là phương cách tối ưu để bạn có thể tích lũy và nâng cao dạng trí
tuệ đặc biệt này của mình? Hãy đón đọc phần tiếp theo của bài viết để có câu trả lời!