CAC HE THONG SONG LON O NUOC TA( phuong phap moi)

Trường THCS Mạc Đĩnh Chi Địa lí 8
Tuần: 30
Ngày dạy: 31 / 3 / 2010
Tiết: 40
Bài:34
I. MỤC TIÊU
1. kiến thức HS cần nắm vị trí, tên gọi 9 hệ thống sơng lớn
Đặc điểm 3 vùng thủy văn (Bắc Bộ, Trung Bộ, Nam Bộ)
Một số hiểu biết về khai thác các nguồn lợi sơng ngòi và giải pháp phòng chống lũ
lụt ở nước ta
2. Kĩ năng: Xác định hệ thống, lưu vực sơng, kỹ năng mơ tả hệ thống và đặc điểm
sơng của một khu vực
3. Thái độ: GV dạy HS thấy được giá trò của sông ngòi, ý nghóa, vai trò của sông
ảnh hưởng đến cuộc sống con người. Từ đó có ý thức hơn trong việc gìn giữ bảo vệ
nguồn nước, nguồn tài nguyên của sông.
II. CHUẨN BỊ
Giáo viên: - Bản đồ các hệ thống sơng lớn Việt Nam Atlat địa lí Việt Nam.
Học sinh:SGK. Tập bản đồ, chuẩn bị bài theo phần hướng dẫn tự học ở nhà.
III. PHƯƠNG PHÁP
Khai thác đồ dùng trực quan
Vấn đáp
Diễn giảng
Thảo luận nhóm
IV. TIẾN TRÌNH
1. Ổn định: Kiểm diện, kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS
2. Kiểm tra bài cũ:
* Tự luận 7điểm
Hỏi: Nêu đặc điểm chung của sơng ngòi nước ta? Xác định một số sơng ngòi chảy theo
hướng TB – ĐN và hướng vòng cung?
Đáp:
- Mạng lưới sơng ngòi dày đặt phân bố rộng khắp, chủ yếu là sơng nhỏ, ngắn và dốc.

1đ
- Sơng chảy theo hai hướng chính: TB – ĐN và hướng vòng cung. 1đ
- Sơng có hai mùa nước: mùa lũ và mùa cạn. 1đ
- Hàm lượng phù sa lớn. 1đ
- Xác định đúng:3đ
* Trắc nghiệm 3điểm
Giá trị cơ bản của sơng ngòi Việt Nam:
a.Nguồn cung cấp nước chính cho đời sống sản xuất
b. Cung cấp nước uống, nước sinh hoạt, nước cho nơng nghiệp
c. Ni trồng thủy sản, tưới ruộng, nhiệt điện, giao thơng vận tải.
d. Tất cả các câu trên đều đúng.
Câu d: 3điểm
3. Bài mới:
Giáo viên : Phan Vũ Minh Đan Năm học: 2009 - 2010
CÁC HỆ THỐNG SƠNG LỚN Ở NƯỚC TA
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi Địa lí 8
Giới thiệu: Ngoài đặc điểm của sông ngòi nước ta, các sông còn có những đặc điểm
riêng của nó về chiều dài, độ dốc, hàm lượng phù sa, chế độ nước . . . Chúng ta
cùng tìm hiểu qua bài học hôm nay.
Hoạt động của Giáo viên và học sinh Nội dung
Hoạt động 1
GV: giới thiệu chỉ tiêu đánh giá xếp loại một hệ thống
sơng lớn
- Diện tích lưu vực tối thiểu > 10000km
2
Quan sát bảng bảng đồ “ Các hệ thống sơng Việt
Nam”
Việt Nam có mấy hệ thống sông lớn ? (9 hệ thống
sông lớn còn lại là các hệ thống sông nhỏ)
Tìm trên hình 33.1 vò trí và lưu vực của 9 hệ thống

sông nêu trong bảng 34.1 SGK/ 122. Gọi HS lên xác
định trên bản đồ “ Các hệ thống sơng Việt Nam”
Những hệ thống sơng nào là sơng ngòi Bắc Bộ?
Trung Bộ? Nam Bộ?
(Sơng Bắc Bộ: hệ thống sơng Hồng, SThái Bình;
Nam Bộ: Sơng Tiền, SHậu và Đồng Nai; còn lại của
Trung Bộ).
- Xác định vị trí, lưu vực của từng miền với sơng vừa
nêu trên
Các sơng nhỏ của nước ta thường phân bố ở đâu?
Địa phương em có dòng sơng nào thuộc hệ thống
sơng trong bảng 34.1?
(Sơng nhỏ thường phân bố ở Trung Bộ do địa hình
hẹp )
* GV xác định trên bản đồ một lần nữa về một số
sơng lớn và hướng chảy, các dòng chính, dòng phụ,
các chi lưu, phụ lưu của một con sơng cho học sinh
nắm vững.
Hoạt động 2
Thảo luận theo nhóm. Chia lớp 6 nhóm nhỏ.Thảo
luận 3 phút.
+ Nhóm 1-2: Nghiên cứu sông ngòi Bắc bộ.
+ Nhóm 3-4: nghiên cứu sông ngòi Trung bộ.
+ Nhóm 5-6: Nghiên cứu sông ngòi Nam bộ.
Nội dung cụ thể sau:
a) Nhóm 1-2: Nghiên cứu sông ngòi Bắc bộ.
- Xác đònh các hệ thống sông lớn ? Hình dạng, đặc
điểm sông ?
- Tìm trên hình 33.1 và bản đồ “ Các hệ thống sơng
1. Sơng ngòi Bắc Bộ.

Giáo viên : Phan Vũ Minh Đan Năm học: 2009 - 2010
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi Địa lí 8
Việt Nam” vùng hợp lưu của 3 con sông trên ?
(Hợp lưu ở phần Việt Trì).
- Để khai thác thủy lợi, thủy điện và phòng chống
lũ lụt cho đồng bằng S Hồng, nhân dân ta đã làm
gì ?
Qua phân tích nêu đặc điểm chung nhất của sơng
ngòi Bắc Bộ?
b) Nhóm 3-4: nghiên cứu sông ngòi Trung bộ
- Nêu tên và xác đònh những hệ thống sông lớn ?
(sông Cả, sông Thu Bồn, sông Đà Rằng (sông Ba))
- Nêu đặc điểm ? Giải thích ? (Do sông ngắn có độ
dốc lớn -> lũ lên nhanh và đột ngột)
- Vào mùa lũ người dân thường gặp phải những
khó khăn gì ?
- Giao thông vận tải khó khăn, ảnh hưởng mùa vụ
cây trồng, trẻ em không được đến trường học . . .
- Đảng và nhà nước có hướng khắc phục như thế
nào ?
Qua phân tích, nêu đặc điểm chung nhất của sơng
ngòi Trung Bộ?
* Giáo viên trình chiếu Slide hình ảnh lũ lụt gây khó
khăn cho đồng bào miền Trung và những việc làm thể
hiện tình tương thân tương ái của dân tộc Việt Nam
giúp đỡ ủng hộ đồng bào găp cảnh thiên tai, thơng
qua đó giáo dục cho học sinh lòng nhân ái sâu sắc
hơn.
c) Nhóm 5-6: nghiên cứu sông ngòi Nam B ộ
- Nêu tên và xác đònh hệ thống sông lớn ? (sông

Đồng Nai và sông Mê Công)
- Đặc điểm ? Lượng nước ? Chế độ nước ? Mùa lũ
xuất hiện ?
- Cho biết đoạn sông MêKông chảy qua nước ta có
chung tên là gì ? Chia làm mấy nhánh ?
- Tên của các sông nhánh đó ? Đổå ra biển bằng
những cửa nào ?
( Gọi HS lên xác định trên bản đồ “ Các hệ thống
sơng Việt Nam”- Rèn kĩ năng xác định hệ thống, lưu
vực sơng, kỹ năng mơ tả hệ thống và đặc điểm sơng
của một khu vực cho học sinh, chú ý gọi HS TB, yếu
rèn kĩ năng cơ bản cho học sinh)
Qua phân tích, nêu đặc điểm chung nhất của sơng
- Mạng lưới sơng dạng nan
quạt
- Chế độ nước rất thất thường
- Hệ thống sơng chính: sơng
Hồng và sơng Thái Bình
2. Sơng ngòi Trung Bộ:
- Ngắn dốc
- Mùa lũ vào Thu – Đơng lũ
lên nhanh đột ngột
-Sông Cả, sông Thu Bồn,
sông Đà Rằng….
3. Sơng ngòi Nam Bộ:
-Lượng mưa lớn, lòng sông
rộng sâu.
Giáo viên : Phan Vũ Minh Đan Năm học: 2009 - 2010
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi Địa lí 8
ngòi Nam Bộ?

- Giáo viên xác định lại các sơng Nam Bộ cho học
sinh nắm vững. NHắc lại mùa lũ và tháng lũ cao nhất
là rơi vào thời điểm tháng 10.
Hoạt động 3
*Trình chiếu Slide đoạn phim “ Kí sự sơng Mê Kơng”
Nội dung đoạn phim đã phản ánh lên điều gì?
Qua đoạn phim giáo viên phải làm sao hướng cho HS
thấy được sơng ngòi gắn liền với cuộc sống người
Việt, hiểu được sự cần cù chịu thương chịu khó của
con người Việt Nam khắc phục khó khăn khai thác
nguồn lợi từ sơng ngòi phát triển kinh tế, cải thiện,
vươn lên trong cuộc sống….
* Giáo viên trình chiếu Slide những hình ảnh về vùng
trồng lúa trù phú, kho lương thực lớn nhất nước ta,
hình ảnh du lịch sinh thái trên sơng và hình ảnh ngập
úng vào mùa lũ và vv Qua những hình ảnh đó cho
biết những thuận và khó khăn do lũ gây ra ở đồng
bằng sông Cửu Long ? Nêu những biện pháp
phòng lũ hiện nay ở 2 đồng bằng lớn ở nước ta ?
Đồng bằng sông
Hồng
Đồng bằng sông Cửu Long
-Đắp đê lớn chống
lũ.
-Tiêu lũ theo sông
nhánh và ô trũng
(chuẩn bò).Bơm nước
từ đồng ruộng ra
sông.
-Đắp đê bao hạn chế lũ

nhỏ.
-Tiêu lũ ra vùng biển phía
tây theo kênh rạch.
-Làm nhà nổi, làng nổi.
-Xây dựng làng tại các
vùng cao hạn chế tác động
của lũ.
-GV mổ rộng: . GV giới thiệu sơ lược về bộ phim
tài liệu ký sự sông Mê Công
Từ lâu, nhân dân đồng bằng sông Cửu Long đã
sống chung với lũ. Thực tế đó đã quen thuộc và trở
nên 1 tập quán, 1 cách sống gắn liền với lũ, với
sông nước của người dân ở đây
GV: Trình chiếu Slide hình ảnh những thiệt hại trong
mùa lũ trong những năm gần đây :
Mùa lũ năm 2000 gây thiệt hại 4000 tỉ đồng, 480
người chết (320 trẻ em, 891.500 hộ bò ngập nước),
2087 trường bò ngập, 835.000 HS phải nghỉ học
nhiều ngày.
-Chế độ nước khá đều hòa.
-Lũ từ tháng 7 -> 11.
4. Những vấn đề sống chung
với lũ ở ĐB sơng Cửu Long:
* Thuận lợi: thau chua rửa
mặn, bồi đắp phù sa, du lịch
sinh thái, giao thơng
* Khó khăn: gây ngập lụt diện
rộng, gây thiệt hại mùa màng,
của cải, dịch bệnh
→ cần phải có biện pháp

phòng chống lũ
Giáo viên : Phan Vũ Minh Đan Năm học: 2009 - 2010
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi Địa lí 8
Biện pháp :
-Nước ta đã phối hợp với các nước trong Ủy ban
sông MêKông để dự báo chính xác sử dụng hợp lí
nguồn lợi sông Mê Công.
- Đắp đê hạn chế lũ, tiêu lũ, làm nhà nổi, xây dựng
nơi cư trú vùng đất cao
* Qua đó giáo dục học sinh thấy được sự thuận lợi
của miền địa hình nơi địa phương sinh sống, với điều
kiện khá thuận lợi đó càng ý thức hơn trong việc học
của bản thân để tương lai góp sức vào cơng cuộc xây
dưng đất nước.
4. Củng cố và luyện tập
- Xác đònh trên bản đồ “Các hệ thống sông Việt Nam” vò trí 9 hệ thống sông lớn ở
Việt Nam.
+ Bắc bộ: 4 lưu vực ; + Trung bộ: 3 lưu vực ; + Nam bộ: 2 lưu vực.
- Vì sao sông ngòi Trung bộ có lũ lên nhanh và đột ngột ?
+ Có nguồn sườn phía đông rặng Trường Sơn ăn lan ra sát biển, dốc -> sông ngắn
dốc, lũ nhanh đột ngột.
- Sông Hồng chảy ra biển tại 3 cửa là:
a. Ba Lạt, Trà Lý, Lạch Giang. (x) b. Nam Triệu, Văn c, Ba Lạt.
c. Ba Lạt, Lạch Trừng, Lạch Giang. d. Bà Lai, Ba Lạt, Văn c.
5. Hướng dẫn học sinh tự học
- Xem lại vò trí tên gọi của 9 hệ thống sông lớn.Hoàn thành bài tập BĐ ĐL 8.
- Chuẩn bò bài 35 “Thực hành về khí hậu, thủy văn Việt Nam”.
+ Chuẩn bò bút chì, thước, màu.
+ Nghiên cứu trước các bước tiến hành vẽ biểu đồ kết hợp cột với đường
+ Nhóm 1-2-3 nghiên cứu cách vẽ biểu đồ trạm Sơn Tây (lưu vực sông Hồng).

+ Nhóm 4-5-6 nghiên cứu cách vẽ biểu đồ trạm Đồng Tâm (lưu vực sông
Gianh).
V. RÚT KINH NGHIỆM







Ngày 30 / 3 / 2010
Tổ trưởng
Nguyễn Thị Kim Linh
Giáo viên : Phan Vũ Minh Đan Năm học: 2009 - 2010
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi Địa lí 8
Giáo viên : Phan Vũ Minh Đan Năm học: 2009 - 2010
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi Địa lí 8
Giáo viên : Phan Vũ Minh Đan Năm học: 2009 - 2010
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi Địa lí 8
Giáo viên : Phan Vũ Minh Đan Năm học: 2009 - 2010