Một bệnh lý mạch não hay gặp ở người cao tuổi pptx

Một bệnh lý mạch não hay gặp ở người
cao tuổi

Nhồi máu não do thiếu máu não cục bộ xảy ra khi giảm dòng máu nuôi não giảm
hoặc tắc nghẽn trong nhiều giây hoặc một vài phút. Đây là một trong những nguyên
nhân gây tử vong hàng đầu ở người cao tuổi, đặc biệt là những bệnh nhân có các
bệnh mạn tính như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, vữa xơ động mạch
Hoại tử tế bào não do thiếu máu
não cục bộ
Nếu trong vòng 10 giây sau khi
dòng máu não ngưng chảy thì xảy
ra rối loạn chuyển hoá mô não.
Nếu tuần hoàn não được phục hồi
thì các rối loạn chức năng này
cũng được phục hồi hoàn toàn
ngay. Nếu kéo dài một vài phút thì
sẽ có thương tổn thần kinh. Cùng
với sự phục hồi lại dòng máu não
thì việc phục hồi chức năng phải
mất nhiều phút hay nhiều giờ và có
thể không hoàn toàn. Ngoài ra,
trong quá trình tuần hoàn não suy
giảm thì các thành phần trong máu
có thể lắng đọng, nội mô mao
mạch có thể bị phù nề và dòng máu không thể tự tái lập lại được kể cả khi nguyên nhân
chính gây suy giảm tưới máu não đã được điều chỉnh lại (hiện tượng không có dòng
chảy). Nếu thời gian thiếu máu cục bộ kéo dài hơn thì sẽ gây hoại tử mô rõ ràng. Phù não
xuất hiện và tiến triển trong 2-4 ngày tiếp theo. Nếu vùng nhồi máu mà lớn thì sự phù nề
này sẽ gây ra những hậu quả nặng nề, thậm chí tử vong.
Xơ vữa động mạch là một nguyên nhân gây nhồi máu não
Xơ vữa thường nặng nhất tại chỗ phân nhánh của các động mạch, thường ảnh hưởng tới

gốc của động mạch cảnh trong ở cổ và gốc của các động mạch lớn, nhỏ trong sọ. Các
mảng xơ vữa có thể gây hẹp động mạch, tạo ra một tắc nghẽn huyết động học của dòng
máu. Nếu sự giảm lưu thông máu não không quá trầm trọng thì sẽ gây thiếu máu cục bộ
thoảng qua hoặc thường trực. Ngoài ra, các vật nghẽn mạch (các mảng xơ vữa bong ra
khỏi thành mạch, trở thành vật tắc nghẽn hoặc gây hình thành huyết khối) cũng là một
nguyên nhân quan trọng gây thiếu máu cục bộ và nhồi máu võng mạc và bán cầu não.
Dấu hiệu của đột quỵ não
Các triệu chứng và dấu hiệu của đột qụy do thiếu
máu cục bộ thay đổi tuỳ theo vị trí bị tắc nghẽn và
sự toàn vẹn của tuần hoàn nhánh bên. Biểu hiện
thường gặp nhất là đột nhiên xuất hiện liệt nhẹ nửa
người ở những người trung niên. Tuy nhiên, bất kỳ
một triệu chứng nào của loạn chức năng não đều có
thể xảy ra. Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh
thuộc hệ động mạch cảnh thường ảnh hưởng nhiều
nhất đến sự cung cấp máu của động mạch não giữa
và bệnh nhân có thể bị liệt nhẹ nửa người bên đối
diện, giảm cảm giác và bán manh. Nếu bán cầu não
ưu thế bị tổn thương thì thường xuất hiện mất ngôn
ngữ ở mức độ nhất định.

Hình ảnh nhồi máu não (bên trái) và xuất huyết não.
Thiếu máu cục bộ não lúc đầu gây ra phù độc tế bào, rồi về sau là phù mạch. Trong vòng
nhiều phút sau khi khởi phát thiếu máu cục bộ, các tế bào bắt đầu sưng lên, nhất là những
tế bào quanh các mao mạch. Kể cả khi tuần hoàn được tái lập thì các mao mạch bị chèn
ép cũng không thể tái tưới máu được làm cho thiếu máu cục bộ và hoại tử trở nên trầm
trọng hơn.
Dự phòng và xử trí bệnh như thế nào?
Để hạn chế nguy cơ của bệnh, cần kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như: tiền sử gia đình
có người bị đột qụy, đái tháo đường, tăng huyết áp, hút thuốc lá, cholesterol máu cao

Phẫu thuật cắt bỏ lớp áo trong động mạch cảnh hay can thiệp tạo hình động mạch (nong
động mạch bằng bóng, đặt giá đỡ stent) có giá trị ở những người bị hẹp khít động mạch
cảnh (hẹp 70-99% khẩu kính lòng mạch) và có triệu chứng.
Xử trí cấp cứu: Khi nhồi máu não xảy ra thì mục tiêu trước mắt là đảm bảo tưới máu ở
vùng thiếu máu cục bộ được tối ưu. Ngoài ra cần ngăn chặn các biến chứng thường gặp ở
bệnh nhân nằm liệt giường như nhiễm khuẩn (viêm phổi, nhiễm khuẩn tiết niệu và da) và
huyết khối tĩnh mạch sâu kèm thuyên tắc động mạch phổi (nhồi máu phổi). Cần sử dụng
các thuốc chống phù não như manitol và dextran trọng lượng phân tử thấp truyền tĩnh
mạch. Sử dụng các thuốc gây giãn mạch để tăng cường tuần hoàn não.
Phục hồi cho bệnh nhân đột qụy là một khâu quan trọng bao gồm liệu pháp vật lý, việc
làm và lời nói. Việc này nhằm giảng giải cho bệnh nhân và gia đình về thiếu hụt thần
kinh của bệnh nhân, ngăn chặn những biến chứng do nằm bất động gây ra như viêm phổi,
loét da do tỳ đè, co cứng cơ, cứng khớp và động viên, hướng dẫn họ vượt qua được sự
thiếu hụt đó.