Cách phòng tránh sa sút trí tuệ ở người cao tuổi pot

Cách phòng tránh sa sút trí tuệ ở người
cao tuổi
Bệnh nhân bị sa sút trí tuệ có biểu hiện suy giảm trí nhớ, giảm khả năng xác định
không gian, thời gian, địa điểm, ngôn ngữ Do sa sút trí tuệ, bệnh nhân mất dần
năng lực vốn có trong nghề nghiệp, hoạt động xã hội và sinh hoạt thường ngày,
giảm hẳn chất lượng cuộc sống.
Các nguyên nhân gây sa sút trí tuệ là gì?
Bệnh sa sút trí tuệ là sự
suy giảm dần khả năng
trí tuệ vốn có từ trước
của bệnh nhân. Có hai
nguyên nhân chính gây
nên bệnh sa sút trí tuệ ở
người cao tuổi là bệnh
Alzheimer và các bệnh do nguyên nhân mạch máu.
- Bệnh do nguyên nhân mạch máu gồm: nhồi máu não đa ổ; nhồi máu não ở các vị trí
hạch nền, đồi não, vùng trán ; bệnh não chất trắng xơ cứng động mạch dưới vỏ
Binswanger; sa sút trí tuệ đa ổ khuyết dưới vỏ do tăng huyết áp và tiểu đường; sa sút trí
tuệ do xuất huyết não.
- Bệnh do mạch máu phối hợp với bệnh Alzheimer: bệnh toàn thân gây sa sút trí tuệ như
thiểu năng tuyến giáp, thiếu vitamin B12 và acid folic, tăng canxi máu, nhiễm HIV, giang
mai thần kinh; bệnh ở hệ thần kinh trung ương làm mất nhận thức: u não, não úng thủy,
tai biến mạch máu não, bệnh Parkinson
Biểu hiện của bệnh sa sút trí tuệ như thế nào?
Biểu hiện sớm của sa sút trí tuệ thông thường là giảm trí nhớ tức là bị quên những điều
đã biết trước đây. Bệnh nhân gặp khó khăn khi tiêu tiền, mất kỹ năng mua sắm, gặp khó

khăn khi đi lại, lúc dùng điện thoại Thay đổi nhân cách như vẻ mặt ngơ ngác, thái độ
thờ ơ với mọi người, hay than phiền là bị quên hết cả. Bệnh nhân bị loạn trí nhớ về không
gian, khó nhận biết nơi mình đang ở và những nơi khác mà mình đã biết trước đây, họ
luôn tin rằng họ đang ở một nơi khác với nơi họ đang ở thật sự dù có những đồ vật quen

thuộc. Có những bệnh nhân lại gặp chứng quên toàn bộ thoáng qua. Đó là một rối loạn có
tính chất chu kỳ của hệ thần kinh trung ương biểu hiện bằng sự mất trí nhớ đột ngột. Họ
thường hay lặp lại câu hỏi, nhấn mạnh từ cuối hay nhắc lại đoạn cuối của câu. Nếu bị
quên do cao tuổi thì bệnh nhân mất dần tính hài hước trong giao tiếp, suy nghĩ chậm dần,
nhân cách ít biến đổi, thường quên sự việc mới xảy ra nhưng lại nhớ rất kỹ các sự việc đã
xảy ra rất lâu. Trường hợp bị quên do các nguyên nhân tâm thần, bệnh nhân thường bị rối
loạn thần kinh thực vật, mất ngủ, chất lượng công việc giảm sút, ăn mất ngon, hay lo lắng
sợ hãi. Nếu bị quên do các bệnh thần kinh thường có các biểu hiện khiếm khuyết thần
kinh. Đa số bệnh nhân sa sút trí tuệ bề ngoài vẫn có vẻ bình thường, nên không phát hiện
sớm được bệnh. Do giảm trí nhớ và nhận thức nên bệnh nhân gặp nhiều trở ngại trong
sinh hoạt hằng ngày. Vì vậy bệnh nhân ngày càng bị động và dần dần lẩn tránh mọi giao
tiếp xã hội. Những bệnh nhân sa sút trí tuệ do nguyên nhân mạch máu còn có thêm các
biểu hiện thần kinh khu trú như: yếu cơ, liệt cơ, rối loạn cảm giác, rối loạn phản xạ. Các
nhà chuyên môn còn định ra tiêu chuẩn để xác định sa sút trí tuệ giai đoạn sớm gồm:
bệnh nhân có than phiền về việc giảm sút trí nhớ; trí nhớ của bệnh nhân có giảm so với
tuổi; mọi hoạt động, sinh hoạt trong đời sống hằng ngày vẫn bình thường; chức năng
nhận thức chung bình thường; bệnh nhân chưa bị sa sút trí tuệ.
Các phương pháp điều trị sa sút trí tuệ
Một nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người bị sa
sút trí tuệ tăng dần theo độ tuổi: trên 65 tuổi
khoảng 5 - 10%; trên 80 tuổi khoảng 20% và
khoảng 47 % từ 85 tuổi trở lên. Ở châu Âu và
châu Mỹ có 60 - 70% bệnh nhân sa sút trí tuệ
do Alzheimer và 15 - 20% do nguyên nhân
mạch máu. Nhưng ở châu Á lại có 60 - 70%
bệnh nhân sa sút trí tuệ do nguyên nhân m
ạch
máu; còn lại là số bệnh nhân sa sút trí tuệ do
Với tiến bộ của y học có thể điều trị sự
suy giảm trí nhớ ở giai đoạn còn sớm

hoặc làm quá trình tiến triển bệnh chậm
lại, giúp cho bệnh nhân có chất lượng cuộc sống tốt hơn. Hiện có rất nhiều loại thuốc
điều trị đặc hiệu đối với các chứng quên do sa sút trí tuệ, quên do tai biến mạch máu não,
quên ở người cao tuổi Theo quan niệm mới, có thể dùng các thuốc chống thoái hóa não
như các vitamin E, C, gingo giloba và piracetam có tác dụng chống ôxy hóa bảo vệ tế bào
não tránh khỏi tác hại của các gốc tự do. Để điều trị bệnh sa sút trí tuệ có thể sử dụng một
trong các thuốc sau: thuốc ức chế men cholinesterase; ở phụ nữ dùng nội tiết tố estrogen
thay thế; sử dụng nhóm thuốc statin; thuốc chống tinh bột hóa ở hệ thần kinh.
Tập thể dục đều đặn thường xuyên giúp cải thiện trí nhớ và làm chậm quá trình lão hóa
cũng như sa sút trí tuệ. Nhiều nghiên cứu cho thấy tập thể dục làm giảm tần suất tai biến
mạch máu não ở nam 40-49 tuổi do giúp giảm huyết áp, giảm trọng lượng cơ thể, giảm
fibrinogen huyết tương, giảm hoạt động tiểu cầu, tăng hoạt hóa plasminogen huyết
tương
Thực hiện chế độ ăn điều độ, hợp lý như giảm ăn muối; bổ sung đầy đủ các vitamin B12,
B6, folat trong khẩu phần ăn sẽ làm giảm nồng độ homocystein; bỏ hút thuốc lá, hạn chế
uống rượu bia sẽ giảm thiểu nguy cơ bệnh tim mạch, nhũn não và tai biến mạch máu
não.
ThS. Nguyễn Hoàng Lan

Alzheimer hay ph
ối hợp nhiều nguyên nhân
khác.