Tính chịu nóng của thực vật doc

Tính chịu nóng của
thực vật



Khi gặp nhiệt độ cao sẽ gây sự
đông kết protein dẫn đến sự tổn hại
Nguyên sinh chất. đa số cây không
chịu được nhiệt độ trên 50
o
C kéo
dài.
Trước hết nhiệt độ cao phá huỷ các
cấu trúc của các bào quan của tế
bào và của các cơ quan của cây. Ty
thể, lục lạp đều bị tổn thương nặng
ảnh hưởng đến chức năng hô hấp
và quang hợp. Lá bị cháy sém
giảm khả năng quang hợp và thoát
hơi nước.
Khi gặp nhiệt độ cao cả quang hợp
lẫn hô hấp đều bị ảnh hưởng. Khi
nhiệt độ tăng mạnh cường độ
quang hợp giảm nhanh hơn tốc độ
hô hấp. Trên ngưỡng nhiệt sinh lý
quang hợp không thể bù đủ lượng
cơ chất cho hô hấp, do vậy dự trữ
gluxit sẽ giảm. Do vậy sự mất cân
bằng giữa hô hấp và quang hợp là

một trong những nguyên nhân chủ
yếu gây hại cho cây của nhiệt độ
cao.
Sự tăng cao hô hấp so với quang
hợp ở nhiệt độ cao xảy ra rõ rệt ở
cây C3 so với cây C4 hay CAM.
Do ở cây C3 hô hấp tối và quang
hô hấp đều tăng cùng sự tăng nhiệt
độ.
Nhiệt độ cao làm giảm tính bền
vững của màng và protein. Khi
nhiệt độ cao tính lỏng quá cao làm
thay đổi cấu trúc của màng làm cho
màng mất các chức năng sinh lý, để
ngoại thấm các ion ra ngoại bào.
Nhiệt độ cao kích thích quá
trình phân huỷ các chất, đặc
biệt là protein. Khi protein bị phân
huỷ mạnh sản phẩm tích tụ nhiều
trong tế bào là NH
3
gây độc cho tế
bào. Nhiệt độ cao cũng làm giảm
lượng axit hữu cơ và nhiều hợp
chất hữu cơ quan trọng khác do bị
phân huỷ.
Đặc biệt là nhiệt độ cao làm cho hô
hấp mạnh nhưng sự tích luỹ năng
lượng vào ATP qua quá trình
photphoryl hoá bị hạn chế nên phần

lớn nhiệt thải ra trong hô hấp ở
dạng nhiệt làm tăng nhiệt nội bào
làm cho tế bào bị tổn thương và có
thể bị chết.
Đặc tính chịu stress nhiệt độ cao
của cây
Thực vật có khả năng chịu nhiệt độ
cao nhất định. Giới hạn nhiệt độ
cho hoạt động sống bình thường
của thực vật là vùng nhiệt độ sinh
lý. Những cây có khả năng thích
nghi với ngưỡng nhiệt độ cao hơn
là những cây chịu nhiệt độ cao.
Có nhiều kiểu phản ứng tự vệ đặc
trưng để thích ứng với điều kiện
nhiệt độ cao. Mỗi nhóm cây có
hình thức thích nghi đặc trưng với
nhiệt độ cao.
Đối với cây hạn sinh chịu nóng
thì hình thức phổ biến là tăng
cường quá trình thoát hơi nước kèm
theo tăng hút nước để điều hoà nội
nhiệt của cơ thể. Với cây mọng
nước có độ nhớt Nguyên sinh chất
rất cao nên khả năng chịu nóng cao.
Nhiều nhóm cây chịu nóng nhờ
thay đổi đặc tính về cấu trúc
Nguyên sinh chất, thành phần
Nguyên sinh chất. Các nhóm
cây có hàm lượng các phức hợp

nucleoprotein, lipoprotein cao và
bền vững giúp cho cây chịu được
nhiệt độ cao. Đặc biệt ở nhóm cây
này khả năng tổng hợp loại
protein sốc nhiệt (HSPs-heat
shock proteins) mạnh, hàm
lượng HSPs rất cao nên khả năng
chịu nhiệt rất cao do các loại
protein này có thể chịu được nhiệt
độ cao.
Các biện pháp nâng cao tính chịu
nóng của cây.
Do tác hại của nhiệt độ cao làm
giảm sức sống của cây từ đó làm
giảm năng suất, cho nên việc nâng
cao khả năng chịu nóng cho cây
giúp cây khắc phục được những
stress nhiệt độ cao là biện pháp
quan trọng góp phần nâng cao năng
suất cây trồng ngay cả trong điều
kiện nhiệt độ cao.
Có nhiều biện pháp nâng cao
tính chịu nóng của cây. Trước
hết chọn giống có khả năng chịu
nhiệt độ cao là biện pháp hữu hiệu.
Qua ngân hàng giống chúng ta có
thể chọn lọc, lai tạo để tạo ra
giống cây thích ứng điều kiện nhiệt
độ cao của từng vùng sinh thái,
góp phần xây dựng cơ cấu cây

trồng hợp lý cho từng địa phương,
từng vùng sinh thái.
Việc rèn luyện cây thích ứng dẫn
với điều kiện nhiệt độ cao bằng
cách ngâm hạt giống trước khi gieo
vào nước lạnh sau đó chuyển sang
nước nóng nhiều lần là biện pháp
có hiệu quả cao. Nhờ gây stress
nhiệt độ cao nhân tạo nên phôi
đã thích nghi dần với điều kiện
nhiệt độ cao. Trong phôi đã có
những biến đổi thích hợp để chịu
được điều kiện nhiệt độ cao nên khi
cây mọc lên nếu gặp điều kiện
nhiệt độ cao nó đã thích nghi nên ít
bị ảnh hưởng bất lợi.
Ngoài ra việc phối hợp các biện
pháp kỹ thuật như bón phân hợp lý,
tưới nước hợp lý, chăm sóc hợp
lý cùng góp phần giúp cây trồng
chịu đựng được điều kiện nhiệt
độ cao để duy trì quá trình
sinh trưởng phát triển của cây.