Cấu tạo acid nucleic(tt) ppsx

Cấu tạo acid
nucleic(tt)




Cấu tạo ADN
(aciddezoxiribonucleic)
* Đặc điểm cấu tạo AND. Phân tử
ADN được tạo ra từ hai chuỗi
polynucleotide - hai chuỗi này xếp
song song và ngược chiều nhau. Sự
đối song của phân tử ADN bảo
đảm có sự liên kết bổ sung giữa hai
chuỗi qua các bazơ nitơ. Bazơ nitơ
quay vào phía giữa hai chuỗi nên
hai chuỗi phải ngược chiều nhau.
Sự đối song cũng đảm bảo sự ổn
định cho cấu trúc phân tử ADN. Để
có các liên kết bổ sung giữa hai
chuỗi thì hai chuỗi phải song song.
Các bazơ nitơ của hai
polynucleotide liên kết với nhau
bằng liên kết hydro theo nguyên
lý bổ sung: A chuỗi này liên kết với
T chuỗi kia bằng 2 liên kết hydro
và ngược lại G chuỗi này liên kết
với C chuỗi kia bằng 3 liên kết
hydro.
Tính chất bổ sung trên bảo đảm cho

hai chuỗi luôn song song và khoảng
cách giữa hai chuỗi không đổi do
trong cặp bazơ bổ sung bao giờ
cũng có một bazơ purin có kích
thước lớn đi kèm một bazơ
pirimidin có kích thước bé.
ADN có nhiều kiểu cấu trúc khác
nhau. Mỗi kiểu cấu trúc tồn tại
trong điều kiện riêng và chúng có
thể chuyển đổi lẫn nhau khi thay
đổi các điều kiện tương ứng. Hiện
nay, người ta tìm thấy trong tế bào
ADN tồn tại ở dạng B, A, C, D, Z,
E trong đó, dạng B phổ biến hơn
và có vai trò trong cơ chế truyền
đạt thông tin di truyền.
Thành phần của ADN cũng rất đa
dạng. Sự đa dạng của chuỗi
polynucleotide đã phân tích ở trên
tạo nên sự đa dạng của ADN.
Hình thái ADN trong tế bào cũng
rất đa dạng. Có loại ADN sợi đơn
thẳng, sợi đơn dạng vòng, sợi kép
thẳng, sợi kép dạng vòng
Kích thước ADN cũng rất đa dạng,
từ vài trăm cặp bazơ đến hàng triệu
cặp bazơ.
* Cấu trúc không gian ADN
dạng B (theo Watson - Crick).
Kết hợp nhiều công trình nghiên

cứu về ADN trước đó, đặc biệt
là nghiên cứu của Sachgaff
cùng những nghiên cứu của mình,
năm 1953, Watson và Crick đã
công bố mô hình cấu trúc không
gian của ADN.

Mặc dù đến nay người ta đă phát
hiện thêm nhiều dạng cấu trúc khác
của ADN, cũng như xác định được
cấu trúc thực của ADN có khác so
với mô hình lý thuyết của Watson -
Crick, nhưng sự ra đời mô hình của
Watson - Crick đã trở thành bước
ngoặt trong sinh học, báo hiệu sự ra
đời của sinh học phân tử.
Cấu trúc không gian của ADN,
theo Watson - Crick, có những đặc
điểm cơ bản sau :
- Hai chuỗi polynucleotide đối
song, xoắn theo chiều phải.
- Khung dizoxiriboza và
H
3
PO
4
nằm ngoài bề mặt phân tử.
- Các bazơ nitơ hướng vào phía
trong chuỗi xoắn. Mặt phẳng các
bazơ nitơ song song với nhau và

thẳng góc với trục phân tử. Hai
bazơ nitơ của hai chuỗi liên kết với
nhau bằng liên kết hydro theo
nguyên tắc bổ sung (A = T, G ≡ C).
Hai cặp bazơ nitơ gần nhau xếp
lệch góc 36
o
C.
- Đường kính chuỗi xoắn 2 nm.
Mặt phẳng hai cặp bazơ nitơ liền
nhau cách nhau 0,34 nm. Mỗi vòng
xoắn có 10 cặp bazơ nitơ với chiều
dài 3,4nm. Kích thước trên là theo
tính toán của Watson - Crick, là
kích thước gốc. Gần đây, qua
xác định bằng thực nghiệm,
người ta thấy ADN dạng B (dạng
của Watson - Crick) có trung bình
10,5 cặp bazơ nitơ trên một vòng
xoắn và chiều dài vòng xoắn là
3,6nm (thay vì 10 cặp và 3,4nm ở
mô hình Watson - Crick).
Các dạng cấu trúc của ADN
Dạng cấu trúc

Đặc
B A C Z
tính
Chiều
xoắn

Phải Phải Phải Trái
Số cặp
N c
ủa 1
vòng
10,0 10,9 91/3 12,0
Đường
kính
vòng
xoắn
20Ao

23Ao

19Ao

18Ao

Kho
ảng
cách 2n

3,4Ao2,9Ao

3,3Ao3,4Ao
Chiều
dài
vòng
34Ao

32Ao

31Ao

45Ao

xoắn
Góc
của
bazơ
nitơ v
ới
trục
90o 20o 18o
Góc
giữa
hai
bazơ
36o 32,7o

38,6o

- 30o

Thảo Dương