Báo cáo "Tuần hoàn và chu chuyển tư bản đối với việc sử dụng nguồn vốn trong nước" pdf

BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
Báo cáo
"Tuần hoàn và chu chuyển tư bản đối
với việc sử dụng nguồn vốn trong nước"
1
MỤC LỤC
Trang
Mở đầu 1
A. Lý luận tuần hoàn và chu chuyển tư bản 2
I. Lý luận tuần hoàn và chu chuyển tư bản 2
1.Các giai đoạn biến hoá hình thái của tư bản 2
1.1. Khái niệm 2
1.2. Sự vận động của tư bản 2
2.Sự thống nhất của ba hình thái tuần hoàn 3
2.1. Tuần hoàn của tư bản tiền tệ 3
2.2. Tuần hoàn của tư bản sản xuất 3
2.3. Tuần hoàn của tư bản hàng hóa 4
II. Chu chuyển của tư bản 4
1.Chu chuyển của tư bản và thời gian chu chuyển tư bản 4
1.1. Khái niệm 4
1.2. Thời gian chu chuyển của tư bản 4
2. Các nhân tố ảnh hưởng đến chu chuyển tư bản 7
2.1.Quá trình sản xuất 7
2.2. Quá trình lưu thông 8
3. Biện pháp đẩy nhanh tốc độ chu chuyển tư bản 8
B. Biện pháp nâng cao việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn trong
DNNN 10
I. DNNN. Vai trò của DNNN. Thực trạng còn tồn tại 10
1. DNNN. Vai trò của DNNN 10
1.1. Khái niệm 10
1.2. Vai trò của DNNNN 10

2. Những thực trạng còn tồn tại 11
II. Vốn. Việc sử dụng vốn trong DNNN 14
1. Vốn cố định 14
1.1. Hao mòn hữu hình 15
1.2. Hao mò vô hình 15
2. Vốn lưu động. Sử dụng vốn lưu động 18
Kết luận 21
2
MỞ ĐẦU
Trước năm 1986 nền kinh tế nước ta chỉ gồm hai thành phần kinh tế:
Kinh tế nhà nước và kinh tế hợp tác xã. Từ sau khi mở cửa đến nay Việt
Nam đã mở rộng với sáu thành phần kinh tế. Tuy giảm về mặt số lượng
nhưng các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) luôn chứng tỏ được vai trò chủ
đạo của mình, là động lực của sự phát triển nền kinh tế.
Sự phát triển của DNNN có vai trò rất quan trọng, nó định hướng nền
kinh tế theo hướng xã hội chủ nghĩa. Và để làm được điều đó các DNNN
phải thể hiện được ưu thế vượt trội của mình so với các loại hình khác. Ưu
thế vượt trội thể hiện ở việc làm ăn có hiệu quả.
Sử dụng nguồn vốn có hiệu quả, đó là vấn đề mang tính quyết định
sự phát triển của DNNN và ảnh hưởng sự phát triển của đất nước ta. Nhìn
vào sự phát triển của DNNN ta có thể nhận biết được nền kinh tế đang hoạt
động có năng động không. Đó là lý do vì sao em quyết định chọn đề tài:"Lý
luận tuần hoàn và chu chuyển tư bản với việc sử dụng có hiệu quả các nguồn
vốn trong doanh nghiệp của nhà nước". Qua đề tài này em muốn tìm hiểu rõ
hơn về DNNN trong việc sử dụng vốn, về những thành quả đã đạt được và
những hạn chế còn tồn tại. Từ đó làm sáng tỏ hiểu biết của mình về một vấn
đề đang rất được quan tâm hiện nay.
Trong quá trình làm đề án, do còn hạn chế trong nhận thức và thời
gian có hạn nên em không thể tránh khỏi những thiếu xót. Em mong nhận
được sự đóng góp ý kiến của thầy để bài đề án của em được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn thầy!
3
A. LÝ LUẬN TUẦN HOÀN VÀ CHU CHUYỂN TƯ BẢN
I. TUẦN HOÀN TƯ BẢN
1. Các giai đoạn biến hoá của tư bản
1.1. Khái niệm
Tư bản là quan hệ sản xuất xã hội và nó luôn luôn vận động và lớn lên
không ngừng. Trong quá trình tồn tại dưới nhiều hình thái khác nhau và liên
tục chuyển từ hình thái này sang hình thái khác. Đó là sự tuần hoàn tư bản.
1.2. Sự vận động của tư bản
Tư bản vận động qua ba giai đoạn.Giai đoạn 1: Lưu thông: T- H
Đây là giai đoạn dùng tiền mua hàng hoá trên thị trường gồm tư liệu
sản xuất và sức lao động. Tư bản xuất hiện dưới hình thái tiền là tư bản tiền
tệ. Đây là đặc trưng cơ bản nhất của sản xuất tư bản chủ nghĩa khi sức lao
động trở thành hàng hoáđặc biẹt có thể trao đổi trên thị trường. Do vậy
không phải tiền đẻ ra quan hệ sản xuất TBCN, mà ngược lại quan hệ sản
xuất TBCN làm cho tiền có thể trở thành tư bản.
Giai đoạn 2: Sản xuất: H- SX-…-H':Tư bản tồn tại dưới hình thái hai
yếu tố tư liệu sản xuất và sức lao động là tư bản sản xuất. Đây là giai đoạn
sử dụng các yếu tố đã mua để tổ chức quá trình sản xuất TBCN mà trong
quá trình này công nhân tạo ra giá trị và giá trị thặng dư do quá trình sản
xuất tạo ra.Quá trình này cần chú ý sự kết hợp giữa lao động và tư liệu sản
xuất để đạt lợi nhuận tối đa.
Giai đoạn 3: H- T: Lưu thông: Hàng hoá so quá trình sản xuất TBCN
tạo ra là tư bản hàng hoá trong đó không phải chỉ có giá trị tư bản ứng trước
mà cả giá trị thặng dư do quá trình sản xuất tạo ra. Khi tồn tại dưới hình thái
hàng hoá, tư bản chỉ thực hiện được chức năng của hàng hoá khi nó được
ván đi tức là chuyển hoá được thành tiền với T > t.
Mỗi giai đoạn thực hiện một chức năng Tư bản tiền tệ_Tư bản sản
xuất_ Tư bản hàng hoá. Sự vận động của tư bản là một chuỗi những biến

hoá khình thái của tư bản. Sự vận động của tư bản chỉ được tiến hành bình
thường khi các giai đoạn của nó diễn ra liên tục, các hình thái tồn tại và
đuợc chuyển hoá hình thái một cách đều đặn.Mỗi loại tư bản đóng vai trò
khác nhau.
4
Tư bản tiền tệ: Trả lương và mua nguyên liệu
Tư bản sản xuất: Tiền dùng để mua máy móc và nguyên vật liệu
Tư bản hàng hoá: Sản phẩm trong kho chờ bán
Mỗi sự gián đoạn ở một giai đoạn nào đều gây rối loạn hay đình trệ
cho sự vận động của tư bản. Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến sự đình trệ đó.
Tuy nhiên, trong mỗi ngành, ở mỗi thời kì nhất định, có một mức trung bình
xã hội . Thu hẹp hay kéo dài các thời gian đó đêù ảnh hưởng tới hiệu quả
của tư bản. Có thể thấy rằng các cuộc khủng hoảng dầu mỏ, năng lượng,
nguyên liệu, những trở ngại trong việc cung cấp các yếu tố đầu vào của sản
xuất, sự cố kỹ thuật, cuộc khủng hoảng về tiêu thụ sản phẩm… đều làm cho
sự chuyển hoá hình thái của tư bản trong mỗi giai đoạn bị cản trở, ảnh
hưởng tới hiệu quả của tư bản.
2. Sự thống nhất của ba hình thái tuần hoàn
Trong các loại tư bản chỉ có tư bản công nghiệp mới có hình thái tuần
hoàn đầy đủ gồm ba giai đoạn, tư bản lần lượt mang lấy và trút bỏ ba hình
thái của nó. Tư bản công nghiệp là hình thái tư bản duy nhất không chỉ
chiếm đoạt giá trị thặng dư mà còn tạo ra giá trị thặng dư. Trong sự vận
động của tư bản công nghiệp mỗi hình thái của tư bản đều có thể làm điểm
mở đầu và kết thúc của tuần hoàn tư bản, tạo nên các hình thái tuần hoàn
khác nhau của tư bản công nghiệp
Tuần hoàn tư bản tiền tệ:
Tuần hoàn tư bản sản xuất:
Tuần hoàn tư bản hàng hoá
2.1. Tuần hoàn của tư bản tiền tệ: T- T: Mở đầu và kết thúc đều là
tiền. Sự vận động của tư bản biểu hiện ra là sự vận động của tiền. Hàng hoá

hay sản xuất chỉ là các yếu tố trung gian không thể tránh được. Đây là hình
thái đặc trưng nhất nổi bật nhất, nêu rõ được mục đích của tuần hoàn TBCN
là làm tăng giá trị và tạo ra giá trị thặng dư. Nhưng đây là hình thái phiến
diện nhất, che giấu quan hệ bóc lột TBCN.
2.2. Tuần hoàn tư bản sản xuất: SX- … SX. Mở đầu và kết thúc
quá trình tuần hoàn là sản xuất, vận động của tư bản biểu hiện ra là sự vận
động khồng ngừng của sản xuất hàng hoá, và tiền tệ chỉ là yếu tố trung gian,
toàn bộ quá trình lưu thông H- T- H chỉ là điều kiện cho sản xuất. Tuần hoàn
5
của tư bản không chỉ ra được động cơ, mục đích vận động của tư bản là tăng
giá trị và tạo ra giá trị thặng dư, nhưng lại làm rõ được nguồn gốc của tư
bản. Nguồn gốc đó là lao động công nhân tích luỹ lại. Nếu chỉ xét riêng tư
bản sản xuất ta có thể bị nhầm lẫn mục đích của tư bản là sản xuất, trung
tâm của vấn đề là sản xuất nhiều và rẻ, có trao đổi là trao đổi sản phẩm để
sản xuất được liên tục
2.3. Tuần hoàn tư bản hàng hoá: H-H: Mở đầu và kết thúc giai đoạn
là hàng hoá. Vận động của tư bản biểu hiện ra là sự vận động của hàng hoá.
Hình thái tuâng hoàn này nhấn mạnh vai trò của lưu thông hàng hoá và tính
liên tục của lưu thông. Quá trình sản xuất và lưu thông của tiền tệ chỉ là điều
kiện cho lưu thông hàng hoá.
Quá trình tuần hoàn tư bản hàng hoá bộc lộ mối quan hệ giữa những
người sản xuất hàng hoá với nhau. Nó vạch rõ sự lưu thông hàng hoá là điều
kiện thường xuyên của sản xuất và tái sản xuất, song quá nhấn mạnh vai trò
của lưu thông hàng hoá: mọi yếu tố của quá trình sản xuất đều do lưu thông
hàng hoá và chỉ gồm có hàng hoá.
Sự vận động của tư bản chủ nghĩa
Đó là sự thống nhất của ba hình thái tuần hoàn. Nếu chỉ xét riêng từng
hình thái tuần hoàn tư bản thì chỉ phản ánh phiến diện, làm nổi bật mặt này
và che giấu mặt khác. Vì vậy cần xem xét ba hình thái tuần là một thể chặt
chẽ trong mối quan hệ của chúng.

II. CHU CHUYỂN TƯ BẢN
1. Chu chuyển tư bản và thời gian chu chuyển.
1.1. Khái niệm
Chu chuyển tư bản là tuần hoàn tư bản nếu ta coi đó là một quá trình
định kỳ, đổi mới và lặp đi lặp lại không ngừng. Nghiên cứu tuần hoàn tư bản
là ta nghiên cứu mặt chất của vận động của tư bản. Nghiên cứu chu chuyển
là nghiên cứu mặt lượng của vận động tư bản.
1.2. Thời gian chu chuyển của tư bản.
Là thời gian từ khi nhà tư bản ứng tư bản ra dưới một hình thái nhất
định cho đến khi thu về cũng dưới hình thái ban đầu, có kèm theo giá trị
thặng dư. Tuần hoàn của tư bản bao gồm quá trình sản xuất và quá trình lưu
6
thông nên thời gian chu chuyển cũng do thời gian sản xuất và thời gian lưu
thông cộng lại.
= +
a. Thời gian sản xuất
Thời gian tư bản nằm trong giai đoạn sản xuất. Gồm : Thời gian lao
động và thời gian dự trữ sản xuất.
Thời gian lao động là thời gian người lao động tác động vào đối tượng
lao động để tạo ra sản phẩm. Đây là thời gian có ích, vì nó tạo ra giá trị cho
sản phẩm.
Thời gian gián đoạn lao động là thời gian đối tượng lao động , dưới
dạng bán thành phẩm nằm trong lĩnh vực sản xuất, nhưng không có sự tác
động của lao động của tự nhiên. Thời gian gián đoạn lao động xó thể xen kẽ
hoặc tách ra thành thời kì riêng biệt với thời gian lao động và nó thể rút
ngắn, dài khác nhau.
Thời gian dự trữ sản xuất là thời gian các yếu tố sản xuất đã được
mua về và sẵn sàng thời gian sản xuất, nhưng chưa thực sự được đưa vào
quá trình sản xuất, còn ở dạng dự trữ. Đó là điều kiện để quá trình sản xuất
được liên tục. Trong ba thời gian trên thì chỉ có thời gian lao động là tạo ra

giá trị, nhưng thời gian dự trữ sản xuất và thời gian gián đoạn lao động là
không tránh khỏi, Vì vậy rút ngắn được thời gian này là điều kiện cơ bản để
nâng cao hiệu quả sản xuất của tư bản.
b. Thời gian lưu thông
Là thời gian tư bản nằm trong quá trình lưu thông. Thời gian lưu
thông gồm thời gian mua nguyên nhiên vật liệu và thời gian bán hàng hoá,
kể cả thời gian vận chuyển.
Thời gian lưu thông phụ thuộc vào nhiều yếu tố như : Tình hình thị
trường, quan hệ cung- cầu, giá cả trên thị trường, khoảng cách tới thị trường,
trình độ phát triển giao thông vận tải Trong thời gian lưu thông, tư bản
không làm chức năng sản xuất, không tạo ra giá trị cho sản phẩm và giá trị
thặng dư cho tư bản. Tuy nhiên, không thể thiếu sự tồn tại của nó, vì đó là
đầu vào và đầu ra của sản xuất. Rút ngắn được thời gian lưu thông sẽ làm rút
7
Thời gian
chu chuyển
Thời gian
sản xuất
Thời gian
lưu thông
ngắn thời gian chu chuyển, làm cho quá trình sản xuất đựơc lặp lại nhanh
hơn, làm tăng hiệu quả của tuần hoàn tư bản. Ta có :
Thời gian lưu thông = Thời gian bán hàng + Thời gian mua hàng
c. Tốc độ chu chuyển tư bản
Thời gian chu chuyển tư bản chịu sự ảnh hưởng của nhiều yếu tố nên
thời gian chu chuyển trong cung một ngành và giữa những ngành khác nhau
là rất khác nhau. Để so snáh được cần tính tốc độ chu chuyển tư bản. Tăng
tốc độ chu chuyển của tư bản có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng hiệu quả
họat động của tư bản.
Trước hết tăng tốc độ chu chuyển của tư bản cố định sẽ tiết kiệm

được chi phí bảo quản, sửa chữa tư bản cố định trong quá trình hoạt động,
tránh được hao mòn vô hình và hao mòn hữu hình, cho phép đổi mới nhanh
máy móc, thiết bị có thể sử dụng quỹ khấu hao làm quỹ dự trữ sản xuất để
mở rộng sản xuất mà không cần có tư bản phụ thêm.
Đối với tư bản lưu động, việc tăng tốc độ chu chuyển hay rút ngắn
thời gian chu chuyển sẽ cho phép trết kiệm được tư bản ứng trước khi quy
mô sản xuất như cũ hay có thể mở rộng thêm sản xuất mà không cần có tư
bản phụ thêm.
Ví dụ , một tư bản có thời gian chu chuyển là `10 tuần gồm 5 tuần sản
xuất và 5 tuần lưu thông. Quy mô sản xuất đòi hỏi một lượng tư bản lưu
động cho 5 tuần sản xuất là: 100x5=500. Nhưng sau đó sản phẩm làm ra
phải qua 5 tuần lưu thông. Do vậy, để sản xuất liên tục phải cần một lượng
tư bản lưu động khác cho 5 tuần là 100x 5 = 500, tổng cộng là 1000. Nếu do
những nhuyên nhân nào, thời gian chu chuyển rút ngắn lại còn 9 tuần với
quy mô sản xuất không đổi thì tư bản lưu động cần thiết cho sản xuất cần
thiết cho sanr xuất liên tục chỉ là 100x9 = 900, tiết kiệm được 100 tư bản
ứng trước. Chính vì vậy khi mới bắt đầu kinh doanh, thực lực kinh tế còn
yếu, tư bản thường được đầu tư vào những ngành có thời gian chu chuyển
ngắn như công nghiệp nhẹ, công nghiệp thực phẩm…. Chỉ khi đã trưởng
thành, có vốn lớn thì tư bản với đầu tư vào những ngành có chu kỳ kinh
doanh dài như công nghiệp nặng. Đối với tư bản khả biến, việc tăng thêm tỷ
suất giá trị thặng dư hàng năm.
8
Ví dụ: có hai tư bản A và B, đều có tỷ suất giá trị thặng dư là m =
100%, chỉ khác nhau ỏ thời gian chu chuyển tư bản. Tư bản A là 5 tuần
( ngành dệt) còn tư bản B là 50 tuần ( ngành đóng tàu). Để sản xuất liên tục,
tư bản A cần một lượng tư bản khả biến ứng trước là100x5 = 500, còn tư
bản khả biến ứng trước là 100x 50 = 5000. Cùng với m = 100, sau 5 tuần, tư
bản A tạo ra một giá trị thặng dư là 5x100= 500, sau 50 tuần tạo ra giá trị
thặng dư là 100x50= 5000( hay 500x10 vòng=5000), nhưng luôn luôn chỉ

cần một lượng tư bản khả biến ứng trước là 500 còn tư bản B, sau 50 tuần
cũng tạo ra niith gúa trị thặng dư là 100x 50 =5000, nhưng cần một lượng tư
bản khả biến ứng trước là 5000.
Tỷ suất giá trị thặng dư hang năm là M với tư bản khả biến ứng trước V.
M' =M/V x100% = mxn/Vx 100% =m'.n
Trong đó: m là giá trị thặng dư tạo ra trong 1 vòng chu chuyển
m/v là tỷ suất giá trị thăngh dư thực tế
n: là số vòng chu chuyển trong năm
Ở tư bản Am tỷ suất giá trị thặng dư hàng năm là:
M' = 5000/500 x 100%= 100%
Như vậy mặc dù có tỷ suất giá trị thặng dư m' phản ánh trình độn bóc
lột ở tư bản A và B như nhau, nhưng tỷ suất giá trị thăng dư hàng năm M'
phản ánh hiệu quả hoạt động của hai tư bản đó lại khác nhau. Bởi vậy, việc
lựa chọn ngành có thời gian chu chuyển chắn hơn và tìm mọi cách rút ngắn
thời gian của một vòng chu chuyểnlà một trong những biện pháp để nâng
cao hiệu quả sử dụng của các doanh nghiệp. Điều đó gây ra ảo tưởng rằng
lưu thông cũng tạo ra giá trị thặng dư dho tư bản. Song thực tế không phải
vậy, chu chuyển nhanh vì do đã thu hút được nhiều lao động hơn, nhờ đó mà
tạo ra được nhiều giá trị mới trong đó có giá trị thặng dư.
Tốc độ chu chuyển tư bản bằng số vòng chu chuyển thực hiện được
trong một khoảng thời gian nhất định, ví dụ như một năm.
2. Các nhân tố ảnh hưởng đến chu chuyển tư bản.
Gồm : Quá trình sản xuất và quá trình lưu thông
2.1 Quá trình sản xuất
Quá trình sản xuất chịu rất nhiều ảnh hưởng bởi hai nhân tố: Tư bản
cố định và tư bản lưu động.
9
a. Tư bản cố định
Tư bản cố định là bộ phận tham gia vào toàn bộ quá trình sản xuất
nhưng giá trị của nó được chuyển dần vào từng phần của sản phẩm lao động

bao gồm : Nhà máy, máy móc, các công trình phục vụ sản xuất. Đặc điểm
của tư bản cố định là hiện vật, nó luôn luôn bị cố định trong quá trình sản
xuất, chỉ có giá trị của nó là thời gian vào quá trình lưu thông cùng sảnphẩm
và nó vũng chỉ lưu thông từng phần, còn một phần vẫn bị cố định trong tư
liệu lao động, phần này không ngừng giảm xuống cho tới khi nó chuyển hết
giá trị vào sản phẩm
b. Tư bản lưu động
Là bộ phận tư bản khi tham gia vào quá trình nó chuyển hoá oang bộ
giá trị sang sản phẩm. Đó là bộ phận tư bản bất biến dưới hình thái nguyên
liệu, nhiên liệu, vật liệu phụ, và đặc biệt quan trọng là sức lao động
Bộ phận tư bản này có thể hoàn lại hoàn toàn cho nhà tư bản dưới hình thái
tiền tệ sau khi đã bán hàng hoá xong
Tư bản cố định và tư bản lưu động đều có ảnh hưởng trực tiếp đến tốc
độ chu chuyển tư bản, cũng có nghĩa là ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản
xuất của tư bản. Vậy hai yếu tố càng hoàn hảo thì quá trình chu chuyển tư
bản càng gặp thuận lợi, tốc độ chu chuyển tư bản càng nhanh. Và ngược lại
sự không hoàn hảo của từng yếu tố sẽ cản trở tốc độ chu chuyển.
2.2. Quá trình lưu thông
Đây là giai đoạn không tạo ra sản phẩm nhưng là quá trình không thể
thiếu được. Càng rút ngắn được quá trình này tốc độ chu chuyển của tư bản
càng nhanh chóng. Quá trình lưu thông bao gồm qúa trình bán hàng và mua
hàng.Quá trình mua hàng: mua các nguồn đầu vào, các nguyên vật liệu, lao
động. Quá trình này nhanh hay chậm phụ thuộc vào khoảng cách từ nguồn
cung cấp đầu vào đến nơi sản xuất, thông thường các công ty thường xây
dựng xí nghiệp sản xuất ở ngay tại nơi cung cấp nguồn nguyên liệu để hạn
chế chi phí vận chuyển cũng như thời gian vận chuyển. Quá trình bán hàng
là quá trình hàng hoá sản xuất lưu thông trên thị trường, quá trình này phụ
thuộc vào chất lượng hàng hoá và khả năng quảng cáo của từng công ty.
Công việc đó càng thuận lợi thì hàng hoá lưu thông càng nhanh. Nhưng
trong giai đoạn hiện nay do toàn cầu hoá, phân công lao động quốc tế diễn

10
ra rất mạnh mẽ nên xuất hiện các công ty đa quốc gia, các công ty xuyên
quốc gia. Sản phẩm không chỉ lưu thông trong một quốc gia, một khu vực
mà nó còn tràn ngập trên toàn thế giới. Ví dụ như: Các sản phẩm nước giải
khát Cocacola, Pepsi của Mỹ. Các sản phẩm điện tử của Nhật rất được nhiều
tiêu dùng trên toàn thế giới yêu thích. Cũng do khoảng cách về không gian
rất rộng, nên quá trình lưu thông sẽ diễn ra chậm hơn so với ngày trước,
nhưng đó không phải là điều thể hiện sự đi xuống của kinh tế mà nó là hiện
tượng khách quan, cũng như sự phát triển lớn mạnh của các tập đoàn kinh
tế.
3. Biện pháp đẩy nhanh tốc độ chu chuyển tư bản
Trong quá trình sản xuất cần rút ngắn thời gian gián đoạn lao động và
thời gian dự trữ sản xuất.Đây là thời gian không tạo ra gía trị cho sản phẩm,
nhưng không thể thiếu được. Trong thời gian gián đoạn sản xuất và thời gian
dự trữ lao động có thể xảy ra hao mòn vô hình và hao mòn hữu hình. Vì vậy
càng rút ngắn được quá trình này càng hạn chế được thiệt hại do hai loại hao
mòn này gây ra, và rút ngắn được thời gian chu chuyển tư bản. Còn thời
gian sản xuất thì cần rút ngắn bằng cách nâng cao năng suất lao động và
hiệu quả lao động. Để tăng được năng suất lao động cần phải sử dụng máy
móc phù hợp với mục đích kinh doanh để đạt được hiệu quả cao nhất. Máy
móc không được quá lạc hậu nhưng cũng không quá hiện đại mà không có
khả năng khai thác hết chức năng của nó. Trong quá trình sản xuất cần tạo ra
khâu sản xuất liên hoàn, như vậy sẽ hạn chế được "thời gian chết". Vì như
vậy sẽ đánh vào trách nhiệm của mọi người hơn, chỉ cần nghẽn ở một khâu
thôi sẽ gây ra cả quy trình sản xuất bị đình trệ, nên sẽ nâng cao được hiệu
quả sản xuất. Đối với thời gian lưu thông để tăng tốc độ chu chuyển cần rút
ngắn khoảng cách từ nơi cung cấp đầu vào đến nơi sản xuất. Và hàng hoá
sản xuất ra lưu thông thông suốt, không bị dư thừa, ế ẩm. Muốn làm vậy
phải nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc nâng cao chất lượng sản phẩm
đóng vai trò quyết định nhưng bên cạnh đó cần chú trọng khâu bán hàng. Để

bán hàng được thuận lợi cần quan tâm đến Marketing, quảng cáo. Đây là cầu
nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Nó có vai trò đặc biệt quan
trọng trong giai đoạn hiện nay khi mà hàng hoá tràn ngập thị trường, có rất
nhiều sự lựa chọn cho người tiêu dùng. Vì vậy để người tiêu dùng biết đến
11
sản phẩm và tin tưởng về chất lượng sản phẩm đòi hỏi phải thực hiện tốt
khâu này. Trong khâu này cần chú ý đến đặc điểm tôn giáo, phong tục của
từng địa phương, từng quốc gia để phù hợp được với người sử dụng. Đó là
bí quyết thành công của các doanh nghiệp.
12
B. GIẢI PHÁP NÂNG CAO VIỆC SỬ DỤNG CÓ HIỆU QUẢ NGUỒN
VỐN CỦA DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC
I. DOANH NGHIỆP NHÀ NỨƠC (DNNN). VAI TRÒ CỦA DNNN VÀ THỰC
TRẠNG CÒN TỒN TẠI Ở VIỆT NAM
1. DNNN. Vai trò của DNNN
1.1. Khái niệm
DNNN là các tổ chức kinh tế hoạt động sản xuất kinh doanh dưới sự
quản lý của nhà nước bằng các công cụ trực tiếp ( mệnh lệnh hành chính)
hoặc các công cụ gián tiếp ( các công cụ kinh tế ) để định hướng sự phát
triển của doanh nghiệp phù hợp với yêu cầu , đòi hỏi của đất nước.
1.2. Vai trò của DNNN
Là lực lượng nòng cốt, chủ yếu của nền kinh tế quốc dân, biểu hiện ở
mặt số lượng, chất lượng và loại hình. Hoạt động của DNNN giữ vai trò
quan trọng đối với nền kinh tế. Nó là bộ phận nắm giữ cơ sở vật chất chủ
yếu, huyết mạch chính của nền kinh tế quốc dân, nơi tập trungchủ yếu
những công trình, những cán bộ quản lú của đất nước, nơi đưa lại nguồn thu
đáng kể cho ngân sách nhà nước.
Hiện nay nứơc ta có khoảng 5280 DNNN với tổng số vốn gần 116 tỉ
đồng. Xét về mặt số lượng chỉ chiếm khoảng 17% tổng số doanh nghiệp
nhưng hàng năm đóng góp từ 40%-46% trong tỉ trọng GDP cả nước. Các

DNNNlà lực lượng nắm hầu hết các nguồn lực cơ bản trong xã hội: 86,6%
tổng số vốn, 85% tài sản cố định, 100% mỏ, 80% rừng, 90% lao động được
đào tạohệ thống và nhận được hầu hết các ưu đãi của nhà nước so với các
thành phần kinh tế khác. Lực lượng DNNN đang là lực lượng then chốt
trong sản xuất công nghiệp, trong hoạt đọng xuất- nhập khẩu, trong lĩnh vực
tài chính-ngân hàng-tín dụng. Và trong một số ngành khác như: Bưu chính
viễn thôngm diện DNNN giữ vai trò độc quyền
Vài năm trở lại đây, xét về mặt số lượng thì số DNNN giảm đi nhiều
nhưng về mặ chất lượng lại tăng lên đáng kể do sự năng động hơn trong cơ
cấu quản lý. DNNN luôn thể hiện vai trò chủ đạo của mình, là động lực của
sự phát triển kinh tế của nứơc ta.
DNNN gồm có hai loại hình hoạt động với hai mục đích khác nhau.
Doanh nghiệp sản xuất kinh doanh với mục đích tối đa hoá lợi nhuận.
13
Doanh nghiệp công ích đặt lợi ích phục vụ xã hội là chủ yếu. Nhưng trong
quá trình hoạt động cũng phải hạch toán kinh tế, tránh làm ăn thua lỗ để nhà
nước phải bù lỗ. Cần xem xét một cách toàn diện giữa lợi ích của xã hội và
lợi ích kinh tế.Như hiện nay, hoạt động của ngành vận tải xe buýt. Với
phương tiện giao thông này vừa rẻ và thuận tiện cho người dân, đồng thời
giảm ách tắc giao thông, ít gây ô nhiễm môi trường nó đã mang lại rất
nhiều lợi ích cho xã hội. Xét trên khía cạnh kinh tế thì hàng năm nhà nước
phải bù lỗ vài trăm tỉ đồng để dịch vụ này có thể đưa vào sử dụng. Nhưng so
sánh giữa lợi ích xã hội đạt được và chi phí kinh tế bỏ ra thì lợi ích xã hội
thu lại nhiều hơn. Và vì vậy, nên vừa qua nhà nước mới đầu tư thêm 20
chiếc xe nữa đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng thêm của ngươì dân đối với
dịch vụ tiện ích này.
Có thể thấy rằng DNNN đóng vai trò rất quan trọng, là động lực của
sự tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.
2. Những thực trạng còn tồn tại.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, các doanh nghiệp vẫn còn

những tồn tại
Hiện nay, bên cạnh những doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả thì còn có
nhiều doanh nghiệp làm ăn không hiệu qủa và những doanh nghiệp còn lại
thì bị thua lỗ nặng . Đến năm 1999 theo báo cáo củaTổng Cục quản lý vốn
và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp (nay là Cục quản lý doanh nghiệp trực
thuộc bộ tài chính , năm 1998 chỉ có 37% doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả;
46,6%hoạt độngkhông hiệu quả, còn lại thua lỗ. Năm 1999 số doanh nghiệp
làm ăn hiệu quả chỉ còn 20%. Tỉ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu của
doanh nghiệp giảm dần: 95: 19,1%; 97: 10,6%; 98: 8%. Con số trên chứng
tỏ khả năng mở rộng sinh lợi của các DNNN thấp và có xu hướng ngày càng
giảm dần. ở các doanh nghiệp tình trạng ứ đọng hàng hoá phổ biến; khả
năng mở rộng sản xuất và đổi mới công nghệ để sản xuất ra các mặt hàng có
giá trị cao hơn, có khả năng xuất khẩu là rất ít. Sản phẩm giá thành còn cao,
gía xuất xưởng của nhiều loại sản phẩm chủ yếu của nước ta cao hơn hẳn giá
sản phẩm nhập khẩu. Hàng hoá của nước ta thiếu tính cạnh tranh ngay cả
trên sân nhà. Hàng năm nhà nước phải bù lỗ rất nhiều cho các doanh nghiệp
nhà nước để duy trì hoạt động. Phần lớn các DNNN vẫn chờ đợi sự bảo trợ
14
của nhà nước, chưa chủ động khẩn trương chuẩn bị những biện pháp thích
ứng với yêu cầu hoà nhập quốc tế theo nguyên tắc va lịch trình Chính phủ
đã cam kết.So với năm 95, các chỉ tiêu về tăng trưởng kinh tế, lợi nhuận,
nộp ngân sách, khả năng cạnh tranh của DNNN có dấu hiệu trì trệ. Trên
60% doanh nghiệp có mức vốn nhà nước dưới 5 tỷ đồng, trong đó 25% có
vốn dưới 1 tỷ đồng. Mức đóng góp ngân sách còn thấp xa so với nguồn lực
bỏ ra, mức nộp của từng doanh nghiệp chênh lệch nhau rất lớn, thậm chí có
nhiều doanh nghiệp mức nộp ngân sách thấp nhiều so với ngân sách hỗ trợ.
Nếu quy về mặt bằng giá năm 1995 thì các chỉ tiêu lợi nhuận, nộp ngân
sách của DNNN năm 97 đều giảm sút trầm trọng. Nếu tính đủ giá đầu vào
( tài sản cố định, điện, nước…)giảm sự bảo hộ của nhà nước thì nhiều doanh
nghiệp đầu đàn như xi-măng, đường, thép, dệt, may,giấy…đều không cạnh

tranh nổi với doanh nghiệp của nước ngoài, còn các DNNN khác lại càng
khó khăn hơn. Hà Nội là một thành phố có nhiều DNNN. Năm 97 so với
năm 95 doanh thu của DNNN tăng 12,56%, nhưng mức tăng này giảm dần
từ 10,1% năm 96 xuống còn 2,2% vào năm 97. Tổng lãi thực hiện của các
DNNN năm 97 chỉ bằmg 78% của năm 95. Lỗ cộng dồn năm 97 tuy có giảm
6% so với năm 96, nhưng tăng 2,3 lần so với năm 95. Tổng nộp ngân sách
của DNNN ở Hà Nội năm 97 chỉ bằng 92,76% so với 95, trong khi đó, trong
ba năm 95-97 mức tăng vốn kinh doanh của các doanh nghiệp là 25,22% và
mức tăng của vốn ngân sách là 43,54%, nhưng mức đóng ngân sách lại
giảm, thấp hơn năm 95 là 7%. Điều đáng chú ý là, việc tăng đóng góp vào
ngân sách chủ yếu sà do tăng phần thuế tiêu thụ đặc biệt, về thực chất , là
thuế do doanh nghiệp đóng hộ người tiêu dùng, không phải do hoạt động
hiệu quả của doanh nghiệp. Phần thuế lợi tức thể hiện hiệu quả sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp thì giảm gần 19%. Hiện nay doanh nghiệp vẫn còn
nhiều về số lượng, nhỏ về quy mô và còn có sự dàn trải không cần thiết vượt
quá khả năng nguồn lực của nhà nước hiện có. Số doanh nghiệp có vốn nhà
nước dưới 5 tỷ đồng chiếm khoảng 72,5%, trong đó số doanh nghiệp dưới 1
tỷ đồng chiếm 26%, và chỉ xó 19,81%số doanh nghiệp có vốn nhà nước trên
10 tỷ đồng. Qua đó ta thấy quy mô DNNN nước ta nhỏ bé như thế nào. Ta
có bảng số liệu sau về hoạt động của DNNN:
15
1995 1996 1997 1998
Tỷ trọng GDP của DNNNtrong
toàn bộ nền kinh tế (%)
40,18 40,48 40,47 40,21
Tỷ trọng DNNN bị lỗ (%) 16,49 22,00 24,50 16,9
Tỷ suất lợi nhuận trên vốn (%) 0,16 0,12 0,12 0,11
Tỷ suất nộp ngân sách trên
vốn(%)
0,27 0,33 0,28 0,26

Tình trạng thiếu vốn của các DNNN là khá phổ biến. Có tới 60% số
DNNN không đủ vốn pháp định theo quy định tại nghị định 50/CP. Vốn
thực tế hoạt động chỉ đạt 80%. Ví dụ: Tổng công ty 90 vốn nhà nước bình
quân của một tổng công ty là 268 tỷ đồng, bằng 8% mức vốn nhà nước bình
quân của tổng công ty 91.Tại Hà Nội, năm 97 vốn kinh doanh bình quân của
một DNNN trên địa bàn và bằng 26,3% mức vốn kinh doanh bình quân của
các doanh nhgiệp trung ương trên địa bàn ( 34,45%).
Có rất ít các doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả, nhưng đại đa số các
doanh nghiệp này dựa trên sự bảo hộ của nhà nước về độc quyền. Vì vậy xét
thực chất thì chưa chắc "có lãi" dựa trên năng lực thực sự về sự quản lý có
hiệu quả của các doanh nghiệp.Các doanh nghiệp này được sự ưu đãi về
thuế, thương mại, dịch vụ, tín dụng, giải quyết nợ tồn đọng, cấp giấy phép
đầu tư, giao đất, quy định giá cả Đó là các doanh nghiệp độc quyền trong
ngành điện, bưu chính viễn thông, vận chuyển hàng không Những doanh
nghiệp dựa trên sự độc quyền của mình tạo ragiá cả rất cao so với các nước
trong khu vực. Ví dụ: Gía điện cao hơn 50%, giá nước cao hơn 70%, thép
xây dựng cao hơn 20USD/tấn, chi phí điện thoại quốc tế cao hơn so với
Singapo
Một hiện tượng tồn tại thứ hai ở DNNN đó là : "Lãi giả, lỗ thật". Trên
giấy tờ có những doanh nghiệp làm ăn có lãi, nhưng thực ra chỉ đến khi tình
trạng không thể che giấu, bị phá sản thì mới vỡ lẽ. Và cuối cùng thì ai gánh
trách nhiệm, chẳng ai cả và nhà nước lại là người bù lỗ. Những doanh
nghiệp nhà nứơc hiện nay vẫn còn nặng tư tưởng của công, vì vậy từng cá
nhân luôn đặt lợi ích của mình lên đầu tiên.Đó là hiện tượng " Cha chung
không ai khóc".Trong quá trình hoạt động không phân rõ trách nhiệm của
16
từng cá nhân cũng như quyền lợi của họ nếu hoàn thành tốt nhiệm vụ của
mình,đây cũng là nguyên nhân chính để diễn ra tình trạng đó.
II. VỐN. SỬ DỤNG VỐN CỦA DNNN.
Trong các DNNN đặc biệt doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thì tư

liệu sản xuất không mang hình thái tư bản, nó mang hình thái vốn bao gồm:
Vốn cố định và vốn lưu động.
Vốn cố định ứng với tư bản cố định, vốn lưu động ứng với tư bản lưu động
1. Vốn cố định bao gồm : Nhà xưởng, máy móc, các công trình
phục vụ sản xuất
So với những năm trước đây, DNNN hiện nay có cơ sở vật chất hạ
tầng, máy móc, trang thiết bị hiện đại hơn nhiều. Đó là điều kiện thuận lợi
để các doanh nghiệp làm ăn hiệu quả hơn. Tuy vậy so với các quốc gia trên
thế giới, kinh tế Việt Nam còn lạc hậu. Có những công nghệ ở các nước phát
triển đã khâú hao được hết giá trị vào sản phẩm nhưng ta vẫn nhập khẩu để
sản xuất vì những công nghệ vẫn còn hiện đại đối với nước ta, trong khi các
quốc gia này tiếp tục đổi mới công nghệ, như vậy khoảng cách về công nghệ
của nước ta với các quốc gia phát triển ngày càng nới rộng. Từ đó, Việt Nam
đã chủ trương kết hợp công nghiệp hoá với hiện đại hoá nền kinh tế. Còn đối
với các doanh nghiệp thì cần cố gắng bằng nội lực đổi mới công nghệ vì đây
là điểm tựa quan ttọng để phát triển doanh nghiệp hiện đại,dù ở nước ta khả
năng còn hạn chế.Quá trình này bao gồm phát minh, sử dụng sản phẩm
mới , phát triển công dụng mới của sản phẩm, giành nguồn nguyên liệu mới
hoặc mở ra thị trường mới , áp dụng công nghệ sản xuất mới hoặc ứng dụng
phương pháp quản lí mới…Đổi mới công nghệ là quá trình nhất thể hoá
khoa học kỹ thuật với kinh tế, chuyển hoá khoa học , công nghệ thành lực
lượng sản xuất đồng thời sáng tạo ra sản phẩm thương mại hoá để thoả mãn
nhu cầu nhiều mặt của thụ trường hiện đại. Do thuộc tính nội tại của kinh tế
thụ trường lợi ích của doanh nghiệp và sức cạnh tranh là nguyên nhân thúc
đẩy doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Vì vậy các DNNN để nâng cao sức
cạnh tranh thì cần phải tích cực đổi mới công nghệ. Để đổi mới công nghệ,
phải đào tạo đội ngũ cán bộ doanh nghiệp mới. Đổi ngũ những người đổi
mới công nghệ bao gồm các nhà quản lý doanh nghiệp, các cán bộ khoa học
công nghệ và công nhân lành nghề. Thiếu một vế trong đội ngũ này thì việc
17

đổi mới công nghệ không thể thực hiện được.
Trong quá trình hoạt động, tư bản cố định bị hao mòn đi. Xảy ra hai loại hao
mòn: Hao mòn vô hình và hao mòn hữu hình.
1.1. Hao mòn hữu hình
Hao mòn hữu hình là sự hao mòn của các tư liệu lao động do việc sử
dụng chúng trong quá trình sản xuất hoặc do sự tác động của tự nhiên. Sự
hao mòn này làm tư bản cố định mất giá trị cùng giá trị sử dụng. Vì vậy để
khắc phục được tình trạng này nhằm sử dụng có hiệu quả vốn cần tận dụng
cách triệt để công suất của máy khi đưa vào hoạt động, tránh"thời gian
chết", đồng thời phải lập quỹ khấu hao để bảo dưỡng, sửa chữa , thay thế
các bộ phận bị hư hỏng Sử dụng một cách hợp lý và đúng đắn là cách bảo
quản tốt nhất. Ngoài ra, vẫn cần có chi phí bảo quản khác như lao chùi, vệ
sinh công cộng, bôi trơn Và để hạn chế sự phá huỷ của tự nhiên, tiết kiệm
chi phí bảo quản, sửa chữa thì các doanh nghiệp cần tìm cách để thu hồi
nhanh tư bản cố định như nâng cao tỉ lệ khấu hao, kéo dài thời gian làm
việc.
Hiện nay chúng ta thâý rằng ở các DNNN thực hiện chế độ làm việc
ba ca để máy móc hoạt động 24/24 giờ một ngày. Như vậy sẽ tăng được thời
gian sử dụng máy, hạn chế được sự tác động của tự nhiên. Cũng cần có biện
pháp khác như tăng chi phí để cai thiện vệ sinh và điều kiện nơi làm việc
( hệ thống ánh sáng, thông gió, chống ô nhiễm ). Những hao mòn này hữu
hình chúng ta có thể nhận ra, nhưng hao mòn vô hình chúng ta không thể
nhìn thấy được. Trong quá trình sản xuất cần chú ý loại hao mòn này, nó có
ý nghĩa rất quan trọng.
1.2.Hao mòn vô hình
Hao mòn vô hình là hao mòn thuần tuý xét về mặt giá trị do hai
nguyên nhân. Thứ nhất , do sự tăng năng suất lao động xã hội, nên giá thành
sản phẩm giảm đi dù chất lượng không thay đổi, làm cho những máy móc cũ
đang sử dụng mặc dù giá trị sử dụng còn nguyên nhưng giá trị đã giảm
xuống. Ví dụ như: mua chiếc xe máy Dream lúc đầu 20 triệu, nhưng hiện

giờ vẫn là chiếc xe đó nhưng giá chỉ còn lại 15 triệu đồng. Như vậy người
mua xe lúc đầu coi như đã mất đi 5 triệu đồng dù chiếc xe còn nguyên giá trị
sử dụng.
18
Thứ hai, do khoa học kỹ thuật phát triển, máy móc ra đời sau luôn
luôn tối tân hơn. Vì vậy trên thực tế giá trị của máy móc trước đó lại giảm
giá trị. Vẫn lấy ví dụ là chiếc xe máy. Nhiều năm về trước chiếc Dream Thái
rất phổ biến ở Việt Nam với giá khoảng 27 triệu đồng. Nhưng hiện tại loại
xe này không còn được thông dụng nữa, và nó được thay thế bởi các loại xe
có giá trị tương đương nhưng đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng như Attila,
Jupiter Qua sự phân tích trên ta thấy rằng hao mòn vô hình là không thể
tránh khỏi nên trong quá trình sản xuất phải đặc biệt phải chú ý đến hao mòn
vô hình. Ngày nay do sự tác động của khoa học kĩ thuật tư bản cố định càng
có nguy cơ hao mòn vô hình. Để khắc phục tình trạng này thì các DNNN
cần:
Thứ nhất, phải tìm mọi cách để khấu hao nhanh tư bản cố định. Tỉ lệ
khấu hao thường được tính rất cao ngay từ những năm đầu chế tạo sả phẩm
mới, lợi dụng giá sản phẩm cao ở ầu chu kỳ sản phẩm, sau đó giảm dần khấu
hao cùng với việc giảm giá sản phẩm cuối chu kỳ của nó. Đối với những
doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ việc đổi mới tư bản cố định dễ dàng hơn
đối với các doanh nghiệp quy mô lớn. Các doanh nghiệp này cần phải có sự
nhạy bén, năng động trong kinh doanh và cơ cấu tổ chức chặt chẽ thì mới
thực hiện tốt được điều này.
Thứ hai, DNNN phải đặc biệt chú ý trong khâu mua, chuyển giao
công nghệ phải phù hợp với mục đích sản xuất kinh doanh và phù hợp với
thời đại, tránh mua những công nghệ lạc hậu hoặc những công nghệ quá
hiện đại mà chưa có khả năng khai thác một cách có hiệu quả. Thực tế đã
cho thấy, trong quá trình mua và chuyển giao công nghệ, Việt Nam đã gặp
những thất bạinặng nề.
Ví dụ : 1972 Nhà nước xây dựng nhà máy sản xuất Diezen ở Sông

Công. Các máy móc, thiết bị mua từ Liên Bang Xô Viết. Nhưng nhà máy
cũng chưa một ngày đưa vào sản xuất vì sản phẩm sản xuất ra có giá thành
cao hơn rất nhiều so với các nước có cùng sản phẩm như Nhật, Đài Loan…
Đó là sự lựa chọn công nghệ không phù hợp với điều kiện của Việt Nam, áp
dụng cách máy móc điều kiện của Xô Viết vào Việt Nam. Bên cạnh đó cũng
do trình độ khoa học kĩ thuật còn hạn chế nên khi mua công nghệ đã bị
"lừa", những công nghệ nhập về đã quá lỗi thời, không còn phù hợp.Qua
19
những phân tích trên ta thấy các doanh nghiệp khi tính toán việc chuyển
giao giá trị tư bản cố định vào sản phẩm cần tính đến tới cả hai hìh thức hao
mòn này, nhất là hao mòn vô hình, nhằm đảm bảo thu hồi được tư bản cố
định đã sử dụng và góp phần rút ngắn khoảng cách lạc hậu về các thế hệ kĩ
thuật và công nghệ. Không thể tránh khỏi hao mòn về vốn cố định vì vậy
trong quá trình sản xuất cần lập quỹ khấu hao để bổ sung vào những hao
mòn.Việc khấu hao sản phẩm có nhiều cách tính. Tuỳ thuộc vào điều kiện
sản xuất của từng doanh nghiệp cũng như các máy móc doanh nghiệp sử
dụng mà có những hình thức khấu hao khác nhau. Các loại khấu hao bao
gồm:Khấu hao theo đường thẳng, khấu hao giảm dần, và khấu hao theo sản
lượng.
Khấu hao theo đường thẳng được xác định như sau:
=
Khấu hao giảm dần gồm hai loại khấu hao: Khấu hao bình quân nhân
đôi và khấn haotheo tổng số năm hữu dụng
Khấu hao bình quân nhân đôi được tính theo số dư bình quân giảm
dần, cơ sở tính mức khấu hao là tỷ lệ khấu hao xác định theo phương pháp
khấu hao theo đường thẳng và giá trị còn lại của vốn cố định
Tỉ lệ khấu hao vốn cố định = Tỉ lệ khấu hao bình quân x 2
Phương pháp khấu hao theo tổng số năm hữu dụng, phương pháp đòi
hỏi phải tính tỉ lệ khấu hao cho từng năm sử dụng của vốn cố định
Tỉ lệ khấu hao vốn cố định năm thứ i =

Trong đó : t là thời gian hữu dụng của vốn cố định
t' là thời điểm ( năm thứ i ) cần trích khấu hao
Mức khấu haovốn cố định năm thứ i = Nguyên giá vốn cố định x Tỷ
lệ khấu hao năm thứ i.
Phương pháp khấu hao theo sản lượng: Phương pháp này đòi hỏi phải
xác định được mức khấu hao tính cho một đơn vị sản lượng dự kiến, từ đó
căn cứ vào sản lượng thực tế thực hiện khi sử dụng tài sản để xác định mức
khấu hao cho phải trích hàng năm.
Mức khấu hao tính cho đơn vị sản phẩm= Nguyên giá vốn cố định/
tổng sản phẩm dự kiến.
20
Mỗi doanh nghiệp lựa chọn cho mình một hình thức khấu hao khác
nhau phù hợp với công dụng, cách thức sử dụng vốn phù hợp nhằm thu
được lợi ích kinh tế trong qúa trình sử dụng. Đối với nhà cửa , vật liệu kiến
trúc, các tài sản vô hình… áp dụng phương pháp khấu hao theo đường
thẳng. Đối với máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải thường gắn liền với
quá trình sản xuất kinh doanh, tính năng công suất sử dụng bị giảm dần
trong quá trình sử dụng cho phép áp dụng phương pháp khấu hao theo sản
lượng hoặc phương pháp khấu hao giảm dần. Dụng cụ , thiết bị thường chịu
tác động của hao mòn vô hình nhiều áp dụng phương pháp khấu hao giảm
dần.
2. Vốn lưu động. Sử dụng vốn lưu động
Vốn lưu động gồm: Lao động và nguyên , nhiên vật liệu.
Việt Nam là quốc gia có ưu thế lớn về nguồn lao động và tài nguyên
thiên nhiên. Nguồn lao động nước ta dồi dào, trẻ, giá rẻ. Nhưng bên cạnh
thuận lợi đó thì chúng ta phải đối mặt với một thách thức lớn đó là giải
quyết việc làm cho nguồn lao động này.Tỉ lệ thất nghiệp ở nước ta khá cao,
lượng thất nghiệp này chủ yếu là lao động phổ thông và cử nhân đại học và
cao đẳng. Lượng lao động này thì dư thừa trong khi lượng lao động có tay
nghề thiếu trầm trọng. Vì vậy hầu hết các doanh nghiệp khi tuyển lao động

đều đào tạo để phù hợp với yêu cầu của doanh nghiệp. Thứ hai, tài nguyên
thiên nhiên nước ta đa dạng phong phú. Tuy vậy sản lượng này có hạn, nên
phải sử dụng một cách hợp lý. Đó là ở tầm vĩ mô, còn đối với các doanh
nghiệp khi tiết kiệm được càng nhiều nguồn đầu vào càng giảm chi phí sản
xuất, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm. Để sử dụng có hiệu quả vốn
lưu động cần tăng cường tốc độ chu chuyển của vốn lưu động
Thứ nhất đối với nguyên liệu, nguyên liệu: Trong quá trình sản xuất
chúng ta cần chú ý đến đầu vào. Nên xây dựng nhà máy ở nơi gần nguồn
nguyên liệu để hạn chế chi phí vận chuyển, cũng như rút ngắn được thời
gian cho khâu trung gian là quá trình vận chuyển tạo điều kiện cho quá trình
sản xuất liên tục, không ngắt quãng do sự cố trong quá trình vận chuyển.
Đồng thời gần nguồn nguyên liệu thì nhu cầu đến đâu khai thác đến đó,
không cần dự trữ trong kho đỡ bị tổn thất do hao mòn vô hình gây ra.
21
Thứ hai, vấn đề đặc biệt quan trọng đóng vai trò quyết định nâng cao
hiệu quả của doanh nghiệp là việc tổ chức quản lý sử dụng nguồn lao động
( mang tính chất lâu dài có tính quyết định trong việc sử dụng vốn lưu
động). Nâng cao trình độ tay nghề của người lao động. Đối với bộ máy lãnh
đạo cần phân công trách nhiệm và quyền lợi rõ ràng để tổ chức có hiệu quả,
tránh tình trạng chồng chéo. ở nước ta đang tồn tại một vấn đề nôỉ cộm: "
Thừa thầy, thiếu thợ ". Hàng năm lượng rất lớn tuyển sinh vào đại học, cao
đẳng mà các trường đào tạo nghề thì lại rất ít người đăng ký trong khi nước
ta đang thiếu lượng lớn lao động lành nghề. Bên cạnh đó việc đào tạo ở bậc
đại học và cao đẳng còn nhiều bất cập, học không đi đôi với hành, việc đào
tạo thiên về lý thuyết. Vì vậy nguồn lực này khi ra công tác thiếu sự năng
động do kiến thức thực tế yếu. Việc đào tạo và yêu cầu của doanh nghiệp đi
theo hai con đường song song, chưa gặp nhau ở một điểm chung. Vì vậy hầu
hết để sử dụng nguồn lao động này thì các doanh nghiệp này đào tạo phù
hợp với mục đích phát triển của doanh nghiệp. Ngoài việc chú trọng nâng
cao trình độ nguồn lao động, các doanh nghiệp cũng cần phải quan tâm đến

việc rèn luyện tác phong, đạo đức nghề nghiệp. Đó là khía cạnh không thể
thiếu được đặc biệt đối với bộ máy quản lý. Đức mà không có tài thì vô
dụng, nhưng tài mà thiếu đức thì thành "tai"- tai hoạ.Có rất nhiều vụ án đưa
ra xét xử về tội tham ô, hối lộ của các quan chức cấp cao.Gần đây nhất, là vụ
của Lã Thị Kim Oanh được sự bao che của các quan chức trong các bộ,
ngành đã gây tổn thất hàng trăm tỉ đồng cho nhà nước. Và khi đưa ra ánh
sáng thì số tiền thu được cũng chẳng được bao nhiêu, do các bị cáo đã tẩu
tán số tiền này dưới nhiều hiình thức khác nhau. Vậy việc nâng cao đạo đức
nghề nghiệp trong doanh nghiệp có vai trò rất quan trọng. Việc nâng cao đạo
đức nghề nghiệp cũng nhằm hạn chế những tiêu cực khác như : "Cha truyền,
con nối" vẫn tồn tại trong doanh nghiệp nhà nước- điều làm giảm chất lượng
nguồn lao động đầu vào, do đó dẫn tới làm giảm chất lượng đội ngũ cán bộ
điều hành quản lý. Trong điều kiện hiện nay để làm ăn có hiệu quả các
doanh nghiệp phải có bộ máy quản lý tốt, phân công nhiệm vụ cũng như
quyền lợi rành mạch. Cơ cấu quản lý hợp lý. Đó chính là yếu tố quan trọng
quyết định sự thành công của doanh nghiệp. Có những doanh nghiệp có quy
mô nhỏ bé nhưng do có cơ cấu tổ chức hợp lý thì doanh nghiệp đó vẫn có
22
thể thành công. Bộ phận này tốt sẽ thực hiện tốt các khâu còn lại như: việc
mua hàng, bán hàng, tổ chức sản xuất… Ngoài những vấn đề trên các
DNNN đang gặp phải khó khăn sau: tình trạng thiếu vốn trong sản xuất. Đối
với vốn lưu động chỉ có 50% được huy động vào sản xuất kinh doanh, còn
lại nằm trong tài sản, công nợ không thu hồi được, lỗ chưa bù đắp được. Ví
dụ: Vốn lưu động của Nhà máy đóng mới và sửa chữa phương tiện thuỷ Cần
Thơ thuộc tổng công ty Đường sông miền Nam chỉ có 80 triệu đồng. Cảng
Hà Nội chỉ có 140 triệu đồng vốn lưu động. Đây là khó khăn với các doanh
nghiệp nhà nứơc nhưng không phải là không khắc phục được, vấn đề là ở
chỗ phải tổ chức cơ cấu quản lý hợp lý. Cơ cấu tổ chức hợp lý sẽ thực hiện
tốt các khâu khác: mua hàng, bán hàng, sản xuất…. Nó là điều quyết định
việc sản xuất hiệu quả của các DNNN.

Bên cạnh việc chú trọng qúa trình sản xuất thì khâu bán hàng cũng
giữ vai trò rất quan trọng.Thuận lợi trong khâu bán hàng hạn chế được thời
gian tồn kho, làm giảm bớt thiệt hại do nhân tố ngoại cảnh tác động. Trong
thời đại hiện nay cạnh tranh rất khốc liệt, hàng hoá phong phú về hình thức
và chất lượng vì vậy để người tiêu dùng biết đến sản phẩm và tin dùng sản
phẩm của công ty cần chú trọng khâu maketing và quảng cáo. Đây là khâu
trung gian, nhịp cầu nối người sản xuất và người tiêu dùng.Mới bước vào
nền kinh tế thị trường những kinh nghiệm trong việc kinh doanh chưa nhiều
nên nhiều doanh nghiệp chưa kịp thích ứng với sự thay đổi của thời đại, vẫn
giữ trong mình tư duy cũ: Hữu xạ tự nhiên hương. Theo thống kê chỉ có 5%
DNNN quan tâm đến vấn đề quảng cáo. Và trên thực tế có nhiều DNNN
nước ta đã bị mất thương hiệu về sản phẩm trên thị trường nước ngoài khi ta
xuất khẩu hàng hoá ví dụ như : cà phê Trung Nguyên, Bit'is…. Đó là vì các
doanh nghiệp chưa thực sự chú trọng đến bộ phận này chỉ tập trung vào sản
xuất. Trong khi đối với các doanh nghiệp nước ngoài họ giành từ 40%-50%
có khi đến 60% doanh thu cho khâu này. Và khi so sánh các chương trình
quảng cáo giữa các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài ta thấy rằng sự
chuyên nghiệp còn thua xa. Những chương trình quảng cáo của chúng ta hầu
như chỉ mang tính chất giới thiệu sản phẩm mà thiêú sức thu hút người xem.
Những chương trình quảng cáo của các doanh nghiệp nước ngoài thu hút
được sự chú ý của khán giả và hình ảnh về sản phẩm đó in đậm trong tâm
23
trí họ. Vậy qua sự phân tích trên ta thấy rằng cần tiến dần chuyên nghiệp
hoá khâu này để nâng cao sức cạnh tranh của hàng hoá của các DNNN, từ
đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong các doanh nghiệp này.
24
C. KẾT LUẬN. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO VIỆC SỬ DỤNG NGUỒN
VỐN TRONG DNNN
DNNN là thành phần kinh tế giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế ở
nước ta. So với những năm trước đây, về mặt số lượng các doanh nghiệp

giảm, nhưng chất lượng thì đã tăng lên rất nhiều. Điều này thể hiện ở trong
quá trình hoạt động, quy mô sản xuất và hiệu quả sản xuất kinh doanh.
DNNN bao gồm hai loại hình: Doanh nghiệp công ích và doanh
nghiệp sản xuất kinh doanh. Mỗi doanh nghiệp hoạt động với mục đích khác
nhau. Doanh nghiệp công ích với mục đích phục vụ lợi ích xã hội, doanh
nghiệp sản xuất kinh doanh mục đích tối đa hoá lợi nhuận. DNNN là động
lực sự tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội ở Việt Nam. Tuy vậy bên
cạnh những thành quả đã đạt được thì các DNNN nói chung vẫn còn tồn tại
những hạn chế. Và chung quy lại vẫn là sử dụng nguồn vốn không hiệu quả.
Qua nghiên cứu Tuần hoàn và chu chuyển tư bản và áp dụng vào
DNNN, ta thấy muốn sử dụng có hiệu quả nguồn vốn cần sử dụng hiệu quả
từng bộ phận của nó đó là vốn cố định và vốn lưu động. Vốn cố định bao
gồm: nhà máy, máy, máy móc, các công trình sản xuất liên quan…Muốn sử
dụng hiệu quả nguồn vốn này cần tận dụng tối đa công suất của máy móc
khi đưa vào hoạt động, nâng cao năng suất lao động, lập quỹ khấu hao để bổ
sung vào hao mòn vô hình và hao mòn hữu hình không thể tránh khỏi trong
qúa trình sản xuất. Vốn lưu động bao gồm nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu,
lao động… Đối với các nguồn nguyên liệu đầu vào, để sử dụng có hiệu quả
cần rút ngắn khoảng cách đến nơi sản xuất để rút ngắn thời gian chu chuyển
cũng như hạn chế chi phí vận chuyển. Bên cạnh đó trong quá trình sản xuất
cần tiết kiệm ( không phải là ăn bớt) nguyên vật liệu.Xét trên một đơn vị sản
phẩm thì số tiền tiết kiệm không đáng kể, nhưng khi sản xuất hàng loạt thì
giảm được rất nhiều chi phí. Đối với nguồn lao động cần chú trọng đào tạo
về chuyên môn, nhưng vấn đề đạo đức nghề nghiệp cũng hết sức quan trọng.
Nguồn lao động là yếu tố quyết định các yếu tố khác. Vì vậy trong quá trình
sản xuất kinh doanh phải đặc biệt lưu ý tới nhân tố này, phải tổ chức sản
xuất một cách hợp lý để đạt đựơc năng suất lao động tối đa. Trên đây là
25