BỆNH HỌC TẠNG TÂM - TIỂU TRƯỜNG TÂM BÀO - TAM TIÊU (Kỳ 2) docx

BỆNH HỌC TẠNG TÂM - TIỂU TRƯỜNG -
TÂM BÀO - TAM TIÊU
(Kỳ 2)

2. Tâm chủ huyết mạch, vinh nhuận ra mặt:
- Trung tiêu bẩm thụ khí, giữ lại trấp dịch. Tâm khí biến hỏa đỏ ra gọi là
huyết. (Thiên quyết khí luận, sách Linh khu). Mạch là 1 trong ngũ thể, mạch bao
bọc huyết dịch chu lưu toàn thân không ngừng. Thiên Lục tiết tạng trọng luận,
sách Tố Vấn nói: “Tâm là gốc của sinh mệnh, vinh nhuận ra ở mặt, làm đầy đủ ở
huyết mạch”.
- Huyết do Tâm làm chủ, mạch là đường ống của huyết lưu hành, Tâm với
huyết mạch phụ thuộc chặt chẽ vào nhau. Trong sự thúc đẩy vận hành huyết dịch,
Tâm và mạch hợp tác hỗ trợ cho nhau, nhưng Tâm vẫn là tác nhân chủ động.
Vì thế, tuy huyết có công năng dinh dưỡng, vẫn phải nhờ sự hoạt động của
Tâm mạch. Nếu công năng của Tâm được kiện toàn, huyết dịch được thịnh vượng
thì sắc mặt hồng nhuận sáng láng, trái lại thì nhợt nhạt kém tươi.
Nếu huyết vận hành bị trở ngại, ngưng trệ thì sắc mặt kém tươi. Nếu huyết
vận hành bị trở ngại, ngưng trệ thì sắc mặt tím đen; nếu huyết ngưng đọng không
lưu thông thì chẳng những sắc mặt sạm đen mà còn khô như củi nữa. Tâm chủ
thần minh, Thần nhờ huyết mà tươi sáng, huyết khí thất thường thì thần minh cũng
bất thường.
Cho nên Tâm khí hư thì thần sút kém, buồn bã. Tâm khí thịnh thì thần
khỏe mạnh, cười luôn. Hoạt động của thần minh cũng ảnh hưởng đến huyết mạch,
lo buồn quá độ cũng tổn thương tâm khí.
Sự hoạt động của ngũ tạng lục phủ lại cần nhờ vào sự nuôi dưỡng của khí
huyết, vì thế nói rõ được Tâm là chủ thể sự hoạt động sinh mệnh, là chỉ toàn thân.

3. Tâm thần Quân Hỏa:
Sức sống con người nhờ Tâm khí, Tâm huyết tưới nhuần đến mọi chỗ,
không nơi nào không được hưởng sự nóng ấm ấy. Lục phủ ngũ tạng nhờ vào sự
nóng ấm ấy mà phát sinh, phát triển. Hỏa của Tâm là quân Hỏa, trong khi đó Hỏa

của Tâm bào, Tam tiêu của Thận đều là tướng hỏa. Tất cả nhằm bổ sung và hỗ trợ
cho quân hỏa.

4. Tâm khai khiếu ra lưỡi:
- Lưỡi và Tâm có quan hệ mật thiết với nhau. Tâm biểu hiện ra lưỡi. Lưỡi
nói lên tình trạng của Tâm.
. Lưỡi linh hoạt là Tâm khí tốt.
. Lưỡi lệch vẹo, nói năng ngọng nghịu là Tâm thần bệnh.
- Chót lưỡi thuộc Tâm.
. Chót lưỡi hồng, nhuận là Tâm huyết đủ.
. Chót lưỡi đỏ là tâm huyết nhiệt.
. Chót lưỡi nhợt nhạt là Tâm huyết hư.
. Chót lưỡi tím là Tâm huyết ứ.
5. Tâm có Tâm bào lạc là ngoại vệ của Tâm, bảo vệ Tâm đồng thời
chấp hành mệnh lệnh của Tâm:
Thiên Tà khách sách Linh khu nói: “Tâm là vị đại chủ của Ngũ tạng lục
phủ, ngoại tà không thể lọt vào được, nếu lọt vào được thì Tâm thương, Tâm bị
thương thì Thần đi mất, Thần mất thì chết, cho nên mọi thứ tà khí vào đều ở Tâm
bào”. Đó là nói rõ Tâm bào lạc có tác dụng bảo vệ Tâm tạng.
6. Những vùng trên cơ thể có liên quan đến tạng Tâm:
Do đường kinh Tâm có đi qua hoành cách mô, Tiểu trường, Phế, cổ họng,
thực quản, mắt nên trong bệnh lý tạng Tâm thường xuất hiện những triệu chứng có
liên quan đến mối liên hệ trên.
- Quan hệ giữa Tâm với Tiểu trường là quan hệ giữa Biểu và Lý, giữa Tạng
và Phủ. Thông qua sự liên hệ của kinh mạch mà Tạng và Phủ có quan hệ lẫn nhau.
- Quan hệ giữa Tâm và Phế là mối quan hệ.
. Vị trí cơ thể: cùng ở thượng tiêu, bệnh lý của tạng này sẽ ảnh hưởng tạng
kia và ngược lại.
. Công năng hoạt động: Phế chủ khí và Tâm chủ huyết. Khí và huyết là 2
dạng vật chất cơ bản cho hoạt động Tạng Phủ và cơ thể.

7. Những quan hệ với các Tạng Phủ khác:
- Tâm và Tỳ có mối quan hệ tương sinh: Tâm hỏa sinh Tỳ thổ.
- Tâm và Phế có mối quan hệ tương khắc: Tâm hỏa khắc Phế kim.
- Tâm chỉ hỏa, quẻ Ly. Thận chỉ Thủy, quẻ Khảm. Hai quẻ này chồng lên
nhau thành quẻ Thái, ý nghĩa là thủy hỏa ký tế. Tâm hỏa và Thận thủy giao hòa
nhau tạo quân bình cho cơ thể.