Vòi rồng

VÒI RỒNG
Vòi rồng là cột khí xoáy nhỏ có sức gió mạnh và áp suất rất thấp ở trung tâm ngay sát mặt đất.
Vòi rồng hình thành do các dòng không khí chuyển động theo các hướng và vận tốc khác nhau.
Dòng không khí nóng đi lên có tốc độ gió chừng cấp 3 - 4 trong khi dòng khí lạnh đi xuống có thể
đạt tốc độ cấp 8 là có khả năng tạo ra vòi rồng. Không khí lạnh chìm xuống cấp tập chiếm chỗ
không khí nóng bên dưới khiến khối khí bị mất ổn định tạo ra những lớp mây thấp chuyển động
xoáy.
Các xoáy này bốc lên cao, thọc vào một đám mây dày đặc bên trên và vòi rồng xuất hiện khi
chân đám mây kép đó chạm gần mặt đất dưới dạng một phễu không khí đường kính vài chục mét,
xoáy với tốc độ khủng khiếp di chuyển những khoảng cách khác nhau, trung bình chừng 8km trước
khi tan hẳn vài phút đến vài chục phút sau đó.
Hình 23. Vòi rồng trên biển, trên cạn và sơ đồ hình thành vòi rồng
Vòi rồng là một hiện tượng thời tiết hết sức nguy hiểm. Tốc độ gió xoáy có thể đạt từ vài chục
đến 100m/s (tốc độ gió cấp 12 chỉ có 33m/s) nên sức hút và mức độ tàn phá của nó rất lớn. Nó có
thể nhổ bật rễ cây, tốc bay mái nhà, nhấc các vật nặng nhiều tấn lên cao đưa đi xa hàng trăm mét.
Khoảng 75% các vòi rồng xuất hiện trên lãnh thổ Hoa Kì. Mỗi năm đất nước này hứng chịu
chừng 1000 - 2000 vòi rồng các loại, trung bình mỗi ngày có chừng 5 cơn lốc. Vòi rồng ở Hoa Kì
không những nhiều mà còn mạnh. Chỉ trong hai ngày 3 và ngày 4 tháng 4 năm 1974, 13 bang vùng
Tây Nam Chicagô đã xảy ra 148 vòi rồng, thiệt hại 500 triệu Đô la và khoảng 400 người thiệt mạng.
Ngày 22 tháng 5 năm 2004, một vòi rồng đường kính 2,5 dặm xuất hiện tại bang Nebrasca. Sở dĩ
vòi rồng xuất hiện nhiều ở Hoa Kì là do đất nước này nằm ở vùng vĩ độ trung bình, nơi cường độ
của lực Coriolis khá lớn, lại được bao bọc bởi Thái Bình Dương, Đại Tây Dương và vịnh Mehico
khiến cho lượng hơi nước trên lãnh thổ nước Mĩ mang tính nóng ẩm dễ sinh ra mây dày đặc và mây
giông. Hơi nước nóng ẩm từ các đại dương khi bay vào lục địa bị ảnh hưởng của rìa áp cao phụ
nhiệt đới và bị đẩy lên rất mạnh. Đó là những điều kiện thuận lợi tạo ra lốc xoáy khi trời nhiều mây.
Trong những năm gần đây, số lượng vòi rồng xuất hiện tại Hoa Kì tăng lên rất đột ngột, nhiều
khi không có mây mà vẫn có lốc xoáy. Nguyên nhân của hiện tượng xoáy không mây có thể do mật
độ và tốc độ xe hơi lưu hành trên đất nước này quá lớn. Các dòng xe chạy tốc độ cao theo hướng
ngược nhau gây nên các dòng xoáy nhỏ chất chồng lên nhau, nếu gặp thời tiết nóng ẩm thuận lợi sẽ
dễ dàng gây ra xoáy lốc.
Hình 24. Tác hại làm tốc mái hay sập nhà do vòi rồng gây nên

Do tính chất nguy hiểm của vòi rồng, việc phổ biến, giáo dục ý thức phòng tránh nó cần được
thực hiện rộng rãi, thường xuyên, nhất là đối với cư dân vùng hay bị tác động. Việc cảnh báo vòi
rồng đã được truyền thông rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng của nước Mĩ do cơ
quan Khí tượng Quốc gia đảm nhiệm. Người dân còn được khuyến khích sử dụng thiết bị cảnh báo
các hiện tượng thời tiết nguy hiểm tự động trên xe, loại radio tự bật lên và cắt ngang các sóng âm
thanh khác trên xe khi các bản tin về thời tiết xấu của cơ quan khí tượng quốc gia được phát hành.
Khi có tin về vòi rồng xuất hiện ở khu vực cư trú, mọi người đều được khuyến cáo nhanh chóng
tìm nơi trú ẩn trong các phòng ít gió gần mặt đất. Trong trường hợp vòi rồng tạt qua ngôi nhà bạn,
hãy bám vào các vật có khối lượng và khối lượng riêng lớn, khó bị thổi bay. Nếu sống trong nhà
cửa không kiên cố, vòi rồng vẫn có khả năng gây tổn hại, bạn nên đi sơ tán nếu bản tin thông báo
vòi rồng sắp tới thuộc loại nguy hiểm. Đối với các phương tiện giao thông đang đi trên đường, vòi
rồng là hết sức nguy hiểm. Nếu nhìn thấy vòi rồng đang tiến tới, bạn hãy mau chóng lái xe tránh xa
đường đi của nó về phía tay phải, đỗ xe và tìm nơi trú ẩn. Trong mọi trường hợp, nếu xe nằm gần
đường đi của vòi rồng bạn không nên ngồi trong xe vì vòi rồng có thể dễ dàng nhấc bổng nó lên và
mang đi xa.