Tiết 122: Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lô gíc)

Tiết 122: Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lô gíc)
A- Mục tiêu bài học:
- Củng cố lại kiến thức liên kết về nội dung trong văn bản, nhận ra lỗi và biết cách sửa
lỗi trong những câu đợc sgk dẫn ra.
- Trau dồi khả năng lựa chọn cách diễn đạt đúng trong những trờng hợp tơng tự khi
nói, viết.
B- Chuẩn bị:
- Đồ dùng: Bảng phụ.
C- Tiến trình tổ chức dạy - học:
1- ổn định tổ chức:
2- Kiểm tra:
Kiểm tra việc làm bài tập ở nhà của học sinh
3- Bài mới:
Hoạt động của thầy-trò Nội dung kiến thức
-Những câu dới đây mắc một số lỗi
diễn đạt liên quan đến lô gíc. Hãy phát
hiện và chữa lỗi đó ?
a-Các từ quần áo, giầy dép và cụm từ
đồ dùng học tập có mqh với nhau ntn ?
(Quần áo, giầy dép không phải là một
loại đồ dùng học tập; nói cách khác
phạm vi nghĩa của đồ dùng học tập
không bao hàm phạm vi nghĩa của
quần áo, giầy dép. Vì vậy nếu viết:
"quần áo, giầy dép và nhiều đồ dùng
học tập khác" thì sẽ làm cho ngời đọc
hiểu lầm quần áo hoặc giầy dép là một
loại đồ dùng học tập).
-Vậy ta có thể sửa lại ntn ? (Bỏ từ khác
ở cuối câu để không đồng nhất về loại
giữa quần áo, giầy dép và đồ dùng học

tập. Hoặc thay một số từ để mqh về
1-Bài 1 (127 ):
a-Chúng em đã giúp các bạn học sinh
những vùng bị bão lụt quần áo, giầy
dép và nhiều đồ dùng học tập khác.
*Sửa lại:
-Chúng em đã giúp các bạn học sinh
những vùng bị bão lụt quần áo, giầy
dép và đồ dùng học tập.
-Chúng em đã giúp các bạn học sinh
những vùng bị bão lụt quần áo, giầy
dép và nhiều đồ dùng sinh hoạt khác.
-Chúng em đã giúp các bạn học sinh
những vùng bị bão lụt giấy bút, sách vở
và nhiều đồ dùng học tập khác.
nghĩa giữa các từ ngữ hợp lô gíc).
b-Phạm vi nghĩa của từ thanh niên có
bao hàm phạm vi nghĩa của từ bóng đá
không ? (Thanh niên: ngời trẻ tuổi;
bóng đá: một môn thể thao).
-Em sửa lại câu này ntn ? (Thay từ
thanh niên bằng từ có phạm vi nghĩa
bao hàm phạm vi nghĩa của từ bóng đá,
đó là từ thể thao).
c-"Lão Hạc", "Bớc đờng cùng" là tên
tác giả hay tên tác phẩm văn học ? Ngô
Tất Tố là tên tác phẩm hay tên tác giả ?
-Gv:"Lão Hạc", "Bớc đờng cùng" là là
tên hai TP văn học hiện thực giai đoạn
1930-1945. NTTố là tên tácgiả của TP

"Tắt Đèn".
-Các từ: "Lão Hạc", "Bớc đờng cùng"
có cùng trờng từ vựng với Ngô Tất Tố
không ? (không cùng trờng từ vựng).
Vì vậy không thể xác lập mqh bình
đẳng giữa các từ này nh đã viết: "Lão
Hạc", "Bớc đờng cùng", và Ngô Tất
Tố.
-Em hãy nêu cách sửa câu này ?
d-Phạm vi nghĩa của từ trí thức có bao
hàm nghĩa của từ bác sĩ không ? (có).
Vì thế bác sĩ cũng là trí thức, cho nên
hai từ này không thể dùng trg qh lựa
chọn nh ý mà ngời viết muốn diễn đạt.
-Ta có thể sửa lại ntn ? (Thay một trg
hai từ trí thức, bác sĩ bằng một từ ngữ
b-Trong thanh niên nói chung và trong
bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân
tố quan trọng dẫn đến thành công.
*Sửa lại:
-Trong thanh niên nói chung và trong
sinh viên nói riêng, niềm say mê là
nhân tố quan trọng dẫn đến thành công.
-ộnng thể thao nói chung và trg bóng
đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố
quan trọng dẫn đến thành công.
c-"Lão Hạc", "Bớc đờng cùng", và Ngô
Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc
thân phận của ngời nông dân VN trớc
CM/8.1945.

*Sửa lại:
-"Lão Hạc", "Bớc đờng cùng", và "Tắt
đèn" đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân
phận của ngời nông dân VN trớc
CM/8.1945.
-Nam Cao, Nguyễn Công Hoan và Ngô
Tất Tố đã giúp c.ta hiểu sâu sắc thân
phận của ngời nông dân VN trớc
CM/8.1945.
d-Em muốn trở thành một ngời trí thức
hay một bác sĩ ?
*Sửa lại:
-Em muốn trở thành một ngời trí thức
hay một ngời công nhân ?
-Em muốn trở thành một giáo viên hay
một bác sĩ ?
khác không có qh với từ còn lại theo
kiểu qh nghĩa bao hàm nhau).
e-Phạm vi nghĩa của nghệ thuật có bao
hàm phạm vi nghĩa của ngôn từ không?
(có). Nói sắc sảo về ngôn từ cũng có
nghĩa là nói cái hay về một phơng diện
của nghệ thuật. Vì vậy không thể viết:
không chỉ hay về nghệ thuật mà còn
sắc sảo về ngôn từ.
-Em sẽ sửa lại câu này ntn ? (Thay
ngôn từ = nội dung hoặc thay nghệ
thuật = bố cục).
g-Cao gầy có cùng trờng từ vựng với
mặc áo ca rô không ? (Không). Vì thế

không thể so sánh hai đặc điểm này với
nhau.
-Em hãy nêu cáh sửa câu này ? (Phải
thay từ ngữ miêu tả đặc điểm của một
ngời).
h-Đức tính rất mực yêu thơng chồng
con có phụ thuộc vào đức tính rất cần
cù, chịu khó không ? (không). Vì vậy
không thể xác lập qh phụ thuộc nhân-
quả giữa hai đức tính này. Viết nh câu
này là phạm lỗi lập luận.
-Em hãy trình bày cách sửa ? (Biến qh
nhân- quả thành qh bổ sung bằng cách
thay qh từ nên = qh từ và; bỏ từ chị thứ
hai để tránh lặp từ ).
i-Gv: Lỗi của câu này cũng là lỗi lập
e-Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật
mà còn sắc sảo về ngôn từ.
*Sửa lại:
-Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật
mà còn sắc sảo về nội dung.
-Bài thơ không chỉ hay về bố cục mà
còn sắc sảo về ngôn từ.
-Bài thơ hay về nghệ thuật nói chung,
sắc sảo về ngôn từ nói riêng.
g-Trên sân ga chỉ còn lại hai ngời. Một
ngời thì cao gầy, còn một ngời thì mặc
áo ca rô.
*Sửa lại:
-Trên sân ga chỉ còn lại hai ngời. Một

ngời thì cao gầy, còn một ngời thì lùn
và mập.
-Trên sân ga chỉ còn lại hai ngời. Một
ngời thì mặc áo trắng, còn một ngời thì
mặc áo ca rô.
h-Chị Dậu rất cần cù, chịu khó nên chị
rất mực yêu thơng chồng con.
*Sửa lại:
-Chị Dậu rất cần cù, chịu khó và rất
mực yêu thơng chồng con.
luận. Ngời viết muốn diễn đạt qh điều
kiện- k.quả bằng cặp qh từ nếu thì.
Tuy nhiên hai sự việc nêu ở hai vế câu
không có mqh điều kiện- k.quả.
-Vậy em sẽ sửa câu này nh thế nào ?
(Thay từ có đợc = hoàn thành đợc).
k-Phạm vi nghĩa của từ sức khỏe có
bao hàm phạm vi nghĩa của từ tuổi thọ
không ? (có). Vì thế sức khỏe cũng là
tuổi thọ, cho nên hai từ này không thể
không thể dùng tr qh lựa chọn nh ý mà
ngời viết muốn diễn đạt.
-Em hãy trình bày cách sửa câu này ?
(Thay một trg hai từ sức khỏe hoặc tuổi
thọ = một từ ngữ khác không có qh với
từ còn lại theo kiểu qh nghĩa bao hàm).
i-Nếu không phát huy những đức tính
tốt đẹp của ngời xa thì ngời phụ nữ VN
ngày nay không thể có đợc những
nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó.

*Sửa lại:
-Nếu không phát huy những đức tính
tốt đẹp của ngời xa thì ngời phụ nữ VN
ngày nay không thể hoàn thành đợc
những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề
đó.
k-Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe,
vừa làm giảm tuổi thọ của con ngời.
*Sửa lại:
-Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe,
vừa tốn kém về tiền bạc.
D- Củng cố - Hớng dẫn học bài:
- Làm bài tập 2 (128 ).
- Chuẩn bị bài: Ôn tập phần tiếng Việt (Đọc ví dụ và trả lời câu hỏi trong từng phần).