Đề tài 1 - Quan niệm của Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước thể hiện quyền làm chủ của người lao động doc

Đề tài: 1 – Quan niệm của Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước thể hiện quyền
làm chủ của người lao động. Hiện nay, để xây dựng nhà nước theo tư tưởng Hồ
Chí Minh, cần tập trung giải quyết những vấn đề gì?
I. MỞ ĐẦU
Nếu vấn đề cơ bản của mọi cuộc cách mạng xã hội là vấn đề chính quyền thì
vấn đề cơ bản của một chính quyền là ở chỗ nó thuộc về ai, phục vụ quyền lợi của ai.
Xây dựng một nhà nước do nhân dân lao động làm chủ là tư tưởng nhất quán của Hồ
Chí Minh. Ngay khi vừa giành được chính quyền, Người khẳng định rằng: Nước ta là
nước dân chủ, " bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân
Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do dân cử ra Nói tóm lại, quyền hành
và lực lượng đều ở nơi dân".
II. CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.Khái niêm nhà nước theo chủ nghĩa Mác Lênin
Nhà nước là một bộ máy tổ chức quyền lực và thực thi quyền lực đặc biệt
của xã hội trong điều kiện xã hội có đối kháng giai cấp. Về danh nghĩa, nhà nước
là hệ thống đại biểu cho quyền lực chung của xã hội để quản lý, điều khiển mọi
hoạt động của xã hội và công dân, thực hiện chức năng chính trị và chức năng xã
hội cùng với chức năng đối nội và đối ngoại của quốc gia, nhưng về thực chất, bất
cứ nhà nước nào cũng là công cụ quyền lực thực hiện chuyên chính giai cấp của
giai cấp thống trị, tức giai cấp nắm giữ được những tư liệu sản xuất chủ yếu của xã
hội, nó chính là chủ thể thực sự của quyền lực nhà nước.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ
của nhân dân lao động
Trong quá trình đi tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh chú ý khảo cứu lựa chọn
ra một kiểu nhà nước mới cho Việt Nam để xây dựng sau khi cách mạng giải phóng
dân tộc theo con đường cách mạng vô sản thành công. Nhà nước đó phải đại biểu
quyền lợi "cho số đông người" và Hồ Chí Minh đã chủ trương xây dựng một Nhà
nước công nông binh thể hiện trong Chánh cương vắn tắt của Đảng khi thành lập
Đảng đầu năm 1930. Trải qua thực tế các cao trào cách mạng ở Việt Nam, về sau, Hồ
Chí Minh chủ trương xây dựng ở Việt Nam một nhà nước Dân chủ Cộng hòa, một nhà
nước do nhân dân lao động làm chủ, nhà nước của dân, do dân, vì dân. Trong bài báo

Dân vận (năm 1949), Hồ Chí Minh khẳng định: Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu
lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công việc đổi mới, xây dựng là
trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân. Chính
quyền từ xã đến Chính phủ Trung ương do dân cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã
do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân.
Quan điểm về nhà nước của dân, do dân, vì dân, chúng ta thấy trong di sản tư
tưởng Hồ Chí Minh thể hiện ở những nội dung cơ bản sau đây:
a, Nhà nước của dân
Quan điểm nhất quán của Hồ Chí Minh là xác lập tất cả mọi quyền lực trong
nhà nước và trong xã hội đều thuộc về nhân dân. Trong 24 năm làm Chủ tịch nước,
Hồ Chí Minh đã lãnh đạo soạn thảo hai bản Hiến pháp, đó là Hiến pháp năm 1946 và
Hiến pháp năm 1959. Quan điểm trên của Người được thể hiện trong các bản Hiến
pháp đó. Chẳng hạn, Hiến pháp năm 1946 nêu rõ: tất cả quyền bính trong nước đều là
của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai
cấp, tôn giáo; những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra toàn dân phúc
quyết.
Nhân dân lao động làm chủ Nhà nước thì dẫn đến một hệ quả là nhân dân có
quyền kiểm soát Nhà nước, cử tri bầu ra các đại biểu, ủy quyền cho các đại biểu đó
bàn và quyết định những vấn đề quốc kế dân sinh. Đây thuộc về chế độ dân chủ đại
diện bên cạnh chế độ dân chủ trực tiếp. Quyền làm chủ và đồng thời cũng là quyền
kiểm soát của nhân dân thể hiện ở chỗ nhân dân có quyền bãi miễn những đại biểu
Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân nào nếu những đại biểu đó tỏ ra không xứng
đáng với sự tín nhiệm của nhân dân.
Hồ Chí Minh đã nêu lên quan điểm dân là chủ và dân làm chủ. Dân là chủ có
nghĩa là xác định vị thế của dân, còn dân làm chủ có nghĩa là xác định quyền, nghĩa
vụ của dân. Trong nhà nước của dân, với ý nghĩa đó, người dân được hưởng mọi
quyền dân chủ. Bằng thiết chế dân chủ, nhà nước phải có trách nhiệm bảo đảm quyền
làm chủ của dân, để cho nhân dân thực thi quyền làm chủ của mình trong hệ thống
quyền lực của xã hội. Quyền lực của nhân dân được đặt ở vị trí tối thượng. Điều này
có ý nghĩa thực tế nhắc nhở những người lãnh đạo, những đại biểu của nhân dân làm

đúng chức trách và vị thế của mình, không phải là đứng trên nhân dân, coi khinh nhân
dân, "cậy thế" với dân, "quên rằng dân bầu mình ra là để làm việc cho dân". Một nhà
nước như thế là một nhà nước tiến bộ trong bước đường phát triển của nhân loại. Nhà
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Hồ Chí Minh khai sinh ngày 2-9-1945 chính là
Nhà nước tiến bộ chưa từng có trong lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam
bởi vì Nhà nước đó là nhà nước của dân, nhân dân có vai trò quyết định mọi công việc
của đất nước.
b, Nhà nước do dân
Nhà nước do dân lập nên, do dân ủng hộ, dân làm chủ. Chính vì vậy, Hồ Chí
Minh thường nhấn mạnh nhiệm vụ của những người cách mạng là phải làm cho dân
hiểu, làm cho dân giác ngộ để nâng cao được trách nhiệm làm chủ, nâng cao được ý
thức trách nhiệm chăm lo xây dựng nhà nước của mình. Hồ Chí Minh khẳng định:
việc nước là việc chung, mỗi người đều phải có trách nhiệm "ghé vai gánh vác một
phần". Quyền lợi, quyền hạn bao giờ cũng đi đôi với trách nhiệm, nghĩa vụ.
c, Nhà nước vì dân
Nhà nước vì dân là một nhà nước lấy lợi ích chính đáng của nhân dân làm mục
tiêu, tất cả đều vì lợi ích của nhân dân, ngoài ra không có bất cứ một lợi ích nào khác.
Đó là một nhà nước trong sạch, không có bất kỳ một đặc quyền, đặc lợi nào. Trên tinh
thần đó Hồ Chí Minh nhấn mạnh: mọi đường lối, chính sách đều chỉ nhằm đưa lại
quyền lợi cho dân; việc gì có lợi cho dân dù nhỏ cũng cố gắng làm, việc gì có hại cho
dân dù nhỏ cũng cố gắng tránh. Dân là gốc của nước. Hồ Chí Minh luôn luôn tâm
niệm: phải làm cho dân có ăn, phải làm cho dân có mặc, phải làm cho dân có chỗ ở,
phải làm cho dân được học hành. Cả cuộc đời Người "chỉ có một mục đích là phấn
đấu cho quyền lợi Tổ quốc và hạnh phúc của quốc dân". Hồ Chí Minh viết: "khi tôi
phải ẩn nấp nơi núi non, hoặc ra vào chốn tù tội, xông pha sự hiểm nghèo - là vì mục
đích đó. Đến lúc nhờ quốc dân đoàn kết, tranh được chính quyền, ủy thác cho tôi gánh
việc Chính phủ, tôi lo lắng đêm ngày, nhẫn nhục cố gắng - cũng vì mục đích đó". Một
Nhà nước vì dân, theo quan điểm của Hồ Chí Minh, là từ chủ tịch nước đến công chức
bình thường đều phải làm công bộc, làm đày tớ cho nhân dân chứ không phải "làm
quan cách mạng" để "đè đầu cưỡi cổ nhân dân" như dưới thời đế quốc thực dân. Ngay

như chức vụ Chủ tịch nước của mình, Hồ Chí Minh cũng quan niệm là do dân ủy thác
cho và như vậy phải phục vụ nhân dân, tức là làm đày tớ cho nhân dân. Hồ Chí Minh
nói: "Tôi tuyệt nhiên không ham muốn công danh phú quý chút nào. Bây giờ phải
gánh chức Chủ tịch là vì đồng bào ủy thác thì tôi phải gắng sức làm, cũng như một
người lính vâng mệnh lệnh của quốc dân ra trước mặt trận. Bao giờ đồng bào cho tôi
lui, thì tôi rất vui lòng lui Riêng phần tôi thì làm một cái nhà nho nhỏ, nơi có non
xanh, nước biếc để câu cá, trồng hoa, sớm chiều làm bạn với các cụ già hái củi, em trẻ
chăn trâu, không dính líu gì với vòng danh lợi".
III. QUAN NIỆM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC
THỂ HIỆN QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG
Nhà nước của dân tức là nhà nước của toàn thể nhân dân việt Nam quyền
lực chính trị thuộc về tất cả nhân dân. Nhân dân có quyền bầu ra các địa biểu
của mình và uỷ quyền cho họ gánh vác công việc chung của đất nước. Nhân dân
có quyền kiểm soát nhà nước. Trong nhà nước của dân, người dân được hưởng
mọi quyền dân chủ và có nghĩa vụ tuân theo pháp luật. Nhà nước do dân nghĩa
là nhà nước do dân lựa chọn bầu ra những đại dân là người nắm giữ mọi quyền
lực, các cơ quan nhà nước , do dân tổ chức ra thực hiện ý chí nguyện vọng của
dân, tức là làm công bộc, lo toan gánh vác công việc chung cho dân chứ không
phải làm quan cách mạng mà áp bức dân. Thể chế dân chủ cộng hoà đã làm thay
đổi tận gốc quyền lực chính trị và thực hiện quyền lực chính trị, nhân dân được
đặt ở vị trí cao nhất. Nhà nước không bị coi là công cụ thống trị như trong thời
kỳ đế biểu của mình, do dân ủng hộ giúp đỡ, do dân đóng thuế để xây dựng nhà
nước, do dân phê bình xây dựng. Hồ Chí Minhyêu cầu cán bộ nhà nước phải
dựa vào dân, phải lấy dân làm gốc, liên hệ chặt chẽ với dân, lắng nghe ý kiến
của dân và chịu sự kiểm soát của nhân dân. Nếu chính phủ làm hại dân thì dân
có quyền đuổi chỉnh phủ"
Nhà nước vì dân đó là nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng của
nhân dân, không đặc quyền đặc lợi, thực sự trong sạch, cần, kiệm, liêm, chính.
"Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Viẹc gì hại đến dân, ta phải hết sức
tránh"

Theo Hồ Chí Minh, việc đáp ứng nhu cầu lợi ích của nhân dân là tiêu chí số một
để đánh giá hiệu quả hoạt động của nhà nước. Muốn đạt được mục đích cao cả
đó, nhà nước phải thật sự trong sạch; nếu cán bộ nhà nước bị thoái hoá, biến
chất thì nhà nước đó trượt ra khỏi quỹ đạo dân chủ nhân dân, trở thành thế lực
đối lập với nhân dân.
Bằng nhạy cảm chính trị và kinh nghiệm thực tiễn, Hồ Chí Minhđã phát
hiện và cảnh báo ngay từ rất sớm những căn bệnh có thể phát sinh, làm biến
dạng tha hoá nhà nướcnhư trái phép, cậy thế, hủ hoá, chia rẽ Người gọi những
căn bệnh đó là giặc " nội xâm" hết sức nguy hiểm, gây hậu quả nghiêm trọng,
làm xói mòn niêm tin của nhân dân, làm cho dân xa nhà nước.
Vì thế, chống đặc quyền, đặc lợi, khắc phục những tiêu cực trong bộ máy
nhà nước luôn đựoc Hồ Chí Minh quan tâm.
Hồ Chí Minhcũng đề cập đến mối quan hệ biện chứng giữa nhân dân là
người làm chủ đất nước với cán bộ nhà nước vừa là người lãnh đạo vừa là đầy
tớ trung thành của nhân dân. Người nói: " Nếu không có nhân dân thì chính phủ
không đủ lực lượng. Nếu không có chính phủ thì nhân dân không ai dẫn
đường". Trong di chúc, Người nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải thực sự là người
lãnh đạo là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân. Cán bộ phải vừa có đức,
vừa có tài, vừa hiền lại vừa minh, hết lòng phục vụ nhân dân, phục vụ đất nước.
IV. HIỆN NAY ĐỂ XÂY DỰNG CẦN TẬP TRUNG GIẢI QUYẾT
NHỮNG VẤN ĐỀ GÌ?
Tư tưởng HCM về một nhà nước “của dân,do dân và vì dân” Việt Nam đang
trên con đường lên lên chủ nghĩa xã hội,theo phương hướng xã hội bình đẳng cho tất
cả mọi người.Và trên con đường đó hiện nay Việt Nam đang giành được một thành
quả nhất định tuy nhiên còn khá nhiều hạn chế. Vậy cần tập trung vào vấn đề gì để
giải quyết những cản trở trên con đường đó.
Nói đến nhà nước do dân làm chủ tức là nói đến một nhà nước do dân lập
nên , bầu lên. Điều này thể hiện ở việc người dân được thực hiện quyền bầu cử dân
chủ,bầu ra quốc hội để qua đó nhà nước thực hiện nguyện vọng chính đáng của
mình.đó là theo cách gián tiếp, còn trực tiếp thì người dân được nêu lên ý kiến

,nguyện vọng của mình thông qua tự do ngôn luận.Tuy nhiên cả hai phương thưc này
hiện nay đều có một vấn đề đặt ra. Đó là những người được dân bầu ra liệu có làm
tròn nhiệm vụ và những cơ quan ngôn luận liệu có hoàn toàn đáp ứng nguyện vọng
người dân hay không khi mà trong nền kinh tế thị trường thì sức mạnh của đồng tiền
có thể bịt mắt và miệng của nhiều người.
Theo nhận định của tôi thì trước khi thực hiện theo tưởng của bác hồ về nhà
nước “của dân” thì cũng cần xem đến cái mà người gọi là căn bệnh cản trở “dân
chủ”.Theo bác thì “tham ô là lấy trộm của công, chiếm của công làm của tư. Nó có hại
đến sự nghiệp xây dựng nước nhà, có hại đến công việc cải thiện đời sống của nhân
dân, có hại đến đạo đức cách mạng. Lãng phí và tham ô tuy có khác nhau ở chỗ lãng
phí thì không trực tiếp ăn cắp, ăn trộm của công, nhưng kết quả tai hại đến tài sản của
Nhà nước, của tập thể thì cũng có tội.”và “nguyên nhân sâu xa dẫn đến căn bệnh tham
ô, lãng phí, đó là chủ nghĩa cá nhân”.Nhận thức được điều này do vậy cần răn dạy tất
cả mọi công dân từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường để nâng cao nhận thức về tác hại
của chủ nghĩa cá nhân đối với xã hội và chinhs với họ vì tác hại mà nó để lại. Như vậy
thì một trong những biện pháp hiệu quả cho căn bênh này chính là việc tuyên truyền
và giáo dục nhân dân, và đặc biệt là đảng viên và công chức, bởi lẽ ánh hào quang mà
vinh hoa và tiền bạc làm họ mờ mắt, làm họ quên đi minh làm việc là vì nghĩa vụ đối
với “ nhân dân”, mình là “đâỳ tớ của dân” như HCM đã khẳng định. Điều này cũng
chính là ảnh hưởng đến quyền là chủ của dân, một người được nhân dân tín nhiệm bầu
lên làm lãnh đạo mà nếu vì “ danh lợi “ mà tham nhũng,tham ô làm khổ dân hoặc
chuyện chạy chức chạy quyền.Hiện tượng này quả thật còn tồn tại khá nhiều cở cấp cơ
sở, thậm chí cả trung ương,Việc quan lieu tham nhũng cũng là ở những kẻ tham địa vị
tiền bạc mà biếu xén cấp trên mong lên chức.những kẻ trên cũng vì long tham
“lợi” mà bất chấp quyền “là chủ của dân” mà lừa dối dân. Từ đó mà dân mất long tin
vào chính quyền và đảng.Bởi lẽ thế mà cần thực hiện ngiêm ngặt tính dân chủ ngay từ
trong đảng ta hiện nay, có như vậy mới mong đem hai chữ “dân chủ” trong nhân
dân.và để hạn chế sự phi dân chủ trong bộ máy lãnh đạo thì còn một phương pháp nữa
đó là “bộ máy nhà nước phải gọn nhẹ, trong sạch, đủ năng lực và bản lĩnh để chấp
hành pháp luật. Con người trong bộ máy nhà nước phải được lựa chọn theo những tiêu

chí cụ thể và công khai, phải có uy tín trong dân chúng, có năng lực và liêm,
chính.”Bên cạnh đó thì cần phát huy quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí để nhân dân
dễ dàng thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình. Theo luật báo chí điều 4,5 chương 2
thì nhân dân có quyền được thong báo những vấn đề trọng đại lien quan đến đường lối
phát triển đất nước, và cũng có quyền nêu lên ý kiến,nhận định của mình.chính phủ
dựa vào đó mà suy xét tính toán và thực hiện.Không được bỏ qua ý kiến của nhân
dân.Do vậy nên để thực hiện dân chủ cần tăng cường phát huy tốt vấn đề tự do ngôn
luận, tránh trường hợp nhiều vấn đề không đua ra để” dân bàn”, nhưng lại bắt “dân
làm” và cũng không để “dân kiểm tra”
Tuy nhiên không thể thực hiện dân chủ theo cách “tùy theo suy nghĩ của mỗi
người về dân chủ” được.dân chủ cần phải theo luật, theo một thể cư xử chính thức
theo hướng dân chủ, chính vì vậy mà cần phải “Có đủ những văn bản luật phù hợp với
thực tiễn và được lòng dân. Nhưng văn bản luật nào cũng đều là luật thực định, nghĩa
là do giai cấp cầm quyền định ra thông qua cơ quan đại diện của dân soạn thảo và ban
bố. Vậy thực hành dân chủ, mấu chốt là ở vấn đề bầu cử và ứng cử. “Trong cuộc Tổng
tuyển cử, hễ là những người muốn lo việc nước thì đều có quyền ra ứng cử; hễ là công
dân thì đều có quyền đi bầu cử… hễ là công dân Việt Nam thì đều có hai quyền đó” ].
Chính vì thế mà cơ quan lập pháp và hành pháp càn phải trong sạch,liêm minh, cần
phải có Hiến pháp và pháp luật đúng và đủ, có cơ quan công quyền trong sạch, vững
mạnh, có đội ngũ công chức, viên chức mẫn cán, đồng thời phải có hệ thống các cơ
quan bảo vệ pháp luật, trong đó có cơ quan tư pháp phải thực sự “Dĩ công vi thượng”,
không bị áp lực từ bất cứ ai, cơ quan nào. Như Hồ Chủ tịch đã từng dạy tư pháp phải
“Phụng công thủ pháp” là chìa khoá để bảo vệ những nguyên tắc dân chủ của chế độ
ta. Do đó tư pháp phải công minh, công tâm, khoan dung và đại lượng, không được
“lạm dụng hình phạt”
Với hai vấn đề lớn ở trên, theo tôi phương pháp chung là giáo dục pháp luật
và nâng cao văn hoá dân chủ cho tất cả mọi người. Nâng cao dân trí và quan trí để
“nước ta là nước dân chủ, mọi người có quyền làm, có quyền nói” trở thành hiện thực
và tất cả các cơ quan nhà nước phải tôn trọng các quyền dân chủ ấy của công dân. Dân
có hiểu biết về pháp luật, biết hành xử theo pháp luật thì đó là cơ sở để nhà nước thực

thi đúng pháp luật. Tập trung giáo dục nhân dân về cả luật pháp lẫn đạo đức sống để
nhân dân hiểu rõ về xã hội “dân chủ” và tương lai tôt đẹp mà xã hội ấy mang lại, chỉ
cần hiểu được điều này thì chắc chắn tư tưởng cá nhân, ích kỷ, vụ lợi sẽ giảm di phần
nào.tham nhũng, quan liêu không còn thì lẽ dĩ nhiên tiếng nói của nhân dân được đảm
bảo, quyền lợi của nhân dân đáp ứng, thế là cái gốc vững” sẽ giúp đất nước đi lên Xã
Hội Chủ Nghĩa nhanh hơn, tốt hơn.