CÁC HORMONE SINH DỤC (Kỳ 1) doc

CÁC HORMONE SINH DỤC
(Kỳ 1)

A-ANDROGEN VÀ DA (androgens and skin):
1-Androgen ở Nam giới:
1.1.Giảm năng tuyến sinh dục (hypogonadism):
Là tình trạng giảm tăng trưởng và giảm chức năng cơ quan sinh dục.
Nguyên nhân thường gặp:
-Giảm năng tuyến sinh dục do giảm hormone kích thích sinh dục tự phát
(IHH, idiopathic hypogonadotropic hypogonadism): do giảm tiết GnRH ở vùng
dưới đồi làm cho giảm tiết gonadotropin của tuyến yên và thứ phát là sản xuất
testosterone của tinh hoàn cũng suy giảm. Tỷ lệ phát hiện vào khoảng 1/ 106 trẻ
em trai.
-Hội chứng Klinefelter: ảnh hường một hoặc nhiều số lượng của nhiễm sắc
thể X; kiểu nhân (karyotype) thường gặp là 47,XXY hoặc dạng khảm (mosaic)
47,XXY / 46,XY, tần suất 1/500.
-Thiếu hụt thụ thể androgen.
*Các bệnh cảnh Da:
-Trẻ trai IHH có các thay đổi như không phát triển cơ quan sinh dục, lông
nách, lông mu, râu và lông trên cơ thể ở tuổi 12-14 tuổi; cũng không có mụn và vú
to ở tuổi dậy thì. Khi lớn tuổi thì không xuất hiện rụng tóc do androgen.
-Bệnh cảnh này cũng nhận thấy ở các bệnh nhân thiếu hụt thụ thể androgen.
-Hội chứng Klinefelter: dậy thì bình thường. Các dấu hiệu thiếu hụt
androgen xảy ra giống như thiếu hụt androgen ở nam giới, nhưng xuất hiện sớm.
Biểu hiện đặc trưng là tăng nguy cơ phát triển các vết loét ở chân. HC Klinefelter
cũng là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú ở nam giới (cao gấp 50 lần người bình
thường).
*Điều trị: Testosterone, GnRH hoặc Gonadotropin . Trong HC Klinefelter,
cần sử dụng Testosterone thay thế sớm trước tuổi người lớn; loét chân cần điều trị
như các loét chân thông thường. Trong bệnh cảnh thiếu hụt thụ thể androgen, chưa
có khả năng trị liệu.

1.2. Thiếu androgen ở nam giới lớn tuổi (androgen deficiency of the aging
male):
- Nghiên cứu MMAS (Massachusetts Male Aging Study) xác định rằng
chuẩn độ Testosterone giảm dần theo tuổi (khoảng 1% mỗi năm từ tuổi 40-70), và
chuẩn độ SHBG (sex hormone binding globulin) gia tăng; cơ chế chưa được hiểu
rõ.
-Tình trạng này hiếm khi gây các bệnh cảnh ở Da. Lông tóc không giảm tại
các vùng da có lông phủ; có tăng sản tuyến bã; kết cấu của da trở nên trơn láng,
mờ đi các tàn nhang. Có những cơn bốc hỏa (flushes) giống như mãn kinh ở nữ
giới.
-Điều trị: cần cung cấp Testosterone. Chứng bốc hỏa dùng cyproterone
acetate.
1.3.Rụng tóc do androgen (AGA, androgenetic alopecia):
*Căn nguyên và Sinh bệnh học:
-Nang tóc có chu kỳ phát triển qua các giai đoạn: tăng sinh (anagen), thoái
triển (catagen) và ngừng phát triển (telogen). AGA đặc trưng bởi có chu kỳ ngắn
trong giai đoạn angen, dẫn đến giảm số lượng tóc angen, thu nhỏ nang lông tới sọi
tóc giống như sợi tơ.
-Trên da đầu bình thường, giai đoạn anagen kéo dài 2-7 năm; trong AGA
chu kỳ anagen giảm còn chỉ vài tháng, vài tuần trong khi giai đoạn telogen vẫn
như củ. Điều này làm tỷ số anagen/telogen từ bình thường là 6-8/1 còn 0,1-3/1.
Thêm vào đó, chu kỳ giữa giai đoạn telogen và anagen dài ra, làm giảm số sợi tóc
trên da đầu.
-Dihydrotestosterone có vai trò thúc đẩy trong sinh bệnh học rụng tóc do
androgen ở nam giới. 5α-reductase chuyển testosterone thành 5α-
dihydrotestosterone; tại nang lông 5α-reductase type 2(được mã hóa bởi gene
SRD5A2 định vị tại đường p23 trên nhiễm sắc thể số 2) có tác động chính, nam
giới có thiếu hụt testosterone và nam giới thiếu hụt 5α-reductase di truyền sẽ
không phát triển rụng tóc do androgen (Kaufman, 2002).
*Các bệnh cảnh Da: rụng tóc bắt đầu từ hai bên thái dương, tiến đến bờ

trán, sau đó làm làm thưa đi tóc vùng trán và các vùng chóp ở da đầu. Theo thời
gian, vùng trán và vùng chóp của da đầu mất đi hoàn toàn các sợi tóc.
*Mô học thấy gia tăng co nhỏ nang lông, tăng số lượng lông tơ, giảm số
lượng tóc trưởng thành, nhưng không có dấu hiệu viêm hay sẹo. Giai đoạn đầu có
thâm nhiễm lympho bào quanh nang lông và xơ hóa.
*Điều trị: Minoxidil 1% xịt tại chỗ giúp mọc tóc trong 90% trường hợp,
chu kỳ điều trị khoảng 6 tháng. Finasteride (chất ức chế 5α-reductase) cũng có
hiệu lực, nhưng phải dùng kéo dài ( 1 năm). Trường hợp rụng tóc toàn bộ hoặc
từng phần, cần phẫu thuật chuyển các nang lông từ da không nhạy cảm androgen
để ghép.