Bí ẩn con đường cổ xưa bậc nhất ở Việt Nam pps

Bí ẩn con đường cổ xưa bậc nhất ở Việt Nam
Lần đầu tiên ở Việt Nam đã phát hiện ra con đường cổ xưa
bậc nhất tại hang xóm Trại (Đà Bắc - Hoà Bình). Theo
nghiên cứu ban đầu đoạn đường cổ này có niên đại 8 đến 9
ngàn năm.

Xuất lộ theo thời gian
Theo phát hiện, hang xóm Trại là nơi cư trú lâu dài của
người nguyên thủy trong văn hóa Hòa Bình. Kết quả
nghiên cứu của giới khảo cổ thì hang này có niên đại cách
chúng ta từ khoảng 7 đến 21 ngàn năm; phát hiện thấy tầng
văn hóa trong hang có độ dày trung bình lên tới 5m. Lối đi
cổ ở ngách phía Bắc của hang có niên đại 21 ngàn năm là
lối đi đầu tiên của người nguyên thuỷ vào, ra hang. Sau
khoảng 10 ngàn năm cư trú và sinh sống, người nguyên
thủy ở đây đã để lại một lượng dấu tích văn hóa khá lớn
làm tràn đầy dần lòng hang cùng với những tảng đá rơi tự
nhiên đã bịt dần lối đi ra vào hang.


TS. NGuyễn Việt tại hang xóm Trại

Theo tiến sỹ Nguyễn Việt - Giám đốc Trung tâm tiền sử
Đông Nam Á thì, di tích hang xóm Trại được các nhà khoa
học trong nước phát hiện vào năm 1970. Tuy nhiên, phải
đến năm 1980, hang xóm Trại mới được biết đến là nơi ở,
đường đi của người nguyên thủy. Thế rồi, các cuộc khai
quật diễn ra liên tiếp trong những năm 1980, 1981, 1982,
1986. Thực chất năm 2004 và năm 2008, các nhà khoa học
khảo cổ đầu ngành Việt Nam mới tiến hành khai quật với
quy mô lớn. Việc tu bổ, tôn tạo tại hang xóm Trại lần đầu

tiên được Bảo tàng Hoà Bình và Trung tâm Tiền sử Đông
Nam Á thực hiện vào năm 2004. Việc tu bổ, tôn tạo được 2
cơ quan trên thực hiện theo hướng: Các dấu vết đường đi
được bảo tồn nguyên trạng; giữ nguyên một phần tầng văn
hóa đã hóa thạch bên vách hang; vệ sinh làm xuất lộ dấu
tích văn hóa thời kỳ đầu của hang; gia cố, bảo tồn tầng văn
hóa trong hang; dựng cụm tượng ma-nơ-canh tái tạo cảnh
sinh hoạt bên bếp lửa trong hang, dựng bia giới thiệu các
giá trị của hang
Năm 2008, các nhà khảo cổ học đào sâu xuống lòng đất
gần 4m đã phát hiện một lối đi cổ. Đó là những vết mòn
vẹt, nhẵn thín trên những phiến đá, do bàn chân con người
giẫm lên cả ngàn năm mới tạo thành. Phía trên thành hang,
những mẩu đá lồi ra cũng nhẵn thín do tay người vịn vào
khi di chuyển.
Tiến sỹ Việt phân tích, thời gian qua, chúng ta mới chỉ làm
được phần nhỏ trong kế hoạch tu bổ, tôn tạo là làm sạch, đổ
silicon làm phiên bản và phủ keo Wacker VV5 bảo vệ. Nếu
tu bổ, tôn tạo được như kế hoạch thì hang xóm Trại có thể
trở thành địa điểm rất sinh động, hấp dẫn để giới thiệu với
khách nghiên cứu và tham quan về văn hoá Hoà Bình.

"Dị nhân" xóm Trại

Hang xóm Trại và dấu vết minh chứng dấu
tích khoa học của con đường cổ
Người dân ở xóm Trại kể: Có một người đàn ông từ thành
phố đến. Ông ta ở lại xóm, vào hang nhiều lần lắm. Chẳng
hiểu ông ta làm gì mà cứ ghi chép, sờ, bốc đất, đá rồi nhìn,
rồi ngắm, thỉnh thoảng lại cười, nói một mình. Lúc đầu

người dân thấy lạ, sau thành quen và thấy sự hiện diện của
ông ta là bình thường. Lâu dần, người dân coi sự hiện diện
của ông ta như người bản địa, việc ai người đó làm, chẳng
quan tâm, săm soi làm gì. Đôi lúc, ông ta nhờ gì đó, người
dân ở gần, thấy tiện thì giúp. Người đàn ông ấy là tiến sỹ
Nguyễn Việt - Giám đốc Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á.
Tiến sỹ Việt là người đầu tiên phát hiện và thực hiện khai
quật dấu tích của con đường cổ ở hang xóm Trại. Khi đã
"cảm" được dấu tích của con đường cổ xưa, tiến sỹ Việt cứ
loay hoay trong đầu người tiền sử trong văn hoá Hoà Bình
đã đi vào, đi ra khỏi hang như thế nào? Ông cứ tự hỏi rồi
tìm mọi cách để tự trả lời.
Tiến sỹ Việt cho biết: “Những vết mòn, dấu tích xưa chỉ
thấy xuất hiện trên những tảng đá gốc hay đá lăn tự nhiên
thành lối, thành hàng song song với vách núi và chỉ cách
vách núi khoảng một tầm tay vịn. Những vết mòn đó lại
xuất hiện hai bên cửa hang của một di tích khảo cổ thời tiền
sử. Đặc trưng để nhận biết vệt đường đi này là vết mòn
bóng sử dụng còn lưu lại trong lòng đất tầng văn hoá. Phân
tích theo khoa học khảo cổ, thì những vết mòn trên những
tảng đá ở cửa hang khu di tích khảo cổ thời tiền sử không
phải do thiên tạo như kiểu nước chảy đá mòn và cũng
không phải vết mòn do thú hoang tạo ra. Vì những khối đá
đó nằm cao hơn mặt bằng xung quanh. Những vết mòn
nhẵn chỉ thấy xuất hiện vào những vị trí nhô cao của hòn đá
và tương ứng với nhịp bước chân con người. Và, đó là cơ
sở đầu tiên để đưa ra nhận định, đã từng có một con đường
cổ xưa hình thành và tồn tại nhiều năm ở nơi này”.
Năm 2004, nhóm nghiên cứu đã phát hiện một ngách đi vào
hang sớm nhất. Tiến sỹ Việt kể: "Khi mới phát hiện, hệ

thống các dấu mòn này nằm sâu dưới mặt tầng văn hóa Hoà
Bình 60 -70 cm trong tình trạng được bảo tồn gần như
nguyên vẹn. Ngách đi vào hang sớm nhất của những người
Hoà Bình đầu tiên sử dụng hang này nằm sâu trong tầng
văn hoá cổ chừng 4m, len qua khoảng cách giữa các khối
đá lăn với vách cửa hang. Theo nghiên cứu ban đầu thì
đoạn đường cổ này có niên đại từ 8 đến 9 ngàn năm. Ngay
sau những ngày tháng phát hiện ra nó, rất nhiều giả thiết đã
làm xôn xao các học giả, nhà khoa học lịch sử, khảo cổ
trong nước, khu vực và trên thế giới. Họ đã đến Việt Nam,
về Hoà Bình để được tận mắt chứng kiến những tảng đá,
những dấu tích còn lưu lại trên các địa tầng văn hoá của
người Việt cổ xưa.

Cổ xưa bậc nhất
Nếu chỉ nhìn qua hoặc chỉ nhìn qua ảnh những tảng đá to,
lổng chổng ở trong khu vực hang xóm Trại thì cho rằng:
Nó chỉ là những tảng đá to, vô tri, vô giác mà thôi. Thế
nhưng, khi được chỉ tận nơi, được nghe giải thích, thì nó là
một trong những khám phá đặc biệt. Những tảng đá đó có
những vết mòn đặc trưng, khác hẳn độ mòn của nước xối,
của sự tác động tự nhiên. Tiến sỹ Việt phân tích: "Thiên
nhiên tạo ra thì nó là sự sắp đặt một cách tự nhiên và rất
giống nhau nhưng con người tiền sử tạo ra thì sẽ là một thể
không giống nhau. Kết quả nghiên cứu các trầm tích văn
hóa của cư dân nguyên thủy thuộc văn hóa Hoà Bình có
tuổi cacbon phóng xạ sau khi hiệu chỉnh vòng cây là 21
ngàn năm”. Có 6 vết mòn sâu và lớn đã được phát hiện bên
dưới tầng văn hóa Hòa Bình đã và đang trong quá trình bị
nước nhũ kết cứng. Theo Tiến sỹ Việt thì đây là "hệ thống

dấu mòn đi lại cổ vào loại nhất thế giới".
Ngay sau khi phát hiện ra hang xóm Trại,
rất nhiều giả thiết đã làm xôn xao các học
giả, nhà khoa học lịch sử, khảo cổ trong
nước, khu vực và trên thế giới. Họ đã đến
Việt Nam, về Hoà Bình để được nhìn, được
sờ những tảng đá, được chứng kiến những
dấu tích còn lưu lại trên các địa tầng văn
hoá của người Việt cổ xưa. Các học giả
nước ngoài đã chú ý tới nó vì lần đầu tiên
ở Việt Nam và cả khu vực Đông Nam Á
phát hiện ra đường đi cổ trong văn hóa
Hoà Bình. GS.TS Peter Bellwood - Đại học
quốc gia Australia - Tổng Thư ký Hội Tiền
sử châu Á -Thái Bình Dương cũng hết sức
ngạc nhiên khi tận mắt được nhìn, xem
dấu vết của con đường đi trên đá này. Tiến
sỹ Peter Bellwood cũng khẳng định:
"Hang xóm Trại là một dữ liệu khoa học
hết sức mới mẻ, chưa từng có trong các
giáo trình giảng dạy về khảo cổ học. Nó là
dữ liệu quý, hiếm để nghiên cứu về người
tiền sử ở khu vực châu Á - Thái Bình
Dương".
ĐỖ THƠM – THÙY DƯƠNG