Cao nguyên đá Đồng Văn pot

Cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang):
Cuốn “từ điển” trăm triệu năm

Vượt qua Cổng trời lên thôn Quyết Tiến, thị trấn Đồng Văn,
Hà Giang một mảnh đất có khí hậu quanh năm mát mẻ, dễ
chịu với nghề trồng rau xanh, hoa tươi nổi tiếng. Từ đây
nhìn xuống một vùng đồng bằng nằm giữa cao nguyên, phố
núi mở ra êm đềm và mơ mộng để cùng lắng nghe câu
chuyện của Cao nguyên đá Đồng Văn. Nơi mới được công
nhận là một trong hai Công viên Địa chất Toàn cầu ở khu
vực Đông Nam Á.


Người dân đang chăm sóc những cây quý trên Cao
nguyên đá
Báu vật vô giá



TS. Trần Tân Văn - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất
và Khoáng sản (Bộ TN & MT)
TS Trần Tân Văn, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất
và Khoáng sản (Bộ TN & MT) chia sẻ: "Khả năng Cao
nguyên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận một di sản
thiên nhiên mới, độc lập với dải đá vôi Nam Trung Quốc đã
được công nhận năm 2008".
Đánh giá của đoàn chuyên gia UNESCO - Liên Hợp quốc,
trong lộ trình xây dựng Cao nguyên đá Đồng Văn Thành
Công viên Địa chất Toàn cầu, Đã đáp ứng được các yêu
cầu đặt ra, nhất là về các giá trị di sản địa chất, địa mạo. Tại
đây có nhiều di sản về lịch sử tiến hóa của trái đất, với các

di sản kiến tạo và địa mạo, các di sản cổ sinh, địa tầng và cổ
môi trường Mặt trượt trong đá vôi ở Quản Bạ là dấu ấn thể
hiện rõ nét nhất hoạt động đứt gẫy làm nên thung lũng
huyện lị Tam Sơn. Các điểm đá vôi vân đỏ, đá vôi xám đen,
đá vôi Trùng thoi ở khu vực Đồng Văn là những dấu tích
minh chứng vùng cao nguyên này được hình thành từ 260 -
350 triệu năm về trước. Những hoá thạch Tay cuộn, hoá
thạch Bọ Ba Thuỳ ở Ma Lé và Lũng Cú có tuổi khoảng từ
400 - 500 triệu năm cũng đã được tìm thấy trên cao nguyên
Đồng Văn
Bà Lý Trung Kiên, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Văn
khẳng định: "Trong các hang đá, có rất nhiều báu vật. Đó là
đá màu vàng nâu có hằn gờ vỏ sò khá rõ và một mảnh đá
vỡ khác với hình con sò đã hóa đá; bãi đá hoá thạch" Bà
Kiên cũng cho biết: "Hiện nay có 4 điểm hóa thạch cổ trên
cao nguyên đá phát lộ, chỉ có 1 điểm nằm ở huyện Mèo Vạc.
Các hóa thạch tìm thấy đều có niên đại từ 250 triệu năm trở
lên. Riêng điểm hóa thạch cổ con sò tay cuộn ước tính có
niên đại 564 triệu năm. Điểm tìm thấy xương con bọ cổ sinh
hóa thạch còn thể hiện niên đại cao hơn".
Bảo tàng gen quý
Lẽ thường ở Cao nguyên đá Đồng Văn, nếu có cây cỏ nào
mọc được thì đều mọc rất chậm nhưng vì thế mà chất lượng
lại rất tốt, rất quý. Thí dụ như cây gỗ nghiến hoặc các loại
thông như pơ mu, sa mộc. Nhưng tổng hợp những kết quả
đã công bố của các nhà thực vật học thì cũng thấy rất ấn
tượng. TS Trần Tân Văn cũng cho rằng: "Sở dĩ tìm được
một số nguồn gen thực vật quý hiếm ở Cao nguyên đá Đồng
Văn chủ yếu là do địa hình nơi đây hiểm trở, dân cư thưa
thớt, điều kiện đi lại khó khăn Nếu như các điều kiện địa

lý, địa hình khác đi thì nơi đây chưa chắc đã có khả năng
lưu giữ được các nguồn gen quý hiếm như vậy".
Đáng chú ý là nhiều loại thực vật quý hiếm như dẻ tùng sọc
nâu, thông tre lá ngắn, hoàng đàn rủ và thông đỏ đã được
phát hiện trong thời gian gần đây. Trong đó có giá trị nhất có
lẽ là cây thông đỏ có đường kính tới 70cm, được xem là cây
thông đỏ có đường kính lớn nhất, sống lâu năm nhất ở miền
Bắc Việt Nam, tính đến thời điểm này. Tháng 5/2005 các
nhà khoa học đã phát hiện thêm hai loài thực vật quý hiếm
là cây đỉnh tùng và cây bảy lá một hoa. Cây đỉnh tùng là một
loài thực vật quý hiếm thuộc ngành hạt trần hay còn gọi là
phỉ ba mũi, một loài cây cổ còn sót lại, thân gỗ nhỏ, cao
khoảng 15m, có cành mọc đối và xòe ngang, lá xếp thành
hai dãy hình dải. Đỉnh tùng đã được đưa vào Sách Đỏ Việt
Nam, xếp ở cấp R (cấp hiếm). Cây bảy lá một hoa là loài
cây có khu phân bố tương đối hẹp, cũng đã được đưa vào
Sách Đỏ Việt Nam và được xếp ở cấp R.
Danh xưng mới cho Cao nguyên đá Đồng Văn
Vào tháng 10 vừa qua, Cao nguyên đá Đồng Văn nhận danh
xưng mới: "Công viên Địa chất Toàn cầu" khi được Hội đồng
Tư vấn Mạng lưới Công viên Địa chất Toàn cầu (GGN) chính
thức công nhận là thành viên của GGN. Việt Nam đang
hướng tới việc đề nghị UNESCO công nhận Cao nguyên đá
Đồng Văn là Di sản thiên nhiên thế giới. Không những có giá
trị to lớn về nghiên cứu địa chất mà trong khu vực cao
nguyên đá còn lưu giữ nhiều nguồn gen thực vật quý hiếm
và nhiều giá trị văn hoá của người dân bản địa.

Điểm nhấn đặc biệt

Dinh thự họ Vương - điểm nhấn ở Cao nguyên đá
Đặc biệt ở đây có Dinh thự họ Vương nổi tiếng được biết
đến với lối kiến trúc độc đáo. Khu dinh thự này nằm trên một
khu đất hình mai rùa nổi cao lên trên đáy một lũng kín được
bao bọc xung quanh bởi các khối đá vôi dạng chóp nón.
Sườn các khối đá vôi này trơ trụi với rất nhiều khối tảng bị
vỡ ra do phong hóa vật lý - một cảnh quan hoang mạc đá
điển hình và rất ngoạn mục. Tuy nhiên vì nằm ở phần thấp
nên khu đất có dinh thự họ Vương được tích tụ đất và nước
và vì thế cây cối khá phát triển. Khu nhà này là điểm nổi bật
giữa khu cao nguyên đá. Mỗi du khách nếu đến Cao nguyên
đá Đồng Văn mà chưa thăm quan khu dinh thự này thì có
thể coi là như chưa từng đến đây. Trong khu dinh thự điểm
xuyết với những cây thông nhiều năm tuổi rất cao và to, tỏa
bóng xuống khu dinh thự càng khiến nó nổi bật so với cảnh
quan xung quanh.
Nhiều du khách đến đây thường cho rằng cảnh quan hoang
mạc đá từ xưa đến nay vốn vẫn như vậy - trơ trụi đến khốc
liệt - vì thế mà liên tưởng đến một mâu thuẫn nào đó giữa
gỗ và đá. Nhưng theo đánh giá của TS Trần Tân Văn thì cá
nhân ông không cho rằng như vậy. Về mặt khoa học, đất tàn
dư do phong hóa đá vôi thường chứa nhiều các nguyên tố
như ka li và phốt pho, các ô xít sắt rất tốt cho cây cối phát
triển. Đồng bào các dân tộc nơi đây thường trồng các loại
ngô, đậu hoặc rau cải ngon nổi tiếng. Trước kia thì kể cả các
sườn đá vôi trơ trụi cũng ít nhiều đều có lớp phủ thực vật
che phủ. Và chúng chỉ trở nên trơ trụi như thế khoảng vài
chục năm trở lại đây, chủ yếu do hoạt động tiêu cực từ con
người. Cho dù có chậm và khó khăn đi nữa thì chúng ta
hoàn toàn vẫn có thể phủ xanh lại các sườn đá vôi và qua

đó giải quyết dần nạn khan hiếm nước ở đây.
THU THÊM - ĐỖ THƠ

LAST_UPDATED2