Lịch sử 10 - CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á (Cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX) pdf

CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á
(Cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX)

I. Mục tiêu bài học.
1. Về kiến thức:
Làm cho học sinh biết được nửa sau thế kỉ XIX các nước đế quốc mở
rộng và hoàn thành việc xâm lược các nước Đông Nam Á. Phong trào đấu
tranh của nhân dân Đông Nam Á chống chủ nghĩa thực dân.
Thấy rõ vai trò của các giai cấp đặt biệt là giai cấp tư sản dân tộc và
GCCN trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc
2. Về thái độ, tình cảm, tư tưởng: Nhận thức đúng về thời kỳ phát triển
sôi động của phong trào giải phóng dân tộc chống chủ nghĩa đế quốc, thực
dân. Bồi dưỡng tinh thần đoàn kết, hữu nghị, ủng hộ cuộc đấu tranh vì độc
lập tự do của các nước trong khu vực.
3. Về kĩ năng: Biết sử dụng lược đồ Đông Nam Á cuối thế kỉ XIX đầu
thế kỉ XX để trình bày những sự kiện tiêu biểu. Rèn luyện kỉ năng so sánh,
để chỉ ra được những nét chung, riêng của phong trào đấu tranh giải phóng
dân tộc của các nước trong khu vực.

II. Thiết bị, tài liệu dạy – học.
Lược đồng Đông Nam Á cuối thế ki XIX đầu thế kỉ XX.
Tranh ảnh các nhân vật, sự kiện lịch sử
III. Tiến trình tổ chức dạy học.
1.Kiểm ra bài cũ:
Nguyên nhân ,kết quả cuả cách mạnh Tân Hợi. Tại sao nói cách mạng
Tân Hợi 1911 ở Trung Quốc là một
cuộc cách mạng Tư sản không triệt để ?
2.Dẫn dắt vào bài mới.
Ở Trung Quốc các nước đế quốc tấn công xâm lược và Trung Quốc trở
thành nước ½ thuộc địa ½ nửa phong kiến. Vậy các nước Đông Nam Á thì
như thế nào ? Nhân dân các nước Đông Nam Á đã đấu tranh chống CNĐQ

ntn chúng ta hãy tiếp tục nghiên cứu về các nước ĐNA.
3.Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp.
Hoạt động của Thầy – trò Kiến thức cơ bản HS cần nắm
Hoạt động 1:Cả lớp và cá nhân
GV dùng lược đồ ĐNÁ giới thiệu
về vị trí địa lí, lịch sử- văn hóa ,vị
trí chiến lược của ĐNÁ
ĐNÁ là một khu vực khá rộng, diện
tích 4trkm2.Gồm 11 nước ,là một
khu vực giàu tài nguyên có lịch sử
văn hóa lâu đời .ĐNÁ có vị trí
chiến lược quan trọng khu vực này
từ xa xưa vẫn coi được là “ngã tư
đường ”là hành lang cầu nối giữa
TQuốc, Nhật Bản với khu vực Tây
Á và Địa Trung Hải.Vì vậy mối
liên hệ giữa khu vực và thế giới
được xác lập ngay từ thời cổ đại
,nên khu vực chịu ảnh hưởng lớn từ
bên ngoài nhất là T Quốc và Ấn
Độ.
GV:Tại sao các nước Đông Nam Á
lại trở thành đối tượng xâm lược
1. Quá trình xâm lược của chủ
nghĩa thực dân vào các nước Đông
Nam Á.

-Nguyên nhân ĐNÁ bị xâm lược
+ Các nước tư bản Âu- Mĩ hoàn thành
cuộc cách mạng tư sản và đẩy mạnh
xâm lược thuộc địa
của các nước phương Tây ?












GV:Trong khu vực ĐNÁ nước nào
là thuộc địa sớm nhất ? ĐNÁ chủ
yếu là thuộc địa của thực dân nào?
Có nước nào thoát khỏi số phận

thuộc địa không ?

Inđônêxia là nước thuộc địa sớm
+ Các nước ĐNA có vị trí chiến lược
quan trọng (GV chỉ trên bản đồ)
+ Là khu vực rộng lớn, đông dân, giàu
tài nguyên thiên nhiên, có nền văn hóa
lâu đời.
+ Từ giữa thế kỉ XIX Chế độ phong
kiến lâm vào khủng hoảng triền miên
về k tế , chính trị, xã hội. kinh tế kém
phát triển.
 Tạo điều kiện cho các nước tư bản
phương tây xâm lược ĐNÁ(trừ Xiêm)
- Quá trình xâm lược.
+ Từ TK XV,XVIXIX Tây Ban
Nha, Bồ Đào Nha, Hà Lan xâm lược
Inđônêxia.
+Từ giữa TK XVI TBN xâm lược
Philippin. Từ(1889 – 1902) Philippin
là thuộc địa của Mĩ
+ TD Anh chiếm Miến Điện (1885),
Mã Lai (Malayxia + Xingapo) đầu TK
nhất ở ĐNÁ
GV:Vì sao Xiêm là nước duy nhất
ở ĐNÁ giữ được nền độc lập tương
đối về chính trị của mình ?
GV:Em có nhận xét gì về sự phân
chia Đông Nam Á giữa các nước đế
quốc thực dân ?

Việc phân chia đó nói lên điều gì ?
Chính sách xâm lược thống trị của
CNTD đã kìm hãm sự phát triển
kinh tế khu vực, đời sống nhân dân
cực khổ họ đã vùng dậy đấu tranh
Hoạt động 1:Cá nhân
+ Inđônêxia là một quần đảo rộng
lớn với 13.600đảo lớn nhỏ,trong đó
có hai đảo lớn nhất là đảo Giava và
Sumtơra
+ Là một nước giàu tài nguyên: Hồ
tiêu, hương liệu,dừa vì vậy còn gọi
là “Đảo dừa”. Là nơi trao đổi hàng
XX
+ TD Pháp chiếm ba nước Việt Nam,
Lào, Campuchia cuối TK XIX
+ Xiêm (Thái Lan ) Anh- Pháp tranh
chấp  vẫn giữ được độc lập




2. Phong trào chống thực dân Hà
Lan của nhân dân In-đô-nê-xi-a.
(SGK)
-1825- 1830 khởi nghĩa do Đipôrêgôrô
lãnh đạo.
-10.1873 khởi nghĩa nhân dân đảo
Achê
- 1873 – 1909 khởi nghĩa ở Tây

Xumatơra
-1878 – 1907 KN Ba Tắc
- 1884 – 1886 KN Calimanta
hóa quốc tế , là điểm dừng chân của
thương nhân nhiều nước : thương
nhân Hồi giáo người Ấn Độ, Hồi
giáo Ả Rập, Ba Tư vì thế đạo Hồi
có ảnh hưởng lớn ở Inđônêxia là
một quốc gia Hồi giáo
GV:Đọc SGK và nêu những nét lớn
trong phong trào chống thực dân
Hà Lan của nhân dân In-đô-nê-xi-a
?



GV: Nhận xét chung về phong trào
đấu tranh của nhân dân Inđônêxia ?
+ Nổ ra liên tục, tinh thần đấu tranh
anh dũng
+ Lực lượng chủ yếu là công nhân
và nông dân
+ Không giành được thắng lợi vì
- 1890 KN nông dân do samin lãnh
đạo
- Phong trào công nhân : mạnh dẫn
đến sự thành lập các tổ chức
+ Hội công nhân đường sắt (1905)
+ Hiệp hội công nhân xe lửa (1908)
+ Liên minh xã hội dân chủ (1914)

 tạo đk tuyên truyền CN Mác  sự
ra đời ĐCS 5.1920
Cuối TK XIX đầu TKXX XH
Inđônêxia phân hóa sâu sắc GCCN và
tư sản ra đời đóng vai trò nhất định
trong phong trào yêu nước




3. Phong trào chống thực dân ở Phi-
lip-pin.
- Giữa TK XVI Tây Ban Nha xâm
chưa có đường lối đúng đắn

Phi-lip-pin là quốc gia hải đảo được
ví như một “ dải lửa” trên biển .Vì
sự hoạt động của nhiều núi lửa
.Năm 1521 đoàn thám hiểm của
Magienlăng là những người pTây
đầu tiên có mặt trên quần đảo này
.1571 TBN dùng sức mạnh quân sự
đánh chiếm toàn bộ Phi-lip-pin và
xdựng T.Phố Manila

GV:Quá trình đấu tranh của nhân
dân Philippin chống Tây Ban Nha ?

lược Phi-lip-pin và tiến hành khai thác
thuộc địa
- Năm 1872 nhân dân Ca-vi-tô nổi dậy
khởi nghĩa nhưng bị đàn áp.
- Những năm 90 củathế kỷ XIX xuất
hiện 2 xu hướng đấu tranh ở Phi-lip-
pin:
+ Xu hướng cải cách của Hô-xê Ri-
dan
+ Xu hướng bạo động của Bô-ni-pha-
xi-ô. Năm 1896 Bô-ni-pha-xi-ô phát
động K/n nhưng bị đàn áp.
N D Cải cách Bạo động
Phương
pháp
Tiến hành
cải cách
tuyên truyền
khơi dậy ý
thức đt
Phát động
kn vũ trang
gp đất
đaichia
ruộng đất
Lực
lượng

“liên minh
Philippin”:trí
“Liên hiệp
những




GV:Vì sao cả hai xu hướng đấu
tranh của nhân dân Philippin chống
Tây Ban Nha đều không giành
được thắng lợi ?



GV:Mĩ đã từng bước biến Philippin
trở thành thuộc địa như thế nào ?







tham
gia
thức,địa chủ,
tư sản

người con

yêu quí của
nhân
dân”QCND

Xu
hướng

Không có tổ
chức sâu
rộng trong
quần chúng
nên yếu ớt
Được quần
chúng ủng
hộ thành
CMTS
Lãnh
đạo

Hô xê Ri
dan
Bô ni pha
xi ô
Kết quả

Thất bại 
thức tỉnh
tinh thần dân
tộc
Giải phóng

nhiều vùng
- Năm 1898 Mĩ nhân cơ hội xâm nhập
Phi-lip-pin đánh bại Tây Ban Nha.
- Nhân dân Philippin nổi dậy đấu tranh
chống Mĩ nhưng đến 1902 thì thất bại





Cam puchia là một nước nghèo,
kinh tế chậm phát triển .Là nước có
lịch sử văn hóa lâu đời.Từ TK V
thành lập nước, là quốc gia phật
giáo với 95% dân số theo đạo phật
,tộc đa số là người khơme mọi công
dân CPC đều mang quốc tịch
khơme
- Trước khi bị Pháp xâm lược triều
đình phong kiến Nô rô đôm suy yếu
phải thần phục Thái Lan




=> Philippin trở thành thuộc địa của
Mĩ.
4. Phong trào đấu tranh chống thực
dân Pháp của nhân dân Campuchia.

Quá trình xâm lược
-Giữa TK XIX Pháp từng bước xâm
chiếm CPC
- 1863 Pháp ép buộc Nô rô đôm chấp
nhận quyền bảo hộ
- 1884 Pháp buộc vua Nô rô đôm kí
hiệp ước 1884 biến CPC thành thuộc
địa của Pháp
- Ách thống trị của Pháp làm cho ND
CPC bất bình vùng dậy đấu tranh
Phong trào đấu tranh chống Pháp của
nhân dân CPC
-1861 – 1892 Si vô tha tấn công vào U
đông – Phnôm pênh  thất bại
- 1863 – 1866 cuộc Kn Achaxoa diễn
ra ở các tỉnh giáp biên giới VN ,nhân

GV:Nhận xét về phong trào đấu
tranh của nhân dân CPC cuối TK
XIX ?
-Nổ ra liên tục có cuộc kn kéo dào
30 năm ,thu hút sự tham gia đông
đảo của tầng lớp nhân dân
- có sự phối hợp chiến đấu của nhân
dân VN đặt biệt là trong cuộc khởi
nghĩa của Pu côm bô được coi là
biểu tượng liên minh liên đấu của
nhân dân
- Kết cục thất bại
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân

GV: Em biết gì về nước Lào?
- Lào là nước duy nhất tronh khu
vực ĐNÁ không có đường biển
.Lào còn là một nước nghèo, kinh
tế phát triển chậm. Đặt biệt ở lào
còn tồn tại nền văn hóa Cực Thạch
dân Châu Đốc ( Hà Tiên ) ủng hộ
A cha xoa chống Pháp  thất bại
- 1866- 1867 cuộc Kn Pucômbô ,lập
căn cứ ở Tây Ninh (VN) sau đó tấn
công về CPC kiểm soát Paman tấn
công U đông

5. Phong trào đấu tranh chống thực
dân Pháp của nhân dân Lào đầu TK
XX.
Bối cảnh lịch sử
-Giữa TK XIX chế đô phong kiến suy
yếu ,Lào [hải thuần phục Thái Lan
- 1893 Pháp đàm phán với Xiêm buộc
Xiêm thừa nhận quyền cai trị của Pháp
ở Lào  Lào trở thành thuộc địa của
Pháp (1893)

Các cuộc khởi nghĩa của nhân dân Lào
-1901-1903 cuộc kn do Pha ca đuốc
(đá lớn) tiêu biểu là những chum đá
rất lớn ở Xiêng Khoảng ( cánh
đồng Chum) .Hiện nay còn khoảng
630 chum đá lớn có niên đại vào

khoảng cuối thời kì đá .Mở đầu thời
kì đồ đồng .
- Cư dân Lào: 2 bộ phận chủ yếu
:Lào Thơng và Lào Lùm ,thời cổ cư
dân sống trong các Mường Cổ
.1353 Pha Ngừm đã chinh phục các
mường cổ thống nhất các bộ lạc lạc
lên ngôi via lập vương quốc Lan
Xang (Triệu Voi) xây dựng kinh đô
đầu tiên ở Mường Xoa (Luông- Pha
–băng ngày nay)
GV:Nguyên nhân thất bại ,ý nghĩa
lịch sử?
GV:Nhận xét chung về phong trào
đấu tranh chống Pháp của nhân dân
Lào – CPC ?
chỉ huy, giải phóng Xa va na khét
,đường 9 biên giới Việt - Lào  thất
bại
- 1901-1907 cuộc khởi nghĩa trên cao
nguyên Bô lô ven d0 Ong Kẹo,Com
ma đam chỉ huy thất bại
Nhận xét:
-Phong trào diễn ra liên tục sôi nổi
nhưng thất bại vì: phong trào mang
tính tự phát , thiếu đường lối nà thiếu
tổ chức vững vàng
- Thể hiện tinh thần yêu nước và tinh
thần đoàn kết của nhân dân 3 nước
Đông Dương

6. Xiêm giữa thế kỷ XIX – đầu thế
kỉ XX.






GV:Tại sao trong bối cảnh chung
của Châu Á Thái Lan không bị xâm
lược mà vẫn giữ được độc lập?
Thái Lan có diện tích: 514.000 km2
, dân số chủ yếu là người Thái .
Hiện nay Thái Lan là một nước
phát triển trong khu vực là vựa lúa
đứng đầu thế giới về xuất khẩu gạo
,có nghành công nghiệp không
khói( du lịch) rất phát triển có
nhiều loài cây có giá trị :Gỗ tếch,
khoáng sản quí, đá quí,Vôn phơ
ram, sắt…
-Tên Xiêm được phát hiện đầu tiên
đầu TKXI  giữa TK XII .Xiêm có
nghĩa là nâu ,hung hung màu sẫm
,chỉ người Thái có nước gia thẫm

* Bối cảnh lịch sử
- Giữa thế kỷ XIX Xiêm thực hiện
chính sách đóng của để tránh sự xâm
nhập của Phương Tây.
Giữa TK XIX đứng trước sự đe dọa
xâm lược của phương Tây ,RaMaIV
(Mông - kút ở ngôi từ 1851- 1868) đã
thực hiện mở cửa buôn bán với nước
ngoài
- Năm 1868 Ra-Ma( Chu-la-long-con
màu . 1939 Xiêm được đổi thành
“Vương quốc Thái Lan”(đất nước
của người Thái)
- Tình hình
CNTB phương Tây đẩy mạnh quá
trình xâm lược và các nước Đ NÁ
đều bị xâm lược.
-Xiêm đứng trước nguy cơ bị xâm
lược
Hoạt động 2: Nhóm và cá nhân
Nhóm 1: Những cải cách của Xiêm
về mặt kinh tế ? Tác dụng của nó?
Nhóm 2: Những cải cách của Xiêm
về mặt chính trị, xã hội và ngoại

giao? Tác dụng của nó?
Nhóm 3: Vì sao những cải cách của
Xiêm lại thành công mà những cải
cách của Việt Nam cùng thời lại
thất bại

ở ngôi 1868- 1910) lên ngôi tiến hành
cải cách đất nước :
*Nội dung cải cách
-Kinh tế:
+ NN: Giảm nhẹ thuế khóa (ruộng)
nâng cao năng xuất lúa, tăng nhanh
lượng gạo xuất khẩu
+CTN: Khuyến khích tư nhân bỏ vốn
kinh doanh ,xây dựng nhà máy ,mở
hiệu buôn và ngân hàng
- Chính trị
+ Xóa bỏ chế độ nô lệ, giải phóng
người lao động
+ Đứng đầu nhà nước là vua, giúp việc
cho vua có hội đồng nhà nước (nghị
viện )
+ Năm 1892 Ra-ma V tiến hành nhiều
cải cách(quân đội, tòa án, trường học )
theo khuôn mẫu phương Tây => Xiêm
phát triển theo hướng TBCN.

“ Ngoại giao cây tre”
+ Ra-ma V chú trọng hoạt động
ngoại giao, lợi dụng sự kiềm chế
lẫn nhau giữa Anh – Pháp để giữ
độc lập.
Xiêm nằm giữa các vùng thuộc địa
của Anh và Pháp .Phía tây là
Mianma thuộc địa của Anh 
Xiêm không lệ thuộc hẳn một nước
nào mà vẫn tồn tại với tư cách 1
vương quốc độc lập

Ngoại giao
+ Mềm dẻo ,lợi dụng vị trí “nước
đệm”
+ Sẵn sàng từ bỏ các vùng đất phụ cận
( vốn là lãnh thổ cùa CPC, Lào,và
Mianma) để giữ gìn chủ quyền đất
nước

Tính chất: Cái cách manh tính chất
CMTS không triệt để

4. Sơ kết bài học.
- Cũng cố: Nguyên nhân nào biến Đông Nam Á trở thành đối tượng
xâm lược của thực dân Phương Tây ? Vì sao những cuộc đấu tranh của nhân
dân Đông Nam Á chống TD đều thất bại ?
- Dặn dò: Học bài cũ, trả lời các câu hỏi SGK và nghiên cứu bài 5.
- Ra bài tập: Lập bảng niên biểu về quá trình đấu tranh chống thực dân
của nhân dân ĐNA?

V. RÚT KINH NGHIỆM