Điều trị và phục hồi chấn thương đầu gối pdf

Điều trị và phục hồi chấn
thương đầu gối

Đầu gối là khớp dễ thương tổn nhất vì phải mang trọng lượng cơ thể
trong khi làm việc cũng như khi sinh hoạt, đi lại. Trong các khớp mang trọng
lượng cơ thể thì khớp gối là mỏng manh và dễ bị tổn thương nhất. Với cấu trúc
cho phép gập và duỗi, nhưng cử động sang bên hay quay rất hạn chế, nên đầu gối
dễ bị tổn thương bởi những chấn thương từ hai bên hay do vặn xoay hoặc tác động
từ phía trước. Việc chăm sóc tốt ngay ban đầu các tổn thương đầu gối và hướng
dẫn về phục hồi chức năng là rất cần thiết.
Biểu hiện tổn thương đầu gối
Tùy theo chấn thương nhẹ hay nặng, bệnh nhân thấy các mức độ triệu
chứng là: Đau vừa và nhức nhối, hơi sưng đầu gối, có thể cử động được khớp gối;
Đau và nhức nhối dữ dội hơn, sưng vừa, khó bước đi, không ổn định khớp, cử
động trung bình thấy đau phải dừng lại; Đau dữ dội, sưng to, chỗ sưng của khớp
gối có thể do tích tụ chất hoạt dịch trong bao hoạt dịch hay chất dịch ở trong khớp,
biến dạng khớp gối, hoàn toàn không cử động được khớp gối.
Khi đứng, các đầu gối bình thường duỗi thẳng, nếu gấp thường xuyên có
thể do co cứng đầu gối, hông hoặc thậm chí cả bàn chân. Bệnh nhân đang đi bộ
khi có tổn thương cấp tính, chiều dài của sải chân ngắn lại, thời gian mang trọng
lượng giảm, dáng đi khập khiễng. Nếu tổn thương mạn tính thấy những biểu hiện
của teo cơ, đặc biệt của nhóm cơ tứ đầu đùi.
Sơ cứu khi bị chấn thương đầu gối
Ngay sau khi bị chấn thương cần làm giảm sưng và đau cho bệnh nhân
bằng các phương pháp: băng ép và chườm đá sớm có thể làm giảm sưng. Nếu
quấn băng đàn hồi, tốt nhất là sử dụng loại băng có bề rộng 15cm, băng ép chặt,
nên dặn bệnh nhân theo dõi xem nếu có sưng ở phần dưới cẳng chân thì phải nới
băng (băng lại với áp lực giảm đi).
Chườm đá lạnh có thể làm giảm sưng trong 48 giờ đầu sau khi bị chấn
thương, nên chườm nhẹ trên vùng bị thương trong 15 phút, cách 4 giờ một lần.
Sau 48 giờ nên chườm nóng trong 30 phút, 3-4 lần một ngày, có thể dùng một

miếng đệm nóng, chai nước nóng, đèn nóng để chườm. Dùng thuốc giảm đau cho
bệnh nhân rất quan trọng để bệnh nhân dễ chịu, có thể dùng một trong các loại
thuốc sau: acetaminophen, các loại thuốc chống viêm không steroid để làm giảm
viêm và mau phục hồi chức năng vận động.
Biện pháp điều trị
Tùy mức độ nặng nhẹ của tổn thương mà dùng bó bột, nẹp cố định, phẫu
thuật. Nếu nghi ngờ gãy xương hoặc thấy bệnh nhân không thể đứng được cần
chụp Xquang để xác định chính xác. Trường hợp có gãy xương, cần phải cố định
khớp gối bằng bó bột hay dùng nẹp. Phải bó bột từ vị trí trên cổ chân cho tới tận
phần trên của bắp đùi. Hoặc cố định bằng nẹp, phải nẹp từ dưới bắp chân tới
khoảng giữa đùi;
Nên dùng những thanh cố định có thể tháo ra được có hiệu quả tốt, có thể
phòng teo cơ quá mức, tránh phải phục hồi chức năng kéo dài. Dùng nẹp đầu gối
có đệm, nịt chặt và khóa kéo Velcro là một lựa chọn tốt vì việc khám lại dễ dàng,
chườm đá hay nóng, vận động nhẹ nhàng và có thể vận động sớm hơn.
Dù có gãy xương hay không gãy xương, mọi bệnh nhân khi đi đứng mà
thấy đau đều phải mang nạng. Chú ý thời gian càng lâu thì bệnh nhân càng không
thể mang trọng lượng cơ thể vì đầu gối đau, do đó hầu hết các thương tích đầu gối
đều có chỉ định cố định thử và đi nạng.Điều trị bằng phẫu thuật trong các trường
hợp: tổn thương ở dây chằng, rách hoàn toàn; các tổn thương sụn chêm không lành
được.Vì khó tiên lượng thời gian để một dây chằng bị tổn thương sẽ trở lại bình
thường về mặt giải phẫu cũng như chức năng, nên phải thường xuyên tái khám và
theo dõi cho bệnh nhân.
Phục hồi chức năng
Bệnh nhân nên cố gắng luyện tập phục hồi chức năng vận động của đầu gối
càng sớm càng tốt. Tập phục hồi chức năng là làm giảm sự mất mát không thể
tránh khỏi do không hoạt động. Không những cần điều trị cho mau lành lại của cấu
trúc bị tổn thương ở đầu gối, mà còn chú ý đến điều kiện của các cơ và dây chằng
hỗ trợ khác, cũng như sự khỏe mạnh của toàn bộ cơ thể. Nếu không sớm vận động,
sức mạnh của sợi keo, dây chằng và trương lực cơ nói chung, tất cả bị mất đi trong

vòng mấy tuần, thậm chí mấy ngày nếu không hoạt động. Vì vậy bệnh nhân cần
tập sớm theo các hướng dẫn sau: khi các triệu chứng đã giảm, bệnh nhân có thể
tập các bài vận động nhằm làm mạnh nhóm cơ tứ đầu đùi và các cơ khoeo.
Bệnh nhân ở tư thế ngồi bắt đầu đặt một chân lên một ghế đẩu thấp và đầu
gối duỗi khoảng 150o, tập duỗi đầu gối dần tới 180o, lúc đầu không đeo trọng
lượng, cử động 10 lần thì thêm trọng lượng vào cổ chân. Tập tăng dần cả trọng
lượng và số lần tùy thuộc sức khỏe và nếu vẫn thấy dễ chịu của bệnh nhân. Nên
tập cả động tác gập đầu gối lại, nhưng không nên gập quá tới 40o. Tập động tác:
hai bàn chân dạng ra hơi vượt quá chiều rộng của vai, nhảy từ bàn chân nọ sang
bàn chân kia tới khi thấy khó chịu thì ngừng lại. Nếu vận động như vậy mà không
đau, các hoạt động của đầu gối được xem như đã bình phục.