Đề cương môn học Hán văn Việt Nam doc
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (801.02 KB, 15 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA VĂN HỌC
BỘ MÔN HÁN NÔM
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
HÁN VĂN VIỆT NAM
(Classical Chinese in Vietnam)
Chương trình đào tạo: Cử nhân Văn học
Người biên soạn
ThS. Phan Thị Thu Hiền
HÀ NỘI – 2007
Đại học Quốc gia Hà Nội
Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn
Khoa Văn học
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
HÁN VĂN VIỆT NAM
(Classical Chinese in Vietnam)
1. Thông tin về giảng viên:
Họ và tên:
Chức danh: Giảng viên, Thạc sĩ
Thời gian làm việc:
Địa điểm làm việc: Bộ môn Hán Nôm, Khoa Văn học, Phòng 412,
nhà B, ĐH KHXH-NV, 336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
Điện thoại: 0976098490 - 04 2851538 (NR)
Email:
Các hướng nghiên cứu chính: Hán văn Việt Nam.
Các hướng nghiên cứu chính: Hán Nôm; Văn học trung đại Việt Nam
Họ và tên:
Chức danh: Giảng viên, Thạc sĩ
Thời gian làm việc:
Địa điểm làm việc: Bộ môn Hán Nôm, Khoa Văn học, Phòng 412,
nhà B, ĐH KHXH-NV, 336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
Điện thoại: 0983525080
Email: ;
Các hướng nghiên cứu chính: Văn tự học, Chữ Nôm, Ngữ văn học cổ
điển…
2
2. Thông tin chung về môn học
Tên môn học:
Mã môn học:
Số tín chỉ: 2
Loại môn học: Bắt buộc
Môn học tiên quyết: Hán Nôm cơ sở
Môn học kế tiếp:
Yêu cầu đối với môn học: Sinh viên cần trang bị kiến thức về lịch sử
Việt Nam và văn học sử từ thế kỷ X – cuối thế kỷ XIX; Sinh viên phải nắm
được một khối lượng chữ Hán cơ bản (qua môn học tiên quyết Hán Nôm
cơ sở) để có thể đọc hiểu văn bản.
Giờ tín chỉ đối với các hoạt động:
+ Nghe giảng lí thuyết : 10
+ Làm bài tập trên lớp : 02
+ Thảo luận : 02
+ Thực hành : 14
+ Tự học xác định : 02
Khoa phụ trách môn học: Khoa Văn học – Từ P.308 đến P.314, tầng
3, nhà B, trường ĐH KHXH-NV, 336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
Điện thoại văn phòng Khoa: 04.8581165
3. Mục tiêu của môn học
* Kiến thức:
- Sinh viên có kiến thức về diện mạo của nền văn học viết bằng chữ
Hán của Việt Nam qua các giai đoạn: Hán văn thời Lý – Trần, Hán văn thời
Lê, Hán văn thời Nguyễn.
- Có hiểu biết về các khuynh hướng sáng tác, các thể loại của Hán
văn trung đại (chiếu, biểu, hịch, cáo, tự, thơ luật )
3
- Giới thiệu về các tác gia Hán văn tiêu biểu: các vị vua thời Lý –
Trần (Lý Thái Tổ, Trần Thái Tông), các nhà sư thời Lý (Vạn Hạnh, Không
Lộ), Nguyễn Trãi, Nguyễn Du
- Tiếp cận một số tác phẩm Hán văn tiêu biểu: !"#$%
!&'!, thơ thiền thời Lý – Trần, () *+,, thơ
chữ Hán Nguyễn Trãi, Nguyễn Du
* Kĩ năng:
- Đọc phiên âm và dịch nghĩa được các văn bản Hán văn Việt Nam
được học.
- Nhận biết được đặc trưng của mỗi thể loại: chiếu, biểu, thơ
- Phân tích được các hiện tượng ngữ pháp xuất hiện trong các văn
bản Hán văn được học.
* Thái độ:
- Đây là môn Hán văn Việt Nam dành cho sinh viên ngành Văn học,
nên không đặt ra nhiều mục tiêu như đối với sinh viên chuyên ngành Hán
Nôm. Tuy nhiên, không nên có thái độ coi đây là môn học “phụ”, bởi kiến
thức Hán văn sẽ bổ sung đáng kể cho văn học sử. Với thời lượng 2 tín chỉ,
môn học mong muốn sinh viên có hứng thú khi làm quen với các văn bản
thơ văn bằng nguyên tác chữ Hán, để từ đó tiếp cận với các tác gia, tác
phẩm văn học trung đại một cách toàn diện hơn. Môn học khuyến khích
sinh viên tích cực tham gia thảo luận, góp ý kiến xây dựng bài học.
4. Tóm tắt nội dung môn học
Môn học dành cho ngành Văn học nhằm giới thiệu
về diện mạo của nền văn học viết bằng chữ Hán từ thế kỷ X đến hết thế kỷ
XIX. Tiêu chí được lựa chọn để trình bày vấn đề là theo lịch đại, đi từ Hán
văn thời Lý – Trần => Hán văn thời Lê => Hán văn thời Nguyễn. Ở mỗi
giai đoạn, sẽ điểm qua về các khuynh hướng sáng tác, trào lưu văn chương,
các thể loại điển hình. Các tác gia lớn của từng giai đoạn sẽ được dừng lại
4
giới thiệu cùng với những tác phẩm tiêu biểu của họ. Các hiện tượng ngữ
pháp của Hán cổ như: kết cấu định ngữ, sử động dụng pháp, danh từ làm
trạng ngữ được giới thiệu lồng ghép trong mỗi bài học.
Môn học được chia làm 3 phần. Phần thứ nhất: Hán văn thời Lý –
Trần; Phần thứ hai: Hán văn thời Lê; Phần thứ ba: Hán văn thời Nguyễn.
Mỗi phần thường có 2 nội dung cơ bản là lý thuyết và thực hành. Phần Hán
văn thời Lý sau khi cung cấp cho người học lý thuyết về phân loại các tác
phẩm Hán văn theo phong cách ngôn ngữ, sẽ thực hành với một số tác
phẩm được tuyển giảng thuộc phong cách hành chính và thơ ca; Phần Hán
văn thời Lê ngoài khái luận về Hán văn Việt Nam thế kỷ XV đến XVIII, về
thân thế và sự nghiệp của tác gia lớn Nguyễn Trãi , còn tuyển giảng ()
+!, và một số bài thơ của Nguyễn Trãi. Sinh viên cũng làm quen
với phong cách viết tự qua các bài tự của Hoàng Đức Lương, Lê Quí Đôn.
Thời Nguyễn là giai đoạn phát triển nở rộ của thi ca, nên Phần Hán văn
thời Nguyễn sẽ chú trọng nhiều hơn đến giới thiệu Hán văn trong phong
cách thi văn nhân với thơ và ký của các tác gia lớn (Nguyễn Du, Cao Bá
Quát, Nguyễn Văn Siêu, Nguyễn Khuyến). Ngoài ra, môn học còn tổ chức
những giờ thảo luận về các nội dung như: Ngôn ngữ bạch thoại trung đại
trong Hán văn thời Lý – Trần; Quan niệm về thơ trong các bài tự thời Lê
5. Nội dung chi tiết môn học
Nội dung I. Hán văn thời Lý – Trần
I.1. Phân loại Hán văn Lý – Trần theo phong cách ngôn ngữ
I.1.1. Nhóm văn bản ngôn ngữ hành chính
I.1.2. Nhóm văn bản ngôn ngữ Phật giáo
I.1.3. Nhóm văn bản ngôn ngữ hỗn nhập
I.2. Giới thiệu một số tác gia, tác phẩm của Hán văn Lý – Trần
I.2.1. !" (Lý Thái Tổ)
I.2.2. $%!)'! (Trần Quốc Tuấn)
I.2.3. - (Nguyễn Vạn Hạnh)
5
I.2.4. ./0123 (Đoàn Văn Khâm)
I.2.5. !45 (Trần Thái Tông)
Nội dung II. Hán văn thời Lê
II.1. Khái luận Hán văn Việt Nam thế kỷ XV – XVIII
II.2. Giới thiệu tác gia Nguyễn Trãi
II.2.1. Nguyễn Trãi – thân thế và sự nghiệp
II.2.2. 6!178
- Đôi nét về 6!178
- Tuyển giảng 6!178: /0, 9, :;!
II.2.3. () +!,
II.3. Giới thiệu thể loại “tự”
II.3.1. 12!<785 của Hoàng Đức Lương
II.3.2. ,=>%!5 của Lê Quí Đôn
Nội dung III. Hán văn thời Nguyễn
III.1. Khái luận về Hán văn thời Nguyễn
III.2. Hán văn thời Nguyễn trong phong cách thi văn nhân
III.2.1. Nguyễn Du
- Về tác giả Nguyễn Du
- Tuyển giảng thơ chữ Hán Nguyễn Du: ?@#*A!B
CD#E,=!F0!#0G#:HC"=
III.2.2. Cao Bá Quát
- Về tác giả Cao Bá Quát
- Tuyển giảng thơ chữ Hán Cao Bá Quát: ,=:;?0
!#$;8%=#ID7
III.2.3. Nguyễn Văn Siêu
- Về tác giả Nguyễn Văn Siêu
- Trích giảng I"GCD
III.2.3. Nguyễn Khuyến
- Về tác giả Nguyễn Khuyến
6
- Tuyển giảng thơ song ngữ của Nguyễn Khuyến: IDJ#.
GK*)"3L$;M#:;1=#$!N!
6. Học liệu
6.1. Học liệu bắt buộc
[1]. Phạm Văn Khoái, O,1)EDP1F, Nxb. Đại học Quốc
gia Hà Nội, Hà Nội, 1999.
6.2. Học liệu tham khảo
[1]. Đinh Gia Khánh (chủ biên), Bùi Duy Tân, Mai Cao Chương, ?!
Q"CRSP-F"CRSTTTU, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2002.
[2]. Nguyễn Lộc, ?!Q-!V"CRSTTTP""CR
STSU. Nxb. Giáo dục. Hà Nội, 2001.
[3]. Mai Quốc Liên (chủ biên). 1.,=78K@ (tập 1, 2, 3),
Nxb. Văn học, Trung tâm nghiên cứu Quốc học, Hà Nội, 2001.
[4]. Bùi Kỷ, Phan Võ, Nguyễn Khắc Hanh, ;!J$.
Nxb. Văn hóa, Hà Nội, 1959.
[5]. Lê Thước, Trương Chính, ;!J$, Nxb. Văn học.
Hà Nội, 1978.
[6]. Đào Duy Anh, ;!J$, Nxb. Văn học. Hà Nội,
1988.
[7]. Mai Quốc Liên (chủ biên), $,=78 (tập 1 – Thơ chữ
Hán), Nxb. Văn học, Trung tâm nghiên cứu Quốc học, Hà Nội, 1996.
[8]. Vũ Khiêu, Nguyễn Văn Tú, Nguyễn Trác, Hoàng Hữu Yên, Hoàng
Tạo, ;!J,(/, Nxb. Văn học, Hà Nội, 1970.
[9]. Xuân Diệu (giới thiệu), ;I", Nxb. Văn học, Hà
Nội, 1971.
[10]. Nguyễn Huệ Chi (chủ biên), =,I"P=;,
Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 1994.
7
7. Hình thức tổ chức dạy học
7.1. Lịch trình chung
Nội dung
Hình thức tổ chức dạy học môn học
Tổng
Lên lớp
Thực
hành
Tự
học
Lí
thuyết
Bài
tập
Thảo
luận
1. Hán văn thời Lý–Trần 4 0 0 4 0 8
2. Hán văn thời Lê 4 0 2 4 0 10
3. Hán văn thời Nguyễn 2 2 0 6 2 12
Tổng 10 2 2 14 2 30
7.2. Lịch trình tổ chức dạy cụ thể
Hình
thức
Thời gian,
địa điểm
Nội dung chính Sinh viên chuẩn bị
Nội dung I. Hán văn thời Lý – Trần (Từ tuần 1 đến tuần 4)
TUẦN 1
Lí
thuyết
I.1. Phân loại Hán Lý – Trần theo
phong cách ngôn ngữ
- Nhóm văn bản ngôn ngữ hành chính
- Nhóm văn bản ngôn ngữ Phật giáo
- Nhóm văn bản ngôn ngữ hỗn nhập
- Kiến thức về văn học
sử thời Lý–Trần
- Kiến thức về sự du
nhập của Phật giáo vào
Việt Nam
TUẦN 2
Lí
thuyết
I.2. Giới thiệu một số tác gia, tác phẩm
của Hán văn Lý – Trần
- !"
+ Về tác giả Lý Thái Tổ
+ Hoàn cảnh ra đời tác phẩm
- Tự đọc trước văn bản
!".
- Tìm hiểu thân thế sự
nghiệp của Lý Thái Tổ
8
Hình
thức
Thời gian,
địa điểm
Nội dung chính Sinh viên chuẩn bị
+ Nội dung
Thực
hành
Thực hành dịch văn bản
!"
- Tự điển, từ điển Hán
Việt
TUẦN 3
Lí
thuyết
I.2. Giới thiệu một số tác gia, tác phẩm
của Hán văn Lý – Trần ("8)
- $%!)'!
- Tự đọc trước văn bản
$%!)'!
Thực
hành
Thực hành dịch !45 - Tự điển, từ điển Hán Việt
- Tự đọc về hoàn cảnh
ra đời tác phẩm
TUẦN 4
Thực
hành
I.2. Giới thiệu một số tác gia, tác phẩm
của Hán văn Lý – Trần ("8)
Thực hành dịch 2 bài thơ sau tại lớp:
W-
W./0123
- Tự điển, từ điển Hán
Việt
- Tìm hiểu 2 tác phẩm:
+ Về tác giả
+ Hoàn cảnh ra đời
của tác phẩm
+ Ý nghĩa
Nội dung II. Hán văn thời Lê (Từ tuần 5 đến tuần 9)
TUẦN 5
Lí
thuyết
II.1. Khái luận Hán văn Việt Nam thế
kỷ XV – XVIII
II.2. Giới thiệu tác gia Nguyễn Trãi
II.2.1. Nguyễn Trãi – thân thế và sự
nghiệp
- Đọc trước về lịch sử,
văn hóa, tư tưởng, xã
hội Việt Nam giai
đoạn thời Lê
TUẦN 6
Lí
thuyết
II.2. Giới thiệu tác gia Nguyễn Trãi
("8)
II.2.2. 6!178
9
Hình
thức
Thời gian,
địa điểm
Nội dung chính Sinh viên chuẩn bị
- Đôi nét về 6!178
- Tuyển giảng 6!178:
+ /0;
+ 9
Thực
hành
Thực hành dịch :;! - Tự điển, từ điển Hán
Việt
TUẦN 7
Thực
hành
II.2. Giới thiệu tác gia Nguyễn Trãi
("8)
II.2.3. () +!,
- Thực hành dịch Phần I, II
- Phân tích một số hiện tượng ngữ pháp
trong () +!,: kết cấu định
ngữ, sử động, danh từ làm trạng ngữ
- Tự điển, từ điển Hán
Việt
- Ôn lại kiến thức về
ngữ pháp Hán cổ
TUẦN 8
Lí
thuyết
II.3. Giới thiệu thể loại tự
- 12!<785của Hoàng Đức
Lương
+ Về tác giả Hoàng Đức Lương
+ Hoàn cảnh ra đời bài tự
+ Nội dung
Thực
hành
Thực hành dịch ,=>%!5 của
Lê Quí Đôn
- Tìm hiểu về tác giả Lê
Quí Đôn và hoàn cảnh
ra đời của bài tự
- Tự điển, từ điển Hán
Việt
TUẦN 9
Thảo
luận
Thảo luận Phần I và Phần II
- Về phong cách ngôn ngữ bạch thoại
- Chuẩn bị những ý
kiến, quan điểm để
10
Hình
thức
Thời gian,
địa điểm
Nội dung chính Sinh viên chuẩn bị
trung đại trong Hán văn thời Lý – Trần
- Quan niệm về thơ trong 12!<
785 và ,=>%!5
đưa ra thảo luận tại lớp
Nội dung III. Hán văn thời Nguyễn (Từ tuần 10 đến tuần 15)
TUẦN 10
Thực
hành
III.1. Khái luận về Hán văn thời
Nguyễn
III.2. Hán văn thời Nguyễn trong
phong cách thi văn nhân
III.2.1. Tác giả Nguyễn Du
Trích giảng :
+ ?@
+ *A!BCD
+ 0G
- Đọc trước về lịch sử,
văn hóa, tư tưởng, xã
hội Việt Nam trong
giai đoạn thời Nguyễn
TUẦN 11
Bài
tập
Làm bài tập tại lớp: Tự dịch
+ E,=!F0!
+ :HC"=
- Tự điển, từ điển Hán
Việt
- Vở bài tập
TUẦN 12
Lí
thuyết
III.2. Hán văn thời Nguyễn trong phong
cách thi văn nhân ("8)
III.2.2. Tác giả Cao Bá Quát
- Về tác giả Cao Bá Quát
- Tuyển giảng:
+ ,=:;?0!
Đọc trước văn bản
,=:;?0
!
Thực
hành
Thực hành dịch tại lớp:
+ $;8%=
+ ID7
- Tự điển, từ điển Hán
Việt
11
Hình
thức
Thời gian,
địa điểm
Nội dung chính Sinh viên chuẩn bị
TUẦN 13
Lí
thuyết
III.2. Hán văn thời Nguyễn trong phong
cách thi văn nhân ("8)
III.2.3. Tác giả Nguyễn Văn Siêu
- Về tác giả Nguyễn Văn Siêu
- Trích giảng: I"GCD
- Đọc trước văn bản
I"GCD
Thực
hành
Thực hành dịch một đoạn trong I"
GCD
- Tự điển, từ điển Hán
Việt
TUẦN 14
Thực
hành
III.2. Hán văn thời Nguyễn trong phong
cách thi văn nhân ("8)
III.2.3. Tác giả Nguyễn Khuyến
- Về tác giả Nguyễn Khuyến
- Thực hành dịch:
+ IDJ
+ .GK*)"3L
$;M
+ :;1=
+ $!N!
- Tự điển, từ điển Hán
Việt
TUẦN 15
Tự
học
Ôn tập các nội dung:
- 3 giai đoạn của Hán văn Việt Nam:
Hán văn thời Lý – Trần; Hán văn thời
Lê; Hán văn thời Nguyễn
- Những phong cách Hán văn chính của
mỗi giai đoạn
- Những tác giả, tác phẩm tiêu biểu cho
mỗi giai đoạn
- Ôn tập tại nhà để có
thể nắm được các tác
gia, tác phẩm tiêu biểu
của Hán văn Việt Nam
qua 3 giai đoạn.
12
Hình
thức
Thời gian,
địa điểm
Nội dung chính Sinh viên chuẩn bị
- Một số hiện tượng ngữ pháp thường
gặp
8. Chính sách đối với môn học
8.1. Sinh viên phải tham gia đầy đủ số giờ học trên lớp theo qui định
(không nghỉ quá 20% tổng số giờ môn học).
8.2. Sinh viên phải thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ (chuẩn bị bài ở nhà,
đọc tài liệu, tham gia thảo luận và làm các bài tập tại lớp, thực hiện
đầy đủ các bài tập về nhà, làm kiểm tra giữa môn và thi hết môn)
theo yêu cầu của giảng viên phụ trách môn học.
Sinh viên cần đọc thêm các tài liệu liên quan đến lịch sử, văn hóa, tư
tưởng và văn học sử Việt Nam thời trung đại (từ thế kỷ X đến hết thế
kỷ XIX).
Sinh viên cần trang bị tự điển, từ điển Hán Việc để thực hiện các
thao tác phiên âm, dịch nghĩa các tác phẩm trong môn học.
8.3. Sinh viên vi phạm qui định (nghỉ học, đi muộn không có lí do chính
đáng; không làm bài tập, bài thi, nộp bài không đúng hạn; vi phạm
quy chế thi; trích dẫn tài liệu và làm bài gian dối…) tùy theo mức độ
sẽ bị trừ điểm thành phần tương ứng.
8.4. Sinh viên thiếu một trong các điểm thành phần sẽ không có điểm cho
toàn môn học.
9. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn học
Nội dung kiểm tra, đánh giá
Hình thức kiểm tra, đánh giá
Phần trăm
điểm
9.1. Kiểm tra đánh giá thường xuyên:
Kiểm tra đánh giá - Kiểm tra bài tập về nhà của
13
thường xuyên về tinh
thần, thái độ học tập (đi
học, chuẩn bị bài, nghe
giảng, làm bài tập, phát
biểu thảo luận…)
sinh viên.
- Gọi sinh viên phiên âm, dịch
nghĩa bài đọc mới.
9.2. Kiểm tra đánh giá định kì:
Kiểm tra giữa môn
Nội dung kiểm tra có thể
là các kiến thức đã học
hoặc bài tập mới.
01 bài kiểm tra (30 phút) tại lớp.
(Những sinh viên dự đầy đủ các
giờ học, chăm chỉ làm bài tập về
nhà, tích cực đóng góp ý kiến
trong các giờ thảo luận sẽ được
cộng điểm ưu tiên vào bài kiểm
tra giữa kỳ.)
30%
(3 điểm)
Thi hết môn
Nội dung kiểm tra cuối
kỳ là toàn bộ các kiến
thức được học về Hán
văn Việt Nam trong 15
tuần qua 3 giai đoạn:
Hán văn thời Lý – Trần,
Hán văn thời Lê, Hán
văn thời Nguyễn.
(Buổi thi này do Nhà
trường tổ chức theo quy
chế chung.)
01 bài kiểm tra viết (60 phút)
cuối kỳ.
Bài kiểm tra cuối kì sẽ đánh giá
về kiến thức của sinh viên về
Hán văn qua 3 giai đoạn được
học, kiểm tra năng lực nhớ chữ,
phiên âm, dịch nghĩa, khả năng
tư duy của sinh viên khi nhận
định về đặc điểm, vị trí, vai trò
của Hán văn Việt Nam trong nền
văn học Việt Nam.
70%
(7 điểm)
Kết quả môn học
100%
(10 điểm)
14
9.3. Tiêu chí đánh giá các loại bài tập
Môn học bố trí 02 giờ bài tập vào tuần thứ 11 và
12 giờ thực hành xen kẽ trong suốt 15 tuần học. Vào những giờ bài tập và
thực hành này, sinh viên sẽ làm bài tập hoặc thực hành dịch ngay tại lớp,
sau đó giảng viên sẽ chữa bài tập hoặc các sinh viên tự chữa cho nhau. Nội
dung bài tập, thực hành là một phần chương trình trên lớp. Bài tập và thực
hành nhằm rèn luyện cho sinh viên về việc nhớ chữ Hán, viết chữ Hán
đúng và đẹp, khả năng phiên âm, dịch chú. Những sinh viên tích cực làm
bài tập sẽ được cộng điểm ưu tiên trong quá trình học.
9.4. Lịch thi, kiểm tra (kể cả thi lại)
- Lịch kiểm tra giữa kỳ được bố trí vào khoảng 2/3 chương trình học
(từ tuần thứ 10 trở đi).
- Lịch thi cuối kỳ và lịch thi lại tùy theo sự sắp xếp của Nhà trường.
10. Câu hỏi và bài tập
10.1. Câu hỏi
10.2. Bài tập
=A#=XXY
XÁC NHẬN CỦA
TRƯỜNG (KHOA)
CHỦ NHIỆM BỘ MÔN
PGS.TS. Phạm Văn Khoái
GIẢNG VIÊN
ThS.Phan Thị Thu Hiền
15
