Sang kien kinh nghiem lop 1 Moi.doc

Sáng kiến kinh nghiệm - Lớp 1

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI :
M«n To¸n líp 1 më ®êng cho trỴ ®i vµo thÕ giíi kú diƯu cđa to¸n häc, råi mai ®©y
c¸c em lín lªn trë thµnh anh hïng, nhµ gi¸o, nhµ khoa häc, nhµ th¬, trë thµnh nh÷ng ng-
êi lao ®éng s¸ng t¹o trªn mäi lÜnh vùc ®êi sèng vµ s¶n xt, trªn tay cã m¸y tÝnh x¸ch
tay, nhng kh«ng bao giê c¸c em quªn ®ỵc nh÷ng ngµy ®Çu tiªn ®Õn trêng häc ®Õm vµ tËp
viÕt 1,2,3 häc c¸c phÐp tÝnh céng,trõ c¸c em kh«ng thĨ quªn ®ỵc v× ®ã lµ kØ niƯm ®Đp ®Ï
nhÊt cđa ®êi ngêi vµ h¬n thÕ n÷a nh÷ng con sè, nh÷ng phÐp tÝnh ®¬n gi¶n Êy cÇn thiÕt
cho st cc ®êi cđa c¸c em.
§ã còng lµ vinh dù vµ tr¸ch nhiƯm cđa ngêi gi¸o viªn nãi chung vµ gi¸o viªn líp
1 nãi riªng. Ngêi thÇy gi¸o tõ khi chn bÞ cho tiÕt d¹y ®Çu tiªn ®Õn khi nghØ hu kh«ng
lóc nµo døt nỉi tr¨n trë vỊ nh÷ng ®iỊu m×nh d¹y vµ nhÊt lµ m«n To¸n líp 1 lµ mét bé
phËn cđa ch¬ng tr×nh m«n To¸n ë tiĨu häc. Ch¬ng tr×nh nã kÕ thõa vµ ph¸t triĨn nh÷ng
thµnh tùu vỊ d¹y To¸n líp 1, nªn nã cã vai trß v« cïng quan träng kh«ng thĨ thiÕu trong
mçi cÊp häc.
D¹y häc m«n To¸n ë líp 1 nh»m gióp häc sinh:
a. Bíc ®Çu cã mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, ®¬n gi¶n, thiÕt thùc vỊ phÐp ®Õm, vỊ c¸c
sè tù nhiªn trong ph¹m vi 100, vỊ ®é dµi vµ ®o ®é dµi trong ph¹m vi 20, vỊ tn lƠ vµ
ngµy trong tn, vỊ giê ®óng trªn mỈt ®ång hå; vỊ mét sè h×nh häc (§o¹n th¼ng, ®iĨm,
h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn); vỊ bµi to¸n cã lêi v¨n.
b. H×nh thµnh vµ rÌn lun c¸c kÜ n¨ng thùc hµnh ®äc, viÕt, ®Õm, so s¸nh c¸c sè
trong ph¹m vi 100; céng trõ vµ kh«ng nhí trong ph¹m vi 100; ®o vµ íc lỵng ®é dµi ®o¹n
th¼ng( víi c¸c sè ®o lµ sè tù nhiªn trong ph¹m vi 20 cm). NhËn biÕt h×nh vu«ng, h×nh
tam gi¸c, h×nh trßn, ®o¹n th¼ng, ®iĨm, vÏ ®iĨm, ®o¹n th¼ng).Gi¶i mét sè d¹ng bµi to¸n
®¬n vỊ céng trõ bíc ®Çu biÕt biĨu ®¹t b»ng lêi, b»ng kÝ hiƯu mét sè néi dung ®¬n gi¶n
cđa bµi häc vµ bµi thùc hµnh, tËp so s¸nh, ph©n tÝch, tỉng hỵp, trõu tỵng ho¸, kh¸i qu¸t
ho¸ trong ph¹m vi cđa nh÷ng néi dung cã nhiỊu quan hƯ víi ®êi sèng thùc tÕ cđa häc
sinh.
c. Ch¨m chØ, tù tin, cÈn thËn ham hiĨu biÕt vµ häc sinh cã høng thó häc to¸n.
d. Xác đònh được mục tiêu và thực tế học sinh tôi đang dạy là học sinh dân

tộc, tôi hiểu phải làm gì ?
Giáo viên : Quảng Thò Mỹ Oanh - Trường tiểu học Như Bình

1
Sáng kiến kinh nghiệm - Lớp 1

Lµ mét ngêi gi¸o viªn trùc tiÕp d¹y líp 1 vµ ®Ỉc biƯt lµ d¹y m«n to¸n, Thùc hiƯn
ch¬ng tr×nh ®ỉi míi gi¸o dơc to¸n häc líp 1 nãi riªng ë tiĨu häc nãi chung. T«i rÊt tr¨n
trë vµ suy nghÜ nhiỊu ®Ĩ häc sinh lµm sao lµm ®ỵc c¸c phÐp tÝnh céng, trõ mµ viƯc gi¶i
to¸n cã lêi v¨n th× cµng khã h¬n ®èi víi häc sinh líp 1 nªn t«i ®i s©u vỊ nghiªn cøu d¹y
“ gi¶i to¸n cã lêi v¨n” ë líp 1.

II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM :
1.C¬ së lý ln:
Kh¶ n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n chÝnh lµ ph¶n ¸nh n¨ng lùc vËn dơng kiÕn thøc cđa
häc sinh. Häc sinh hiĨu vỊ mỈt néi dung kiÕn thøc to¸n häc vËn dơng vµo gi¶i to¸n kÕt
hỵp víi kݪn thøc TiÕng ViƯt ®Ĩ gi¶i qut vÊn ®Ị trong to¸n häc. Tõ ng«n ng÷ th«ng th-
êng trong c¸c ®Ị to¸n ®a ra cho häc sinh ®äc - hiĨu - biÕt híng gi¶i ®a ra phÐp tÝnh kÌm
c©u tr¶ lêi vµ ®¸p sè cđa bµi to¸n.
Gi¶i to¸n cã lêi v¨n gãp phÇn cđng cè kiÕn thøc to¸n, rÌn lun kü n¨ng diƠn
®¹t, tÝch cùc gãp phÇn ph¸t triĨn t duy cho häc sinh tiĨu häc.
§ã lµ nguyªn nh©n chÝnh mµ t«i chän ®Ị tµi nghiªn cøu: Ph¬ng ph¸p d¹y to¸n
cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1.
2.C¬ së thùc tiƠn
§èi víi trỴ lµ häc sinh líp 1, m«n to¸n tuy cã dƠ nhng ®Ĩ häc sinh ®äc-hiĨu bµi to¸n
cã lêi v¨n qu¶ kh«ng dƠ dµng, v¶ l¹i viƯc viÕt lªn mét c©u lêi gi¶i phï hỵp víi c©u hái
cđa bµi to¸n còng lµ vÊn ®Ị kh«ng ®¬n gi¶n. Bëi vËy nçi b¨n kho¨n cđa gi¸o viªn lµ
hoµn toµn chÝnh ®¸ng.
VËy lµm thÕ nµo ®Ĩ gi¸o viªn nãi - häc sinh hiĨu , häc sinh thùc hµnh - diƠn ®¹t
®óng yªu cÇu cđa bµi to¸n.

§ã lµ mơc ®Ých chÝnh cđa ®Ị tµi nµy.
III. THỰC TRẠNG VÀ NGUYÊN NHÂN :
1. Thùc tr¹ng:
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë TiĨu häc, ®Ỉc biƯt d¹y líp 1, t«i nhËn thÊy hÇu nh gi¸o
viªn nµo còng phµn nµn khi d¹y ®Õn phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 1. HS rÊt lóng tóng
Giáo viên : Quảng Thò Mỹ Oanh - Trường tiểu học Như Bình

2
Sáng kiến kinh nghiệm - Lớp 1

khi nªu c©u lêi gi¶i, thËm chÝ nªu sai c©u lêi gi¶i, viÕt sai phÐp tÝnh, viÕt sai ®¸p sè.
Nh÷ng tiÕt ®Çu tiªn cđa gi¶i to¸n cã lêi v¨n mçi líp chØ cã kho¶ng 20% sè HS biÕt nªu
lêi gi¶i, viÕt ®óng phps tÝnh vµ ®¸p sè. Sè cßn l¹i lµ rÊt m¬ hå, c¸c em chØ nªu theo qu¸n
tÝnh hc nªu miƯng th× ®ỵc nhng khi viÕt c¸c em l¹i rÊt lung tóng, lµm sai, mét sè em
lµm ®óng nhng khi c« hái l¹i l¹i kh«ng biÕt ®Ĩ tr¶ lêi . Chøng tá c¸c em cha n¾m ®ỵc
mét c¸ch ch¾c ch¾n c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n. GV ph¶i mÊt rÊt nhiỊu c«ng søc khi
d¹y ®Õn phÇn nµy.
2. Nh÷ng nguyªn nh©n :
a. Nguyªn nh©n tõ phÝa GV:
- GV cha chn bÞ tèt cho c¸c em khi d¹y nh÷ng bµi tríc. Nh÷ng bµi nh×n h×nh vÏ viÕt
phÐp tÝnh thÝch hỵp, ®èi víi nh÷ng bµi nµy hÇu nh HS ®Ịu lµm ®ỵc nªn GV tá ra chđ
quan, Ýt nhÊn m¹nh hc kh«ng chó ý l¾m mµ chØ tËp trung vµo d¹y kÜ n¨ng ®Ỉt tÝnh, tÝnh
to¸n cđa HS mµ quªn mÊt r»ng ®ã lµ nh÷ng bµi to¸n lµm bíc ®Ưm , bíc khëi ®Çu cđa
d¹ng to¸n cã lêi v¨n sau nµy. §èi víi GV d¹y líp 1 khi d¹y d¹ng bµi nh×n h×nh vÏ viÕt
phÐp tÝnh thÝch hỵp, cÇn cho HS quan s¸t tranh tËp nªu bµi to¸n vµ thêng xuyªn rÌn cho
HS thãi quen nh×n h×nh vÏ nªu bµi to¸n . Cã thĨ tËp cho nh÷ng em HS giái tËp nªu c©u
tr¶ lêi cø nh vËy trong mét kho¶ng thêi gian chn bÞ nh thÕ th× ®Õn lóc häc ®Õn phÇn
bµi to¸n cã lêi v¨n HS sÏ kh«ng ngì ngµng vµ c¸c em sÏ dƠ dµng tiÕp thu, hiĨu vµ gi¶i
®óng .
b. Nguyªn nh©n tõ phÝa HS:

Do HS míi b¾t ®Çu lµm quen víi d¹ng to¸n nµy lÇn ®Çu, t duy cđa c¸c em cßn mang
tÝnh trùc quan lµ chđ u. MỈt kh¸c ë giai ®o¹n nµy c¸c em cha ®äc th«ng viÕt th¹o, c¸c
em ®äc cßn ®¸nh vÇn nªn khi ®äc xong bµi to¸n råi nhng c¸c em kh«ng hiĨu bµi to¸n
nãi g×, thËm chÝ cã nh÷ng em ®äc ®i ®äc l¹i nhiỊu lÇn nhng vÉn cha hiĨu bµi to¸n . V×
vËy HS kh«ng lµm ®óng còng lµ ®iỊu dƠ hiĨu . VËy lµm thÕ nµo ®Ĩ HS n¾m ®ỵc c¸ch
gi¶i mét c¸ch ch¾c ch¾n chÝnh x¸c?
IV. MỘT SỐ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN :
Giáo viên : Quảng Thò Mỹ Oanh - Trường tiểu học Như Bình

3
Sáng kiến kinh nghiệm - Lớp 1

Møc ®é 1: Ngay tõ ®Çu häc kú I c¸c bµi to¸n ®ỵc giíi thiƯu ë møc ®é nh×n h×nh vÏ-
viÕt phÐp tÝnh. Mơc ®Ých cho häc sinh hiĨu bµi to¸n qua h×nh vÏ, suy nghÜ chän phÐp
tÝnh thÝch hỵp.
Th«ng thêng sau mçi phÐp tÝnh ë phÇn lun tËp cã mét h×nh vÏ gåm 5 « vu«ng cho
häc sinh chän ghi phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶ phï hỵp víi h×nh vÏ. Ban ®Çu ®Ĩ gióp häc sinh dƠ
thùc hiƯn s¸ch gi¸o khoa ghi s½n c¸c sè vµ kÕt qu¶ :

VD: Bµi 5 trang 46
a)

ChØ yªu cÇu häc sinh viÕt dÊu céng vµo « trèng ®Ĩ cã : 1 + 2 = 3
b) §Õn c©u nµy n©ng dÇn møc ®é - häc sinh ph¶i viÕt c¶ phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶
1 + 1 = 2
Vµ yªu cÇu t¨ng dÇn, häc sinh cã thĨ nh×n tõ mét tranh vÏ bµi 4 trang 77 diƠn ®¹t
theo 2 c¸ch . C¸ch 1: Cã 8 hép thªm 1 hép , tÊt c¶ lµ 9 hép.
8 + 1 = 9

C¸ch 2: Cã 1 hép ®a vµo chç 8 hép , tÊt c¶ lµ 9 hép.

1 + 8 = 9
T¬ng tù c©u b : Cã 7 b¹n vµ 2 b¹n ®ang ®i tíi. TÊt c¶ lµ 9 b¹n.

C¸ch 1:
7 + 2 = 9
Giáo viên : Quảng Thò Mỹ Oanh - Trường tiểu học Như Bình

1 2 = 3
4
Sáng kiến kinh nghiệm - Lớp 1

C¸ch 2:
2 + 7 = 9

§Õn bµi 3 trang 85
Häc sinh quan s¸t vµ cÇn hiĨu ®ỵc:
Lóc ®Çu trªn cµnh cã 10 qu¶. Sau ®ã rơng 2 qu¶ . Cßn l¹i trªn cµnh 8 qu¶.
10 - 2 = 8
ë ®©y gi¸o viªn cÇn ®éng viªn c¸c em diƠn d¹t _ tr×nh bµy miƯng ghi ®óng phÐp tÝnh .
T duy to¸n häc ®ỵc h×nh thµnh trªn c¬ së t duy ng«n ng÷ cđa häc sinh.
Khi d¹y bµi nµy cÇn híng dÉn häc sinh diƠn ®¹t tr×nh bµy ®éng viªn c¸c em viÕt ®ỵc
nhiỊu phÐp tÝnh ®Ĩ t¨ng cêng kh¶ n¨ng diƠn ®¹t cho häc sinh.
Møc ®é 2: §Õn ci häc k× I häc sinh ®· ®ỵc lµm quen víi tãm t¾t b»ng lêi:
Bµi 3 trang 87
B, Cã : 10 qu¶ bãng
Cho : 3 qu¶ bãng
Cßn :.... qu¶ bãng?
10 - 3 = 7
Häc sinh tõng bíc lµm quen víi lêi thay cho h×nh vÏ, häc sinh dÇn dÇn tho¸t ly

khái h×nh ¶nh trùc quan tõng bíc tiÕp cËn ®Ị bµi to¸n. Yªu cÇu häc sinh ph¶i ®äc vµ
hiĨu ®ỵc tãm t¾t, biÕt diƠn ®¹t ®Ị bµi vµ lêi gi¶i bµi to¸n b»ng lêi, chän phÐp tÝnh thÝch
hỵp nhng cha cÇn viÕt lêi gi¶i.
Tuy kh«ng yªu cÇu cao,tr¸nh t×nh tr¹ng qu¸ t¶i víi häc sinh, nhng cã thĨ ®éng viªn
häc sinh kh¸ giái lµm nhiỊu c¸ch , cã nhiỊu c¸ch diƠn ®¹t tõ mét h×nh vÏ hay mét t×nh
hng s¸ch gi¸o khoa.
Møc ®é 3: Giíi thiƯu bµi to¸n cã lêi v¨n b»ng c¸ch cho häc sinh tiÕp cËn víi mét ®Ị bµi
to¸n cha hoµn chØnh kÌm theo h×nh vÏ vµ yªu cÇu hoµn thiƯn ( tiÕt 81- bµi to¸n cã lêi v¨n
). T duy HS tõ h×nh ¶nh ph¸t triĨn thµnh ng«n ng÷, thµnh ch÷ viÕt. Gi¶i to¸n cã lêi v¨n
ban ®Çu ®ỵc thùc hiƯn b»ng phÐp tÝnh céng lµ phï hỵp víi t duy cđa HS.
Giáo viên : Quảng Thò Mỹ Oanh - Trường tiểu học Như Bình

5
Sáng kiến kinh nghiệm - Lớp 1

CÊu tróc mét ®Ị to¸n gåm 2 phÇn: phÇn cho biÕt vµ phÇn hái, phÇn cho biÕt gåm cã
2 u tè.
Møc ®é 4: §Ĩ h×nh thµnh c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n, s¸ch gi¸o khoa ®· nªu mét bµi
to¸n , phÇn tãm t¾t ®Ị to¸n vµ gi¶i bµi to¸n hoµn chØnh ®Ĩ häc sinh lµm quen.( Bµi to¸n-
trang 117)
Gi¸o viªn cÇn cho häc sinh n¾m v÷ng ®Ị to¸n, th«ng qua viƯc tãm t¾t ®Ị to¸n. BiÕt
tãm t¾t ®Ị to¸n lµ yªu cÇu ®Çu tiªn dĨ gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n.
Bµi gi¶i gåm 3 phÇn : c©u lêi gi¶i, phÐp tÝnh vµ ®¸p sè.
Chó ý r»ng tãm t¾t kh«ng n»m trong lêi gi¶i cđa bµi to¸n, nhng phÇn tãm t¾t cÇn ®ỵc
lun kü ®Ĩ häc sinh n¾m ®ỵc bµi to¸n ®Çy ®đ, chÝnh x¸c. C©u lêi gi¶i trong bµi gi¶i
kh«ng yªu cÇu mäi häc sinh ph¶i theo mÉu nh nhau, t¹o diỊu kiƯn cho HS diƠn ®¹t c©u
tr¶ lêi theo ý hiĨu cđa m×nh. Quy íc viÕt ®¬n vÞ cđa phÐp tÝnh trong bµi gi¶i HS cÇn nhí
®Ĩ thùc hiƯn khi tr×nh bµy bµi gi¶i.
Bµi to¸n gi¶i b»ng phÐp tÝnh trõ ®ỵc giíi thiƯu khi HS ®· thµnh th¹o gi¶i bµi to¸n cã
lêi v¨n b»ng phÐp tÝnh céng.GV chØ híng dÉn c¸ch lµm t¬ng tù,thay thÕ phÐp tÝnh cho

phï hỵp víi bµi to¸n.
ë líp 1,HS chØ gi¶i to¸n vỊ thªm,bít víi 1 phÐp tÝnh céng hc trõ,mäi HS b×nh thêng
®Ịu cã thĨ hoµn thµnh nhiƯm vơ häc tËp mét c¸ch nhĐ nhµng nÕu ®ỵc gi¸o viªn híng
dÉn cơ thĨ.
GV d¹y cho Hs gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n cÇn thùc hiƯn tèt c¸c bíc sau:
- §äc kÜ ®Ị bµi:§Ị to¸n cho biÕt nh÷ng g×?§Ị to¸n yªu cÇu g×?
- Tãm t¾t ®Ị bµi
- T×m ®ỵc c¸ch gi¶ibµi to¸n
- Tr×nh bµy bµi gi¶i
- KiĨm tra lêi gi¶i vµ ®¸p sè
Khi gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n GV lu ý cho HS hiĨu râ nh÷ng ®iỊu ®· cho,yªu cÇu
ph¶i t×m,biÕt chun dÞch ng«n ng÷ th«ng thêng thµnh ng«n ng÷ to¸n häc,®ã lµ phÐp
tÝnh thÝch hỵp.
Giáo viên : Quảng Thò Mỹ Oanh - Trường tiểu học Như Bình

6