sáng kiến kinh nghiệm lớp 1

Sáng kiến kinh nghiệm
Đề tài : “ Sử dụng tranh ảnh trong sách giáo khoa”
Để giúp học sinh lớp Một học tốt môn Kể chuyện
I.NHẬN THỨC VẤN ĐỀ :
Trong tình hình giáo dục hiện nay ở nước ta, để đuổi kòp với các nước
trong khu vực và trên thế giới, nền giáo dục phải có từng bước đổi mới .Về
nội dung chương trình, SGK ở cấp Tiểu học, việc đổi mới nhằm mục đích
phát huy tính sáng tạo của học sinh trong từng môn học để học sinh nắm kiến
thức vững vàng, rèn tập các kỹ năng thực hành trong thực tế. Bản thân tôi
nhận thấy cấp tiểu học là nền tảng kiến thức cho các lớp trên, do đó yêu cầu
người giáo viên phải phải có óc tổ chức, có phương pháp giảng dạy, truyền
đạt để học sinh phát huy được tính tích cực của mình và tự học, tự kể chuyện,
tự thu nhận kiến thức trong các môn học.
Qua các năm được phân công chủ nhiệm lớp 1, tôi nhận thấy sách
Tiếng Việt mới thay đổi ở lớp 1 có kênh hình nhìn chung là rõ, đẹp và gây
ấn tượng, dễ gây sự chú ý cho các em, giúp các em nhận biết nhanh. Qua
nhiều năm dạy học và chủ nhiệm lớp 1, bản thân tơi tích luỹ được nhiều kinh
nghiệm sử dụng tranh ảnh đối với mơn Kể chuyện và bằng những kinh nghiệm
đó, các lớp mà tơi chủ nhiệm, trong mơn Kể chuyện đã đạt được kết quả rất khả
quan.
Điều quan trọng mà tơi thấy cần phải chú ý trong khi sử dụng tranh ảnh
trong mơn Kể chuyện là phải tập cho học sinh biết sử dụng tranh ảnh để phát
triển khả năng suy nghĩ, khả năng giao tiếp của học sinh, tạo sự thích thú cho
học sinh trong học tập, sao cho sự thích thú này có thể giúp học sinh vượt qua
được tính nhút nhát, rụt rè, thực hiện được ý muốn để ngưới khác lắng nghe
mình kể chuyện. Qua đó hình thành các kỹ năng sử dụng ngơn ngữ thơng qua
hoạt động nghe, nói, đọc, viết và các kỹ năng suy nghĩ, kỹ năng giao tiếp. Vì
những u cầu đó nên phân mơn Kể chuyện là phân mơn có ý nghĩa hết sức
quan trọng trong chương trình mơn Tiếng Việt ở cấp Tiểu học nhất là đối với
học sinh lớp Một, làm sao cho sách giáo khoa và tranh ảnh thực sự trở thành
phương tiện tự học cho mỗi học sinh, do vậy tơi chọn đề tài : “ Sử dụng tranh

ảnh trong sách giáo khoa”để giúp học sinh lớp Một học tốt môn Kể
chuyện.
II.THỰC TRẠNG
Tơi là giáo viên dạy tiểu học, trong nhiều năm liền được Ban giám hiệu
nhà trường phân công chủ nhiệm lớp Một. Năm học này tôi được tiếp tục
được nhận dạy lớp Một A, tổng số học sinh do tôi chủ nhiệm là 36 em, trong
đó có 1 em là người Việt gốc Hoa, học sinh còn lại là dân tộc Kinh. Về hoàn
cảnh gia đình, phần lớn cha mẹ các em làm nghề nông và buôn bán nhỏ, do
vậy thời gian dành quan tâm đến việc học của các em rất hạn chế. Vì vậy,
đòi hỏi giáo viên phải cố gắng khắc phục, chòu khó sưu tầm tranh ảnh phù
hợp với bài học, chuẩn bò tiết học thật tốt để dễ dàng truyền đạt kiến thức
cho học sinh. Hơn nữa, trong lớp tôi lại có một số em chưa qua Mẫu giáo
thường gặp khó khăn khi nhìn tranh và kể chuyện, nếu giáo viên chỉ kể bằng
lời và khai thác tranh không triệt để thì học sinh không hiểu vì các em chưa
tự giác trong việc tự học , tự kể chuyện ở nhà trước.
Do vậy, việc sử dụng và thực hiện giải pháp kể chuyện có tranh, ảnh
minh hoạ giúp cho học sinh kể chuyện tốt hơn, nhớ câu chuyện kỹ hơn và
nhờ đó tính giáo dục cao hơn, tiết học Kể chuyện có kết quả cao hơn .
III.BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1)Đối với giáo viên :
Môn Kể chuyện là một môn học khó, đòi hỏi giáo viên phải chú ý rèn
chất giọng làm sao cho học sinh hứng thú nghe mình kể chuyện. Để tạo hứng
thú cho học sinh, giáo viên cần sử dụng giọng kể linh hoạt tuỳ theo lời nói
của từng nhân vật. Do vậy, bắt buộc giáo viên phải chuẩn bò đồ dùng dạy học
như các tranh ảnh màu hoặc trắng đen phóng to, tối thiểu kích thước phải là
20x30cm và nội dung tranh ảnh sử dụng phải thể hiện nội dung cơ bản của
câu chuyện .
-Giáo viên cần phải đọc kỹ câu chuyện cho thật hiểu và nhớ từng chi
tiết trước khi truyền đạt. Ngoài ra cần phải rút ra được ý nghóa của câu
chuyện để giải thích cho học sinh hiểu cũng như truyền đạt được nội dung

giáo dục của câu chuyện cho học sinh.
- Khi giảng dạy môn Kể chuyện có minh hoạ bằng tranh ảnh, giáo viên
nên sử dụng tranh phóng to từ tranh của sách giáo khoa Tiếng Việt lớp Một
vì ở sách này có nhiều kênh hình rõ và đẹp mang đậm tính giáo dục .
- Trong mỗi bài Kể chuyện ở Sách giáo khoa, học sinh đều có bốn
tranh ảnh liên hoàn thể hiện nội dung truyện, dưới mỗi bức tranh là một câu
hỏi gợi ý để học sinh hiểu và có thể kể lại từng đoạn hoặc toàn truyện. Với
mục đích làm cho học sinh nhớ truyện, giáo viên phải khai thác tốt tranh
minh hoạ, khơi gợi trí tưởng tượng, óc sáng tạo của các em. Sau khi kể
chuyện lần thứ nhất, giáo vên sẽ kể lại lần thứ hai, thứ ba và kể từng đoạn
cho học sinh quan sát tranh, kết hợp trả lời câu hỏi dưới tranh để kể lại từng
đoạn truyện. Bên cạnh đó, lời giới thiệu các hình ảnh trong tranh của giáo
viên cũng là gợi ý để các em kể chuyện tự nhiên, sáng tạo, không máy móc,
rập khuôn từng câu, từng chữ câu chuyện đã nghe.
Chúng ta không nên quên rằng giọng kể của giáo viên cũng chính là
một “trực quan” cộng với biện pháp khai thác tối đa tranh ảnh trong sách
giáo khoa thực sự trở thành phương tiện hữu hiệu trong hoạt động dạy và học
trong nhà trường.
2.Đối với học sinh :
- Học sinh lớp Một chưa thể tự tổ chức hoạt động theo nhóm, song dưới
sự hướng dẫn của giáo viên, các em rất hào hứng tham gia các trò chơi.VD :
Kể chuyện tiếp sức (theo đoạn), kể chuyện phân vai, đóng vai dựng hoạt
cảnh.
- Học sinh phải biết tự học và biết sử dụng tranh ảnh để kể câu chuyện
có nội dung mà tranh ảnh đã thể hiện.
- Học sinh phải bám sát tranh minh hoạ và những câu hỏi gợi ý, điều
quan trọng là các em phải nhớ được cốt truyện nhất là các tình tiết, chi tiết cơ
bản của câu chuyện mà mình muốn kể đồng thời phải tích luỹ vốn từ ngữ để
sử dụng lúc diễn đạt câu chuyện cho chính xác, rõ nghóa.
- Chú trọng khuyến khích sao cho học sinh thích kể chuyện và kể

chuyện một cách hồn nhiên, súc tích và truyền cảm.
3. Đối với phụ huynh :
Tôi luôn trao đổi và xác đònh với phụ huynh răng : việc hướng dẫn học
sinh sử dụng tranh ảnh trong sách giáo khoa để giúp học sinh lớp Một tích
cực trong khi học tiết Kể chuyện phải thường xuyên thì các em mới đạt kết
quả tốt và giúp các em đạt kết quả cao hơn ở các tiết học, môn học khác.
Môn Kể chuyện là tiền đề cho việc mở rộng mối quan hệ giữa tư duy và
ngôn ngữ, nó giúp cho việc kể chuyện, giáo tiếp hằng ngày của các em đối
với ông bà, cha mẹ, anh chò em. Vì lẽ đó mà các phụ huynh cần xác đònh
trọng tâm học tập của các em, cần quan tâm, nhắc nhở, thường xuyên hướng
dẫn, nhắc nhở các em ở nhà.
4.Tổ chức thực hiện tiết dạy :
a.Kiểm tra bài cũ :
Kiểm tra bài cũ là công việc thường xuyên của giáo viên, thuộc bài,
trả bài là trách nhiệm của học sinh. Do vậy đối với công việc này tôi luôn
luôn chú trọng nhằm kiểm tra kiến thức cũng như đánh giá khả năng tiếp thu
của từng em học sinh và tính tự học của từng em để từ đó tìm ra biện pháp
khắc phục, giúp cho các em học tốt hơn. Đồng thời, đó cũng là biện pháp để
tự kiểm tra phương pháp giảng dạy, truyền đạt kiến thức của mình đối với
học sinh, qua đó tìm ra các phương pháp giảng dạy thích hợp hơn. Đối với
việc kiểm tra bài cũ của phân môn Kể chuyện, tôi cho các em nhìn tranh
trong sách giáo khoa và đặt tên cho mỗi bức tranh dưới hình thức một cụm từ
sau đó yêu cầu học sinh ( gọi tên và chỉ đònh) ghép thẻ từ hay câu vào bức
tranh tương ứng rồi kể lại chuyện theo tranh. Ví dụ ; Câu chuyện về Thỏ và
Rùa – tôi đưa 4 bức tranh thể hiện câu chuyện giữa Thỏ và Rùa cùng với các
câu “ Rùa trả lời ra sao?” ; “Rùa đang làm gì?”; “Thỏ nói gì với Rùa?”… để
học sinh tự ghép câu và kể lại một đoạn câu chuyện trên mà bức tranh đã
thể hiện. Để học sinh dễ dàng nhận biết nội dung của bức tranh tôi nêu một
chi tiết bức tranh thuộc đoạn nào của câu chuyện nhằm giúp cho học sinh
động não, suy nghó và suy luận để lựa chọn bức tranh có nội dung thích hợp.

Có thể phân thành nhóm để các em thảo luận, lập luận với nhau để chọn
hình ảnh thích hợp với nội dung và cử ra một em đại diện kể lại nội dung của
bức tranh thuộc nhóm mình cho giáo viên kiểm tra. Với cách kiểm tra bài cũ
này, tôi thấy các em thích thú, không khí học tập sổi nổi hẳn lên, các em
mạnh dạn trao đổi và đưa ra quan điểm của mình một cách cụ thể và đặc biệt
là giúp cho các em nhớ bài, nhớ lời thoại của các nhân vật rất lâu.
b. Giới thiệu bài mới :
Đối với học sinh lớp Một, tuy các em mới lần đầu tiếp xúc với kiến
thức nhưng ở các em có một sự nhiệt tình và ham học hỏi, đây chính là thuận
lợi rất lớn đối với công tác giảng dạy, truyền đạt kiến thức của giáo viên. Do
vậy đối với môn Kể chuyện tôi cố gắng tìm kiếm nhiều tranh ảnh phù hợp
với nội dung câu chuyện của bài mới để các em nhìn trước. Khi cho các em
nhìn tranh, tôi thường giới thiệu vắn tắt nội dung và ý nghóa của câu chuyện
mới, sau đó cho học sinh nhìn 4 bức tranh được in trong sách giáo khoa mà tôi
phóng to để treo trên bảng đen trước lớp. Từ nội dung mà tôi đã tóm tắt, tôi
để cho học sinh tự phỏng đoán diễn biến hay phỏng đoán kết luận. Ví dụ :
Tôi hỏi học sinh: “ Trong thế giới động vật, giữa con Thỏ và con Rùa thì con
vật nào chạy nhanh hơn?” “vậy trong câu chuyện mà cô vừa kể tóm tắt thì
giữa Thỏ và Rùa diễn ra cuộc thi tài như thế nào?” ai chạy nhanh hơn ? vì sao
Rùa lại thắng Thỏ?...Sau khi học sinh phỏng đoán, tôi bắt đầu kể chi tiết câu
chuyện để các em tự xem thử phỏng đoán của mình có đúng với nội dung câu
chuyện không và hỏi các em: “ Câu chuyện cô vừa kể đã cho chúng ta bài
học gì? (tôi nhấn mạnh ý nghóa giáo dục của câu chuyện và giải thích cho các
em hiểu để các em nhớ bài). Sau đó tôi cho các em tiếp tục nhìn tranh và đếm
số lượng nhân vật, gọi tên các nhân vật và ghép từ lên các nhân vật để nhận
biết nhân vật cụ thể tham gia vào nội dung câu chuyện. Tiếp tục tôi cho học
sinh xem tranh số 1 và tranh số 4 ( trong 4 bức tranh liên hoàn in trong sách
giáo khoa) để các em có thể kể lại toàn bộ câu chuyện theo cách diễn đạt
của các em, bên cạnh đó có sự gợi ý của giáo viên từng chi tiết trong câu
chuyện nhằm giúp các em thuộc câu chuyện ngay tại lớp. Thông thường sau

khi kể câu chuyện lần thứ hai tôi cho các em quan sát từng tranh và nêu câu
hỏi đã ghép dưới bức tranh để các em kể lại thứ tự từng đoạn dựa theo tranh.
Công việc này giúp học sinh hiều và nắm được toàn bộ nội dung câu
chuyện, có thể liên hệ thêm thực tế đơn giản để các em dễ hiểu. Sau mỗi
đoạn tôi dừng lại và cho 2 hoặc 3 em trả lời câu hỏi . Đối với những đoạn
tiếp theo tôi cũng làm như vậy, đồng thời kết hợp cho các em ghép từ hoặc
ghép câu vào dưới từng bức tranh với nội dung phù hợp.
IV.KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯC
Khi thực hiện các giải pháp trên tôi thấy không khí học tập trong lớp
sôi nổi hẳn lên, các em tập trung và hứng thú hơn, khả năng nhớ bài của các
em được thể hiện rõ, các em thuộc câu chuyện rất nhanh.
Qua việc kể chuyện, giúp cho học sinh tự tin hơn trong học tập, đồng
thời rèn kỹ năng nói, kỹ năng phát âm và mạnh dạn trong phát biểu xây
dựng bài, tiết học đạt chất lượng, yêu cầu sư phạm như mong muốn được thể
hiện cụ thể qua bảng thống kê sau :
Trước khi áp dụng
giải pháp
Sau khi áp dụng
giải pháp
Kể được câu chuey65n
thành thạo trôi chảy
3 – 8,3% 10 - 27.8%
Kể được câu chuyện
nhưng còn ngập ngừng
21 – 58,3 % 24 – 66,7%
Kể được một đoạn ngắn
của câu chuyện
12 – 33,4% 2 – 5,5 %