“Tái cấu trúc là chìa khóa để thoát bẫy tăng trưởng” pps

“Tái cấu trúc là chìa khóa để
thoát bẫy tăng trưởng”

Nếu không, càng tăng trưởng có thể Việt
Nam sẽ càng nghèo đi. Tái cấu trúc chính là chìa khóa để thoát
cái bẫy tăng trưởng thiếu bền vững”.

Đó
là nhận định của ông Nguyễn Đình Cung, Phó viện trưởng Viện
Nghiên cứu
quản lý kinh tế Trung ương khi trao đổi với chúng tôi xung quanh
chủ đề
tái cấu trúc nền kinh tế.

Thời điểm này chính là cơ hội để Việt
Nam
“chỉnh đốn, cơ cấu” lại nền kinh tế là khuyến cáo của nhiều
chuyên gia
hiện nay. Là một trong những người được giao trách nhiêm trong
việc xây
dựng Đề án Tái cấu trúc nền kinh tế, ông có thể chia sẻ thêm về
điều
này thế nào?

Cơ cấu kinh tế Việt
Nam
hiện nay tăng trưởng chủ yếu dựa vào gia tăng lượng vốn đầu tư
với hiệu
quả đầu tư chưa thật sự cao, GDP chủ yếu vẫn từ các ngành
khai thác tài
nguyên. Trong số 26 sản phẩm, nhóm sản phẩm có đóng góp từ

1% GDP trở
lên thì đại bộ phận từ khu vực I (các loại cây nông nghiệp, nuôi
trồng
thủy sản, dầu thô…).

Các
sản phẩm công nghiệp chế tác hầu như không đáng kể; dịch vụ
ngân hàng,
tài chính, tín dụng có tỷ trọng nhỏ; dịch vụ giáo dục giảm; dịch vụ
bảo
hiểm hầu như không thay đổi. Trong số 21 sản phẩm, nhóm sản
phẩm có
đóng góp từ 0,5 đến 1% GDP thì một nửa trong đó là các sản
phẩm sơ chế,
có dịch vụ khoa học công nghệ nhưng đóng góp vào GDP chỉ
ngang bằng
dịch vụ… xổ số. Hiệu quả, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế
thấp,
có xu hướng giảm.

Cùng
với đó, chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế chậm, chưa có các
ngành chủ
lực mới, trình độ phát triển công nghiệp thấp, công nghệ là rất ít
với
quy mô còn rất nhỏ. Các loại dịch vụ phát triển kinh doanh có quy
mô
nhỏ và có xu hướng giảm hoặc không thay đổi.

Khu

vực tư nhân chính quy trong nước còn quá nhỏ, hợp tác xã còn
lại không
đáng kể, khu vực lao động phi chính thức còn lớn với gần 80%
lao động
cả nước; phân bố lao động mất cân đối khi khu vực nhà nước
chiếm hơn
43% GDP, 34% tổng đầu tư và hơn 20% giá trị sản xuất công
nghiệp nhưng
chỉ có 9% lao động.

Khu
vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) có gần 4% lao động và 86%
lao động ở
ngoài Nhà nước. Đại bộ phận dân cư đang sống và làm việc
trong khu vực
phi chính thức, sản xuất nhỏ và phân tán.

Bên cạnh đó, ông còn những nhận định gì khác xung quanh bài
toán tái cấu trúc nền kinh tế của chúng ta hiện nay?

Một
câu hỏi lớn mà tôi còn đang rất trăn trở là thực chất có kinh tế
vùng
không? Vì thực tế cho thấy kinh tế vùng chỉ có tính chất thống kê.
Hiện
chỉ có kinh tế Trung ương và kinh tế địa phương (tỉnh, thành phố
trực
thuộc Trung ương). Xét về cơ cấu, nước ta có 64 “nền kinh tế”.

Đó

là 63 kinh tế địa phương và một nền kinh tế Trung ương. Đòn
bẩy, chính
sách kinh tế tương tự nhau, chạy theo cơ cấu kinh tế tương tự
nhau với
vai trò của các ngành kinh tế tương tự nhau như xi măng lò đứng;
đường;
thép từ Cao Bằng tới Cà Mau…

Mặt
khác, cơ cấu vùng kinh tế hình thành theo cơ chế thị trường, lan
tỏa
xung quanh Hà Nội và Tp.HCM. Mức độ kinh doanh tập trung
ngày càng lớn
ở Hà Nội, Tp.HCM và một số tỉnh xung quanh. Các nỗ lực phát
triển cân
bằng giữa các vùng không đạt kết quả như mong muốn. Các địa
phương
không phát triển kinh tế dựa trên lợi thế của mình mà cạnh tranh
nhau
theo kiểu cùng đi về…đáy.

Vậy các vấn đề chiến lược cần phải suy nghĩ lúc này là gì, thưa
ông?

Rõ
ràng, mô hình, cách thức tăng trưởng hiện nay đã tới giới hạn
của nó.
Chuyển đổi mô hình đã trở thành “mệnh lệnh”. Trọng tâm hay ưu
tiên hàng
đầu phải là nâng cao được năng suất và hiệu quả, “chất” phải

dần dần
thay thế “lượng”.

Chú
trọng chất lượng khu vực nhà nước là yếu tố quyết định. Đầu tư
trực
tiếp nước ngoài phải có chất lượng cao hơn theo hướng lao động
rẻ, phổ
thông ít hơn, tiêu hao và khai thác tài nguyên ít hơn, yêu cầu đất
đai
ít hơn…

Khu
vực kinh tế tư nhân trong nước phải có bước phát triển đột phá
để trở
thành một trong những động lực quan trọng của tăng trưởng kinh
tế, phát
triển khu vực công ty, giảm mạnh khu vực phi chính thức.

Phát
triển phải cân bằng hơn giữa trong nước và ngoài nước, giữa các
ngành
nông lâm nghiệp, thủy sản, công nghiệp, xây dựng và dịch vụ
không chạy
theo những chỉ tiêu định lượng thiếu căn cứ khoa học, làm cơ
cấu kinh
tế thêm sai lệch.

Giữa
các vùng, khắc phục nguy cơ tiếp tục tập trung quá mức các hoạt

động
kinh tế và dân cư ở Hà Nội và Tp.HCM, chú ý liên kết phối hợp
giữa các
vùng, thay vì cạnh tranh, chia cắt và phân tán như hiện nay. Giữa
khu
vực kinh tế thực và khu vực tài chính, mở rộng và phát triển hệ
thống
tài chính, nhưng tránh hoặc hạn chế được bong bóng…