Tư liệu Ngữ văn

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
A. Đặt vấn đề
I. Cơ sở khoa học
ứng dụng công nghệ tin học nói chung và phần mềm dạy học nói riêng vào
hoạt động giảng dạy, học tập đang đợc sự quan tâm đăc biệt của ngành giáo dục.
Thực tế đã chứng minh, công nghệ tin học đem lại hiệu quả rất lớn trong quá trình
dạy học. Giáo viên tiếp cận và sử dụng công nghệ thông tin làm cho giờ dạy trở nên
thú vị và hấp dẫn, học sinh hứng thú và tích cực tham gia hoạt động tìm tòi học hỏi.
II. Tính cần thiết của sáng kiến kinh nghiệm
Sử dụng phần mềm trong hoạt động dạy học cũng là một yêu cầu trong đổi
mới phơng pháp dạy học nhằm tích cực hoá các hoạt động của học sinh với sự trợ
giúp của các phơng tiện dạy học hiện đại.
ở nhà trờng THCS công nghệ thông tin đã đợc sử dụng vào các bộ môn tự
nhiên nh: toán, lí, hóa với các phần mềm: Paintbrush, Autocad, VCD Cutter,
Powerpoint, Proshow Riêng đối với bộ môn Ngữ văn, với đặc thù của bộ môn, các
đồ dùng trực quan hầu nh không có, tranh ảnh minh họa trong sách giáo khoa không
nhiều lại tối màu, khó quan sát và cảm nhận nhất là các phân môn đựơc coi là khô
khan nh tập làm văn và tiếng Việt. Vì vậy để khắc phục tình trạng trên giáo viên
phải chuẩn bị, su tập tranh ảnh, đồ dùng dạy học minh họa rất vất vả mà hiệu quả
cha đợc cao.
III. Mục đích
Qua thực tế giảng dạy môn Ngữ văn lớp 8, tôi không khỏi băn khoăn, suy
nghĩ: Làm thế nào để xây dựng đợc một giờ dạy Ngữ văn tốt nhất vừa đáp
ứng đợc yêu cầu của môn học, vừa phù hợp với học sinh của mình để các em
có hứng thú khi học môn này, yêu văn và tìm thấy niềm say mê đối với bộ
môn?
Nhờ sự quan tâm giúp đỡ của phòng giáo dục huyện Thanh Trì cũng nh của
nhà trờng, tôi đã đợc tham dự lớp bồi dỡng tin học do phòng giáo dục tổ chức. Từ
những điều đã tiếp thu đợc, tôi nhận thấy cần mạnh dạn ứng dụng công nghệ tin học
1

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
vào việc thiết kế bài giảng và giảng dạy bộ môn Ngữ văn với sự hỗ trợ của các phần
mềm trong đó có phần mềm Violet, kết hợp với các phơng tiện hiện đại nh máy vi
tính, máy chiếu projector để làm cho giờ dạy học tơi vui, hấp dẫn và mới mẻ hơn.
Cách làm đó còn có tác dụng thực sự cho việc nâng cao chất lợng dạy học văn ở
nhà trờng THCS.
IV. Đối t ợng, phạm vi, kế hoạch nghiên cứu
Violet là phần mềm công cụ giúp cho giáo viên có thể tự xây dựng đợc các
bài giảng trên máy tính một cách nhanh chóng và hiệu quả. So với các công cụ khác,
Violet chú trọng hơn trong việc tạo ra các bài giảng có âm thanh, hình ảnh, chuyển
động và tơng tác phù hợp với mọi đối tợng học sinh.
Với đề tài này, tôi không có tham vọng viết tất cả về công dụng của phần
mềm Violet trong thiết kế và giảng dạy Ngữ văn vì sự hiểu biết về tin học còn hạn
chế. Từ thực tế những việc đã làm đợc tôi mạnh dạn đa ra những ý kiến để đồng
nghiệp trao đổi bàn bạc, rút ra kinh ngiệm và vận dụng một cách có hiệu quả các ph-
ơng tiện hiện đại vào công tác chuyên môn nghiệp vụ. Đó chính là lí do tôi chọn đề
tài: ứng dụng phần mềm Violet trong thiết kế, giảng dạy bộ môn Ngữ văn
Đề tài này đợc tôi thử nghiệm và thực hành trong chơng trình Ngữ văn lớp 8 năm
học 2006-2007
2

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
B. Nội dung
I. Cơ sở lý luận
Nh tôi đã trình bày ở trên, sử dụng phần mềm vào thiết kế và giảng dạy Ngữ
văn là một trong những phơng pháp dạy học mới cần đợc ứng dụng để đem lại kết
quả tốt nhất trong việc dạy và học. Đó còn là một cách tiếp cận công nghệ thông tin
phát huy tính tích cực, chủ động, mạnh dạn tiếp thu và sử dụng tin học trong nhà tr-
ờng của cả giáo viên và học sinh.

II. Thực trạng vấn đề
Trớc đây, trong các tiết dạy Ngữ văn, tôi đã sử dụng phơng tiện hiện đại nh
máy chiếu Overhead, kết hợp với băng hình, máy ghi âm rất cồng kềnh, vất vả nh-
ng hiệu quả cha cao. Từ khi làm quen với tin học và tiếp cận với phần mềm Violet
tôi nhận thấy Violet có giao diện đợc thiết kế trực quan và dễ dùng, ngôn ngữ giao
tiếp và phần phụ trợ đều bằng tiếng Việt, nên rất phù hợp với giáo viên không giỏi
tin học và ngoại ngữ. Violet cho phép nhập các dữ liệu văn bản, công thức, các file
dữ liệu multimedia (hình ảnh, màu sắc, âm thanh, phim, hoạt hình Flash ), sau đó
lắp ghép các dữ liệu, sắp xếp thứ tự, căn chỉnh hình ảnh, tạo các hiệu ứng chuyển
động và biến đổi, thực hiện các tơng tác với ngời dùng. Với những tính năng trên khi
thể hiện bài giảng đợc thiết kế với phần mềm này, giờ học sẽ trở nên sống động, thu
hút sự chú ý của học sinh vào bài dạy. Đây cũng là cơ sở để học sinh phát huy tính
độc lập, tự giác, tích cực trong học tập.
Violet cho phép chọn nhiều kiểu giao diện (skin) giáo viên có thế lựa chọn
các giao diện khác nhau cho bài giảng, tuỳ thuộc vào bài học, môn học và ý thích
của giáo viên (trên 10 giao diện).
Với giao diện trắng thì bài giảng chỉ có 2 nút Next, Back ở dới bên phải để
chuyển đổi giữa các trang màn hình.(chức năng tơng đơng nh Powerpoint), các t liệu
trong giao diện sẽ đợc hiển thị to hơn, tuy nhiên việc theo dõi và thay đổi các mục sẽ
khó khăn hơn.
3

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
Các kiểu giao diện khác sẽ hiện rõ các hoạt động ở trên cùng của giao diện
và các phần mục trong từng hoạt động phía bên trái của giao diện, tạo điều kiện dễ
dàng cho thao tác của giáo viên khi giảng dạy.
Violet sử dụng Unicode nên font chữ trong các sản phẩm bài giảng đều đẹp,
dễ nhìn và ổn định trên mọi máy tính.
Trong quá trình soạn giáo án Violet còn cung cấp sẵn nhiều mẫu bài tập
chuẩn thờng đợc sử dụng trong sách giáo khoa và sách bài tập nh:

+ Bài tập trắc nghiệm, gồm có các loại: một đáp án đúng, nhiều
đáp án đúng, câu hỏi ghép đôi, chọn đúng/ sai,
+ Bài tập ô chữ: học sinh phải trả lời các ô chữ hàng ngang để tìm
ra ô chữ hàng dọc.
+ Bài tập kéo thả chữ/ kéo thả hình ảnh: học sinh phải kéo thả các
đối tợng này vào đúng những vị trí đợc qui định trớc trên một hình ảnh hoặc
một đoạn văn bản. Bài tập này còn có thể thể hiện dới dạng bài tập điền
khuyết hoặc ẩn/ hiện.
Ngoài ra Violet còn hỗ trợ sử dụng rất nhiều các module cho từng môn học,
giáo viên có thể tạo đợc những trang bài giảng chuyên nghiệp một cách dễ dàng:
+ Vẽ đồ thị hàm số
+ Vẽ hình học
+ Ngôn ngữ lập trình mô phỏng
Sau khi soạn thảo xong bài giảng trên phần mềm Violet giáo viên có thể xuất
bài giảng ra thành một th mục chứa file EXE chức năng này xuất bài giảng đang
soạn thảo ra thành một sản phẩm chạy độc lập, có thể copy vào đĩa mềm, USB hoặc
đĩa CD để chạy trên các máy tính khác mà không cần chong trình Violet. Với chức
năng này ta có thể liên kết với các bài giảng đợc tạo bằng Powerpoint hoặc các công
cụ khác có hỗ trợ liên kết. Ngoài ra phần mềm còn có chức năng đóng gói bài giảng
dạng HTML phần mềm sẽ chạy dới dạng giao diện Web và có thể đa lên Website
của trờng (cá nhân) nhờ vậy giáo viên có thể truy cập sử dụng bài giảng của mình
4

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
thông qua Internet ở mọi nơi mọi lúc mà không cần mang theo đĩa mềm, USB hoặc
đĩa CD.
Việc sử dụng phơng tiện hiện đại một cách hợp lý, khoa học sẽ rút ngắn
khoảng cách giữa lý thuyết với thực hành và làm cho quá trình nhận thức của học
sinh đợc cụ thể hơn. Các em lĩnh hội tri thức một cách đầy đủ chính xác hơn đồng
thời củng cố, mở rộng, khắc sâu và nâng cao kiến thức cơ bản cho các em.

III. Kinh nghiệm sử dụng phần mềm Violet trong thiết kế và giảng dạy Ngữ văn
III.1. Các bớc tiến hành: Khi thiết kế bài giảng Ngữ văn, cũng nh Powerpoint tôi có
thể tiến hành một số bớc nh sau:
B ớc 1. Tạo trang bìa: Tạo trang bìa giới thiệu bài giảng (chứa tiêu đề bài giảng,
tên giáo viên giảng dạy ) đây là màn hình không có giao diện ngoài (nội dung
phóng to toàn màn hình). Vào đầu tiết học, phần mềm bài giảng chỉ hiện trang bìa,
khi tiết dạy bắt đầu chỉ cần click chuột, lúc đó nội dung bài giảng sẽ hiện ra.
ví dụ:
Chiếc lá cuối cùng
(O. Hen-ri)
Giáo viên:
Trờng :
Việc thiết kế trang bìa giáo viên có thể sử dụng các file hình ảnh, âm thanh (nhạc)
có sẵn, sử dụng tranh vẽ, video, hoặc tận dụng ngay tranh vẽ có trong sách giáo
khoa (đã qua sử lý màu sắc, hình ảnh bằng photosop) làm nền cho trang bìa. Cách
làm này có thể khắc phục nhợc điểm của tranh ảnh đen trắng trong sách giáo khoa.
5

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
B ớc 2. Nội dung bài giảng
Tuỳ theo môn dạy để xây dựng bài giảng theo các hoạt động
+ Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ và giới thiệu bài mới.
+ Hoạt động 2. Tìm hiểu văn bản (hoặc hình thành kiến thức mới)
+ Hoạt động 3.Tổng kết (hoặc luyện tập)
+ Hoạt động 4. Củng cố dặn dò
Ví dụ: Hoạt động 1
Kiểm tra bài
*Sử dụng kiểu bài tập điền khuyết để kiểm tra lý thuyết.
Ví dụ: Hãy chọn từ, cụm từ thích hợp để điền vào chỗ trống trong câu sau:
Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống

nhằm cung cấp về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân của các
hiện tợng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng trình bày,
giới thiệu, giải thích.
Tri thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi khách quan, , hữu
ích cho con ngời,.
Văn bản thuyết minh cần đợc chính xác, rõ ràng, chặt chẽ và
hấp dẫn.
Học sinh khi click chuột vào các ô trống thì ngay tại đó sẽ xuất hiện
một ô nhập liệu, cho phép nhập phơng án đúng vào. Khi kiểm tra độ chính xác của
các phơng án, máy tính sẽ bỏ qua sự khác biệt về chữ hoa, chữ thờng và số lợng dấu
cách giữa các từ.
Hoặc dùng kiểu bài tập trắc nghiệm ghép đôi
Ví dụ: Hãy kéo mỗi ý ở cột phải đặt vào một dòng tơng ứng sau mỗi ý ở cột trái để
cho kết quả đúng.
6
phơng thức
1947
1942
1941
1939
Câu hỏi Trả lời
Thuế máu sáng tác năm
Tức cảnh Pắc Bósáng tác năm
Cảnh khuya sáng tác năm

Ngắm trăng sáng tác năm
.

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
2. Giới thiệu bài mới (tuỳ theo phân môn) giáo viên có thể sử dụng hình ảnh có liên

quan đến nội dung bài học, đó là những tranh ảnh, phim động cho học sinh xem,
quan sát từ đó giới thiệu nội dung bài học để tạo tâm thế cho học sinh.
Ví dụ: Khi dạy bài Nhớ rừng (Thế Lữ) Tôi sử dụng cảnh quay con hổ đang
nằm trong lồng sắt ở công viên Thủ Lệ kết hợp với âm nhạc phù hợp cho học sinh
quan sát, sau đó đặt câu hỏi gợi dẫn vào bài.
Hình ảnh trực quan sinh động giúp tôi vào bài mới tự nhiên hơn và đặc biệt
gây hứng thú cho học sinh đi vào tìm hiểu tác phẩm.
Ví dụ. Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản
Tìm hiểu khái quát văn bản.
Giới thiệu về tác giả tác phẩm, ta có thể đa chân dung nhà văn, một số
tác phẩm tiêu biểu và vài nét về tác giả, tác phẩm.(chọn ảnh màu nhằm tác
động tới trực quan của học sinh)
Đọc tác phẩm giáo viên sử dụng các bài đọc diễn cảm, đọc nghệ thuật
từ các đĩa CD, VCD đợc cung cấp hay ghi âm chính giọng đọc chuẩn của
mình, của đồng nghiệp trong trờng vào bài dạy. Việc sử dụng âm thanh Violet
rất tiện dụng vì ta có thể tạo một công cụ để tắt, mở, điều chỉnh âm thanh to
hay nhỏ, nhanh hay chậm trên chính trang bài giảng đang sử dụng.
Ví dụ: Dạy bài Khi con tu hú (Tố Hữu) tôi sử dụng bài đọc diễn cảm trong
đĩa CD (BGD phát hành) sau đó yêu cầu học sinh đọc. Bài đọc diễn cảm trên
nền âm nhạc đựơc thể hiện cùng lúc màn hình chiếu toàn bộ tác phẩm có tác
dụng trực tiếp tới nhận thức và tình cảm của các em hơn hẳn so với đọc
chay
Ví dụ. Hoạt động 3. (Tổng kết, luyện tập)
*Tổng kết: Giáo viên có thể đa các dạng biểu bảng sơ đồ tổng hợp lên màn hình để
học sinh tiện theo dõi từ đó rút ra nội dung ghi nhớ.
Ví dụ : Dạng biểu bảng, sơ đồ
Hệ thống lập luận của văn bản Bàn luận về phép học (La Sơn Phu Tử Nguyễn
Thiếp)
7

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
Ghi nhớ
*Luyện tập
Có thể dùng các kiểu bài tập để kiểm tra việc nắm bắt nội dung bài của học
sinh. Kiểu bài tập ô chữ sẽ tạo ra không khí vui vẻ cuối giờ học cho học sinh và có
tác dụng củng cố, khắc sâu, nhớ lâu kiến thức.
Khi tạo bài tập này giáo viên phải biết trớc về ô chữ hàng dọc và ô chữ ở hàng
ngang .Ví dụ:
Hãy tìm từ trong ô chữ hàng dọc
N A M C A O
T H ế L ữ
T ả N Đ à
N G ữ V Ă N
T R Ă N G
T ế H A N H
N H à V Ă N
8
Mục đích
chân chính
của việc học
Phê phán
những mục
đích học sai trái
Khẳng định chủ tr
-
ơng dạy học
Khẳng định phơng pháp
dạy học đúng đắn
Hiệu quả, tác dụng
của

việc học đúng đắn
Với con ngời với xã hội
Với cách lập luận chặt chẽ, bài bàn luận về phép học
giúp ta hiểu mục đích của
việc học là để làm ngời có đạo đức, có tri thức góp phần làm hng thịnh đất nớc
chứ không phải cầu danh lợi. Muốn học tốt phải có phơng pháp, học cho rộng
nhng phải nắm cho gọn, đặc biệt học phải đi đôi với hành.
Click vào các câu hỏi dới đây để trả lời
1. Tác giả của tác phẩm L o Hạc? ã (6 ô)
2. Đây là bút danh của nhà thơ Nguyễn Thứ Lễ? (5 ô)
3. Tác giả của bài thơ Muốn làm thằng Cuội?(5 ô)
4. Tên gọi một môn học? (6 ô)
5. Nhân vật trong thơ đ trở thành ngã ời bạn tri âm tri
kỉ với Bác? (5 ô)
6.Quê hơng là bài thơ của tác giả này?(6 ô)
Với đất nớc

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
Khi tiến hành loại bài tập này, ta chỉ cần click vào câu hỏi, trên màn hình hiện
ra ô nhập liệu. Sau khi lựa chọn câu trả lời, click vào Enter đáp án đúng sẽ hiện trên
ô chữ, nếu đáp án sai thì màn hình thông báo bạn sai rồi phải làm lại.
Bứơc3 Đóng gói bài giảng
Thiết kế bài giảng xong giáo viên thực hiện thao tác đóng gói bài giảng. Xuất
bài giảng ra thành một th mục chứa file EXE coppy vào đĩa mềm, USB, hoặc đĩa CD
để thuận lợi cho việc sử dụng trên mọi máy vi tính.
L u ý
Khi thiết kế bài giảng nên sử dụng kiểu chữ, fonts chữ, màu nền hoặc vẽ
thêm các hình ảnh minh hoạ cho phù hợp với bài dạy nhằm mục đích nhấn vào
những nội dung quan trọng của vấn đề, qua đó khắc sâu kiến thức cơ bản.
Lựa chọn kiểu hiệu ứng chuyển động cho chữ viết và hình ảnh thêm sinh động

hấp dẫn.
Với cách chuẩn bị nh vậy, tôi thấy giờ dạy luôn đạt hiệu qủa cao, còn giáo
viên chủ động lựa chọn nội dung thích hợp để đổi mới phơng pháp dạy học.
III.2 Bài dạy minh hoạ.
Tiếng Việt là một phân môn có nhiều bài tập, với sự hỗ trợ của phần mềm
Violet, bên cạnh việc sử dụng các bài tập trong sách giáo khoa hoặc tự thiết kế các
bài tập theo ý mình, tôi còn sử dụng các kiểu dạng bài tập có sẵn trong Violet để
đem lại hiệu quả cho tiết học.
Tuần 22
Tiết 86 Tiếng Việt
Câu cảm thán
Sau khi thiết kế giáo án, bài giảng sẽ đợc thể hiện bằng các hoạt động cụ thể
trên giao diện nh sau:
+ Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ và gíơi thiệu bài mới
+ Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
+ Hoạt động 3: Luyện tập
9

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
+ Hoạt động 4: Củng cố dặn dò
Trong quá trình giảng dạy giáo viên chỉ cần click vào các hoạt động, chi tiết
của từng hoạt động sẽ hiện lên bên trái của giao diện, giáo viên chọn phần mục nào,
nội dung tơng ứng sẽ hiện trên màn hình lớn.
(Bài giảng này đợc tôi lu trong USB và dùng máy vi tính, máy chiếu projector để
thực hiện)
Hoạt động1
Giáo viên click trỏ chuột vào hoạt động 1, trên màn hình lần lợt xuất hiện nội
dung của hoạt động.
1. Kiểm tra bài cũ
a. Lý thuyết

Hãy chọn từ, cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống trong những câu sau:
cầu khiến ngữ điệu, chấm than nhấnmạnh
sai khiến ngữ liệu chấm cảm
Câu cầu khiến l câu có những từ nh : hãy, đừng, chớ , đi, thôi, n o
hay cầu khiến; dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo,
Khi viết câu cầu cầu khiến thờng kết thúc bằng dấu , nhng khi ý cầu
khiến không đợc thì có thể kết thúc bằng dấu chấm.
Làm lại Kết quả
Học sinh trả lời, giáo viên kiểm tra kết quả ngay bằng cách nhấn vào kết
quả . Nếu đúng sẽ hiện câu trả lời Hoan hô, bạn đã trả lời đúng kèm theo tiếng
vỗ tay. Nếu sai xuất hiện gạch chéo (X) trên từ đã chọn sai. Click chuột vào làm
lại để học sinh thay đổi ph ơng án.
b. Bài tập
Trong các câu sau câu n o l câu cầ u khiến? (lựa chọn đáp án đúng, sai bằng
click chuột vào đúng hoặc sai của mỗi câu tơng ứng)
Con đi đi! đúng sai
Xin đừng phá phách nữa! đúng sai
Em có học bài không đấy! đúng sai
Làm lại
10

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
Kiểu bài tập này có kết quả ngay cho từng phơng án. Nếu phơng án chọn là
đúng bài tập tự đánh dấu V đỏ kèm theo tiếng vỗ tay và bên dới có hàng chữ
Hoan hô, bạn đã trả lời đúng. Nếu phơng án chọn sai đáp án tự hiện dấu X xanh,
bên dới có hàng chữ Rất tiếc, bạn đã sai rồi (lúc đó cần làm lại) Mỗi lần có câu
trả lời đúng học sinh cả lớp vỗ tay tạo nên không khí sôi nổi trong giờ học.
2. Giới thiệu bài mới. (Giáo viên kết thúc kiểm tra và giới thiệu bài mới)
Lúc này trên màn hình hiện lên trang bìa của bài giảng.
Tiếng Việt

Tiết 86
Câu cảm thán
Giáo viên:
Trờng :
Hoạt động 2.
Hình thành kiến thức mới
Click trỏ chuột vào hoạt động 2. Các đề mục sẽ lần lợt hiện trên màn hình,
giáo viên đa ra yêu cầu, học sinh nêu ý kiến; giáo viên nhấn chuột chạy hiệu ứng,
những từ ngữ câu trong đoạn văn (thơ) sẽ nhấp nháy và lần lợt đổi màu theo phát
hiện của học sinh. Nhờ đó, kiến thức cơ bản đợc khắc sâu một cách thật dễ dàng. Bài
học trở nên dễ hiểu, dễ nhớ, thu hút học sinh, tạo tâm lý cho các em tiếp thu lĩnh hội
kiến thức dễ dàng hơn.
1. Tìm hiểu ngữ liệu
11

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
<> Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
a. Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều nh ai hết Một ngời
nh thế ấy! Một ngời đã khóc vì trót lừa một con chó! Một ngời nhịn ăn để tiền
lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm, láng giềng Con ngời đáng
kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh T để có ăn ? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một
thêm đáng buồn
(Lão Hạc Nam Cao)
b. N o đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày ma chuyển bốn phơng ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng

Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
(Nhớ rừng Thế Lữ )
Câu hỏi
1 - Trong những đoạn trích trên, câu n o l câu cảm thán?
2 - Đặc điểm hình thức n o cho biết đó l câu cả m thán?
3 - Câu cảm thán dùng để l m gì ? Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình
b y kết qủa giải một bài toán có thể dùng câu cảm thán không? Vì sao?
* Học sinh lần lợt trả lời câu hỏi dới sự gợi dẫn của giáo viên. Cuối cùng
giáo viên đa ra nhận xét về đặc điểm hình thức và chức năng của câu cảm thán.
12

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
<> Nhận xét:
Các câu cảm thán:
- Hỡi ơi lão Hạc !
- Than ôi !
Đặc điểm hình thức
- Từ ngữ cảm thán: hỡi ơi, than ôi
- Dấu câu: dấu chấm than (!)
Chức năng: Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của ngời nói (ngời viết).
2. Ghi nhớ:
- Câu cảm thán l câu có những từ ngữ cảm thán nh : ôi, than ôi, hỡi ơi,
chao ơi (ôi), trời ơi ! thay, biêt bao, xiết bao, biết chừng n o,
- Câu cảm thán dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của ngời nói (ngời
viết); xuất hiên chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chơng.
- Khi viết, câu cảm thán thờng kết thúc bằng dấu chấm than.(!)
Bài tập nhanh:
Học sinh đánh dấu X vào ô trống đầu dòng những phơng án lựa chọn và giải

thích vì sao. Khi có kết quả lựa chọn đúng hay sai đều có hiệu ứng trên bài
tập.
Trong các câu sau câu nào là câu cảm thán? Vì sao?
Chao ôi! Mùa xuân xinh đẹp đã về!
Biết bao buổi chiều tôi đứng chờ bạn!
Đẹp thay non nớc Nha Trang!
Cái áo mới đẹp làm sao!
Ôi, cây hoa héo mất rồi!
Làm lại
Học sinh đánh dấu X vào ô trống đầu dòng những phơng án lựa chọn và giải
thích vì sao(lựa chọn đúng hay sai đều có hiệu ứng trên bài tập)
13

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
Chú ý :
- Trong câu cảm thán, cảm xúc đợc biểu thị bằng phơng tiện đặc thù: từ ngữ
cảm thán.
- Những từ ngữ cảm thán:
+ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi (ôi), trời ơi, có thể tự tạo thành một câu đặc biệt
mà cũng có thể là một bộ phận biệt lập trong câu và thờng đứng ở đầu câu.
+ thay, sao, làm sao, biết bao, xiết bao, dờng nào, biết chừng nào, đứng sau
những từ ngữ mà nó bổ nghĩa (là phụ ngữ)
Hoạt động 3.
Luyện tập
Trong hoạt động này giáo viên có thể chiếu lần lợt nội dung bài tập trong sách
giáo khoa lên màn hình, học sinh làm theo yêu cầu của bài tập. Cuối cùng giáo
viên đa ra đáp án đúng để học sinh kiểm tra đối chiếu với bài mình đã làm.
Bài tập 1.(SGK- Tr 44)
Hãy cho biết các câu trong đọan trích sau có phải đều là câu cảm thán không.
Vì sao?

a. Than ôi! Sức ngời khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại đợc
với thế nớc! Lo thay! nguy thay! khúc đê này hỏng mất.
(Phạm Duy Tốn - Sống chết mặc bay)
b. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
c. Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ
cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh nh thế. Thoát nạn
rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
(Tô Hoài Dế mèn phiêu l u ký)
Đáp án: Câu cảm thán.
a. Than ôi! , Lo thay!, Nguy thay!
b. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
c. Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả mợ
cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi.
14

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
- Các câu này là câu cảm thán vì có chứa từ cảm thán (than ôi, thay, hỡi ơi, chao
ôi) và có dấu chấm than(!) (trong a v b)
- Các câu còn lại có thể có dấu chấm than nhng không có từ cảm thán nên không
đợc gọi là câu cảm thán.
Bài tập 2. (SGK) Đặt hai câu cảm thán để bộ lộ cảm xúc (Sử dụng bảng nhóm)
a. Trớc tình cảm của một ngời thân dành cho mình
b. Khi nhìn thấy mặt trời mọc
Học sinh làm theo yêu cầu của bài giảng giáo viên sửa chữa kết luận.
Bài tập 3. Bài tập viết đoạn (Sử dụng bảng nhóm)
Hãy viết 1 đoạn văn (khoảng 5 câu) trong đó có sử dụng câu cảm thán.
Bài tập 4. Bài tập ô chữ:
Hãy tìm từ trong ô chữ hàng dọc
Giáo viên chỉ cần click vào câu hỏi, trên màn hình hiện ra ô nhập liệu. Sau khi
lựa chọn câu trả lời, click vào Enter đáp án đúng sẽ hiện trên ô chữ, nếu đáp án

sai thì màn hình thông báo bạn sai rồi học sinh phải làm lại.
d ấ u c h ấ m h ỏ i
v ă n b ả n
c h ấ m t h a n
x u â n
c h ú c m ừ n g
c a d a o
c ả m x ú c
15
Click vào các câu hỏi dới đây để trả lời
1. Một dấu hiệu hình thức của câu nghi vấn?(10 ô) ?
2. Tên gọi loại văn kiện ghi bằng giấy tờ? (6 ô)
3. Kết thúc câu cảm thán ta thờng dùng loại dấu
này? (8 ô)
4. Đây là tên gọi một mùa trong năm(4 ô)
5. Khi đạt đợc kết quả tốt trong học tập và công tác
ta sẽ nhận đợc những lời này? (8ô)
6. Đây là một thể loại văn học dân gian thờng dùng
thể thơ lục bát?(5ô)

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
Hoạt động 4.
Củng cố kiến thức
1. Nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn, câu cầu khiến và
câu cảm thán.
STT Kiểu câu Hình thức Chức năng
1 Câu nghi
vấn
- Có những từ nghi vấn: (Ai gì, nào,
sao, tại sao à, , hả, chứ, có không,

đã cha) hoặc có từ hay (nối các vế
có quan hệ lựa chọn)
- Khi viết câu nghi vấn kết thúc bằng
dấu chấm hỏi
- Dùng để hỏi
2 Câu cầu
khiến
- Là câu có những từ cầu khiến nh:
hãy, đừng, chớ đi thôi nào hay ngữ
điệu cầu khiến;
- Khi viết câu cầu khiến kết thúc bằng
dấu chấm than (!). Khi ý cầu khến
không đợc nhấn mạnh thì có thể kết
thúc bằng đấu chấm.
- Dùng để ra lệnh,
yêu cầu, đề nghị,
khuyên bảo
3 Câu cảm
thán
- Câu cảm thán l câu có những từ
ngữ cảm thán nh: ôi, than ôi, hỡi ơi,
chao ơi (ôi), trời ơi ! thay, biêt bao,
xiết bao, biết chừng n o,
- Khi viết, câu cảm thán thờng kết thúc
bằng dấu chấm than.
- Dùng để bộc lộ trực
tiếp cảm xúc của ngời
nói (ngời viết).
2. Bài tập về nhà. (Bài tập 2 SGK Tr 45), bài tập 2,3 sách bài tập.
IV. Kết quả.

16

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
Nhờ sự hỗ trợ của phần mềm và máy tính, từ khâu thiết kế bài giảng đến thực
hành giảng dạy tôi đã thu đợc một số kết qủa nh sau:
* Với giáo viên
- Chủ động tìm tòi sáng tạo nhiều hình thức khác nhau để thiết kế bài giảng cho
phù hợp với nhận thức của học sinh.
- Tích cực su tầm, chọn lựa các tài liệu hỗ trợ cho bài dạy ngày một phong phú.
- Mạnh dạn sử dụng tin học trong mọi lĩnh vực công tác chuyên môn.
- Yêu nghề và tâm huyết với nghề.
*Với học sinh
- Thích thú khi đợc học bộ môn
- Không khí lớp học sôi nổi, hào hứng. Các em mạnh dạn bày tỏ ý kiến riêng của
mình, kể cả những em nhút nhát ít khi giơ tay phát biểu.
- Dới sự định hớng của cô giáo, các em chủ động phát hiện kiến thức, nắm bắt
kiến thức. Giờ dạy thật thoải mái, nhẹ nhàng. Học sinh tiếp thu đợc bài và vận
dụng tốt vào thực hành.
<> Kết qủa đối chứng trớc và sau khi sử dụng phần mềm Violet. (cụ thể ở lớp 8B)
Kết quả Trớc Sau
Thái độ Sự tập trung chú ý vào bài học
cha cao.
Sự tập trung chú ý vào bài học đ-
ợc nâng cao rõ rệt.
Hành vi Một số học sinh yếu cha chủ
động tham gia xây dựng bài,
chỉ dựa vào một số học sinh
khá, giỏi.
Cả lớp hăng hái nhiệt tình tham
gia góp ý xây dựng bài. Học sinh

yếu đã mạnh dạn tham gia ý kiến
của mình cùng các bạn khác.
Nhận thức -Tỉ lệ tiếp thu kiến thức ngay
trên lớp đạt 75%
-Thực hành vận dụng kiến thức
vào bài tập đạt 70%
-Tỉ lệ tiếp thu kiến thức ngay trên
lớp đạt 95%-100%
-Thực hành vận dụng kiến thức
vào bài tập đạt 90%-95%
c. Kết luận và kiến nghị
17

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
ứng dụng tin học vào hoạt động nghiệp vụ của giáo viên là một trong những biện
pháp nhằm tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh, làm các em có thể chủ động
tiếp thu kiến thức, sôi nổi học tập và đáp ứng yêu cầu đổi mới phơng pháp dạy học
ngày nay.
Muốn đạt đợc điều đó, giáo viên cần phải có lòng nhiệt tình, say mê với nghề
nghiệp, bởi thiết kế một giáo án điện tử đòi hỏi phải có sự đầu t về thời gian, công
sức tìm hiểu, su tầm t liệu để thiết kế lên một bài giảng có chất lợng
Song, tôi thiết nghĩ với lòng tâm huyết, yêu trẻ, yêu nghề của giáo viên cộng
với sự hỗ trợ của các cấp, các ngành thì việc thiết kế giáo án và giảng dạy bằng các
phơng tiện hiện đại sẽ trở thành một việc làm quen thuộc trong giảng dạy bộ môn
Ngữ văn nói riêng và các môn học trong nhà trờng nói chung.
Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của tôi khi sử dụng phần mềm Violet
trong thiết kế và giảng dạy môn Ngữ văn. Tôi rất mong đợc sự nhận xét, đóng góp,
của các vị lãnh đạo và đồng nghiệp để tôi có đợc những bài dạy hoàn thiện hơn .
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội , ngày 2 tháng 5 năm 2008
Ngời viết
18

ứng dụng phần mềm Violet vào thiết kế & giảng dạy môn Ngữ văn
Mục lục
Trang
A. Đặt vấn đề
I. Cơ sở khoa học 1
II. Tính cần thiết của sáng kiến kinh nghiệm 1
III. Mục đích 1
IV. Đối tợng, phạm vi, kế hoạch nghiên cứu 2
B. Nội dung
I. Cơ sở lý luận 3
II. Thực trạng vấn đề 3
III. Kinh nghiệm sử dụng phần mềm Violet trong thiết kế & giảng dạy ngữ văn 5
III.1. Các bớc tiến hành 5
III.2. Bài dạy minh hoạ 9

IV. Kết quả 17
C. kết luận và kiến nghị 18
19