Bài 12: CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP (1919-1929)

Bài 12:
CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN HAI
CỦA THỰC DÂN PHÁP (1919-1929)
I- MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Về kiến thức
Trình bày được những thay đổi lớn của tình hình thế giới, trong nước từ
sau Chiến tranh thế giới thứ nhất và những ảnh hưởng của nó đến tình hình Việt
Nam.
Khái quát được sự phân hóa của các giai cấp trong xã hội và đặc điểm của
các giai cấp, tầng lớp đó.
2. Về thái độ, tư tưởng, tình cảm
Bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, lòng tin vào con đường cách mạng vô sản
mà lịch sử đã lựa chọn.
3. Về kỹ năng
Rèn luyện kỹ năng phân tích, đánh giá một cách khách quan các sự kiện
lịch sử trong hoàn cảnh cụ thể, đặc biệt là sự lựa chọn con đường cứu nước mới
theo khuynh hướng vô sản.
Rèn luyện kỹ năng so sánh, tổng hợp các sự kiện để thấy được những
điểm mới của phong trào đấu tranh từ năm 1919 đến năm 1929.
II-TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY-HỌC
1. Giới thiệu bài mới
-GV đặt câu hỏi định hướng nhận thức cho HS:
-Sự chuyển biến của tình hình thế giới, trong nước từ sau Chiến tranh
thế giới thứ nhất có ảnh hưởng như thế nào đến phong tròa cách mạng
Việt Nam?
-Những nét chính của phong trào cách mạng Việt Nam trong thời kỳ
này là gì?
2. Dạy và học bài mới.
1
Các bước lên
lớp và nội dung

cần đạt
Hoạt động của
GV
Hoạt động của
HS
Phượng tiện dạy
học
Mở bài
Hoạt động:
-Ổn định trật tự
lớp
-Thông báo chủ
đề, mục tiêu, cấu
trúc nội dung.
Thân bài:
Nội dung kiến
thức cần đạt:
1. Chính sách
khai thác thuộc
địa lần hai của
thực dân Pháp
-Chương trình
khai thác thuộc
địa lần hai của
thực dân Pháp từ
năm 1919-1929.
Hoạt động 1:
Giáo viên nêu
câu hỏi: Sau
chiến tranh thế

giới thứ nhất,
tình hình thế
giới, trong nước
có những chuyển
biến như thế
nào?
Để giải quyết vấn
đề, GV có thể
chia lớp làm 4
nhóm. Các nhóm
chuẩn bị nội
dung báo cáo
theo yêu cầu của
GV:
HS liên hệ những
kiến thức đã
được học ở phần
lịch sử thế giới,
kết hợp với nội
dung trong SGK
thảo luận, thống
nhất ý kiến trả
lời.
-Bản đồ Việt
Nam
-Tranh ảnh tài
liệu lịch sử có
liên quan đến giai
đoạn 1919-1929.
2

+ Nhóm 1:
Những chuyển
biến của tình
hình thế giới và
tác động của nó
đến tình hình
cách mạng nước
ta.
+ Nhóm 2: Chính
sách khai thác
thuộc địa lần hai
của thực dân
pháp và tác động
của nó đối với
nền kinh tế nước
ta.
+ Nhóm 3: Chính
sách về chính trị,
văn hóa, giáo dục
của thực dân
Pháp và tác động
của nó.
+ Nhóm 4:
Những biến đổi
về mặt giai cấp
xã hội và tác
động của nó đến
cuộc đấu tranh
giải phóng dân
tộc sau Chiến

3
* Những chuyển
biến của tình
hình thế giới:
- Chiến tranh thế
giới thứ nhất để
lại hậu quả nặng
nề cho các nước
tư bản châu Âu,
đặc biệt là nước
Pháp; trật tự
Vécxai-
Oasinhton hình
thành, các nước
đế quốc hoàn
thành việc phân
chia thuộc địa.
-Cách mạng
tháng Mười Nga
thành công, Nhà
nướ Xô viết ra
đời; Quốc tế
cộng sản thành
lập.
tranh thế giới thứ
nhất.
Sau khi HS báo
cáo kết quả thảo
luận, GV kết luận
cần làm rõ:

Nhóm 1:
+ Những hậu quả
nặng nề của
chiến tranh thế
giới thứ nhất đã
đảy nước Pháp
lâm vào tình thế
khó khăn. Trật tự
Vécxai-
Oasinhton hình
thành, thực chất
đay là sự phân
chia khu vực
thống trị và bóc
lột của Pháp,
Pháp có thể tự do
trong việc triển
khai các kế hoạch
của mình.
+ cách mạng
tháng Mười Nga
thành công, Nhà
nước Xô viết ra
đời; Quốc tế
HS trả lời câu hỏi
4
* Chính sách
khai thác thuộc
địa lần hai của
Pháp:

-Kinh tế: + Đầu
tư vốn với tốc độ
nhanh, quy mô
lớn vào một số
ngành như đồn
điền, khai mỏ,
một số ngành
công nghiệp
nhẹ… và các
ngành phục vụ
Cộng sản được
thành lập vừa có
tác dụng động
viên, khích lệ
phong trào cách
mạng thế giới nói
chung và cách
mạng Việt Nam
nói riêng, vừa là
điều kiện tốt để
gắn cuộc cách
mạng ở thuộc địa
với cuộc cách
mạng ở chính
quốc trong cuộc
đáu tranh chống
kẻ thù chung.
Nhóm 2:+ Mục
đích của Pháp
trong cuộc khai

thác thuộc địa lần
hai là nhằm bù
đắp những thiệt
hại do Chiến
tranh thứ nhất
gây ra và khôi
phục vị thế của
Pháp trên trường
quốc tế, vì thế
quy mô, tính chất
HS trả lời câu hỏi
5
cho công cuộc
khai thác, bóc lột
như giao thông
vận tải.
+ Nắm độc
quyền Ngân hàng
Đông Dương và
ngành ngoại
thương.
+ Tăng thuế để
thu ngân sách.
+ Bóc lột nhân
công rẻ mạt.
 Cơ cấu kinh tế
mất cân đối, các
ngành phát triển
không đều theo
hướng ngày càng

phụ thuộc chặt
vào Pháp và trở
thành thị trường
tiêu thụ của
Pháp.
của cuộc khai
thác lần này lớn
hơn cuộc khai
thác lần thứ nhất.
+ Mặc dù Pháp
đầu tư vốn, mở
rộng quy mô khai
thác, kèm theo
việc đầu tư cho
các nhân tố kỹ
thuạt và con
người nhưng rất
hạn chế và chỉ
được tiến hành
trong một số
ngành mang lại
nhiều lợi nhuận
cho Pháp.nền
kinh tế Việt Nam
chỉ có một vài
chuyển biến có
tính chất cục bộ,
không đủ làm
thay đổi đặc
trưng cơ bảm của

nền kinh tế.
Song, sụ phát
triển của nhân tố
tư bản chủ nghĩa
ở Việt Nam là cơ
6
2. Chính sách
chính trị, văn
hóa, giáo dục
của thực dân
Pháp:
- Chính trị:
+Tăng cường bộ
máy đàn áp
khủng bố.
+Thực hiện vài
cải cách chính trị,
hành chính.
-Văn hóa-giáo
duc:
+Khuyến khích
xuất bản, in ấn
các loại sách báo
khuếch trương
cho sức mạng
của Pháp.
+Tiếp tục duy trì
nền văn hóa nô
dịch.
sở cho sự tồn tại

và phát triển của
giai cấp công
nhân, giai cấp tư
sản, tiểu tư sản-
những lực lượng
cách mạng tiên
tiến của thời đại.
Nhóm 3:
+ Pháp thực hiện
một số chính
sách mị dân như:
nới rộng một số
quyền chính trị
cho tầng lớp trên;
mở rộng hệ thống
giáo dục… thực
chất là để phục
vụ cho sự cai trị
của Pháp. Chính
sách cai trị hà
khắc, cùng với
bộ máy quân sự,
cảnh sát, nhà tù,
…được tăng
cường và hoạt
động ráo riết đã
lột trần bộ mặt
của kẻ xâm lược,
đẩy mâu thuẫn xã
HS trả lời câu hỏi

7
hội ngày càng
gay gắt hơn. Mọi
tầng lớp nhân
dân sẵn sàng
đứng lên chống
Pháp.
+ Văn hóa-giáo
dục: cũng có
những thay đổi.
Hệ thống giáo
dục Pháp-Việt
được mở rộng để
đào tạo tay sai và
tuyên truyền văn
hóa Pháp…
Các trào lưu tư
tưởng, khao học-
kỹ thuật, văn
hóa-nghệ thuật
phương Tây có
điều kiện tràn
vào Việt Nam;
nội edung,
phương pháp có
những chuyển
biến mới; diễn ra
một cuộc đấu
tranh giữa các
yếu tố văn hóa

truyền thống, văn
8
3. Những
chuyển biến mới
về giai cấp xã
hội ở Việt Nam
Xã hội Việt Nam
phân hóa sâu sắc
hơn:
- Giai cấp địa chủ
phong kiến tiếp
tục bị phân hóa,
một bộ phận
không nhỏ trung,
tiểu địa chủ tham
gia vào phong
trào dân tộc dân
chủ.
- Giai cấp nông
dân: bị bóc lột, bị
bần cùng hóa,
mâu thuẫn với đế
quốc, phong kiến
ngày càng sâu
sắc, là lực lượng
cách mạng cơ
bản trong cuộc
đấu tranh chống
đế quốc phong
kiến.

hóa mới, văn
hoác ngoại lai, nô
dịch.
Nhóm 4:+ Những
chuyển biến về
kinh tế đã dẫn
đến những
chuyển biến sâu
sắc về xã hội.
Trong đó nảy
sinh những yếu
tố mới làm cơ sở
cho sự bùng nổ
của cuộc cách
mạng theo
khuynh hướng
mới phù hợp vớ
xu thế phát triển
của thời đại, đặc
biệt là sự ra đời
và phát triển của
các giai cấp mới
(nhất là giai cấp
công nhân) về số
lượng và chất
lượng.
+ Giáo viên nhấn
mạnh đến đời
sống kinh tế, vai
trò chính trị của

HS trả lời câu hỏi
9
- Giai cấp tiểu tư
sản gồm: học
sinh, sinh viên,
trí thức, dân
nghèo thành
thị… phát triển
nhanh về số
lượng, có tinh
thần chống Pháp
và tay sai. Đặc
biệt là tầng lớp
học sinh, sinh
viên, trí thức rất
nhạy cảm với sự
chuyển biến của
thời cuộc, hăng
hái đấu tranh vì
độc lập, tự do của
dân tộc.
- Giai cấp tư sản:
ra đời sau chiến
tranh, trong đó có
tầng lớp tư sản
dân tộc dân chủ.
- Giai cấp công
nhân: ngày càng
phát triển về số
lượng và chất

lượng, sớm chịu
ảnh hưởng của
các giai cấp trong
xã hội để HS
thấy được vai trò
của mỗi giai cấp
trong cuộc đấu
tranh giải phong
dân tộc.
 GV kết luận:
Cùng với những
ảnh hưởng từ bên
ngoài, thì những
chuyển biến
trong nước do
cuộc khai thác
thuộc địa lần thứ
hai của Pháp
mang lại tác
động trực tiếp
đến sự bùng nổ
và phát triển của
một phong trào
cách mạng mới ở
nước ta. Trong
đó, những cơ sở
kinh tế, xã hội
cho sự hình thành
của khunh hướng
cách mạng mới

ngày càng được
củng cố.
10
trào lưu cách
mạng vô sản nên
đã nhanh chóng
vươn lên trở
thành động lực
của phong trào
dân tộc dân chủ
theo khuynh
hướng mới.
Mâu thuẫn xã
hội gay gắt hơn,
nổi bật là mâu
thuẫn dân tộc và
mâu thuẫn giai
cấp.
Kết luận: -GV yêu cầu HS
tổng kết những
nội dung chính
của bài học.
-GV tổng kết lại
bài học.
-GV dặn dò HS
về nhà làm bài
tập và chuẩn bị
bài mới.
-HS trả lời câu
hỏi của GV.

HS về nhà làm
bài tập và chuẩn
bị bài ngày hôm
sau.
11
III. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Học bài cũ
- Đọc trước bài 13,tìm hiểu các vấn đề:
+ Điểm nổi bật trong phong trào cách mạng ở nước ta từ 1925 đến 1930 là
gi?
+ Vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong những năm 1925- 1930?
+ Em có nhận xét gì về sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam?
12