giáo án vật lý 11 - định luật ôm đối với các loại mạch điện docx

TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI  GIÁO ÁN VẬT LÝ 11
Tiết : _ _ _ _ _
Bài 30 - 31 :
ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI CÁC LOẠI MẠCH ĐIỆN
I. MỤC TIÊU :
1) Hiểu cách thiết lập và vận dụng được công thức biểu thò đònh luật Ôm cho các loại đoạn mạch.
II. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY : Phương pháp thực nghiệm .
III. THIẾT BỊ , ĐỒ DÙNG DẠY HỌC .
1) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
2) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
IV. TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY
PHÂN PHỐI
PHẦN LÀM VIỆC CỦA GIÁO VIÊN
NỘI DUNG GHI BẢNG TỔ CHỨC , ĐIỀU KHIỂN
1. Kiểm tra
bài cũ và
kiến thức
cũ liên
quan với
bài mới
(3’)
2. Nghiên
cứu bài mới
1) ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI ĐỐI VỚI ĐỌAN MẠCH CÓ
CHỨA NGUỒN ĐIỆN
a) Thí nghiệm khảo sát
Học sinh tham khảo SGK Trang 152

GV gợi ý hướng dẫn HS : tiến hành
thí nghiệm : mắc sơ đồ mạch điện
HS tiến hành thí nghiệm :

Dùng nguồn điện là pin có
GV : ĐỖ HIẾU THẢO  VẬT LÝ PB 11: 30-1 /5
TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI  GIÁO ÁN VẬT LÝ 11
b) Nhận xét
Vì đò thò là đoạn thẳng có hệ số góc âm, nên ta có
thể viết :
U
AB
= a – bI, với a= 1,5 V, nghóa là ta có a = ξ.
Khi mạch ngoài để hở, U
AB
có giá trò đúng bằng suất
điện động ξ.
Hệ số b có cùng đơn vò đo như điện trở, nên ta có thể
kết luận b chính là điện trở trong r của nguồn.
c) Kết luận
Hệ thức :
U
AB
= V
A
– V
B
= ξ - rl (30.1)
Hay
r
U
r
U
I

BAAB
ξ+
=
−ξ
=
(30.2)
Hệ thức (30.1) và (30.2) biểu thò đoạn mạch m cho
đoạn mạch chứa nguồn. Cần chú ý rằng, ở đây dòng
điện chạy qua nguồn từ cực âm sang cực dương và V
A
> V
B
. Ta thấy hiệu điện thế giữa hai cực của nguồn
điện nhỏ hơn suất điện động của nguồn.
+ Nếu trên đoạn mạch AB cò có thêm điện trở R
(hình 30.3) thì các hệ thức (30.1) và (30.2) trở thành :
U
AB
= V
A
– V
B
= ξ - (r + R)I (30.3)
khảo sát sự phụ thuộc của hiệu
điện thế U
AB
của đoạn mạch A ξ B
chứa nguồn điện ξ, vào cường độ
dòng điện O chạy trong đoạn mạch
 HS nhận xét và vẽ đồ thò (trang

152)
GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi H1
GV cần nhấn mạnh để HS khắc
sâu kiến thức : “Dòng điện chạy
trong đoạn mách theo chiều nào,
qua nguồn từ cực nào đến cực
nào ?”
Gv gợi ý HS câu hỏi : “ Có trường
hợp nào hiệu điện thế giữa hai cực
của nguồn điện bằng suất điện
động của nó hay không ?
suất điện động 1,5 V ta thu
được các kết quả cho trong
bảng 1. Trên hình 30.2 là đồ
thò biểu diễn sự phụ thuộc của
U
AB
vào I.
( cần chú ý cách xử lí số liệu)
 Nhận xét và vẽ đồ thò
HS trả lời câu hỏi H1 : Thay ba
cặp giá trò (U, I) vào phương
trình U
AB
= 1,5 – bI, rồi lấy
trung bình cộng ta tìm được b
= r = 0,5Ω.
HS : lưu ý đến nhận xét : Hiệu
điện thế giữa hai cực nguồn
điện nhỏ hơn suất điện động

của nó.
GV : ĐỖ HIẾU THẢO  VẬT LÝ PB 11: 30-2 /5
TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI  GIÁO ÁN VẬT LÝ 11
rR
U
rR
U
I
BAAB
+
ξ+
=
+
−ξ
=
2) ĐỊNH LUẬT ÔM CHO TOÀN MẠCH
a) Đònh luật Ôm cho toàn mạch
+ Khi đó từ công thức (30.3) , đặt U
AB
= 0, ta được :
ξ =I(R + r) (30.5)
hay
rR
I
+
ξ
=
(30.6)
* Đònh luật m cho toàn mạch, được phát biểu như sau
:

“Cường độ dòng điện trong mạch kín tỉ lệ thuận với
suất điện động của nguồn điện và tỉ lệ nghòch với điện
trở tổng cộng của mạch”.
b) Nhận xét
Nếu điện trở mạch ngoài nhỏ không đáng kể, theo
công thức (30.6), cường độ dòng diện sẽ rất lớn và chỉ
phụ thuộc vào suất điện động ξ và điện trở trong r của
chính nguồn điện
r
I
ξ
=
đm
(30.7)
Ta nói rằng, nguồn điện bò đoản mạch (hay ngắn
mạch).
GV : Khi chập hai đầu A và B của
đoạn mạch ở hình 30.3 ta có một
mạch kinh gồm nguồn điện (ξ, r) và
điện trở ngoài R (hình 30.4).
GV đặt câu hỏi H2
GV cho HS chú ý : Vì điện trở trong
của pin khá lớn, nên khi pin bò đoản
mạch thì dòng điện qua pin cũng
không lớn lắm, tuy nhiên pin sẽ
mau hết điện. Nhưng với acquy chì
thì điện trở bên trong chỉ vào
khoảng 0,1 Ω, nên khi bò đoản
HS trả lời H2 : Ta có :
U

AB
= U
AC
– U
CB

U
AC
= ξ - rI
U
CB
= - U
BC
= - RI

 U
AB
= (ξ - rI) – RI
= ξ - ( r + R).I
HS trả lời H3 : Công của
nguồn điện bằng nhiệt lượng
tỏa ra ở điện trở trong và điện
trở ngoài trong thời gian t :
ξI.t = rI
2
t + RI
2
t  ξ = (R =
r)I.
GV : ĐỖ HIẾU THẢO  VẬT LÝ PB 11: 30-3 /5

TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI  GIÁO ÁN VẬT LÝ 11
3) ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI ĐOẠN MẠCH CHỨA MÁY
THU ĐIỆN
a) Thí nghiệm
Học sinh tham khảo SGK Trang 154
b) Nhận xét
Học sinh tham khảo SGK Trang 154
c) Kết luận
Từ các kết quả thí nghiệm ta thu được hệ thức :
U
AB
= V
A
- V
B
=ξ’+r’I (30.8)
Hay
'r
'U
I
AB
ξ−
=
(30.9)
Nếu trên đoạn mạch AB còn có thêm điện trở R
(hình 30.7), thì các hệ thức (30.8) và (30.9) trở thành :
U
AB
= V
A

– V
B
= ξ’ + (r’ + R)I (30.10)
Hay
R'r
'U
I
AB
+
ξ−
=
(30.11)
4) HỆ THỨC TỔNG QUÁT CỦA ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI
VỚI CÁC LOẠI ĐOẠN MẠCH
Nếu dòng điện chạy qua pin (acquy) tược âm đến
cực dương (hình 30.8a), thì pin (acquy) đóng vai trò
mạch, cường độ dòng điện qua
acquy rất lớn, làm hỏng acquy.
GV đặt câu hỏi H3 :
GV gợi ý hướng dẫn HS : tiến hành
thí nghiệm : mắc sơ đồ thí nghiệm
khảo sát sự phụ thuộc của hiệu
điện thế UAB của đoạn mạch chứa
máy thu điện ξ’ vào dòng điện I
chạy qua máy.
 Nhận xét theo SGK
GV: Hệ thức (30.8) và (30.9) biểu
HS tiến hành thí nghiệm :
Dùng máy thu điện là một
bình điện phân chứa dung dòch

muối NaCl với hai cực bằng
than chì, ta thu được các kết
quả ghi ở bảng 2. Đồ thò biểu
diễn sự phụ thuôc của U
AB
vào
I đực biểu diễn trên hình 30.6.
 Nhận xét :
GV : ĐỖ HIẾU THẢO  VẬT LÝ PB 11: 30-4 /5
TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI  GIÁO ÁN VẬT LÝ 11
máy thu điện. Theo (30.8) ta có :
V
A
– V
B
= (R + r)I
AB
- ξ (30.14)
Với quy ước ξ là đại lượng đại số, ξ nhận giá trò tươn
đươn khi dòng điện I
AB
chạy qua pin (acquy) từ cực âm
đến cực dương, tức là khi pin (acquy) đóng vai trò
nguồn điện, và nhận giá trò âm khi pin (acquy) đóng vai
trò máy thu điện (dòng điện I
AB
chạy qua pin (acquy) từ
cực dương đến cực âm).
thò đònh luật m cho đoạn mạch
chứa máy thu điện. Cần chú ý rằng

ở đây dòng điện đi vào cực dương
của máu thu điện.
GV trình bày như SGK
GV cần nhấn mạnh một vấn đề
quan trọng : Trong trường hợp tổng
quát , ξ có thể xem là đại lượng đại
số
GV cho HS thấy rằng , biểu thức
của đònh luật Ôm có thể viết dưới
dạng U phụ htuộc I hay I phụ thuộc
U, tùy theo tình huống sử dụng cho
thuận lợi
Củng cố bài
giảng Dặn
dò của học
sinh
(5’)
Hướng dẫn và gợi ý để HS trả lời
các câu hỏi 1, 2 trang 156 SGK.
HS trả lời các câu hỏi 1, 2
trang 156 SGK.
GV : ĐỖ HIẾU THẢO  VẬT LÝ PB 11: 30-5 /5